Project zelf uit de steigers helpen
MODESHOW
JSL
NIET ALLE MOOIE
PLANNEN KOMEN UIT
Familie-erf
Improviseren
hartveroverende
één feest van kleur en fleur!
Huisvesting
een probleem
Niet anti
zacht
en zuiver
ja graag!
libfelle
Naar de fon
T eambespreking
MAANDAG 9 MAART 1964
BROVINOiALB 2 B S W 8 B O O R A N T
LIARMATAN heet de warme woestijnwind, die als ver
lengstuk van verstikkende stofstormen elke middag even
uitblaast over de berghellingen in het westen van Kameroen.
De eerste Nederlandse jongeren vrijwilligersgroep te velde is er
nu wel aan gewend, dat daardoor alles en iedereen in dit land
wordt geëtst met een roodbruin waas: „stuifmeel", dat soms
helemaal uit de Sahara komt. Zij hebben de strijd ertegen al
vrijwel opgegeven. Hetgeen aantoont, dat de groep nagenoeg
door de eerste aanpassingsfase heen is.
EERLIJK GEZEGD: die 21 jongelui hebben moeilijke weken
achter de rug compleet met de teleurstellingen en tegenvallers,
die het natuurlijk gevolg zijn van deze allereerste en daarom ook
nog duidelijk experimentele uitzending. Door de luisterrijke boot
reis, met in iedere haven onderweg feestelijke recepties, was uiter
aard het moreel van de groep wat uit balans geraakt. De onwille
keurig wat verhoogde dunk liep een fikse deuk op, toen na aan
komst bleek dat heel wat kaarten anders lagen dan was voorzien.
schap, die hun materiële offers
brengt en herendiensten bewijst.
Centrum van elk dorp is de woon
stee van zo'n burgemeesterachtig
personage. Men gebruikt in de on
uitspreekbaar lijkende omgangstaal
hiervoor het begrip „paleis", maar
die paleizen zijn niet meer dan le
men hutten met puntdaken van wat
Uiteraard had ieder lid van dit zo
zorgvuldig uitgeselecteerde team zich
terdege voorbereid op wat men pio
nieren noemt: onder primitieve om
standigheden baanbrekend werk ver
richten. Maar géén van hen bleek
rekening te hebben gehouden met die
onvermoede mogelijkheid niét met
een aan de slag te kunnen gaan. Ze
voelden zich aanvankelijk tegen de
grond geslagen, toen na al die maan
den van popelen pas op de plaats van
bestemming hen het bericht bereikte,
dat de start moest worden uitgesteld.
Ogenschijnlijk was de oorzaak hier
van: gebrek aan vervoer, van het on
derkomen in enkele heuse huizen
op een afgelegen heuvel naar de
dorpen waar het werk wachtte Maar
veel belangrijker was de gewaarwor
ding, dat zij hel project zélf uit de
steigers zouden moeten helpen. De
termiin van voorbereiding was be
wust bijzondei kort geweest Daar
kwam nog bij. dat diverse plannen
op hel laatste ogenblik ingrijpend
moesten worden gewijzigd aange
zien het Kameroense gouvernement
allerlei toezeggingen niet kon nako
men.
een soort riet lijkt
De bevolking leeft in soortgelijke
verblijven. Elke familie heeft zo z'n
eigen erf met zes of zeven huizen
rondom een kale binnenplaats. Alle
muren bestaan uit op elkaar gesta
pelde blokken gedroogde leem. Ra
men ontbreken meestal. Als deur fun
geert een los scherm van gevlochten
bladeren. Op de houten stijlen naast
zo'n gewoonlijk vrij lage entree is
vaak prachtig snijwerk aangebracht.
Onderwijzer Rob de Coole uit Voor
burg ib gesprek met de fon van Bam-
bui.
Het interieur bestaat zelden uit
meer dan één vertrek, met in het
midden op de vloer een stookplaats
de rook van het vuur walmt dan
eerst omhoog tegen de van stengels
gefabriceerde zoldering en moet zich
vervolgens net als wij naar buiten
bukken om te ontsnappen. Rondom
dit middelpunt liggen wat matten.
Tegen de wanden staan hooguit twee
lage houten bedden, soms achter wat
planken verborgen.
Meer meubilair is er niet. Het huis
raad beperkt zich tot twee of drie
houten schalen waarin de maïs wordt
fijn gewreven, en nog wat kalebassen
met water, van heel ver aangedragen
en naar onze smaak ondrinkbaar. In
een kist of wat daar op lijkt enkele
emaille schalen Aan (houten) spij
kers hangen kledingstukken-
Dat is alles. Geen stoelen of tafels.
Men zit op de hurken en gebruikt
de grond om alles op neer te zetten.
