BEATLEMANIA
ENGELANDS
NIEUWSTE
RAGE
zaterdagnummer
Zaterdag 1 februari 1964
De „Beatles" komen naar Nederland! Wellicht zijn de Nederlandse tie-
ïers nuchterder dan de Britse, evenzeer is echter mogelijk, dat die vier
Liverpoolse jongens met hun vreemde kapsels ook hier een publiek van
onge mensen tot aan razernij grenzende verering zullen brengen. Over
te Beatles, over hun succes en over het vreemde verschijnsel, waarvoo
Je Britten het woord „Beatlemania" hebben gevonden, schrijft onze
correspondent bijgaand artikel.
De foto's spreken voor zichzelf, maai desniettemin .ontvingen wi
voor de rechtse de volgende toelichting: en dit zijn dan de viei
longens. die als de Beatles de mythe van het onverstoorbare Enge
land vernietigen. Het zijn John. George, Paul en Ringo, John Len-
non, staande rechts, is de spreker voor de Beatles; hij is drieën
twintig jaai oud en de enige getrouwde, man van het gezelschap
Geheel links staat Paul MarCartygitarist, eenentwintig jaar oud.
hl het midden staat George Harrison, twintig jaar oud, ook gita
rist. Zittend op een stoel is Richard Ringo j Starr, die de drums
behandelt.
LONDEN, januari. Er heerste een ware pa
niekstemming in Carlisle, ook al was het al ver
na middernacht: vierduizend jongelui stonden de
hele nacht op straat met strakke gezichten in
een stromende regen, ze draaiden grammofoon
platen van hun geliefde sterren en ze waren niet
van hun plaats te krijgen. In.de stad Huil waren
vijftig politiemannen nodig om de run op de
kassa's van een theater te remmen. „Beatlema
nia" zeggen de Engelsen. Het is een waanzin die
overal toeslaat.
1/" oningin-weduwe Elisabeth zelf zag de vier wilde jon-
f geir.annen in het Londense Prince-of-Wales Theatre.
„Dames en heren, op de goedkopere plaatsen wordt
verzocht te applaudisseren", riep de leider van de Bea
tles. „op de duurdere plaatsen kan men met zijn sieraden
rinkelen!" De koningin-weduwe lachte en toen speelden
en zongen de Beatles „From me to you" speciaal voor
haar. In Manchester trokken zij avond aan avond een
publiek van vijfduizend mensen en in Newcastle ston
den teenagers al om drie uur in de nacht in de rij Toen
het Londense Palladium was uitverkocht belegerden
vierduizend woedende teenagers de politiemannen die
waren uitgestuurd om d« orde te herstellen in hun eigen
politiebureau
Het succes van de beatles is fenomenaal: ze zijn de gro
te rage van de Engelse teenagers In negen maanden
lijd zijn zij van volkomen onbekendheid geklommen
naar de top van hel Britse amusementsleven. De vier
jongemannen uit Liverpool mei hun ponyhaai zijn nau
welijks hun leven zeker. Zij lopen elke dag de kans om
te worden verpletterd door hun geestdriftige publiek. In
enkele weken tijds heeft de geestdrift van de aanbid
sters merendeels meisjes van onder de achttien met
Uaplaarsjes, spijkerbroeken, lumberjaekels en lange ha
ren een kookhitte bereikt De Beatles worden be
stormd door duizenden fans in Londen. Birmingham en
Liverpool waar zij vandaan komen. Regelmatig zijn er
honderden politiemannen nodig om de vechtende, drin
gende en krijsende meisjes in bedwang te houden.
^evenduïzend gillende „Beatleniks". een nieuw woord
in de Engelse taal. doorbraken alle politiekordons:
ten slotte kwamen er vijf ziekenwagens aan te pas om
de gewonden naar het ziekenhuis te brengen
De Beatles hebben twee componisten, de zogenaamde
song-smiths, die zorgen voor bruikbaar materiaal. „We
hebben genoeg melodieën maar te weinig teenagerster
ren", zegt men in Londens Denmarkstreet. waar de
grammofoonplatenindustrie is gevestigd. De Beatles, drie
gitaren en een drum, maken hun eigen arrangementen-
Ze zingen en schreeuwen, ze spelen en rammen, maar ze
blijven er wonderlijk kalm onder. Toen zij in Hamburg
optraden zetten zij hun gehoor allerlei zelfgemaakte
woorden voor, die zij presenteerden als „basic Engels"
en dat ook braaf werd geslikt door het Duitse publiek.
