LEZERS SCHRIJVEN
Overheid wil consument niet aan
zijn lot overlaten
Potlood 400 jaar oud
Na vergeefs beroep:
maatregelen
NIEUWS UIT DE KERKEN
Mr. K. H. Gaarlandt
commissaris in
provincie Drente
562ste STAATSLOTERIJ 3e kias
T1S 7S8 ?51 ?91 79?
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
DINSDAG 11 FEBRUARI 19^
Activiteit op prijzenfront
T angzaam maar toch wel ze
ker komt de overheid voor
de consument in het geweer. De
publieke opinie reageert zó on
gunstig op de vele prijsverho
gingen. dat men niet meer durft
te volstaan met kalmerende be
richten dat de prijsstijgingen
niet de perken te buiten gaan.
(Door onze economische medewerker)
Het gehele arsenaal van maatrege
len, dat tot nu toe bekend is gemaakt
en dat eind vorige week is aangevuld
met een reeks van fiscale en mone
taire maatregelen, wil de inflatie de
wind uit de zeilen nemen. En uitein
delijk dus ook de prijsverhoging in
toegelaten banen leiden.
Wij willen het echter thans niet
hebben over al die fiscale en mone
taire maatregelen maar louter over
het prijsbeleid met zijn maatregelen
die niet langs een omweg maar
rechtuit-rechtaan de prijzen moeten
beïnvloeden.
Er is zo langzamerhand heel wat
gegroeid maar het gevaar zit er in
dat wij door al die bomen het prij-
zenbos niet meer zien.
De basis voor het prijsbeleid van de
overheid zit in een drietal regels:
externe kostenregel: de prijzen
mogen worden verhoogd bij prijsstij
ging van grond- en hulpstoffen mits
voorafgaande kostendalingen ook zijn
doorberekend;
- doorberekeningsregel: loonsverho-s
gingen mogen, behalve bij een moei
lijke rentabiliteit, niet worden door
berekend;
geldmargeregel: bij stijging van
de inkoopprijzen mag het absolute
bedrag van de marge niet worden
verhoogd.
Toegepaste prijsverhogingen moe
ten voorts worden aangemeld om te
kunnen beoordelen of de regels zijn
toegepast.
Prijsbinding
Deze minister worstelde echter ooit
nog met een ander probleem, dat van
de verticale prijsbinding. Het is een
vraagstuk waar lang over gestudeerd
is en waarover de Commissie Econo
mische Mededinging zelfs een groot
rapport heeft uitgebracht. Maar eens
werd men het niet. De minister heeft
evenwel de knoop doorgehakt.
Het is alle huismoeders bekend dal
een merkartikel in alle winkels tegen
dezelfde prijs wordt verkocht. De le
veranciers (fabrikanten of impor
teurs) schrijven de prijs voor, die
de winkelier in rekening moet bren
gen. Dit kan door een groep leve
ranciers gezamenlijk worden gedaan
(collectieve regeling) of door één le
verancier (individuele regeling).
De winkeliers moeten de voorge
schreven prijzen aanhouden op straf
fe van boete en in sommige gevallen
zelfs van uilsluiting van levering.
Niet alleen de winkeliers verplichten
zich tot navolging maar bij een
collectieve regeling ook de leve
ranciers.
Het gevolg is dus dat een winkelier
en dat steekt vooral de supermar
kets niet zijn prijs kan verlagei
als hij dat zelf wil.
De minister wil het collectieve stel
sel doorbreken (ook in Engeland is
hiertoe een voorstel ingediend). Elke
fabrikant moet vrij zijn om te doen
wat hem goed dunkt. Hiervoor is
thans een Algemene Maatregel van
Bestuur op komst.
De minister gaat nog een stap verder.
Ook de individuele regelingen kunnen
te ver gaan. Binnenkort wordt dan ook
de onverbindendverklaring van en
kele individuele verticale prijsregelin
gen verwacht. Gefluisterd wordt dat
in de eerste plaats de cosmetische en
elektrotechnische artikelen onder het
mes zullen komen. Misschien is
op het ogenblik dat onze lezers dit
lezen, al zo.
Tot zover het arsenaal van wape
nen waarmee de overheid de prijzen
in het gareel wil houden, Zal dat luk
ken'' Het is met de beste wil van de
wereld niet te zeggen. De minister
heeft men 1001 ondernemers, met 1001
produkten en 1001 argumenten te ma
ken. Wel te zeggen is dat de over
heid van goeden wille is en dat zij
de consument niet aan zijn lot wil
overlaten. Maar die overheid weet
ook dat een ondernemer recht op x
labiliteit heeft, om zichzelfs wille
maar ook om der wille van de werk-
gelegenheid.
Soepelheid beloofd
In november van vorig jaar maakte
de minister van economische zaken
bekend, dat hij in verband met de
forse loonsverhoging wat water in
zijn prïjswijn wilde doen. De eerste
loonsverhoging van 5 pet. die op 1
januari zou ingaan, mocht in de prij
zen worden doorberekend. De tweede
verhoging van 5 pet. mocht in prin
cipe niet worden doorberekend. Maar
bedrijfstakken die het moeilijk zou
den krijgen, zouden soepel worden
behandeld. De middenstand mocht, de
procentuele marge toepassen, waar
door het geldmargebedrag kon stij
gen.