Geen kasten wat zou er in moe
ten worden opgeborgen? Geen wieg
ook voor de baby Zuigelingen slapen
's nachts in de armen van hun moe
der en bungelen overdag op haar rug.
Elke man heeft drie of vier vrou
wen, die niet alleen zijn kinderen
groot brengen maar ook op het land
werken en de geoogste produklen op
het hoofd naar de markt dragen voor
de verkoop.
Zo leeft men hier. Niet meer in
het steentijdperk, maar zonder
mogelijkheden om zichzelf een be
ter bestaan te veroveren. Deze
mensen hongeren naar hulp. Ze
hebben er enige wéét van wat mo
dern leven betekent in de wereld
buiten de huizen. Zelfs in de ver
ste dorpen is bekend dat er koel
kasten bestaan, en radio's ieder
kind heeft al ettelijke auto's gezien.
Maar dat contact met onze wereld
bleef beperkt tot dit soort oppervlak
kige noties. Elke blanke bezoeker kan
zich nog steeds op slag tot tovenaar
verheffen door bijvoorbeeld te verkla
ren, dat hij de stem van zijn gast
heer zal vangen om die na het drin
ken van de palmwijn weer los te la
ten Het gebruik van een bandrecor
der bliikt verbijsterend in te werken
op elke dorpeling en zelfs de gelet
terde fon
En zo zaten dus onze eerste jonge
ren vrijwilligers geruime tijd vleu
gellam op het hen toegewezen nest
meer dan duizend meter boven de
zeespiegel en omgeven door een berg
landschap dat doet denken aan Italië.
Het klimaat past daarbij zeg zo
mers, niet overstelpend heet en klam.
Dat was het tijdstip, waarop tot
deze groep ten volle begon door te
dringen dat het jongeren vrijlligers-
werk waarmee Nederland nu is be
gonnen, zeker het eerste jaar niet
alleen helpen maar vooral improvise-
JONGEREN VRIJWILLIGERS
IN KAMEROEN (I)
ren zal zijn In het volgend jaar zul
len andere groepen daarvan kunnen
profiteren En Den Haag nu al.
Men merkt pas in Afrika te zijn
wanneer plotseling een stoet zwarte
kinderen voorbij tuimelt. Ze dragen
kleren, zoals verreweg het grootste
deel van de bevolking in dit deel van
het land. Oude gescheurde broeken,
gerafelde hemden en to' op de draad
versleten slonzige jurken. Alleen de
min of meer notabelen hebben blijk
baar geld genoeg om zich de fiere
traditionele gewaden te kunnen ver
oorloven.
Met deze plechtiger figuren kwa
men onze jongeren vrijwilligers hel
eerst in contact Zij moesten zich
daartoe eerst officieel aandienen bi.i
de zogeheten fons, de stamhoofden,
die nog nagenoeg feodaal regeren
Deze bestuurders hebben de absolute
macht over hun onderdanen verloren
maar ze genieten nog wel een bijna
goddelijke verering door de gemeen-
lifcTeüe's
De Nederlandse Jongeren Vrij
willigers hebben er bij hun
aankomst in Kameroen echt wel
even aan moeten wennen, dat niet
alle mooie plannen ook precies zo
uitkomen. Een voorbeeld van te
genvallers uit de beginperiode ligt
op het terrein van de huisvesting.
De jongelui zitten op elkaar ge
propt in enkele huizen, waaruit
kort tevoren de inlandse bewoners
waren verwijderd en zij maken
zich ernstig bezorgd over de vraag
hoe lang zy daarin nog zullen
moeten blijven.
Als tijdelijk onderkomen was hun
een schoolgebouw toegezegd; bij
aankomst bleek het een andere be
stemming te hebben gekregen. Er
werd niet te hard om getreurd:
men was op de hoogte van plannen
voor de bouw van permanente
verblijven. Men had verwacht, dat
er op zeer korte termijn aan be
gonnen zou worden. De ongerust
heid van het moment komt voort
uit de vrees dat Den Haag en
Douala kennelijk niet zoveel haast
hebben als de jongeren zich wel
hadden voorgesteld.
De jongelui waren vooruitlo
pend op de officiële beslissing
maar alvast begonnen met het
grondwerk. Zij hebben op de hun
aangewezen heuvel terrassen aan
gelegd en een tracé uitgezet voor
een weg erheen. Zij hadden te
meer haast omdat binnenkort de
regentijd begint, waarin niet al
leen het tracé gevaar loopt maar
ook de opvoer van bouwmaterialen
vanaf de kust voorlopig onmoge
lijk wordt.