In Stockholm werd een lid van de combo letterlijk be
sprongen door een liefhebster: het deerde hem niet want
hij bleef kalm doorspelen. De Beatles wisselen onder
elkaar hartgrondige verwensingen over en weer over
hun luidruchtige publiek, waarvoor zij een kennelijke
verachting hebben.
Ondanks hun enorme succes zijn zij vier gewone jongens
uit Liverpool gebleven en ze staan met hun beide be
nen op de grond. In een interview zei de eerste gitarist
George Harrison, eer knappe twintigjarige jongen met
lange oogharen: „Je moei je in dit vak aanpassen; als
je wordt omringd door een bende gillende meisjes moet
je je daarop instellen en niet denken dat ze allemaal
verliefd op je zijn. Trouwen doe je toch pas als je
de ware hebt ge%-onden!"
Diehard (Ringo) Starr, de drieëntwintigjarige drammer,
f*- die eigenlijk Richard Starkey heet, maar die Rmgo
wordt genoemd omdat hij vier ringen aan zijn vingers
draagt, is ervan overtuigd dat de rage helemaal niet
blijvend zal zijn.
De Beatles zijn vier jonge mannen van eenentwintig tot
drieëntwintig jaar oud. die naar schatting in het jaar
1963 honderdduizend pond sterling zullen hebben ver
diend. een miljoen gulden. Hun leider is John Lennon,
een jongeman uit Liverpool zoals de andere drie Bea
ties en de enige van het viertal die getrouwd is. Hij
schrijft zijn meeste liedjes in samenwerking met Paul
MacCarthy De gitarist is George Harrison, die eens
een ernstige student aan het conservatorium was en
een groot bewonderaar van Segovia De drummer is
Ringo Starr, die zegt. ..Ik zou nog een ring door mijn
neus ook dragen als dat kon!" Nog geen jaar geleden
waren de Beatles al blij als ze met hun vieren vijfen
twintig pond sterling per week konden verdelen na hun
optreden in de wat louche cafés van Liverpools haven
wijken
Toen kregen ze onverwacht een engagement in de Ham-
burgse havenwijk, waar ze voornamelijk succes hadden
dank zij het feil, dat hun versterkers meer lawaai kon
den maken dan hun geestdriftige publiek Ze noemden
dat „Liverpool Sound" en ook wel „Mersey-Sound"
naar de olieachtige rivier, Liverpools enige trots.
T Tun Hamburgse succes bracht hen onder de aandacht
f Ivan Engelse agenten en op een of andere manier
hadden Je Beatles (hoewel ze niet meer dan één van
tweehonderd dergelijke groepjes waren) plotseling een
enorm succes. „Niemand kan zeggen waarom wij plot
seling succes hadden en anderen niet", zegt Ringo. „als
ik tijd heb zal ik eens proberen erover na te denken!"
De Beatles hebben een eigen stijl; ze springen en dan
sen en ze kussen hun instrumenten, ze stampen op de
grond en ze maken lawaai Voor en na hun optreden
zijn de Beatles heel wat kalmer. Ze dragen overigens
ook dan leer en suède jasjes, maar hun gesprekken
draaien voornamelijk om wat ze zullen gaan doen met
de enorme inkomsten van hun ..Beatles Limited", de
naamloze vennootschap waarin al hun inkomsten gaan.
Van de Beatles zijn lot nu toe al meer dan drie mil
joen grammofoonplaten verkocht. Geen van de Beatles
kan muziek lezen, maar desondanks maken zij hun eigen
arrangementen, Ze dragen hun haar naar wat in Enge
land een Peter-Pankapsel heet en ze zijn de eeuwige
clowns. Ze maken grappen over elkaar en over hun pu
bliek en in gesprekken met journalisten hebben zij zich
bijzonder scherp getoond. Hun manager begrijpt nog
altijd niets van hun succes. „Ik kwam in een rokerige
stinkende kelderzegt hij Dat was de dag waarop
ik de Beatles ontdekte En daar stonden die vier jon
gens. Hun optreden was rammelend, hun kleding leek
naar niets, maar ik voelde, dal ik hier iets had dat de
moeite waard moest zijn!" Hij heeft nog gelijk gekre
gen ook.
De Beatles houden ervan hun eigen legende een beetje
op le vrolijken. De drieëntwintigjarige John Lennon is
de woordvoerder van het gezelschap. „Op de dag waar
op onze fans ons verlaten vraag ik me af wie onze
whisky zal betalen", zegt hij. De andere Beatles houden
het hoofd ook koel. „We gaan geen grote feesten vieren",
zegt Ringo. „al ons geld gaat naar Beatles Limited met
een beetje eraf voor kleren en sigaretten en de hemel
weet. dat we veel kleren nodig hebben want onze fans
scheuren ze ons gewoon van het lichaam!
