11 VET SPEK
Eerst patent op de BALPEN
75 jaar geleden verleend
ct goedkoper
met 20% korting
VOORDEEL
V
P.T.T.-weerbericht
kon actueler zijn
OOK (N 19«
Elke week weer SPAR-kwaliteits-artikeleir
VERS-VLEES
SIAMRIJST
SPINAZIE
GROENTE
SOEP
110-22
HUISHOUD JAM I
TOILETZEEP
an en voor de boekenplank
Pearl Buck
In Nederland
veertig miljoen
per jaar
Het wondere leven
In weekeinde
laat de service
te wensen over
<4
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
DONDERDAG 9 JANUARI 1964
miljoenen
V/%1%1 DE WEEK
BIJ ELK PAK KAPUCIJNERS
250 gram, gezouten of gerookt
en toch 10°/o korting!
Ifeïf
in alle Super SPAR-Markten
DONDERDAG
2 HAMBURGERS
72-10%
VRIJDAG EN ZATERDAG
VARKENSLAPJES
500 gram 343-10%
SPECIAAL AANBEVOLEN
VERSE WORST
500 gram 240-10%
MAANDAG
SPEKLAPPEN
magere, 500 gram 223 •10%
DINSDAG
VARKENSLEVER
250 gram 87-10%
500 gram J63-io%
GROENTEN VOORDEEL
donderdag, vrijdag en zaterdag
WORTELTJES panklaar, 500 gram
BIETJES gekookte, 500 gram
CHAMPIGNONS
250 gram
29 ct
25 ct
89 ct
maandag, dinsdag en woensdag
KOOLRAAP 1 kilo 19 ct
BOERENKOOL panklaar, 500 gram 25 ct
RODE KOOL panklaar, 500 gram 19 ct
DE HELE WEEK:
14 MANDARIJNEN 110 Ct
15 Spaanse SINAASAPPELEN 110 ct
GOLDEN DELICIOUS 1 kilo 59 ct
KLEI-AARDAPPELEN 5 kilo 89 ct
2 PAKKEN
120-24
ct gratis
zegelkorting
65-13 SleTkortlna
verse vleeswaren met 20
CERVELAATWORST
n5 6"
,/f I ct gratis
zegelkortl
NOORSE LEVERTRAAN
NOORSE LEVERTRAAN
CAPSULES, flacon met 80 stuks
225 met45 "Z
CHOCO FROU c.k
65 „,,13
PINDAKROKANT „k{.
49™ 10
CONSPAR SARDINES »i,k
ct gratis
zegelkorting
Aardbeien, pot
105
ltH4ct 9rat|9
zegelkorting
elk 4e stuk GRATIS
bij aankoop van 3 stukken voor
98—20
ct gratis
zegelkorting
Een greep uit de ruim 650 Spar
kwaliteitsartikelen met 10 korting
5 ballen
Gebraden GEHAKT blik 168-10%
EIERBESCHUIT rol 33-10%
APPELMOES literblik
(heerlijk bij peulvruchten) 79-10%
kbekje met 10
COCOSROTSJES 250gr. CO-10%
KOPEN BIJ Dl
IS «SB/WIS SPAR
internationaal
kwaliteitsmerk
in 35.000
Sparwinkels
Schrijven met een kogel:
AVONTUUR VOOR JONGENS
In de serie Mei-pockets voor de
jeugd van de uitgeverij W. D. Mei-
nema te Delft verscheen van J. J.
Frinsel „Het mysterie van de ge
smeerde scharnieren". Het is een
jongensboekje, dat handelt over
twee vrienden, die allerlei adem
benemend spannende avonturen
beleven in een groot, onbewoond
huis op een stille plek in een bos.
Bij uitgeverij A. W. Bruna te Utrecht
verscheen wederom een pocket van
Pearl Buck. In „De verborgen
bloem" beschrijft deze wereldbe
roemde Nobelprijswinnares de liefde
tussen het Japanse meisje Josui en
de Amerikaanse militair Allen. Na
het Mohammedaanse huwelijk tus
sen de twee geliefden, trekken ze
naar Amerika, waar de moeilijk
heden na verloop van tijd steeds
groter worden en als Josui een baby
verwacht vlucht ze weg van haar
man, van wie ze zielsveel houdt,
maar die ze verdere moeilijkheden
wil besparen, die het vaderschap
over een halfbloedje ongetwijfeld
met zich mee zal brengen.