De bouw kost een bedrag van zes
ton, een som die niet ten laste
kon komen van de acht ton die
was uitgetrokken voor de uitzen
ding van twee JVP-ploegen naar
Kameroen en Brazilië Nederland
wilde het bedrag we! aan Kame
roen voorschieten, wanneer de re
gering van Kameroen zich bereid
verklaart het terug te betalen Dat
was aanv.inkeh'k wel de bedoeling
Nederlandse deskundigen zullen
assis'eren bij de bouw
Er ligt nu in Den Haag een rap
port van de bouwkundige H. M.
Sesink Clee, waarin wordt gead
viseerd over het bestek en de
materialen. De heer Clee wilde bij
zijn bezoek aan Kameroen de ma
terialen maar alvast kopen, van
wege de komende regentijd. Maar
zolang de kwestie van de terugbe
taling niet rond is en het ziet
er niet naar uit dat dat spoedig
het geval zal zijn kunnen geen
uitvoeringsbesluiten ten laste van
de Nederlandse schatkist worden
genomen, zo stelt men in Den
Haag. Maar het spreekt wel van
zelf dat de jongelui in Kameroen
die het grondwerk al voor elkaar
hadden in hun buitenpost door
zulke overwegingen nu niet direct
overtuigd zijn. Vandaar dat na het
uitblijven van de Haagse autorisa
ties, in het hoofdkwartier van de
JVP-groep Kameroen de stemming
wel wat gealarmeerd is geworden
nu de regens naderen waartegen
het reeds verrichte grondwerk wel
niet bestand zal zijn.
onze jongeren vrijwilligers zich zien
gesteld. Het zou zinloos zijn voor de
ze mensen te verschijnen om een
voordracht te houden over gewasver
betering of gezondheidszorg. De
JVP'ers moeten met die mensen mee
gaan leven om te kunnen uitvinden
welke uitleg voor hen begrijpelijk is:
hun hele denken verloopt volgens zo
volkomen verschillende patronen, dat
het vaak onmogelijk is die te vol
gen laat staan beïnvloeden.
/"^elukklg is hier nergens sprake
vJvan anti-blanke emotionaliteit, zoals
elders In .Afrika. Dit deel van Kame
roen kent geen uitgesproken „kolo
niaal verleden". Europeanen hebben
hier geen bezittingen mogen verwer
ven sinds de instelling van het Brit
se trusteeship na de eerste wereld
oorlog over het vroegere Duitse ge
bied. Wellicht heeft het Britse be
stuur zich daarom niet veel aan de
ontwikkeling ervan gelegen laten lig
gen.
Er bestaat weliswaar een soort be
stuursdienst, maar die stelt weinig
voor. omdat praktisch alle daarvoor
benodigde gegevens ontbreken. Om
de uitgekozen gebieden goed te kun-
EERSTE ONTDEKKING VAN VRIJWILLIGERS IN KAMEROEN:
(Advertentie)
Veroverend fris.
shave
lotion
■fl W a
Treed binnen in Libelle's domein der
mode... en zie al dat gezelligs, al dat
moois, al dat nieuws dat lente en zo
mer de goed geklede vrouw brengen
Sprankelende stoffen, 'n weelde van mo
dellen één bekoorlijk feest van kleur
en fleur. En van èl wat U bewondert kunt
U straks patronen bestellen!Tot ziensop
de Libelle modeshow.
GOES
In De Korenbeurs te Goes op don
derdag 12 maart 1964. Kaartverkoop:
voor zover nog voorradig aan de zaal op
woensdag 11 maart van 11.00-13.00 uur
en een half uur voor de aanvang van
elke show. Toegangsprijs f1.- p. p.
Aanvang: 14.30, 19.00 en 21.15 uur.
TERNEUZEN
In Grandhotel „Rotterdam" te Ter-
neuzen op woensdag 11 maart 1964.
Kaartverkoop: voor zover nog voorradig
aan de kassa van het Luxor-Theater op
dinsdag 10 maart van 10.00-12.00 uur en
van 15.00-16.00 uur en een half uur voor
de aanvang van elke show. Toegangs
prijs f1.- p. p. Aanvang: 14.30, 19.00 en
21.15 uur.
VLISSINGEN
In Grandhotel Britannia te Vlissingen
op vrijdag 13 maart 1964. Kaartverkoop:
voorzover nog voorradig aan het bij
kantoor Libelle, Coosje Buskenstraat 140
te Vlissingen op woensdag 11 maart
en donderdag 12 maart van 9.00-12.00
uur en van 14.00-17.00 uur aan de zaal
een half uur voor de aanvang van elke
show. Toegangsprijs f 1.- p. p. Aanvang:
14.30, 19.00 en 21.15 uur.
blad naar uw hart!
nen bevorderen tot een harmonische
maatschappij, zal het dus nodig zijn
te beschikken over basis-informatie
materiaal. Dat moet nog helemaal
worden verzameld. Systematisch
volgens een wetenschappelijk opgezet
systeem, zodat de betrouwbaarheid
van de uitkomst is gegarandeerd.
