PLAN VAN
DE BARON
KLEUTERS IN KLEDERDRACHT
PUZZEL-rubriek
T
r
zaterdagnummer
1
Zaterdag 29 februari 1964
Het decor is compleet: links en rechts
weilanden, afgewisseld met bomen
groepen. Platgetreden voetpaden, ge
deeltelijk bestraat. Bossen en weilanden
van elkaar gescheiden door een enkel
hoog hek. In de wei een troep snateren
de ganzen, die bedrijvig over het groe
ne gras waggelen. Hoog en zuiver klinkt
in het huis het gezang van een kanarie,
een hond blaft, schor, zonder enig ritme.
Een milde voorjaarszon geeft iets ex
otisch aan het tafereel. Dat is het decor-
rond Hendrik Adolf André baron Collot
d'Escury te Kloosterzande, een landjon
ker van het oude stempel.
Een vertegenwoordiger van 'n voorbije perio
de is men geneigd te denken over de thans
68-jarige baron Collot d'Escury, sedert drie jaar
rustend rentmeester van Tiet kroondomein in
Zeeuwsch-Vlaanderen. Het is de uiterlijke
schijn, die hier bedriegt, want baron Collot
d'Escury staat nog altijd in het volle leven.
Het wel en wee van de streek, van de gehele
provincie gaat hem zeer ter harte. Zijn groot
ste belangstelling gaat uit naar alles wat met
de Schelde heeft te maken, de zeearm, die op
luttele kilometers afstand van zijn landhuis in
Kloosterzande voorbijstroomt. Al vele jaren
lang is hij in gedachten bezig met een vaste
oeververbinding. De denkbeelden, die hij zich
daaromtrent heeft gevormd, kregen gestalte,
toen hij in mei 1960 een lezing hield over het
Land van Saeftinge voor de leden van de
Eerste en Tweede Kamer der Staten-Generaal
van de V.V.D., die toen een excursie maakten
naar Zeeuwsch-Vlaanderen. Op dat moment
werd zijn plan geboren tot normalisatie hij
gebruikt dat woord liever dan kanalisatie
van de Schelde, het graven van een geul voor
de scheepvaart door de schorren in het noorde
lijk deel van het verdronken Land van Saef
tinge en de aanleg van een vaste oeverbinding
tussen Zeeuwsch-Vlaanderen en Zuid-Bevelgnd.
Drie jaar geleden stelde hij zijn plan in handen
van rijkswaterstaat, maar hij heeft er. nooit
iets over vernomen. Onlangs dan heeft de
Kloosterzandse landjonker zijn plan aan de
openbaarheid prijs gegeven door het in het
bezit te stellen van een redacteur van onze
courant, die er in ons blad van 20 februari jl.
een uitgebreid artikel aan wijdde.
Als wij baron Collot d'Escury na telefonische
afspraak een bezoek brengen in zijn rus
tiek buiten in Kloosterzande, neemt hij ons
mee naar zijn kantoor, waar hij plaats neemt
achter zijn bureau onder een prent van het
oude Middelburg. Hij zet zijn goudomrande
bril wat steviger op zijn neus, haalt zijn hand
door zijn grijs krullend haar en zegt: „Moet
je eens luisteren. Doe me een plezier en zet
duidelijk in de krant, dat ik geen kanaal wil
in de betekenis van een kanaal. Het gaat me
meer om een vaargeul, die alle uiterlijke ver
schijnselen van een kanaal zal hebben, behalve
dat -ie in open verbinding staat met de
Schelde. Er zou een stormstuw moeten komen
om alleen bij abnormaal hoge waterstand het
wassende water een halt toe te roepen om te
voorkomen, dat zich in België overstromingen
voordoen."
Zijn rechterhand rust op een map met krante
knipsels over de Schelde. Snel bladert hij er in
en in een flits merken wij op het artikel over
de fatale aanvaring van de „Miraflores" met
de „Abadesa", ruim een jaar geleden in het
Nauw van Bath. „Ik heb er heel wat documen
tatie over", zegt hij, terwijl hij de map weer
dichtslaat.