De Beatles mogen dan gewone jongens uit Liverpool
zijn, ze houden hun verstand bij elkaar. Iedereen
die met hen te maken krijgt is verbaasd over hun in
telligentie Hel is geen wonder dat er een film van hen
wordt gemaakt door Alun Owen, een toneelschrijver met
bijzondere kwaliteiten die gefascineerd is duur het hele
„Beatle-probleem".
De koelbloedige antwoorden van de Beatles gaan door
de hele Engelse pers. In Newcastle schudde een man
Rmgo bij zijn jasrevers en zei. ..Dat is nu het soort
mensen waarvoor ik in de oorlog heb gevochten!" Rin
go rukte zich los en zei: „Ik ken jouw soort, je kijkt
elke avond naar de televisie!" Hun liefhebberij is het
maken van foto's en filmopnamen van elkaar in de
meest verwarde situatie. Of de Beatles nu zo erg ge
lukkig zijn met hun succes is een open vraag. In eik
geval verdienen zij geld en ze gaan nog veel meer geld
verdienen als hun film in produktie komt. Misschien
sprak John Lennon wel een wijs woord toen hij zei:
„We verdienen veel geld. dat is prettig, maar we heb
ben ook enorm veel plezier en dal is misschien nog veel
belangrijker in het leven!"
nuigin zien Haar reactie. „Wal
enig". Maar ze vond wel dat de ko
ningin haar toestemming moest ge
ven. Een paar dagen later een tele
foontje of ik de opnamen maar wilde
komen vertonen aan prinses Beatrix".
„Ik dacht: nu brutaal worden en
nee zeggen. Zeggen dat ik de opna
men eerst wil monteren in het geheel
van de film Het mocht Het werd
toen wel kort dag want de film zou
half december uit moeten en de ko
ningin ging eerst op reis naar Azië
Kort na sinterklaas mocht ik de film
komen vertonen. Je trekt dan je
mooiste jas aan. een zwarte. Ik loop
in die lange gang op Socstdijk. een
van de prinsessen komt een kamer
uit en zegt „dag meneer Haanstra"
en floep, op hetzelfde moment springt
een knoop van mijn jas. Je kan op
zo'n moment moeilijk gaan zoeken.
Laat die knoop bij het weggaan in een
van mijn jassen zitten. Zeker gevon
den door een lakei die aan alle jassen
is gaan snuffelen waar een knoop
miste".
„Overigens: er is helemaal niet over
gesproken of de scène wel kon of niet
Het is gewoon niet aan de orde ge
komen".
Het is Bert Haanstra's grootste
zorg geweest bij het maken van
de film: wat kan wel en wat kan
niet. „Men heeft mij verweten dat
mijn film alleen maar aardige men
sen Iaat zien. Dat er geen gebochel
den in rondlopen, geen imbecielen,
geen neuspraters. Ik vind dat soort
problemen kan je niet afdoen met
enkele opnamen. Daar moet je een
afzonderlijke i ocumentaire van ma
ker-
Men heeft mij ook verweten dat ik de
zelfkant niet heb gefilmd. Maar die
zelfkant is maar tien procent van
een volk. Ik ben geen Jacopetti met
zijn „Mondo Cane", de hondse we
reld. De mensen van de zelfkant zijn
slachtoffers van het leven en als 'je
Bij opnamen van een carnaval
was Haanslra (links) om niet
te veel uit de toon te vallen, als
carnavalsvierder vermomd.
ze gaat filmen met de geheime ca
mera maak je ze nog eens slacht
offer".
„Ik heb ook de werkende mens niet
gefilmd. Alleen in het begin. De bin
nenvaart en de veehandel. Dat is ty
pisch Hollands. Voor het overige
heb ik het gezocht in de mens in zijn
vrije tijd, de mens op straat en op
strand".
Bert Haanstra laat opnamen zien die
hij niet heeft gebruikt. Een vreemd
toegetakelde dikke dame, die pootje
baadt. „Een heerlijk mens. maar er
wordt niet om haar gelachen, ze
wordt uitgelachen en dat wil ik niet".
Twee dikke dames die in onderjurken
op het strand zitten. De walletjes.
Eén van de meisjes die door het op
steken van tweemaal tien vingers
laat blijken hoeveel ze kost. Een me
neer met een pet gaat naar binnen.