De minister drong er op aan elkaar
geen prijsstijging aan te praten.
Voorts deed hij een ernstig beroep
op de ondernemers zich aan de re
gels van het spel te houden.
Het was een vergeefs beroep; me
nigeen hield zich niet aan de regels
en de ene prijsstijging volgde de an
dere in snel tempo op. Geen wonder
dat een aantal prijzenbeschikkingen
het levenslicht zag. Wij zullen ze op
sommen, omdat wij er zeker van zijn
dat menige beschikking alweer ver
geten is.
Zij nagelen de prijzen vast op een
in de beschikking genoemde datum.
Zij slaan op: brood - huisbrandkolen -
metselbakstenen - witwasserijen -
melk en melkprodukten - bejaarden
oorden - dekens - handbreigaren -
tandtechnische werkstukken - dak
pannen - rijwielstallingen - onder
houd kantoormachines - vloerbedek
king - lakens, slopen, tafellinnen -
frisdranken - patates frites - kleine
eetwaren - glazenwasserswerkzaam
heden. De beschikkingen voor houten
meubelen en celstofluiers zijn weer
ingetrokken. Andere waren niet no
dig omdat betrokkenen bijtijds in
bonden.
Het nadeel van een algemene prij-
zenbeschikking is dat zij alleen op
een gehele bedrijfstak of een sector
kan worden toegepast en niet op één
enkele, over de schreef gaande on
derneming. Vandaar- dat de minister]
van Economische Zaken een wetsvoor
stel heeft ingediend, waardoor hij ook
één of enkele ondernemingen wegens
prijsopdrijving kan aanpakken.
Prof. Van Selms uit
het ambt ontzet
De in Nederland geboren professor A.
van Selms heeft het ambt van predikant
van de Nederduits Hervormde Kerk ver
loren, zo staat in het officiële Zuïdafri-
kaanse kerkblad de „Hervormer". Pro
fessor van Selms verklaarde echter in
een interview, dat zondag door een
krant in Johauesbutg wera gepubliceerd
dat hij daar niet officieel van in kennis
was gesteld. Hij betwistte overigens de-
wettigheid van een eventuele maatregel
van dien aard.
De Hervormer schreef, dat professor
Van Selms zijn ambt had verloren, om
dat hij niet langer colleges wilde geven
in bijbelse archeologie aan de theologi
sche faculteit van de universiteit van
Pretoria. Professor Van Selms nam dat
besluit in mei 1962 uit protest tegen het
ontslag, dat professor Albert Geyser
werd gegeven wegens beweerde ketterij.
Hij was een belangrijke getuige toen het
beroep van professor Geyeser tegen
voornoemde uitspraak werd behandeld.
Professor Geyser werd, naar bekend, in
het gelijk gesteld.
Secretaris Wereldraad
preekt in Moskou
De secretaris-generaal van de Wereld
raad van Kerken, de Nederlander dr. W.
A. Visser 't Hooft, heeft zondagmorgen
gepreekt in de kerk van Petrus en Pau-
lus In Moskou. Hij is in Rusland voor
een vergadering van de Wereldraad, de
eerste die ooit in Rusland gehouden
wordt.
Dr. Visser 't Hooft sprak aan het eind
van de Russisch-orthodoxe dienst over
de belangrijke plaats van de Russisch-.
Orthodoxe Kerk in de Wereldraad, over
de noodzaak van onderling begrip voor
de christelijke eenheid en over het ver
langen om de oorlog van de aarde te
bannen. In de middag werden dr. Visser
en de andere leden van het dagelijks be
stuur van de Wereldraad ontvangen
door de 86-jarige patriarch Alexius van
Moskou en vervolgens waren zij te gast
op een officiële receptie in het Sowjet-
skaja hotel, die werd bijgewoond door
verscheidene Russische functionarissen
die met kerkelijke zaken te maken heb
ben.
Nieuwe Anglicaanse
aartsbisschop van Kaapstad
De bisschop van Grahamstown in de
Zuidafrikaanse Kaapprovincie, Robert
Selby Taylor, is tot Anglicaans aartsbis
schop van Kaapstad gekozen als opvol
ger van dr. Joost de Blank.
Bijna 150 geestelijken en 70 leken uit ge
heel Zuid-Afrika en van St.-Helena zijn
de afgelopen drie dagen in de St.-Geor
ges kathedraal te Kaapstad bijeen ge
weest om de nieuwe aartsbisschop te kie
zen. Dr. Joost de Blank is, naar bekend,
kortgeleden naar Engeland teruggekeerd
om gezondheidsredenen.
De nieuwe aartsbisschop ging in 1935 als
zielszox-ger uit Engeland naar Noord-
Rhodesië en werd daar in 1941 bisschop.