H. A. A. baron Collot d'Escury is een geboren
en getogen Zeeuws-Vlaming. Vóór hem was
zijn vader rentmeester van het kroondomein
en sedert 1960 is zijn zoon in zijn plaats be
noemd. Eén en dertig jaar lang is hij rent
meester geweest van het rond 2.400 hectare
in hoofdzaak landbouwgrond grote
kroondomein in Zeeuwsch-Vlaanderen. „Er is
hier héél wat gebeurd", zegt de oud-rentmees
ter, „de wegen zijn opgeknapt en ook de af
watering, die enkele tientallen jaren geleden
bepaald onvoldoende was, is door de uitvoering
van verschillende werken aanzienlijk verbe
terd. Ja, ik zie met plezier terug op de jaren
van mijn rentmeesterschap. Ik geloof, dat we
toch wel wat kunnen bereiken in de streek."
Het polder- en waterschapswezen met zijn
specifieke problematiek heeft baron Collot
d'Escury altijd geboeid. Hij heeft zitting in
diverse polderbesturen. Zo is hij voorzitter van
't uitwateringswaterschap Hulster en Axeler
ambacht met een oppervlakte van 26.000
ha, waarvan 6.000 in België, alsmede voorzit
ter van de waterkering Walsoorden. Daar
naast heeft hij verschillende andere functies:
president-commissaris van de Z.V.T.M., voor
zitter van de Eerste Nederlandse Coöperatieve
Suikerfabriek in Sas van Gent en lid van ver
schillende internationale „suiker"-commissies
uit hoofde van zijn functie bij de Sasse Suiker
fabriek. „Ik zou het vervelend vinden niets om
handen te hebben", zegt de Kloosterzandse
baron. „Maar toch ga ik weer wat afstoten",
voegt hij eraan toe. „Alles bij elkaar steek ik
er nog heel wat tijd in." Baron Collot d'Escury
heeft 'n grote liefhebberij in tuinieren, jagen en
op reis gaan. Vorig jaar is hij bijvoorbeeld naar
Zuid-Afrika geweest een land, waar hij graag
komt. „Jammer", zegt hij, „dat de bewoners
van dit land niet overal evengoed begrepen
worden. Zuid-Afrika is een land, waar baron
Collot d'Escury graag zou willen werken als
hij nog jong was.
Politiek heeft baron Collot d'Escury nooit ge
ïnteresseerd. „Daar voel ik niets voor",
merkt hij op. Toch zit hij al meer dan dertig
jaar in de gemeenteraad van Hontenisse. „Ik
kom met een eigen lijst uit", zegt hij. „Geen
partijengedoe voor mij". Maar baron Collot
d'Escury komt er eerlijk voor uit: „Ik ben de
enige protestant in de raad. Op mijn lijst stem
men zowel protestanten als katholieken. Maar
ik heb me nooit voor een politiek karretje
laten spannen", zegt de Zeeuws-Vlaamse
landjonker, die zich beter thuisvoelt in de
vrije natuur dan in een duffe vergaderzaal.
volgende voordelen zouden worden
bereikt
O Eerste fase kanalisering Wester-
scheldt'.
F.en kortere en veiliger vaarweg
ntwerpën.
n Bath" verdwijnt,
n het „Land van
naar en van
Het „Nauw
Inpoldering
Saeftinge".
Heel het oe
Zeemvseh-X
ijk deel van Oost-
uiereri op Delta-
rverbindiug tussen
uleren en Zuid-Be-
y y y y y y <y ':yyV y
„Of ik die foto kan thuisbrengen meneer? Wis en
waarachtig! Dat is mijn eigenste kleuterklas, zo'n
54, misschien 55 jaar geleden". Dat zegt mevrouw
A. Steijn-Passenier (59) in Domburg als we na
een speurtocht, die ons door een groot deel van
Walcheren voerde, haar oude schoolfoto laten
zien. Overigens volkomen toevallig, dat we het
juist haar vragen. „Uit Nieuw- en Sint-Joosland
komt de foto", hadden ze ons gezegd, maar nie
mand van de ouderen in deze plaats kon hem
thuisbrengen. „Dat is niet de muts van hier", sprak
een bejaarde vrouw in klederdracht beslist en wat
vaag voegde ze eraan toe: „Ergens in een school
tje op Walcheren...." Van andere zijde kregen we
te horen.- „Probeer het eens in Westkapelle".
Maar ook daar schoten we de plank mis, evenals
in Aagtekerke en Grijpskerke. We besloten het nog
in één plaats te proberen: Domburg. Toevallig
stond daar mevrouw A. Steijn-Passenier in de deur
opening van haar woning aan het pleintje in de
dorpskom. Op onze vraag: „Kunt U deze foto
thuisbrengen mevrouw", kregen we ten antwoord:
„Dat is mijn eigenste kleuterklas...."