Door het heelal
Uitgevers van pocketboeken houden
zich nogal druk bezig met uitgeven
van populaire wetenschappelijke
lectuur. Ook de Prisma-serie munt
uit door vele goedkope en toch
degelijke boekjes, die een schat van
kennis bevatten. Zo lazen wij met
veel belangstelling „Zwerftocht door
het heelal", van Eva Fenyo, een
boekje waarin over tal van natuur
kundige onderwerpen heel veel de
gelijke kennis wordt verspreid en
wel op een zo vlotte en speelse wijze
dat men er van tijd tot tijd nog bij
kan glimlachen ook.
Tienduizenden mensen hanteren
dagelijks de ballpoint-pen
slechts weinigen van hen zullen
weten dat de „bal-pen", die ne
derige trouwe dienaar van de
moderne mens, dezer dagen een
jubileum viert. Want op 30 ok
tober is het vijfenzeventig jaar
geleden dat in de Verenigde Sta
ten aan een zekere heer J. J.
Loud het eerste patent voor een
bal-pen werd verstrekt.
Dat Is al driekwart eeuw geleden
de balpen is dus geen moderne twin-
tigste-eeuwse uitvinding maar hield
aan het eind van de vorige eeuw
al intensieve geesten bezig!
Blijkbaar aanvankelijk met weinig
ces. want gemeengoed is de balpen
toch pas in de laatste kwarteeuw-
geworden; niet alleen in Nederland
maar ook in Amerika. Hoezeer het
woord „gemeengoed" van toepas
is blijkt uit de volgende cijfers
Nederland worden 38 tot 40 miljoen
stuks per jaar gebruikt. Dat komt
neer op vier balpennen per jaar per
hoofd van de bevolking
„Schrijven met
een kogel
Als men verneemt dat het idee van het
„schrijven met een kogel" al vijfenze
ventig jaar bestaat vraagt men
allicht af hoe het dan komt,
de verwerkelijking van dit idee
betrekkelijk lange tijd in beslag heeft
genomen. Het antwoord op deze vraag
kan men krijgen bij „Dutch Oriental
Trading" oftewel „D.O.T." in Den
Haag, het enige bedrijf in Nederland
waar men zegt de balpen „compleet"
dus van A tot Z te vervaardigen. Dat
nuchtere antwoord is: „Ze wisten niet
hoe ze de inkt op z'n plaats moesten
houden!"
Dus bleef het jarenlang experimenteren
met de balpen en in het bijzonder
met het inktprobleem. Spijkers-met
koppen zijn pas in deze eeuw gesla
gen door de gebroeders Biro: twee
Oostenrijkers die respectievelijk che
misch ingenieur en arts waren, maar
in de dertiger jaren door werkloos
heid genoodzaakt waren een kantoor
baantje aan te nemen. Een baantje
waarin het slechte papier dat ge-
brulkt werd hen tot wanhoop bracht:
er viel met een normale pen op dat
papier haast niet te schrijven.
AART REMIJN'S OMNIBUS
Aart Romijns omnibus bevat drie ge
heel op zichzelf staande romans, die
alleen deze overeenkomst vertonen
dat ze alle drie met de onderwijswe
reld hebben te maken.
In „Het smalste fundament" is het
de leraar, doctor Willem Bleekman.
docent Nederlands aan een lyceum,
die de hoofdrol vervult, in „We be
ginnen toch pas" is dat de leerling
Plet Vina en In ,Niet met goed fat
soen" is het de leerlinge Carla de
Bruwe.
Het zijn drie romans van een bekend
auteur zelf leraar die diep in
zicht in de problemen van opvoeding
en milieu paart aan een bewogen en
vaardig schrijverschap.
Aart Romjjns omnibus is een uitgave
van Bosch Keuning N.V. te Baarn.
DE LOTGEVALLEN VAN
ELSA'S KINDEREN
De vrouw van een jachtopziener in
Kenia brengt een in vrijheid geboren
jonge leeuw groot, geeft het dier aan
de wildernis terug en ervaart, dat er
een sterke binding tussen haar en het
pleegkind Elsa blijft bestaan. Deze
binding blijft bestaan zelfs als Elsa
met een geheel wilde leeuw heeft ge
paard en welpen heeft gekregen. Dit
is ln het kort de inhoud van „In vrij
heid geboren" en „Elsa's vrije leven",
de eerste twee boeken van Joy
Adamson, de vrouw van de jachtop
ziener.
