RIGOLETTO
fleXa
super
bolknak
■IM
I
Vijftien dagen in oktober twee uur
olympische spelen op televisie
Kunstgeschiedenis
in pocketvorm
Radiotelescoop in Drente is eenvoudiger,
maar niet minder dan kruisantenneproject
DE BOEKEMK
Nederlands aandeel nu groter
Wedstrijden dag
later op scherm
VRIJDAG 10 JULI 1964
PROVINCIALS ZEEUWSE COURANT
9
PROF. OORT RUIMT MISVERSTAND UIT DE WEG
(Van een onzer verslaggevers).
De nieuwe opzet van het Nederlands-Belgische radiotelescoopproject
géén kruLsantenne in het Nederlands-Belgische grensgebied doch
een oost-west-antenne in Drente waarvan dezer dagen voor het
eerst iets bekend is geworden uit de beantwoording van vragen van
het Tweede-Kamerlid Van der Goes van Naters door de minister-pre
sident, betekent in kwalitatief opzicht een verbetering tegenover het
oorspronkelijke project. Dit heeft de directeur van de Leidse sterre-
wacht, prof. J. H. Oort, verklaard naar aanleiding van een misver
stand, dat gemakkelijk zou kunnen ontstaan uit de woorden van mi
nister Marijnen.
In zijn antwoord aan de heer Van
der Goes van Naters, die zich naar
aanleiding van het kruis-antenne-
project zorgen maakte over de
aantasting van natuurschoon zegt
hij namelijk: „om technische en
financiële redenen is inmiddels van
een kruisantenne afgezien en zal
met de opstelling van een tiental
radiotelescopen en één verplaats
bare telescoop, opgesteld in een
lijn oost-west, worden volstaan".
Hieruit blijkt, dat een eenvoudiger op
zet is verkozen boven de oorspronke
lijke. Er blijkt echter niet uit en dit
was ook irrelevant ten aanzien van de
beantwoording van de vragen van de
heer Van der Goes van Naters dat
deze eenvoudiger opzet het radiotelo-
scopisch onderzoek, waarin Nederland
een zeer vooraanstaande plaats in
neemt in de wereld juist in een snel
tempo „snelheid is zeer belang
rijk, je moet steeds zorgen vóór te
blijven", zegt prof. Oort nog ver
der in de voorste gelederen brengt.
De reden, dat pas uit de beantwoor
ding van vragen uit de Tweede Kamer
blijkt, dat het project is gewijzigd
moet gezocht worden in het feit, dat
België officieel nog niet ingestemd
heeft met het nieuwe project en men
het onelegant vond, details over het
project te publiceren, voor het ook
door de Belgen was goedgekeurd. Dat
minister Marijnen „te vroeg" gespro
ken heeft, zoals in enkele publikaties
naar voren kwam, acht prof. Oort ech
ter een bepaald onjuiste conclusie:
„minister Marijnen moest de vragen
uit de kamer beantwoorden en dat im
pliceerde publicatie van het project".
jaren geleden, om te komen tot een
Beneluxkruisantenne voor radio-
astronomisch onderzoek zijn zowel de
radioastronomie als de elektronica
sterk geëvolueerd. Met een enkelvou
dige radiotelescoop kan men signalen
ujt de wereldruimte opvangen en zich
hieruit een beeld opbouwen van het
heelal. Met één enkele telescoop met
een diameter van 25 meter, zoals in
Dwingelo is opgesteld, kan men echter
slechts op een halve graad nauwkeu
rig de plaats van de verschijnselen
bepalen.