Tien jaar later werd hij bisschop van
Pretoria en in 1959 bisschop van Gra
hamstown. De nieuwe aartsbisschop
heeft in 1959 op een synode in Pretoria
gezegd, dat, tenzij de tegenwoordige oor
zaken van de rassenhaat in Zuid-Afrika
weggenomen konden woi-den, het land
door haat ten onder zou gaan zoals nazi-
Duitsland vernietigd was.
Kerkelijke mutaties
NED. HERVORMDE KJERK
Beroepen te Goedereede G. Voordijk,
kandidaat te Oud-Beijerland; beroepen
ie Pijnakker J. G. N. Cupedo te Sluis
kil; aangenomen naar Maarsen L.
Vroegindewey te Kampeveen; bedankt
voor Amsterdam Jeruzalemkerkge-
meente a) (toez.) D. Noordmans te
Vlaardtngen.
Beroepen te Leksmond en te Masten
broek: G. Voordijk, kandidaat te Oud-
Beyeiland. Te Garijp: M. van der Leun
te Kolderveen. Te Polsbroek en Vlist:
E. M. Bakker, kandidaat te Randwijk.
Toez. v. beroep: Beverwijk L. W. Blok,
Ellewoutsdijk.
GEREF. KERKEN VRIJGEMAAKT
Tweetal te Enschede (vac. J. Kok) G.
Meijer te Heemse en C. J. Smelik te
BunschotenSpakenburg.
CHRIST. GEREF. KERKEN
Bedankt voor Westzaan M. Vlietstra te
IJmuiden.
GER. KERKEN
Beroepen te Den Haag-West: H. J.
Zwarts, leg.-pred. aldaar. Te Wieringer-
werf: A. C. van Beek te Ottoland.
GER. GEMEENTEN
Beroepen te Middelharnis: H. Ligten-
berg te Oude-Mirdum. Te Kampen: L.
Rijksen te Rotterdam-West. Te Nw.-
Beierland: A. Hofman te Zeist. Bedankt
voor Amersfoort en Borssele: P. Blok
te Dirksland. Voor Aagtekerke: H.
Ligtenberg te Oude-Mirdum. Aangeno
men naar Tricht: H. van Gilst te Lisse,
die bedankte voor Scherpenisse.
BAPTISTEN GEMEENTEN
Bedankt voor Harlingen: D. J. Zijl3tra
te Eindhoven.
VRIJE EVANGELISCHE GEMEENTE
Benoemd als predikant voor de binnen
landse zending: A. H. van Gent te
Kampen.
Uit de tijd van Shakespeare
Tijdens de wedstrijd LeeuwardenEn-
schedese Boys heeft Abe Lenstra zon
dag afscheid genomen van het Friese
publiek. De voorzitter van de Friese
voetbalbond A. v. d. Werf decoreerde
Abe met een speldje als lid van verdien
ste.
Parijs centrum van
Cubaanse handel
met Europa
Uit de Franse hoofdstad is gemeld dat
Parijs het centrum van Cubaanse han
del met Europa aan het worden is.
Binnenkort zal de Cubaanse handelsmis
sie in Parijs de aanschaf van 20 tot 30
locomotieven in Frankrijk bekendmaken
en men verwacht dat Cuba's aankopen
in Frankrijk, die in Engeland en Spanje
„verre" zullen overtreffen.
Hoewel Amerika de druk op zijn bond
genoten om geen handel met 'Cuba te
drijven za.l verhogen, gaat de Gaulle er
van uit dat Cuba geen communistische,
sateliet is en dat handel van Cuba met
het westen dit land onafhankelijker zal
maken van liet communistische blok.
Men verwacht in Parijs dat de uitbrei
ding van de Franse handelsbetrekkingen
met Cuba, het Franse aanzien bij vele
Zuidamerikaanse landen zal verho
gen. Het bezoek van de Franse president
volgende maand aan Mexico en andere
Latijns-Amerikaanse landen wordt in
Frankrijk als de „belangrijkste gebeur
tenis van het jaar" beschouwd.
Bij K B. van 7 februari is mr. K. H.
Gaarlandt met ingang van 1 maart be
noemd tot commissaris der koningin in
de provincie Drente, onder gelijktijdig
eervol ontslag als burgemeester der ge
meente Eramen. De heer Gaarlandt is
gehuwd en heeft twee studerende kinde
ren. Hij volgt mr. J. Cramer op.
Karei 'Hendrik Gaarlandt werd op 11
september 1909 in Hilversum geboren.
Hij bezocht de gymnasia te Gorkum en
in Gouda. Van 1928 tot 1933 studeerde
hij rechten aan de rijksuniversiteit in
Leiden. Hij vestigde zich als advocaat
en procureur in Gouda.
In 1938 werd mr. Gaarlandt burgemees
ter van Gasselte. Hij bleef dit. met een
onderbreking tijdens de oorlogsjaren, tot
1946. In juni van dat jaar werd hij be
noemd tot burgemeester van Emmen. In
april vorig jaar werd hij benoemd tot
kamerheer in buitengewone dienst van
H.M. de Koningin.
Mr. Gaarlandt is voorts onder meer
voorzitter van de burgemeesterskring in
zuidoost Drente enlid van de vereni
gingsraad van de Vereniging van Neder
landse Gemeenten.