„In vrU voor altijd vertelt zij over
Elsa's dood en over de moederloze
welpen, die naar een reservaat moe
ten worden overgebracht. Joy Adam
son en haar man moeten talrijke
moeilijkheden ovenvinnen voordat de
welpen veilig zijn. Uitgave: Ad M. C.
StOK.
G. Rattray Taylor. Het
wondere leven. Uitgave W.
Gaade, Den Haag.
Dit werk neemt onder de boeken
die de ontwikkelingsgeschiedenis van
de biologie behandelen een bijzondere
plaats in. De ondertitel: De beelden
de geschiedenis der biologie geeft
het verschil duidelijk aan. Op bijna
geen enkel terrein is het plaatsen
van de juiste illustraties van zo gro
te betekenis als in een werk over
biologie; het geldt wel zeer bijzonder
de geschiedenis er van, waarvan het
begin zich kenmerkt door dwaze be
grippen, waarin en waaronder vaak
nog een kern van waarheid schuil
ging. Rattray Taylor heeft in een
bewonderenswaardige, heldere en
meeslepende verteltrant het vallen en
opstaan in deze tak van wetenschap
beschreven en zijn werk wordt nog
verlevendigd door de meer dan 350
illustraties, die het verhaal van blad
zij tot bladzij volgen Men zou de in
druk kunnen krijgen, dat de tekst
als het ware wordt ingeklemd tussen
het plaatwerk en dus slechts een se
cundaire functie kan hebben. Niets
is minder waar We kunnen niel an
ders zeggen, dan dat schrijver en
uitgever er ln zijn geslaagd een
boeiend én harmonisch geheel te le
veren, dat tevens wetenschappelijk
verantwoord is. Lezing van het werk
laat de indruk achter, dat men een
belangwekkende ontwikkeling van
1400 jaar op de voet heeft kunnen
volgen en als „late ooggetuige" daar
van nu geheel op de hoogte is.
En dus gingen ook zij experimenteren
met het idee dat aan de balpen ten
grondslag ligt. Met een variant op
het beroemde gedicht van de ploe
gende boer kan men zeggen dat deze
broers vóórt-experimenteerden. Zelfs
toen wereldoorlog n hen dwong uit
Europa te vluchten en ln Zuid-Ame-
rika neer te strijken. In dat wereld
deel hebben zij nog altijd de rechten
in handen van het uiteindelijk resul
taat van hun arbeid: het gepaten
teerd systeem van het „schrijven met
een kogel".
Capillair systeem
Wie het inwendige van de balpen eens
bekijkt en zich daarbij nog iets van
z'n schoolkennis herinnert, zal be
grijpen dat het hier om het „capil
lair systeem" gaat: de inkt wordt
vanuit de vulling door een haardun
buisje „opgetrokken" naar het schrijf-
kogeltje aan de pant van de pen.
„Is het zó eenvoudig?", zullen men
sen met hoge natuurkundecijfers
misschien zeggen. Zó eenvoudig was
het niet: het bleek namelijk dat het
buisje aan een bepaalde diameter
ln honderdste millimeters was gebon
den terwijl ook de samenstelling van
de vloeistof een zeer belangrijke fac
tor bleek to zijn.
In ieder geval hebben de gebroeders
Biro al deze hindernissen uiteindelijk
weten te nemen, en Amerika paste
hun vinding voor het eerst in de
pral:tijk toe (het was inmiddels al
1942 geworden) waarna het Blro-
systeem" gepatenteerd werd.
Van „wereldwonder"
tot gebruiksvoorwerp
dan ook wel min of
wereldwonder bekeken. Men betaalde
er prijzen voor die rondom de vijfen
twintig gulden lagen; nu, in 1963,
varieert de prijs van een balpen tus
sen een kwartje en dertig gulden.
Maar voor die dertig gulden heeft
men dan ook wel een pen ln luxe uit
voering, bijvoorbeeld met een saffie
ren kogel (die vier keer zo hard is
als een metalen exemplaar) of met
een doublé uitmonstering. Die kogel
(van hardstaal of saffier) maakt
samen met de Inktpasta uiteindelijk
de kwaliteit van de pen uit.
in al mag men wel stellen dat de
balpen, wat z'n mechanisme betreft,
wel aan de top van z'n perfectie staat
met de inktpasta wordt nog altijd
geëxperimenteerd. Dit materiaal kan
ook zeer uiteenlopend in prijs zijn:
men heeft pasta van vijf. maar ook
van vijftig gulden per kilogram
„Documenten-echte" pasta kent men te
genwoordig ook, de jeugd op school
schrijft met de balpen (kroontjespen
en potloden zijn eigenlijk al bijna
museumstukken geworden!), en ook
de overheidsdiensten gebruiken hem
nu intensief.