Wil men een honderdvoudige nauw
keurigheid oplossend vermogen
bereiken, dan zou men de spiegel een
doorsnee moeten geven van 2500 me
ter, wat natuurlijk onmogelijk is. Men
kan echter wel door de opstelling in
een gebied met een doorsnee van bij
voorbeeld 2500 meter van een zeer
groot aantal radiotelescoopspiegels
het efect van één enorme spiegel na
bootsen en datzelfde is het geval, wan-
r men een honderd telescopen in
een kruis opstelt. Een dergelijke op
stelling, en vooral ook de elektroni
sche schakeling om de verschillende
telescopen steeds wisselend te verbin
den, is uitermate ingewikkeld en zeer
kostbaar. Bovendien zou de bouw te
veel tijd vergen, waardoor een weten-
schapelijke achterstand zou ontstaan,
die Nederland zich, juist door de voor
aanstaande positie, die thans Dwinge
lo inneemt, niet kan en mag permitte-
Geld bespaard
Intussen is wel naar voren geko
men, dat in de Belgisch-Nederland
se samenwerking in het Benelux-
kruisantenneproject aan Belgische
zijde de voortvarendheid geringer
is geweest, dan in Nederland. Op
het stuk van samenwerking kan dit
betreurd worden, maar in weten
schappelijk opzicht en óók finan
cieel kan dit wellicht achteraf
verheugend genoemd worden.
Wat is namelijk het geval? Sinds de
eerste stappen werden gedaan, enkele
De commissaris der koningin in
Friesland, mr. H. P. Linthorst Ho-
man, heeft de helikopterhaven van
het r.-k. Bonifatiusziekenhuis in
Leeuwarden officieel geopend. De
verbinding met deze kleine lucht
haven wordt onderhouden en ge
financierd door de Koninklijke
Luchtmacht. De verbindingen zijn
vooral gericht op de Waddeneilan
den. Het ziekenhuis is hierdoor het
eerste in Nederland geworden met
oen eigen luchthaven.
Foto: De aankomst van de eerste
patiënt per helikopter.
ten opzichte van een kruisantenne be
staat nu hierin, dat gebruik gemaakt
wordt van de draaiing van de aarde
en dat de informaties niet tegelijker
tijd, doch achtereenvolgens worden
verkregen. Het grote voordeel van
slechts tien telescopen is, dat men ge
bruik kan maken van de meest geraf
fineerde versterkers voor de radio
signalen uit het heelal, versterkers,
die eigenlijk nog in het experimentele
stadium verkeren hetgeen bij hon
derd telescopen, zoals van het kruis
antenneproject nodig, onuitvoerbaar
is. Evenmin kan men bij honderd
telescopen op een andere golflengte
overgaan. Want ofschoon Dwingelo
zich gespecialiseerd heeft en er ook
zijn wetenschapelijke roem aan te
danken heeft op 21-centimetergol-
ven voor o.a. het onderzoek van de
waterstof in ons melkwegstelsel,
men ook wel eens signalen van andere
golflengte uit het heelal opvangen en
dit is met tien telescopen praktisch
wél uitvoerbaar. De winst zit dus in
de eerste plaats in een oplossend ver
mogen van 0,6 boogminuut (bij de
kruisantenne was niet meer dan één
boogminuut te verwezenlijken) en in
de eenvoud, die praktische toepassing
van de meest geraffineerde moderne
technieken der elektronica mogelijk
maakt.
Ook uerlies
Dat het Belgisch-Nederlandse grens
gebied werd verlaten voor Drente
de juiste plaats mag i.v.m. lopende
onderhandelingen nog niet bekend
worden gemaakt vindt zijn oorzaak
in o.a. het feit, dat men daar werkt in
de nabijheid van Dwingelo. De leider
van het werk te Dwingelo, prof. Mul
ler, kan in Dwingelo, dat in vol bedrijf
is. niet gemist worden en niettemin is
hij ook voor de nieuwe radiotelescoop
onmisbaar. Vandaar dus de nieuwe
plaats.
Ofschoon dit niet met zoveel woorden
wordt gezegd, is ongetwijfeld ook de
houding van België in de ontwikkeling
van het kruisantenneproject oorzaak
van deze letterlijke verwijdering. Het
is wel zeker, dat België zal blijven
meewerken, maar ofschoon de Bene-
luxcommissie voor het kruisantenne
project evenveel Nederlandse als Bel
gische leden telt, zal in de nieuwe op
zet Nederland toch wel de boventoon
voeren. De kosten ervan, 5 miljoen
gulden ongeveer, worden ook door Ne
derland gedragen, Het ontwerp is op
de Leidse sterrenwacht uitgewerkt
door een internationale groep van ra
dioastronomen en ingenieurs, onder
auspiciën van een Nederlands-Belgi
sche commissie.