VATICAANSE FLATER TEGENOVER
HET HUIS VAN ORANJE
POSITIEVE
VERDRAAGZAAMHEID
Aan het commentaar in verband met de
overgang van prinses Irene naar de
Rooms-Katholieke Kerk is door een ho
ge Vaticaanse zegsman toegevoegd dat
hij, zonder oneerbiedig te willen zijn te
genover de Nederlandse koninklijke fa
milie, er op wilde wijzen dat in de afge
lopen eeuwen „dit een van de meest
strenge regerende vorstenhuizen is ge
weest met betrekking tot de handhaving
van hun eigen protestants geloof".
Dat het Vatieaan zo slecht op de hoogte
zou zijn met de historische feiten is
nauwelijks aan te nemen. In ieder geval
wordt door deze verkeerde voorlichting
de eer van het Huis van Oranje aange
tast.
Om slechts enkele feiten uit de afgelo
pen eeuwen te releveren: Na de Spaan
se Furie werd, op inspiratie van Willem
van Oi'anje, door protestanten en rooms-
katholieken de „Pacificatie van Gent"
(1576) aanvaard, waarbij voor allen
vrijheid van geloofsovertuiging en open
bare eredienst werd gegarandeerd.
Door het „Eeuwig Edict" wilde Don
JUan, de opvolger van Alva, opnieuw de
vervolging tegen de protestanten ontke
tenen, waarop door Willem van Oranje
aan de Staten zijn „Religievrede" werd
voorgelegd, als klaar en duidelijk mani
fest van positieve verdraagzaamheid
jegens allen (1578). Na zijn intocht in
Naarden liet de Spaanse veldheer Rome
ro de notabelen (grotendeels katholie
ken) bijeenkomen in de Gasthuiskerk
„om de eed aan de koning te hernieu
wen". In werkelijkheid werden ze afge
slacht, waarna de kerk in vlammen op
ging en praktisch de hele stad werd uit
gemoord.
Lumey van der Marek, aanvoerder der
watergeuzen, liet na zijn intocht te Go-
rinchem een aantal rooms-katholieke
geestelijken ombrengen (de zogenaamde
„Gorkumse martelaren") als persoonlij
ke wraakoefening voor de terechtstel
ling van de graven Egmont en Hoorne.
Willem van Oranje, die geen geweldda
den tegen andersdenkenden duldde, liet
hem arresteren en opsluiten, in Fort
Rammekens. Lumey wist te ontsnappen,
vluchtte naar Luik, werd opnieuw
rooms-lcatholiek en keerde zich tegen de
prins
Philips II verklaarde Oranje vogelvrij:
een beloning van 25.000 'gouden kronen
voor wie hem vermoordt of uitlevert,
dood of levend. Daarenboven voor de
dader vergeving van al zijn misdaden,
hoe groot ook, en verheffing van zijn
familie in de Spaanse adelstand
Ondanks alle gruwelen van Habsburgse
zijde was de situatie zó. dat de apostoli
sche vicaris Rovenius aan de paus in
1617 kon schrijven dat zelfs in Leiden,
de „academiestad der ketters", de
rooms-katholieken zich vrijelijk bewegen
en er in groot aantal vertoeven Zo was
het in heel de Republiek. Prins Maurlts
liet te Grave de kerk der Maltezers
restaureren en voorzien van een hoofd
venster waarin zijn wapen voorkomt. De
kloosterorden leidden een onbedx-eigd be
staan en het bestuur van een aantal ge
meenten was rooms-lcatholiek. Maar in
het nog door de Habsburgers bezet ge
houden gebied dor NedexTanden was er
voor de protestanten geen levensmoge
lijkheid. Herhaaldelijk ontving de gezant,
van de Republiek der Verenigde Neder-
landen de opdracht om zich te wenden
tot de overheid in de Oostenrijkse Ne
derlanden, ten einde voor de schaars
overgebleven protestanten een dragelij
ker lot te bepleiten, met vérwijzing naar
de verdraagzaamheid tegenover rooms-
katholieken in zijn eigen land.
Hoe streng de Oostenrijkse Habsbur
gers, in navolging van de Spaanse, vast
hielden aan de handhaving van hun ei
gen rooms-katholiek geloof, blijkt uil de
notulen van de Geheime Raad van 18
april 1733: „Het mankeert de Staten-
Generaal nooit aan een voorwendsel, en
zij eisen dat wat aan de rooms-katholie-
ken onder hun heerschappij is toege
staan óók moet worden vergund aan de
aanhangers van de zogenaamde gere
formeerde religie onder de heerschappij
van Zijne Keizerlijke en Katholieke
Majesteit, waarbij zij uit het oog verlie
zen dat de godsdienstvrijheid een fun
damentele wet ls van hun republiek, ter
wijl daarentegen de katholieke, aposto
lische en rooms religie, met uitsluiting
van elke andere, die der Nederlanden is".