Een neger op net strand die in de
richting van de zee staat te roepen
Er komt een meisje uit met. laten we
zeggen, heel veel boezem „Nee, zo'n
opname gebruik je niet"
Evenmin is gebruikt een opname die
gemaakt is op Bronbeek. Bert Haan
stra had er een gesprek met een oude
koloniaal, een lief oud heertje van
diep in de negetig, een vadertje met
een meter lange baard. „Maar wat
hij vertelde. Zo heel glunder van: nou
dan stak je je bajonet door zo'n
Atjeher en dan trapte je hem er
weer af, hopsa, en zo voorts. Heer
lijk".
Het is hetzelfde heertje dat bij „Open
hel dorp" met Mies Bouwman een
rondedansje maakte. Heel Nederland
was vertederd. Ook Mies Bouwman.
„Wat een enige man bent U".
Bert Haanslra, die ook deze scènèe
gefiim neoft: ...Als ik beide opnamen
in mijn film had gebruikt, zou ik die
man een klap na hebben gegeven
Laat hij maar het lieve opaatje blij
ven".
Filmen met de verborgen camera
heeft zo zijn moeilijke kanten. De
buitenopnamen voor het korte filmpje
„Zoo", dat een aanloop was voor
„Alleman", zijn gemaakt met een
camera die in een tas verborgen zat
Die tas heeft Bert Haanstra ook he't
strand mee opgesleept. „Waardeloos.
In de dierentuin lette niemand op die
tas. Op het strand ligt iedereen niets
te doen en ziet iedereen alles Zodra
ik met die tas ging zitten prutsen
hadden ze het in de gaten dat er ge
filmd werd".
De oplossing was een klein tentje
van een meter bij een meter op de
pier in Scheveningen. „En maar tu
ren in dat tentje, dagenlang, tot ik
flauw viel van de hitte. Maar het
werkte perfect. Njemand die op liet
tentje lette en ik had een schootsveld
van vele honderden meters".
Een van de kostelijkste scènes uit
de film is gemaakt op de rom
melmarkt van he: Waterlooplein in
Amsterdam. „Dat stomtoevallig die
hitlerkop er stond en en er ook zo'n
geheide tante langs kwam, die zo lek
ker commentaar gaf. Ik zat in een
auto, die gecamoufleerd was als be
stelwagen. Aan de ene kant zag je
de voorkant van een wasmachine,
aan de andere zijde een voorkant
van een haard. Niemand die in de ga
ten heeft gehad dat die twee dingen
in hun geheel nooit naast elkaar in
die laadruimte hadden kunnen staan.
Enfin, we filmen en ik denk: die hit
lerkop kan ik gebruiken als inleiding
voor mijn scène van de vier mei her
denking. maar hoe kom ik aan een
passende overgang. Tussen als die
giebelende mensen was plotseling een
man die heel ernstig keek en maar
staarde op die kop" van Hitier. Ik
dacht: die man wordt mijn overgang.
Laat nou Carmiggelt later zeggen:
Ik ken die man. Hij heeft vier jaar
In'het concentratiekamp gezeten. Als
ik geen draaiboek voor de film heb
gemaakt, van tevoren geen mensen
heb uitgekruist, komt het omdat het
eenvoudigweg niet kon. het leven
filmt zichzelf Je kan het niet bere
kenen".
Bert Haanstra kan uren vertellen
over zijn film. Het is te veel voor
een kran'.everhaai. Een heel mooi ver
haal dat niet gemist kan worden, is
echter nog dit:
„Ik zou dus die bruidsparen gaan fil
men die in het Oosterpark in Am
sterdam op de trouwfoto moeten
Vind ik lewlc, wanneer zo'n fotograaf
zegt: koppetjes bij elkaar. Ik had
van de plantsoenendienst een kar ge
leend met lekkere hoge schotjes en
daar zat ik, onder een"hoop rommel.
Kees Hin, mijn assistent, die danste,
was vermomd als papierprikker. Hij
is student geweest en kwam een
vroegere mede-student tegen. Die
zei- Je bent wel ver gezonken. Goed.
me°ns zien we in dat park die me
neer die zo eindeloos stond te harre
warren met aai rothondje en we zien
dat paartje dat zo moeilijk zit te
vrijen. We hebben met ons karretje de
hele tijd om die twee heengeschar-
reld. Thuis dacht ik: kan ik die op
namen eigenlijk wel gebruiken. In de
massa valt zo'n scène niet op. Nie
mand lacht als anderen zich op het
strand zo moeilijk staan uil te kleden
onder een handdoek. Als je zo'n scè
ne isoleert, eerst dan wordt het een
lacher. Zo is het ook met zo'n moei
lijk vrijend paartje. Je kan je handen
er als filmer niet afhouden, maar je
mag de betrokkenen niet kwetsen.