HOFNAR
Tegenover die winst staan ook nade-i
len: het waarnemen wordt verlang
zaamd en bovendien moet gebruik ge
maakt worden van zeer ingewikkelde j
geheugens om de na elkaar verkregen
gegevens tot één beeld te verwerken. I
Professor Oort zegt echter: „ik zom
graag de nadruk er op willen leggen,1
dat het niet zo is, dat men nu maar
noodgedwongen met een minder mooi!
project genoegen neemt. Daar is geen!
sprake van. De winst van grotere een-
Het heelal
Eenvoudiger en beter
Door de evolutie van techniek en
wetenschap bleek in de afgelopen
jaren de mogelijkheid om in 't een
voudiger en toch beter te doen.
Men kan namelijk, door tien tele
scopen in een oost-west-lijn over
een lengte van anderhalve kilome
ter op te stellen, een nauwkeurig
heid bereiken van 0,6 boogminuut,
dat is bijna 60 maal zo nauwkeurig
als de telescoop te Dwingelo (deze
nauwkeurigheid noemt men, in
analogie met de optiek oplossend
vermogen).
Men zal gebruik maken van telesco
pen, die gelijk zijn aan de radiotele
scoop te Dwingelo, doch zeer flexibel
zijn opgesteld en onder grote hoeken
kunnen draaien. De vereenvoudiging
Neem geen risici)...verf met
De verf met flexabiliteit'
•extra speling voot de doe-het-zelver
c~Dan en uoor
MARABOE FLASH
Er zyn in de loop der jaren verschei
dene series van die kleine, handige
boekjes verschenen, die de lezer op
een speciaal gebied willen instrueren
specialistische werkjes dus, die in
klein bestek een boel gegevens over
een bepaald onderwerp bevatten.
Onlangs is een nieuwe serie in de
boekhandel terecht gekomen: de Ma-
raboe Flash reeks.
De naam suggereert een zexere
vaart en zij doet dat terecht. Niet al
leen zijn in een behoorlijk tempo
reeds tientallen boekjes over evenzo-
vele onderwerpen van de persen ge
rold, maar ook qua inhoud maken zij
een vlotte indruk. De uitgaven wor
den voor Nederland verzorgd door
A. W. Bruna en Zoon, Utrecht, die
de redactie heeft overgelaten aan G.
W. H. Tiebosch. De boekjes zijn sa
mengesteld door deskundigen en be
vatten verantwoorde illustraties, ter
wijl de vertaling doorgaans uitste
kend is. Om enig inzicht te geven in
de verscheidenheid, noemen we een
aantal titels: En nu.... dansen!;
ken de stijlen (over antiek); 1001
cocktails en verfrissende dranken: Ik
maak me mooi; Leef langer in goe
de conditie; Weldra moeder; gymna
stiek voor heel het gezin; brieven,
brieven; De reis om de wereld in 80
schotels; Amerikaanse militaire
vliegtuigen; Ik film; Verzorg uw
haar; Judo en de zelfverdediging;
Blijf jong door yoga; Woekeren met
ruimte; Ik spreek Engels, Itali
aans, Spaans; Spaar uw zenuwen;
Ruimtevaartuigen; Russische vlieg
tuigen enz.
„Geen tijd
voor tranen"
„Daarna heb ik in Nijmegen een extra
trein voor ze moeten bestellen naar
Vlissingen, want van Hoek van Holland
ging geen boot meer. In Vlissingen
bleek dat de mannen allemaal de ver
keerde bootkaartjes hadden maar de di
rectie van de Vlissingen-lijn heeft ze
toch meegenomen". Dit is een passage
uit het boekje „Geen tijd voor tranen",
waarin mevrouw Truus Wijsmuller-
Mejjer aan L. C. Vrooland vertelt over
haar belevenissen en het wel en wee
van „haar" kinderen voor en tijdens de
laatste wereldoorlog.