Verder commentaar dunkt ons overbo
dig, maar niet overbodig dunkt ons een
openlijke correctie door de hoge Vati
caanse zegsman van de insinuatie aan
het adres van het Nederlandse vorsten
huis. Is hij daartoe niet bereid, dan moet
er wel een dik vraagteken gezet worden
achter de mededeling, dat hij niet on
eerbiedig wil zijn tegenover de Neder
landse koninklijke familie, en blijft het
Vatieaan gecompromitteerd in deze du
bieuze houding tegenover het Huis van
Oranje.
Vlissingen, 8 februari 1964
Ds. Y. van der Schoot.
Vier verdachten -
twee doodslagen
Wanneer dinsdag 25 februari de officier
van justitie bij cle Haagse rechtbank de
dagvaardingen tegen vier verdachten
die dan terecht moeten staan in verband
met plegen van twee doodslagen, een
zware mishandeling en totaal acht in-
braken in haar geheel moet. voorlezen
zal daarmee bijna een uur gemoeid zijn!
Het betreft hier een inbraak, gepleegd
in de nacht van 2425 januari 1963 in
de suikervverkfabriek Peco aan de Scha
penlaan, waar de 39-jarige monteur G
P. v. d, Lugt uit Delft met een koevoet
werd doodgeslagen, Voorts de inbraak
in de woning van de 58-jarige weduwe
A. C. van Capelle-Lugtigheid aan de
Hugo Vei-riesfstraat 87/a, die in de
nacht van 3031 januari werd ver
moord, waarna 4200 werd gestolen.
Voorts een inbraak in een fabriek aan
cle Denneweg in de nacht van 1112 ja
nuari, waar de nachtwaker P. A. c.
Oberg werd neergeslagen en zwaar ge!
wond. Van hem werd 36 gestolen.
Verdachten zijn de 20-jarige losarbeider
J. J. H. H„ de 26-jarige te Marowijne in
Suriname geboren caféhouder H. E, L.,
die bij de vorige verdachte inwoonde, de
21-jarige elektricien W. H. van R„ zon
der vaste woonplaats, en de 26-jarige in
Paramaribo geboren musicus I:I. C. s„
die van het gezamenlijk plegen van deze
inbraken met geweldpleging worden
verdacht.
Bovendien is hun nog een aantal an
dere inbraken tenlaste gelegd.
Gestolen jacht
van Duitser lag
op de Amstel
Op de Amstel in Amsterdam heeft de
rijkspolitie te water de 37-jarige café
houder J. H. van V. en de 20-,jarige las
ser J. C. B. uit Amsterdam aangehou
den, die aan het varen waren op het
zeewaardige zeiljacht „Rigolit", dat ei
gendom is van een Duitse koopman uit
Neurenberg. Deze had by de rijkspolitie
aangifte gedaan van verduistering van
zijn jacht door een Duitse schipper.
Het jacht dat de Neurenbergse koopman
tweedehands had gekocht (waarde cir
ca 5000 gulden lag in het Westerdok in
Amsterdam. Uit Duitsland had de eige
naar een schipper over laten komen om
het jacht op te knappen en te bewaken.
De verduistering zou volgens de eige
naar in september van het vorig jaar
zijn gepleegd.
Bij het onderzoek door de recherche der
rijkspolitie te water van de twee wegens
heling aangehouden, en inmiddels weer
vrijgelaten Amsterdammers bleek, dat
de lasser B. al een jaar of vijf was on
dergedoken voor de militaire dienst
plicht. Hij woonde onder de naam van
zijn vriendin in de omgeving van het
Leldseplein. De jongeman is overgege
ven aan de maréchaussee.
GEWONDE JONGEMAN
IN GROT OPGESLOTEN
Artsen zyn er met veel moeite in ge
slaagd een gewonde jongeman te herei-
ken die op omstreeks 200 meter van de
ingang is opgesloten in de J.Ietryd Swal-
lett grot bij Swansea (Wales). Men
werkt thans plannen uit om de jonge
man, de 20-jarige Howard Butler,'uit de
grot te halen na het opblazen van rots-
gedeelten of het boren van een verticale
schacht, zoals enige tijd geleden bij de
redding van de mijnwerkers in Lengede
is geschied. De artsen hebben Butler,
die een gebroken been en gebroken rib
ben heeft, inmiddels bloedtransfusies
toegediend en pijnstillende middelen ge
geven.
Macmillan niet
meer kandidaat
voor Lagerhuis
Harold Macmillan. die in oktober als
Brits premier aftrad nadat hy eerder
een operatie had ondergaan, heeft giste
ren op zyn 70ste verjaardag officieel
meegedeeld, dat hij by de komende alge
mene verkiezingen niet kandidaat zal
staan voor het Lagerhuis.
Dit betekent dat twee conservatieve ex-
premiers het Lagerhuis zullen verlaten.
Sir Winston Churchill iiad al eerder
meegedeeld dat hy zijn zetel opgeeft. Hij
wordt in november 90 jaar.
Macmillan kwam in 1924 voor het eerst
in het parlement.