Alle jongeren vrijwilligers hadden
daarom een lijst met meer dan hon
derd gerubriceerde vragen op zak
toen ze eindelijk weken na hun
aankomst op verkenning konden
gaan. Ze liepen met die belangstel
ling niet „te koop". Pas na terugkeer
in hun verblijven noteerden ze de
veroverde antwoorden.
Het werk van de JVP-groep Kame
roen begon, zoals gezegd, met 't be
zoek aan de dorpshoofden in het voor
dit project aangewezen gebied rond
om het streekcentrum Bamenda (en
kele honderden kilometers noordwest
van de havenstad Douala).
Elke fon was van te voren inge
licht over hun komst door inlandse
ambtenaren van het departement
voor gemeenschapsontwikkeling.
Projectvoorbereider ir. H. A. A. M.
Wirtz van bet Koninklijk Institunt
voor de Tropen uit Amsterdam had
de meesten bovendien de bedoeling
al uiteen gezet. Deze bestuurders
moest men zien mee te krijgen,
want zonder hnn toestemming is
elk initiatief gedoemd te mislukken.
Deze audiënties zijn blijkbaar zeer
tactvol benaderd De ..burgemees
ters" leken zonder uitzondering blij
met de komst van onze jongeren vrij
willigers en ze werden vorstelijk ont
vangen in de diverse „paleizen".
Het team is alvorens in actie te ko
men in werkgroepen verdeeld. Naast
de medische equipe en enkele „solis
ten" bestaan er nu operationele ploe
gen van telkens twee jongens en drie
Een van de vrouwen van de fon leidt
twee meisjes van het J.V.P. het pa
leis van het stamhoofd in. Alle hut
ten op de foto behoren tot het pa
leiscomplex.
meisjes, die geregeld volgens een
vast schema naar de hun toegewezen
dorpen gaan. De projectleiding hecht
aan die regelmaat, hoewel dat soms
problemen oplevert, aangezien de
week hier niet zeven dagen telt. maar
volgens de inlandse kalender
acht.
Om te beginnen: eerst werden
overal bijeenkomsten georganiseerd
voor iedereen, die maar belangstel
ling had, Daarbij werden mannen en
vrouwen strikt gescheiden gehouden
volgens de hier geldende gebruiken.
Geholpen door ter plaatse uitgezoch
te tolken kozen de jongeren vrijwil
ligers uit de vaak overstelpende op
komst enkele representatieve kernen.
Die kregen het verzoek een week la
ter terug te keren. Tot nu toe is nog
niemand er achter gekomen of de be
trokkenen zich daaraan houden, dan
wel dat er onderling steeds wordt ge
wisseld wat overigens waarschijn
lijk is. Vandaar de verzuchting: „Ken
ik ze maar een merkteken geven.
want hoe leer ik anders ooit al die ge
zichten van elkaar te onderscheiden".
Maar de tijd zal daarin wel helpen.
Met deze afgeronde groepen is men
aan het werk gegaan. De meisjes be
gonnen met naailes. En de jongens
gingen de landbouwbedrijven bezoe
ken om de boeren op nieuwe moge
lijkheden voor het snoeien van kof-
fiestruiken te wijzen. Niet als een les
je. Meer helpend bij het werk en dan
terloops een andere methode van
werken verklarend. Met de bedoeling
zo een goed contact tot stand te bren
gen. waarbij dan tegelijkertijd we
derzijds Inzicht wordt verkregen.
Elke zaterdagmorgen worden alle
ervaringen gezamenlijk besproken
door het hele team. Dan vertelt Lou
de Jager uit Wolphaartsdijk, dat hij in
Bambui allerlei gewassen door el
kaar heeft zien staan zo maar,
zonder enig onderling verband. Is dat
elders ook al geconstateerd? Heeft
iemand de reden daarvan kunnen
achterhalen? Jan Verbeek uit Sint
Anthonis in Brabant informeert bij
de staf of de mogelijkheid bestaat,
dat er zeiden worden gekocht in Ne
derland. Diet Rip uit Bcnnekom
vraagt om naalden. En Trees Bolland
uit Velsen beweert, dat er misschien
een mogelijkheid bestaat om door te
dringen tot de vrouwenverblijven van
het fonspaleis in Bali.
Juist door het verbod van
contact met de buitenwereld
bestaat daar rr.eer kans op „ach
terblijvers" dan bij de rest. en dus is
het belangrijk er een cursus te begin-
Mcestal eindigt zo'n zitting met
hei uitwisselen van „sterke verha
len" en die hoeven niet te wor
den verzonnen in Kameroen.
Het eerste contact met de boeren.
Cor Muntjewerff nit Wieringermeer
(rechts) temidden van zijn toehoor
ders in het dorp Santa.