Het boekje mag bekend worden veron
dersteld: „Geen tijd voor tranen" vertelt
over de moedige mevrouw Wijsmuller,
die in de oorlogsjaren tegen de verdruk
king in joodse kinderen redde van een
zekere ondergang. Ze stelde transporten
samen naar Engeland en naar Amerika
en reisde zelf naar Scandinavië, België
De geciteerde regels gaan over een der
gelijke redding. „Geen tijd voor tranen"
is het menselijke verhaal van een boven
menselijke krachtsinspanning en moed
van een buitengewone vrouw. Een boek
je, dat men in één adem zal uitlezen.
Aan het eind zal men zich verwonderen
over het feit, dat dit geen verhaal is.
maar realiteit is. Uitgeverij Querido
herdrukte „Geen tijd voor tranen" in de
Sala manderreeks.
Het boze oog
Het Franse schrijversduo Boileau-
Narcejac, dat al verschillende span
nende detectives op zijn naam heeft
staan, is in de Zwarte Beertjesreeks
nu met een derde boekje vertegen
woordigd: „Het boze oog". Op fijnzin
nige wijze beschrijft het tweetal hier
in de belevenissen van een man, die te
kampen krijgt met twee vrouwen en
ook in zichzelf verward raakt. Daar
uit komen de nodige spanningen
voort. Waarbij ook de nodige span
ning op crimineel gebied wordt ver
wekt.
Italiaanse steden
De toerist die in Italië meer wil
vinden dan alleen een heerlijk zon
netje en een prachtige subtropische
natuur, heeft in de Zwitserse au
teur Jakob Job een goede gids. In
zijn boek .Italiaanse steden', in het
Nederlands verschenen bij Hollan-
dia n.v., Baarn, beschrijft hij een
aantal kleinere steden. Hij leidt zijn
lezer daarbij langs vele bouw- en
kunstwerken uit het romeinse rijk,
waarbij hij dan tegelijk de geschie
denis doet herleven. Een groot aan
tal foto's completeert dit interes
sante reisboek.
Wat wil men precies gaan onderzoe
ken met de nieuwe radiotelescoop?
„Het nieuwe project is noodzakelijk
als we door willen blijven werken in
de voorste linies. Wij behoren nu tot
de besten ter wereld. Je moet wel bij
blijven, wil je met je instituut niet te
gronde gaan", leidt prof. Oort zijn
antwoord op deze vraag in .„We heb
ben nu al een programma voor enkele
tientallen jaren. Eén onderdeel is
daarvan: onderzoek van het heelal als
geheel. Dit is een heel ambitieuze de
finitie en ik zou die ook willen toelich
ten. Met een radiotelescoop kun je een
stap verder komen dan met de groot
ste optische telescoop. Dat is uiterst
belangrijk. Waarom? Omdat je daar-!
door net in het gebied doordringt waar
het voor ons interessant wordt in ver
band met de structuur en de evolutie,
van het heelal. Je kunt zo terugblik-i
ken in de tijd. tot in het verste verle
den van de wereldruimte en misschien
geeft dit ons een inzicht in de theorie
van de begrensheid van het heelal..."
Misschien rechtstreekse uitzending
Syste
elf uur 's ochtends op het Eurovisienet.
Om twee uur 's middags is het beeld
materiaal op die manier in Bussum.
Daar zetelt het thuisfront, bestaande
uit Aad van den Heuvel (hoofdredac
teur en presentator), Bob Bremer (re
gisseur en tevens eventueel presenta
tor), Jan Leyendekker (regisseur en re
dacteur), Ad Versney (bureauredac
teur) en Koen Verhoeff (redacteur en
eventueel presentator), die de band;
moet terugbrengen tot twee uur, wanti
meer dan twee uur mogen de Europese)
landen niet uitzenden.
(Van onze radio- en televisieredactie).