L derdracht, herinnert het zich nog goed, toen de
opname werd gemaakt. „We vormden tezamen een
kleuterklas." zegt ze. „In dezelfde school, de Land-
heerschool aan de Zuidstraat, waar nog steeds de
kleuterschool is gevestigd. Er zaten ook enkele „bur
gertjes" in onze klas.
Die mochten niet op de
foto. Zou het effect be
dorven hebben. Onze juf,
mej. Hartman, staat er
evenmin op. Zij was niet
in klederdracht, maar
haar dienstbode, tevens
hulpjuffrouw mej. Geert-
se nu de weduwe Pro-
voost-Geertse wél.
Daarom moest zij de
plaats van juffrouw Hartman innemen. Ze hebben
er ook nog een schoolbord bijgehaald- Ik weet nog.
dat ik me verbaasd afvroeg: „waarom een bord?
We kunnen toch niet lezen. Maar ja, dat was voor de
show denk ik. Enfin die foto is gemaakt. Wel leuk
hè. die meisjes in klederdracht. Op de eerste bank,
tweede van links, zit ik. Vind je, dat ik er op lijk?"
Honderd-uit vertelt mevrouw Steijn over de tijd, toen
ze de kleuterklas in Domburg bezocht. „Bijna alle
kinderen liepen in klederdracht, een paar uitgezon
derd. De kinderen van de dokter, de dominee en de
burgemeester waren burgers", herinnert ze zich.
„Een warme, soms te warme dracht voor kinderen",
vindt mevrouw Steijn. „En gemakkelijk was het ook
niet altijd. Met die lange rokjes was het moeilijk
touwtje springen en op het strand ging het ook al
niet zo best." Of ze de andere meisjes op de foto
nog kent? „Een paar zijn er overleden", merkt ze op.
„Op de achterste bank helemaal links is mevrouw
Maas-Meijer, vooraan links mevrouw Maas-Passenier
„nee geen familie van me" en derde van links
op de voorste rij mevrouw De Voogd-Laurense. Met
r Maas-Merjer en Maas-Passenier is ze lang
Wat de kleuters-in-klederdracht op de kleuter
school leerden „Meestentijds speelden we,
aldus mevrouw Steijn, „maar we vlochten ook wel
matjes en zelfs leerden we enkele letters van het
alfabet." En ze vervolgt: „We zaten in ouderwetse
banken. Wel heel wat anders dan de tafeltjes en
stoeltjes van nu. Het is er wel wat op verbeterd voor
de kinderen."
Het was vroeger ook een heel andere tijd dan nu.
„Zo'n halve eeuw geleden kwamen hier maar weinig
toeristen. Alleen de rijken wisten de weg naar de zee
te vinden. Nu zijn er 's zomers meer toeristen in
Domburg dan inwoners." Maar er zijn meer verschil
len met de jaren kort na 1900. „Als je één of twee
maal per jaar met de stoomtram naar Middelburg
ging was het op. Nou, dat was me altijd een feest.
Een reisje naar Middelburg. Alsof je naar een andere
wereld ging. Later, toen ik in de hoogste klassen
van de lagere school zat, maakten we jaarlijks een
schoolreis. Stel je er niet te veel van voor. We gingen
op stap met drie grote koetsen. Jan Pleziers, noem
den ze die, Walcheren rond. Kom daar nu eens mee
aan. Als ik dat zo bekijk, dan is er toch wel het een
en ander veranderd."
bleven de mensen ook veel meer klitten. Nu
trekken ze gemakkelijker weg. Maar in mijn jeugd
was dat anders. Ja, als ik naar die foto kijk, dan
moet ik zeggen, dat wij niet alleen zijn veranderd,
maar dat het nu ook een andere tijd is. Maar dat
kleuterklasje was toch leuk."
Ruim vijftig jaar geleden maakte een
fotograaf deze opname in de kleuter
school te Domburg van een groepje
kleuters in klederdracht, samen met de
helpster van de kleuteronderwijzeres
(foto boven). Nog altijd is de kleuter
school van Domburg in hetzelfde ge
bouw gevestigd. Maar de kleuters dra
gen al lang geen dracht meer en de oude,
onhandige banken hebben plaats ge
maakt voor fragiele tafeltjes en stoel
tjes (foto onder).