Dat de balpen een massaprodukt is ge
worden (tachtig procent van de we
reldbevolking gebruikt hem) bete
kent nog niet, aat de balpenindustrie
de pennen „in een handomdraai eruit
gooit". In de fabrieksafdeling van
ae Haagse D.O.T., kan men ontdek
ken dat het maken van een balpen
een precisiewerk is waaraan kostba
re machines te pas komen, en waarbij
een kleine verandering of verbetering
in het uiterlijk, zoals bijvoorbeeld een
„veredeling" van de reeds bestaande
driekante vorm, al ruim een jaar
van researchwerk kan vergen.
Afsluiten
En al kan men met die moderne bal
pen (letterlijk) „lezen en schrijven":
dat betekent niet dat het apparaat
onverwoestbaar is! „De kogelpunt
moet altijd worden beschermd", dat
zal elke balpendeskundige U kunnen
vertellen. Niet voor niets zit er een
mechanisme aan ten einde de punt
te kunnen bedekken. Wat men er ook
niet mee moet doen: „boven het
hoofd schrijven", want dan loopt de
inkt terug, de pen weigert en gaat
na verloop van tijd lekken. Hetzelfde
resultaat krijgt de man die de ge
opende ballpoint met de punt omhoog
in z'n colbert- of jaszak draagt. De
kwaliteit van de pen wordt in zulke
gevallen ten onrechte betwijfeld!
Nast de balpen, het „kleine wereldwon
der" van deze eeuw, heeft de vulpen
zich intussen toch nog wel weten te
handhaven. De balpenfabrikanten ge
ven het zelf toe: de vulpen geeft on
tegenzeglijk meer een „karakter
schrift". Hij geeft ook een sierlijker
houding aan de hand: met balpen
wijzigde de schrijfhouding van de
hand zich van schuin tot rechtop. En
met de komst van de balpen werd on
herroepelijk de kiem van het verdwij
nen van het schoonschrift gelegd.
Maar ook het „knoeien met inkt"
verdween, en het schrijf tempo kon
met de balpen aanzienlijk worden op
gevoerd. En dat zijn voor de moderne
mens ongetwijfeld „pluspunten"!
22 miljoen telefoontjes per jaar
(Van onze weerkundige medewerker)
NUL-NUL-DRIE (003), in alle
telefoongidsen kunt U het lezen,
het nummer voor het automa
tische telefonische weerbericht.
Een voorlichtende service die de
laatste jaren een grote omvang
heeft aangenomen nu geheel
Nederland automatisch kan bel
len.
Er wordt door vele duizenden
telefoonabonnees een dankbaar
gebruik van deze service ge-
STANDAARDWERK
OVER PLANTEN
De wereld der planten
Prof. dr. H. C. D. de Wit
Deel I Hogere planten I.
Uitgave W. Gaade Den Haag.
De wereld der planten ls een royale
uitgave in drie delen, waarvan er
twee de hogere planten zullen omvat
ten, terwijl het derde deel gewijd zal
zijn aan de lagere.
Het eerste deel er van is thans ver
schenen. Het behandelt de
spermen
slachten),
gymno-
.rmen (nazaten van oeroude ge-
chten), de chlamydosp
(planten van raadselachtige her
komst) en een deel van de angiosper-
men (de heersers in de huidi""
reld der planten)
Honderden schetsen, foto's en kleur
foto's sieren de uitgave en geven een
indruk van de ontzaglijk gevarieerde
vormenrijkdom, zowel wat de gehele
plant betreft als de onderdelen, die
de plant in staat stellen te blijven be
staan en zich te vermenigvuldigen
onder de meest fantastische verschil
len voor wat betreft de bodem, hel
klimaat en de Invloeden uit de omge
ving.
De theoretische beschouwingen zfln
zo kort mogelijk gehouden om plaats
te winnen voor notities over het voor
komen, het nu en de betekenis van
een zo groot mogelijk aantal soorten
en wat daaraan "voor karakteristieks
of merkwaardig is op te merken, een
en ander sterk verduidelijkt door zeer
fraaie detailopnamen.
Hoe uitgebreid ook, 't is duidelijk, dat
dit boel: toch onmogelijk Inlichtingen
kan verstrekken over alles wat men
van een bepaalde plant wil weten, of
zelfs maar alle planten zou kunnen
aanstippen. Dc schrijver prof. dr, H.