Maarschalkstaf
Van bureaucraat
(Van een medewerker)
I-Jet meestgebruikte schrijf -
werktuig van onze tijd wordt
400 jaar oud. Het geboortejaar
van William Shakespeare is te
vens het geboortejaar van het
potlood, dat eigenlijk grafietstift
behoorde te heten. In het 1564
werd namelijk in een steen
groeve bij Borrowdale in de En
gelse graafschap Cumberland
het grafiet ontdekt, chemisch
verwant aan diamant en steen
kool.
Welk een kostbare vondst de del
vers gedaan hadden zou al gauw be
wezen worden in de alchemistenkeu
ken van Borrowdale- Grafiet bleek
beter geschikt voor tekenen en schrij
ven dan de tot dusverre gebruikte
lood- en zilverstiften, waarmee nog
Leonardo da Vinei, Dürer, Hans
Baldung en andere grote meesters
der tekenkunst gewerkt hadden.
Daar lood reeds de Grieken en Ro
meinen tot schrijfwerktuig gediend
had, was het begrip lood zo ingebur-
gerd, dat men ook de nieuwe gra
fietstift met lood bleef associëren, zo
als in ons woord potlood en hel
Duitse Bleistift.
De groeve in Cumberland bleef
meer dan een eeuw de enige plaats
ter wereld, waar zuiver grafiet ge
wonnen werd. De Engelse kroon ver
zekerde zich var. het monopolie door
de uitvoer van grafiet slechts in de
vorm van teken- en schiijfstiften loe
te staan. Wie het waagde grafiet als
grondstof naar een vreemd land te
brengen kon zeker zijn van een ken
nismaking met de scherprechter.
In gouden houders
De eerste potloden werden overi
gens gevat in zilveren of koperen
houders, voor zeer rijke klanten zelfs
in goud. Later ging men er toe over
de grafietstift in hout te vatten, spe
ciaal in het kostbare cederhout.
Het succes vai. het nieuwe schrijf
gerei was zo groot, dat men ook in
andere landen naar het. kostbare gra
fiet begon te zoeken. Midden in de
zeventiende eeuw ontdekte men in
Beieren grafiet, dal overigens niet de
zuiverheid bezat van het Engelse. Te
gelijkertijd vestigden zich de eerste
Duitse potloodmakers in Neurenberg
Boze tongen beweerden over deze
potloodmakers, dat zij hun potloden
slechts een Engelse punt gaven en
dat de rest gemaakt was uit minder
waardige grondstof
In Zijn wijsheid nam
de Heere, nog onver
wachts, tot Zich, Zijn
kind, onze lieve moe
der, behuwd- groot- en
overgrootmoeder, zus
ter, schoonzuster en
tante
WILHELMINA
ABRAHAMSE.
Sinds 10 september
1956 weduwe van
Willem Duvekot,
op de leeftijd van bijna
80 jaar.
Openb. 19 9.
P, Duvekot.
L. Duvekot-Geerse.
W. Duvekot.
J. Duvekot-Joosse.
Peter en Lean.
F. W. Duvekot.
W. F. Duvekot cn
verloofde.
Wed. A. in 't Anker-
Abrahamse.
P. Duvekot.
Vrouwenpolder,
10 februari 1964.
Dorpsüijk 51.
Dc begrafenis zal
D.V. plaatsvinden op
vrijdag 14 februari om
12.15 uur op de alge
mene begraafplaats te
Vrouwenpolder.
Grafiet met klei
Stiftvorm
Zoals vaak na een ontdekking wer
den voor het nieuwe artikel hoge prij
zen gevraagd. De Engelse kooplieden
verhandelden een kilogram grafiet te
gen een prijs die te vergelijken is
met 500 gulden in onze tijd.
Het tekort aan zuiver grafiet was
er de aanleiding toe, het materiaal
met andere stoffen te vermengen.
De Parijse technicus Norbert Jaques
Conté kwam ten slotte in 1795 op de
gedachte, fijn grafietpoeder met pot-
tebakkersltlei te vermengen en deze
substantie voor potloden te gebrui
ken. Pas dit procédé maakte het pot
lood betaalbaar en dus populair en zo
werd het ten slotte de „Maarschalks
staf van de Bureaucraat", zoals een
lsroniekscb rijver eens heeft gezegd.
Enige en algemene
kennisgeving.
Heden overleed, zacht
en kalm, mijn geliefde
broeder en onze gelief
de oom
JOOS VAN OOSTEN
wedn. van
J. M. Weststrate,
In de ouderdom van 87
jaar en 8 maanden.
Yerseke,
9 februari 1964.
LangevUle 7.
De begrafenis zal
plaatsvinden woensdag
12 februari om 1 uur.
Heden overleed onver
wachts in het gasthuis
te Middelburg onze ge
liefde zuster en be
huwdzuster
JOHANNA VAN
VLAANDEREN
wed. van
A. Geldof,
in de ouderdom van 71
jaar.
F. v. Vlaanderen.
C. v. Vlaanderen
Tot onze grote droef
heid is heden zacht en
kalm van ons heenge
gaan onze lieve moe
der, behuwd-, groot- en
overgrootmoeder en
zuster mevrouw
J. C, P. PIETERS,
geb. de Marée,
in de ouderdom van
ruim 78 jaar.