De wekelijkse puzzel heeft ditmaal de volgende prijswinnaars opgeleverd: eerste
prijs, waardebon 5,de heer G. Wijk huijs, Mariekerke 8, Meliskerke, tweede
tot en met vierde prijs, waardebon 2,50, de heer J. Wagenaar, Vogelenzang 3,
Breskens, de heer L. Brand, Scheldestraat, Lewedorp en mejuffrouw M. Westbroek,
Commandostraat 12, Anna-Jacobapolder.
z
3
1
5
S
y
10
11
12
1.
13
11
15
17
19
eo
Z\
ii
23
es
2b
27
29
30
31
32
33
44
31
3S
3b
37
3©
39
10
13
1*4
IS
19
19
SC
Si
52
53
51
35
Sf>
Stf
b-i
6©
61
b3
bi
bS
bb
67
68
b9
7 O
Zoals gebruikelijk verwachten wij de oplos
sing van de nieuwe puzzel weer voor don
derdag op ons adres: redactie P.Z.C., Wal-
straat 5860, Vlissingen. Vergeet U niet
in de linkerbovenhoek van brief of brief
kaart te vermelden „Puzzelrubriek". Wij
wensen U veel puzzelplezier.
HORIZONTAAL:
1. zieleherder afk.; 3. Franscomponist; 7
soortel. gewicht, afk.; 9. overh. persoon in
mohamm. landen, 11. grievend, bijtend; 14.
opbergruimte; 16. dolk; 18. gekroesd; 20.
riviertje in prov. Utrecht; 22. recht van
voorkeur; 24. voorzetsel; 25. zeeman! 23.
gem. o. d. Veluwe; 29 maanstand, afk.: 31.
bloem; 33. rund; 34. weg die voortbeweg.
lichaam aflegt; 36. uit Ierland afkomstig;
39 wapenschouw; 40. handelend optreden;
42. het doel treffende; 44. hetzelfde (lat.);
46. rustend (pred), afk.; 48 stad, die af
wisselend Duit3 en Nederlands is geweest;
51. uitroep van afkeer; 52. wiel; 54. dicht
doen; 56, riviervrachtschip: 57. werklap; 59.
vrucht; 60. planeet; 62 beurs met beugeltje;
64. onbepaald, onzeker; 65. instrument om
wakker te worden!; 67. zonde tegen recht
vaardigheid; 68. deel van de bijbel, afk.;
69. geordende lijst: 70. zie 1 hor
VERTICAAL:
1. omlaag gaan; 2. futloos; 3. hert; 4. onbe
rispelijk; 5. getijde; 6. bewijs van honde
liefde; 7. puntje; 8. gebaar; 10. zie 44 hor.;
12. bloeiwijze; 13. overwinningsteken v. In
dianen; 15. 3e toon v. d. grondtoon af; 17.
dier; 19. recht stuk v. e. rivier; 20. wand
versiering; 21. vermoeid; 23. wereldtaal;
26 toekomend deel; 27. oorsprong; 30. ta-
f elf les; 32. met een arreslee rijden; 34. café
buffet; 35 zie 56. hor.; 37. gelofte; 33. zoon
van Noach; 41 roep van schildwacht; 43.
rund; 45 livreiknecht; 47. met andere woor
den, afk.; 49 soort van manchet; 50. zie 20
vert.; 51 onderdompeling; 53. r.-k. geeste
lijke; 54 slijk; 55. verbinding tussen 2 stuk
ken goed; 56. landschap in Oud-Grieken
land; 58. (meestal) blauwzwarte vloeistof;
61. wezen; 63. hoofddeksel; 64. huid; 66. deel
van een mast: 67 elem Beryllium, afk.
^-A^P^E E P GEL DEZJ
Fstor NjÉTBOK
EL I 0_QJ-PST'A RpM D -
A FT R E DTHN
fi2§ e P.Pfjte
AVPE SDipOR NDLCPC
NpLU ER
RAA P__p - pr.' Ps f.fEV
£LF ENjlÏAAÉ DPsrU
SïjVÊiLOA A Dj7rT|
TMRPiJTBKaïn dE;RBr
EgÈDRAALgSÊSj ,eB
I p L EL1! Sr
UEjCPiVEIRIvlélNPKi PrTT
L P5 A 'N.rj:AT_ E NPljFLA