De televisie brengt in oktober op net 1 gedurende vijftien achter
eenvolgende dagen elke dag twee uur nieuws van de Olympische
Spelen in Tokio; het eerste deel van half zeven tot half acht, het
tweede vanaf omstreeks kwart over tien. Het gaat de Hilversumse
omroepen 300.000 gulden kosten, dus 10.000 per uur bijna het dub
bele voor wat een uur televisie gemiddeld mag kosten. Maar de
reportages worden als film overgevlogen, want de twee satelieten
die nog werken, de Telstar 2 en de Relay 2, zijn niet meer geschikt
voor het overseinen van televisiebeelden en de Soncom 2 loopt met
de aarde en is daarom evenmin geschikt voor het overbrengen van
t.v.-seienen, want de richting Japan-Amerika is tegengesteld aan
die van de sateliet.
Het plan bestaat om een Syncom 3 te
lanceren. De Europese radio-unie is aan
geboden mee te doen aan dit project a
raison van 800.000 gulden. Zou men be
sluiten van de uitzendingen van Syncom
3 gebruik te maken als deze al in het
luchtledige zweeft, dan wordt het aan
deel van de Europese televisieorganisa
tie 1.35 miljoen gulden. Nederland voelt
er wel voor reeds nu deel te nemen aan
het Syncom 3 project, ook al worden de
kosten van de olympische programma's
daarmee nog eens met 250.000 gulden
verhoogd, zijnde het aandeel van Neder
land in de kosten van de lancering van
de sateliet en het aandeel van de kosten
van het overbrengen van de televisie
beelden van Japan via Amerika naar
Europa. Het is een hoop geld maar het
voordeel is dat de verslagen dan in Ne
derland te zien zijn op dezelfde dag
waarop de wedstrijden in Tokio gehou
den worden. Bij de methode van het
overvliegen komen de wedstrijden een
dag later op het scherm.
Siebe van der See, directeur van het te
levisiebedrijf van de A.V.R.O., is naar
Tokio geweest, om de reportages over
de Olympische Spelen voor te berei
den. Hij wordt chef van de equipe
die in oktober naar Japan gaat en
die bestaat uit de commentatoren;
Jan Smits (voor zwemmen, volley
bal en gewichtheffen), Koos Postema
(atletiek). Piet Mulder (zwemmen),
Aad van Leeuwen (roeien en voetbal)
en Herman Kuiphof (hockey). Er wordt
samengewerkt met de Belgische televi-
die de heren Wim de Gruyter (tur-
I. Rosier Moens (atletiek), Daniël
Mortier (wielrennen en basketball) en
Piet van der Zijpe (atletiek en hockey)
uitzendt.
grenzen. Een voorbeeld: het grondsta
tion in Japan seint maandagavond omj
tien uur een verslag van maximaal een
uur (langer is niet mogelijk per sate-1
lieten) via Syncom 3 naar de westkust
in Amerika. In verband met de tljdgrens
komt het in Amerika diezelfde maandag
aan, maar is daar dan pas 's ochtends
drie uur. Om zes uur 's ochtends kan
het beeldverslag aan de oostkust van
Amerika zijn. De tijdgrens die door
Amerika loopt werkt in dit geval nade
lig-
De beeldband kan niet de oceaan wor
den overgeseind en moet per extra
straalvliegtuig naar het vliegveld Prest-
wick in Schotland dat kost vijf uur
vliegen en vijf uur tijdsverschil. Om zes
uur, diezelfde maandag, kan Prestwick
de film op het televisienet zetten. Hil
versum is dan in staat de in Nederland
Russen ontdekken
100 miljoen jaar
oud mangrovebos
Het Russische per«bureau Tass
heeft meegedeeld dat een groep
Russische geologen onlangs een
bezoek bracht aan het woestijn
gebied in de republiek Kagakag-
pak, en daarbjj een groot honderd
jaar oud „ijzeren bos"
o!g«-
ontdekte dat was bloofgelegd door
krachtige winden.
De geologen waren van het bos,
„dat muziek voortbracht", zo on
der de indruk, dat ze het vergele
ken met ,een martiaanse raket-
todrome".