Niet dat de opname onvertogen was,
maar onbescheiden wel. En ook dacht
ik: verbeeld je dat die man getrouwd
is en een slippertje maakt. Dus: ik
liet een foto van de man plaatsen in
een Amsterdamse krant met de vraag
of de betrokken man zich wilde mel
den. Voorzichtigheidshalve had ik het
meisje er dus afgeknipt.
Ik kreeg twee telefoontjes De eerste
.-nan zei: ..Die man op de foto heeft
die een sigaret in zijn hand?"
Ja.
„Oh. dan oen ik het niet, want ik
rook niet".
De tweede die opbelt zei: „Het is
e;n vriend van me. Hij woont in Alk-
Wat is het voor Iemand" Ge
trouwd
„Ja zeker. Al jaren."
Bert Haanslra: „Ik dacht: zie je
wel. Dag opname. Maar nee. de
volgende dag reis ik naar familie in
Holten en daar krijg ik via-%-ia een
telefoontje uit Borne, twaalf kilome
ter verderop. Het was de jongeman,
uitgesproken daar. waar je hém niet
zoekt.
Niks aan de hand. Een student, on
getrouwd. Ik vroeg hem de opnamen
te komen bekijken, samen met zijn
meisje. Hij kwam alleen. De liefde
bleek over te zijn. Hij zei: ik vind het
wel gek, maar zij moet het natuurlijk
ook goed vinden dat U de opnamen
gebruikt.
Ze kwam. een maand later. Zij vond
de opname een beetje griezelig, niet
voor zichzelf, maar voor haar nieuwe
vriend. Die had ze namelijk bij zich.
Laat die nieuwe minnaar nu een
enorme filmliefhebber zijn. Natuur
lijk meid, laat gaan. dal :s reuze
leuk.
Daarom zit ook deze scene in de
film."
doen met de Gaulletot stand
is gekomen. Het is een mooi ver
haal.
Maanden levoien Had ik gevraagd
of ik de koninklijke familie
mocht filmen bij het poseren voor
een officiële foto. Zu iels gaat via,
via. maar uiteindelijk kwam het ver
zoek waar ik net hebben wilde, na
melijk bij de prins. Die is meestal wel
in voor zo iets. Maar nee. hoor. ik
kreeg ten antwoord: „Het idee is
leuk. maar er komt niets van in, want
de koninklijke familie heeft een hekel
aan fotograferen". Daar ging net me
juist om. Enfin, ik hoor maanden
lang niets en ineens op'een middag
een telefoontje, het was de dag voor
prinsjesdag. Ik mocht, maar dan
moest ik wel nog dezelfde dag mijn
camera's opstellen in het paleis, want
morgen zou er geen gelegenheid voor
zijn".
„Wat dat telefoontje een paniek heeft
gegeven, want ik wilde filmen met
drie Dimde camera s. dal zijn geluid
loze camera's, die zijn er met zoveel
in Nederland. Enfin, stad en land af
gebeld, 's avonds om half twaalf had
ik de derde binnen. Ik naar Den Haag.
Laat nou de andere dag dat paard
op hol slaan. Ik dacht, daar gaat je
film. Maar nee, de fotosessie ging
door, maar in plaats van in een kwar
tier moest het in zeven minuten ge
beuren. Vlak voor de koninklijke fa
milie binnenkwam kreeg ik een van
de camera's met op scherp. Wij prut
sten als gekken, het lukte. Max Koot.
de fotograaf, speelde lekker mee. Hij
sprong als een bedrijvige kikker. Er
kwam een beetje een giechelstem
ming en dat was nodig, want door
die paardenaffaire waren de gezich
ten eerst nogal aan de strakke kant.
Nou, en toen de koningin die knip
oog gaf, was het helemaal van
draaien maar. Het werd zeven minu
ten, plus nog eens zeven plus nog
eens".
„Een poosje later laat ik de opna
men aan de secretaresse van de ko-
BEK'i Haanslra s avondvullen
de documentaire over Nederlan
ders „Alleman' draait op het
ogenblik al in 25 steden. Het is
nog nooit vertoond met een Ne
derlandse film.
De première was halt december
in Amsterdam. Tenminste, dat
dachten de genodigden. De offi
ciële première is in werkelijk
heid enige dagen eerder geweest
op paleis Socstdijk. Bert Haan
stra heeft het verteld op een
avond van het filmmuseum, af
deling Den Haag. Hij vertelde
er ook hoe de scène, waarvan de
Franse filmer Jacques Tati (van
„Mon Oncle" o.a.) heeft gezegd:
„Ik wou dat ik zo iets morhl