C. D. de Wit wijst hierop ook zelf,
Wat dit eerste deel biedt aan schoons
en merkwaardigs op plantengebied
doet echter reeds vermoeden, dat het
driedelig werk, als overzicht van de
„Wereld dor planten" ver uit zal
gaan boven al wat op dit gebied in
Nederland verscheen. Het tweede
deel over de „gewone" planten zal ze
ker deze belofte reeds grotendeels in
lossen.
Cactussen
C. Bommeljé.
Cactussen (en andere succu
lenten).
Uitg. W. J. Thieme en Co. N.V.
Zuthpcn.
Een tweede druk van een reeds be
kend werkje, dat, vele aanwijzingen
geeft voor liet kweken van cactussen
en vctplanten en goed is geïllu
streerd.
maakt. In 1962 kwam het aan
tal oproepen op bijna 21 mil
joen, in 1963 zal dit aantal on
geveer 22 miljoen hebben be
dragen. Daar elk gedraaid tele
fonisch weerbericht vier cent
kost, levert deze weerbericht
service de P.T.T. ongeveer
880.000 per jaar op. De P.T.T.
zult U misschien vragen. Ja, de
P.T.T., want het K.N.M.I. te De
Bilt geeft telefonisch de rappor
ten door aan de telefoondienst
van de P.T.T. in Utrecht waar
deze rapporten op een band wor
den vastgelegd door de P.T.T.-
employé.
Aanvragen nemen toe
Het heet.... automatisch telefoon
weerbericht maar vanzelfsprekend
zijn er van de zijde van het K.N.M.I.
en van de P.T.T. enige handelingen
nodig voor het zover is, al komt het
ons wel voor, een klein goudmijntje
te zijn. De drukste perioden zijn juni
en juli wanneer men veel vakantie
gangers onder de 003-draaiers zal
aantreffen en veel landbouwers in
verband met de oogstwerkzaamhe-
den.
De top ligt echter in de winter tijdens
vorstperioden. Dan kan het na een
koude nacht dikwijls gebeuren dat
003 lange tijd een ingesprektoon
geeft, zo groot is dan het aantal
abonnees dat iets van de laagste tem
peraturen wil weten, vooral nu de
Nederlandse Radio Unie geen toe
stemming meer geeft om na het
nieuws van acht uur 's morgens, zo
als vroeger, de weerrapporten met
o.a. de minimumtemperaturen te la
ten voorlezen. Een punt dat voor ons
nog altijd onbegrijpelijk is en afwijkt
met bijna alle radio-uitzendingen in
Europa. Denk dus niet dat het K.N.
M.I. deze weerrapporten heeft afge
schaft. In de recordkoude februari-
maand van 1956 werd 2,6 miljoen
maal het weerbericht gedraaid. Het
aantal aanvragen stijgt per jaar on
geveer met 1.7 miljoen (overeenko
mend met een bedrag van ongeveer
6800 per jaar!).
Tijdens weekeinde mis
In de week wordt het telefonische
weerbericht vrij regelmatig „ver
verst" namelijk om 6.30 uur; 8.30;
10.30; 12.30; 14.30; 16.30; 18.30
cn 22.30 uur. In de weekends
schiet de P.T.T.-service tekort.
Zaterdags na half één wordt het
niet voor 's avonds zeven uur ge
wijzigd en ook zondags is het be
richt, althans wat de actuele
zaak van deze tekortkoming
Nu wil het dat bij de weerdienst
van het K.N.M.I. wel continu
wordt gewerkt, ook zaterdags en
zondags. Wü (als telefoonabon
nees) hopen dat de P.T.T. nog dit
jaar deze weerberichtgeving ook
technisch geheel in handen van
het K.N.M.I. gaat geven, zodat in
de zomermaanden ook op de week
ends van een actuele weerbericht
geving sprake zal zijn.
Voor een omzet die in de komende ja
ren naar een miljoen gaat lopen mo
gen wij van de P.T.T een betere ser
vice van dit telefonisch weerbericht
toch zeker verlangen. Wanneer dit
direct vanuit het K.N.M.I, te Den
Bilt kan gerealiseerd worden, Is het
zelfs mogelijk dat overdag eik uur
de actuele rapporten worden ver
strekt.
Niet alleen de vakantiegangers maar
ook dc land- en tuinbouw, scheep
vaart en het bedrijfsleven kan hier
mee gebaat zijn.