Aanvankelijk verkeerde men in
het ongewisse over de manier
waarop de „muziek" werd gepro
duceerd. tot men constateerde dat
het wind was die door de holle
van ijzer geïmpregneerde stam
men blies.
Het voorhistorische bos is het der
de dat in een volmaakt versteen
de staat wordt gevonden. De an
dere twee liggen in Arizona in
Amerika en in de republiek Geor
gië van de Sowjet-Ünie.
Sergi Sjoelts van het Russische
geologische instituut in Leningrad
zegt dat de rotsachtige boom
stammen de resten zijn van een
oud mangrovebos.
Commentaar
em
Het systeem gaat als volgt werken:
De N.H.K. de niei-commerciële radio en
t.v.-organisatie, heeft als enige het
recht t.v.-camera's op te stellen op de
plaatsen waar wedstrijden worden ge
houden. Het zyn er ongeveer dertig. De
N.H.K. kan acht evenementen tegelijk
bewerken. De beelden worden overge
seind naar een radio en televisiecentrum
in het hart van Tokio. De Europese ra
dio-unie mag van al dat beeldmateriaal
in totaal drie uur uitkiezen.
De beeldband, welke voor alle Europese
landen gelijk zal zijn, wordt 's avonds
om ongeveer tiin uur op het vliegtuig
gezet en gaat via de Noordpool naar
Hamburg. Hamburg is gekozen, omdat
daar een apparaat staat, dat de
beelden van het Japanse 525-beeldlijnen-
systeem kan transformeren op het 625-
lijnen systeem. Kan het vliegtuig niet in
Hamburg landen, dan moet het uitwij
ken naar Kopenhagen of Wiesbaden.
Daar wordt de drie uur durende beeld
band in zijn geheel doorgeseind naar
Hamburg.
Normaal komt de beeldband tussen zes
en acht uur 's ochtends in Hamburg aan.
Er is tijdwinst geboekt in verband met
de tijdgrens. Hamburg zet de band om
Bij beelden hoort commentaar. Elke
taalgroep krijgt in Tokio de mogelijk
heid aan de algemene beeldband van
drie uur eigen commentaar toe te voe
gen. Dat kan gesproken worden vanuit
het stadion waar de wedstrijden in
kwestie plaatsvinden, of, bij gebrek aan
voldoende commentaarcellen, vanaf een
monitor, die in het radio- en televisie-
centrum staan.
In Hamburg wordt dagelijks, behalve de
beeldband van drie uur, een twaalftal
geluidsbanden ontvangen. De band met
het Nederlandse commentaar wordt via
de geluidsltfnen van de telefoon doorge
sproken naar Hilversum en komt daar
eveneens in de monterende handen van
de thuisfrontredactie.
Het thuisfront ontvangt bovendien elke
dag een tien minuten filmpje over de
Nederlanders, die deelnemen aan de
Olympische Spelen. Cameraman Jaap
Buis van Polygoon gaat met de televi-
3ie-equippe mee om dit Hollandse tien-
minutenprogramma te maken.
Bij het transport van het nieuws per
vliegtuig verliezen de verslagen van de;
wedstrijden een dag aan actualiteit.
Wordt de Syncom 3 gelanceerd, dan is
het mogelijk de wedstrijden van dezelfde
dag te zien. Het grapje zit in de tijd-
Advertentie
G.G. Type
haar Goed Gekamd: met ViCREM
(most modern hairdressing), dus
Gotd Gesoigneerd. ViCREM ver
zorgt Uw haar, houdt het de hele
dag in model zonder „plakken".
Per pot 2.15. Per tube 1.50.
Vraag Uw drogist of kapper
ViCREM.
Geschiedenis van de
opgravingen
De Duitse archeoloog Friedricb
Behn heeft onder de titel „Opgra
vers en opgravingen" een boeiend
overzicht geschreven van de opgra
vingen van de oude Oosterse cul
turen en van de vondsten bij op
gravingen naar resten van de Griek
se en Romeinse beschaving.