Uit aller naam,
J. Pieters-v. d. Beek
Aardenburg,
10 februari 1964.
Burchtstraat 12.
Dc teraardebestelling
zal plaatshebben op
donderdag 13 febr. a,s.
des namiddags om 3.00
uur te Aardenburg
vanaf Burchtstraat 12.
Voor de deelneming, be
toond na het overlijden
van onze geliefde man, va-
der en grootvader,
CHRISTIAAN
HEKMANUS SCHUTTE,
betuigen wij onze oprechte
dank.
Namens de familie,
M. Schutte-Meijer8.
Middelburg,
Februari 1964.
Segeerssingel 24,
Op zondag 9 februari
is van ons heengegaan
onze lieve, dierbare
moeder, behuwd-,
gi'oot- en overgroot
moeder
JANNETJE GEENE,
weduwe van
Jan Hoogerland,
op de leeftijd van 86
jaar en 5 maanden.
Goes
C. Sinke-
Hoogerland.
M. G. Sinke.
Goes:
K. Geense.
's-Heer-Arendskerke:
A. Hoogerland.
L. Hoogerland-
Ftipse.
M. Hoogerland.
M. A. Hoogerland-
Maat.
Middelburg:
M. Griep-
Hoogerland.
W. Griep.
Wissenkerke:
C. Hoogerland.
Goes
J, Hoogerland.
A. J. Hoogerland-
van de Velde.
's-Heer-Ai'endskerke
J. van Schaik-
Hoogerland.
J. van Schaik.
Bunnlk:
P. Hoogerland.
J. C. Hoogerland-
Leunis.
Goos:
M. Hoogerland.
M. F. Hoogerland-
De Lange.
Sluis
J. Hoogexland-
Nieuwkoop.
M. Buijs-
Hoogerland,
A. Buijs.
Klein- en achter
kleinkinderen.
s-H.-Hendrikskindcren,
9 februari 1.964.
Rijksweg 37.
De begrafenis zal
plaatsvinden op woens
dag 12 februari 1964
om 14 uur op de alge
mene begraafplaats te
's-Heer-Hendrikskinde-
Ds
moeders
„Zeer
Sterken"
van vandaag.
Zij gaven hun kinderen de
extra veerkracht en energie
mee. met de dagelijkse dosis
Sanatogen - het uniek
zenuwsterkend tonicxim,
Sanatogen geeft de zenuwen
weer nieuwe en ook extra
kracht en weerstandsvermo
gen. En naaimate die
zenuwen daardoor de
bewogenheden van heb leven
beter opvangen, gedijt
eigenlijk het hele gestel en
doorstaat zo de spanningen
die op ons afkomen en ons
anders met dc Jaren ontijdig
slopen...
Nu nog gaan heel vele „Zeer
Sterken" prettig en gezond
door het leven, die de met de
paplepel ingekregen leefregel
van: „Sanatogen alle-dag",
nooit hebben losgelaten. En
die, vanzelfsprekend, óók op
kinderen en kleinkinderen
Toen met de drang naar
vitaminevoeding deze meer
cn meer in zwang kwam, lag
het voor de hand, dat
Sanatogen daar op aangepast
en vervolmaakt werd.
Zo hebt U dus aan Sanatogen
een zenuwbouwende voeding,
waarbij het overige gestel
ook aan vitaminen het zijne
krijgt.
MMtm
iHet
/I? Zenuwsterkend
T
Tonicum
VAN DE VELDE
UW
DRUKKER
HOGE PRIJZEN
40ü0013152%5^4£nl'vbfs Wmq5 2:222 6833 7116 9439 15060
J™ ,J. i,, „rt1 'J-'1' °543 'jbS I 6S29 7ö93 7950 9327 9538 9332 13305 16910 19215 19641
l,'d° XE3 266 1:>63 2414 3165 3445 3634 3671 4162 4267 [323 4847 4S7S 490(1 4-U6 5131
5426 6035 6252 6470 6565 6663 6774 6793 6845 6898 7681 740 3160 S 8780 8969 9633
iqll- yZ,! i 'M.Lo21,7-^ 1569 4JÖ79 11863 12371 1.2824 12850 12926 13204 .13363 13385
14241 ."*353 1;>840 15852 16381 17189 17262 [7472 17544 17539 17793 17813
17970 1802O 18-157 186J4 18710 19042 19307 20236 20262 20811 21314 21318 21793
PRIJZEN VAN 00,—
1010 066 071 088 126 132 139 143 149 186
187 246 295 306 307 341 382 389 477 478
504 529 538 551 603 619 664 666 6S3 638
695 801 823 S99 922 932 961
2023 046 074 0S7 099 103 132 145 174 178
217 243 253 254 260 265 275 28S 324 418
437 483 484 497 519 520 523 606 628 677
696 715 740 756 70S S22 828 836 848 856
866 876 882 888 914 943 976
3015 066 083 098 130 137 143 154 18-1 199
209 210 239 257 260 284 332 359 388 452
456 465 512 528 533 534 555 591 614 617
630 649 676 682 728 731 777 788 859 874
S79 932 941 956
4019 025 048 138 150 191 199 204 23<J 250
264 275 283 299 314 391 394 413 438 153
481 492 512 53(1 563 577 669 685 702 711