Met als ondertitel .Speurtocht naar
de wereld van vroeger en nu" is dit
werk thans verschenen in de reeks
Elsevierpockets over kunst en cul
tuur. waarbij aan de Nederlandse
editie een hoofstuk is toegevoegd
over de Romeinse nalatenschap in
de lage landen. In dit deel komen
de opgravingen bij Nijmegen en
Valkenburg in Zuid Holland aan de
orde. Voorts vertelt het boek onder
meer over de legendarische Hein-
rich Schliemann, die zich al op acht
jarige leeftijd tot levenstaak had
gesteld Troje op te graven.
De Franse historicus Louis Made-
lin heeft een beknopte biografie ge
schreven over Napoleon Bonaparte.
Dit boekje, dat verscheen in de se
rie Levensbeschrijvingen in Else
vierpockets, heeft echter de meeste
waardé door de voortreffelijke illu
straties, die het bevat. Uit de tekst
krijgt men de indruk dat Madelin
zich zo met Napoleon heeft bezig
gehouden, dat hij hem niet meer
op een afstand kan bekijken, het
geen men toch een voorwaarde mag
noemen voor een biografie. Thans
heeft men te doen met een nogal
gezwollen verhaal over ,het genie'.
Van de Sesam-kunstgeschiedenis,
een uitgave van Bosch en Kenning
n.v. in Baarn, zijn het derde, vierde,
vjjfde en zesde deel verschenen.
Het boeiende van deze reeks is, dat
de verschillende medewerkers dui
delijk de continuiteit in de kunst
uitingen van de verschillende peri
oden en volken laten zien. Immers
in iedere historische afbakening zit
een element van willekeur dat ter-
wille van de overzichtelijkheid nut
tig kan zjjn, maar waaraan zeer ge
leidelijk gegroeide en zich verbrei
dende beschavingsvormen zich gril
lig onttrekken.
Het derde deel geeft een overzicht
van de Kretenzich Myceense kunst
en van de invloedrijke Griekse
kunst. Over de geschiedenis van de
kunst in Griekenland zegt profes
sor dr. W. H. Schuchhardt in een
voortreffelijke essay, dat zij als geen
andere de wereld heeft betoverd,
vooral omdat zij een uiting was van
de individuele vrijheid van de
Griekse mens, waartoe de grote
Griekse wijsgeren in hun filosofie
de aanzet hadden gegeven.
De schrijver besteedt de meeste
aandacht aan de beeldhouwkunst,
omdat zij het zuiverst de mens
weergeeft in zijn vrijheid,
In deel 4. waarin dr. Zshietzsch-
mann de kunst van de Etrusken en
de Romeinen behandelt, komt dui
delijk de invloed van de Griekse
kunst naar voren. Onder de Ro
meinse keizers ontstaat het ver
schijnsel van de staatkunst, wat ook
blijkt uit de vele beeldhouwwerken
gemaakt naar de diverse keizers,
en waarvan men in dit boek fraaie
reprodukties aantreft.
Een apart deel is gewijd aan de
oudchristelijke kunst, die tot een
geweldige bloei kwam in Ravenna,
toen keizer Honorius in 405 hier
heen zijn hof overbracht vanuit
Milaan. De schrijver, prof. dr. W.
Sas-Zaloziecky, noemt Ravenna ,een
oase middenin een woestijn van bar
baarse ontbinding van alle kunst
waarden der oudheid",
In het boek zijn enkele zeer fraaie
kleurenreprodukties opgenomen v.
de beroemde mozaïeken van Ra
venna.
Het zesde deel behandelt de Byzan
tijnse kunst en brengt de lezer via
het zeer gedegen historische over
zicht van prof. dr. W. Sas-Zaloziecky
en de vele reprodukties van ikonen
en voorbeelden van architectuur in
contact met het bloeiende kunst
leven in Oost-Europa.
Deze serie kunstpockets, die in to
taal 18 delen z3l omvatten, geeft een
voortreffelijk gedocumenteerd en
geïllustreerd overzicht van de vele
wijzen, waarop de mens zich in de
loop der tijden op de meest gevoe
lige manier heeft geuit