733 743 756 764 765 819 S27 894 948 965
6030 032 039 053 065 077 085 088 103 147
152 157 165 250 275 329 406 408 410 424
44S 454 468 475 476 491 632 674 630 720
727 733 739 806 852 855 867 S33 898 899
945 982 998
6030 061 065 0S2 100 134 208 21S 240 243
279 284 285 307 341 436 462 466 479 484
499 508 520 537 559 563 618 638 645 659
662 671 701 707 734 777 803 859 860 .869
907 932 937 962 996
7008 018 051 078 153 182 192 269 296 314
326 332 335 366 399 406 444 460 518 563
570 615 632 635 645 680 714 800 806 .835
939 975 976 990 990
8088 128 132 136 149 198 229 231 248 269
363 376 402 447 472 490 498 510 562 563
587 589 644 747 781 791 HOI) 8.33 834 862
895 937 957 962
9003 034 054 068 128 135 136 152 197 225
237 272 308 400 489 519 590 598 617 668
685 696 7S0 793 795 797 808 826 850 856
S76 888 891 915 964 983 989
10014 034 099 105 14S 153 203 207 227
235 239 252 303 313 332 352 356 371 402
40S 409 426 430 434 461 511 533 564 568
587 605 612 635 714 715 733 745 796 859
906 910 971 978
11063 070 115 137 17S 183 188 212 234 242
256 278 320 360 397 407 412 454 -17U 483
500 558 597 608 634 655 686 690 693 707
723 759 780 798 804 807 814 833 338 846
890 920 942 945 964 966 982 12000
12060 071 116 139 182 185 195 198 219 245
2,9 294 420 451 152 464 489 498 52S 531
924 928 934 955 968
559 574 5...
798 828 829 841 S
972 975 9S6
13016 022 027 931 072 104 125 154 163 221
226 r26 260 234 306 393 445 453 490 541
on] .,63 577 5S4 586 5"' m a Mn «<w can
707 722 752 754 768
893 899 906 932 954
M035 043 046 051 053 088 098 .114 151 177
200 220 224 243 264 312 315 412 413 422
425 453 la6 186 512 516 524 528 538 575
081 >89 601 610 615 639 700 708 723 751
983 998 807 814 878 883 906 907 936 925
15008 032 065 089 115 122 173 194 195 202
208 259 275 2S9 304 336 346 365 380 384
eSZ li9 445 167 474 473 323 533 542 562
972 634 647 651 653 658 675 700 708 724
,730 747 764 "76 783 7S8 800 812 825 890
921 9-19 988 997
1,1046 094 101 129 130 132 152 155 157 207
209 216 266 285 302 334 352 360 361 423
431 439 441 461 464 471 474 501 523 537
622 62a 626 649 662 673 696 700 705 721
733 ,94 804 .852 933 9S0
l10->3 °G7 083 090 102 103 116 157 224 226
233 240 257 284 349 363 378 384 385 415
SJl O/0 609 (,26 630 678 705 713 731 788
804 340 91.1 .921 924 986 992
18015 033 047 072 112 171 218 233 307 308
316 323 329 389 398 423 426 434 471 493
617 733 765 772 787 798 871 889 896 «)1
914 935 956 982 988 997
14044 'M5 056 102 112 119 179 184 220 223
272 281 301 314 317 361 463 474 548 552
oSO 604 611 620 671 682 689 721 744 754
761 766 777 814 816 S37 S67 901 975 989
20020 059 112 154 171 234 246 251 254 283
309 310 322 337 361 37G 378 387 399 429
467 J68 474 475 482 437 488 490 523 531
562 a87 COS ROC it .7 O re -TO/-
810 8
984
21032 051 081 090 111 118 127 132 154 175
206 209 212 230 242 269 308 324 327 345
372 439 441 48« 521 528 533 534 602 608
613 632 633 643 686 748 762 773 800 827
Iedere Zeeuw Leest natuurlijk de P.Z.C.
VERHUISD
C. GRIEP,
arts,
naar Valckcslotlaan 113,
tel. 5831.
Voor praktijk en bood
schappen uitsluitend
W. GRIEP,
arts,
Frans den Hollanderlaan 29,
telefoon .6405.
Voor de veie blijken van
medeleven, ontvangen na
het zo plotseling overlijden
van onze innig geliefde zus
ter, behuwdzuster en tante,
LEVIN A VAN
SPARRENTAK.
zeggen wij hartelijk n
Uit aller naam,
W. van Sparreiu
Serooskerke (W.)„
februari 1964.
Rijkebuurtweg 11.
Door het verbindend wor
den der enige uitdelings-
Ujst is hel faillissement van
Cornelis Dirk Kryger te
Krabbendijke geëindigd.
De curator.
Mr. M. VLAMING
Lange Delft 76.
I Middelburg,
7 februari 1964.