bruggen en tunnels
Vertolkers van gruwelrollen ook
buiten de studio's „getekenden"
De wereld bouwt aan
J. VAN WEELDEN
Uit de
wondere
wereld
van de
techniek
BROUWERSHAVEN
Magazijn Nederland KATTENBURG N.V.
EEN PRIMA ZELFSTANDIGE VERKOPER.
W. A. VAN NIEUWENHUIZE
Assurantiekantoor J. C. HANSE
Uit de mode
KANAALPROJECT
NOG OP TIJD
Europas hoogste
DoorMont Blanc
Toch tijdverlies
J. Fokker
J. A. v. d. Hoek
Hotel Ringelberg
Het noodlot van de marque9
J. v. d. Weele Zn.
J. DE VLIEGER
Farm
DE WIMWBBcame
Overal grote projecten onder handen
DINSDAG 31 DECEMBER 1963
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
ROOD rood
ORANJE
licht
gevoelige
emulsie
De normale foto's die van het
te verkennen terrein genomen
worden zijn wel scherp, maar
gecamoufleerde voertuigen zijn
er niet op te ontdekken.
GROEN
BLAUW
fotogra
fische
plaat
VIOLET*
INFRA-ROOD
OPNAME
Door gebruik
van zwartfilter
wordt zichtbaar
licht niet opge
nomen.
camera
zwartfilter
onzichtbaar
(infra-rood)
licht
zichtbaar
licht
7o kunnen dus de opgestelde
voertuigen, ondanks hun camou
flage toch ontdekt worden- Het
meest spektaculaire van de Infra-
roodcamera is misschien wel de
mogelijkheid om het „verleden" te
.fotograferen.
SLAGERIJ, MARKT 8, BROUWERSHAVEN p.f.
Brouwershaven
wenst alle cliënten, vrienden en kennissen
een voorspoedig 1964.
B.P.-SERVICESTATION
SEROOSKERKE - SCHOUWEN
Vraag proetnt Dij
dealer voor St.-Phi-
lipsland en Tholen
A. VOS - Tholen,
Eendrachtsweg 5,
tel. 01660-498,
b.g.g. tel. 01160-565.
geslapen en leerde de gevangenis van
binnen kennen. Zijn afstotend uiter
lijk, dat overal tegen hem pleitte,
scheen hem iedere uitweg te versper
ren. Met moeite gelukte het hem als
reparateur van klapstoelen en ais
theaterportier een schrale boterham
te verdienen en toen deze door het lot
geslagene eindelijk zijn kansen kreeg
op het toneel, was hij reeds de men
senschuwe en vereenzaamde, die hij
door alle latere vermaardheid heen
gebleven is.
Niemand minder dan Alexander
Mo'issi ontdekte het talent in deze on
aanzienlijke, moeilijke mens en wist
hem (althans tijdelijk) te verlossen
van de schurkenrollen in goedkope
sensatiestukken, die reeds toen zijn
deel waren. Hij bracht Lorre in aan
raking met Reinhardt en eensklaps
zag de kleine acteur zich op het eer
ste plan geplaatst. Shakespeare,
Hauptmann, Wedekind en Gorki tel
den hem onder hun vertolkers...
maar steeds weer stond hem zijn ui
terlijk in de weg. Tot de regisseur
Fritz Lang hem met één slag aan in
ternationale faam hielp.
In de film „M" kreeg Lorre zijn grote
kans... en werd aan wat hem aan il
lusies restte, tevens de genadeslag
toegebracht! Want zijn uitbeelding
van de abjecte lustmoordenaar was
zo huiveringwekkend echt, dat zij
voorgoed aan zijn persoon verbonden
bleef. Tevergeefs bezwoer zijn omge
ving, dat Lorre privé een volkomen
normaal, fatsoenlijk man was het
publiek kon zich van de fatale sug
gestie der filmpersoonlijkheid niet
meer losmaken. En de studio, die met
de blinde onaandoenlijkheid van een
machine haar slachtoffers meesleurt,
zag in de uitzonderlijke verschijning
van de Hongaarse acteur een prooi
om nooit meer los te laten.
Zo zwierf Lorre van het ene filmate
lier naar het andere... door Frankrijk.
Engeland, Duitsland en ten slotte
Amerika. Altijd weer wachtte hem
hetzelfde emplooi steeds weer pro
fiteerde men van de dubbelzinnige,
troebele verstolenheid van zijn blik
van de weke mismaaktheid van
zijn gedrongen gestalte van de
glibberige zoetheid van zijn stemge
luid.
En de jonge kunstenaar, die eens
naast Moïssi bij de Salzburger Fest-
spieie in „Jedermann" schitterde,
sleept zijn bestaan voort getekend
aan zijn onafscheidelijk sigaretten
pijpje en zijn sinistere reputatie: in
waarheid een marqué" ...een „gete
kende"
Intussen de tijden veranderen! De
geaccrediteerde „schurk", wiens
inborst men op kilometers afstand
gewaar wordt, begint bij toneel en
film geducht uit de mode te raken.
En bij de televisie eerst recht! Dit
moderne medium, zo nauw met de
nuchtere werkelijkheid verbonden,
duldt dergelijke onnatuurlijke ab
stracties van het kwaad niet meer.
Gelukkig maar want de ongeluk
kige slachtoffers van het emplooi
zouden letterlijk geen leven meer heb
ben. Nog oneindig sterker dan de
film, maakt de beeldbuis haar spelers
tot publiek eigendom... niet voor
niets wordt onze Frits Butzelaar, de
populaire Pintovertolker, door zijn
bewonderaars steevast met „overste"
aangesproken. Slechts bij uitzonde
ring treffen wij in de Bussumse stu
dio nog een acteur aan, die als bv.
John Soer bij voorkeur met de
minder gunstige karakters wordt op
gescheept. Laat ons voor deze kun
stenaars hopen, dat men hen niet te
zeer met zulke eenzijdigheid belast.
Hoe aangenaam een sterk opgedre
ven populariteit moge zijn je kunt
toch beter met een fictieve militaire
rang worden bekleed, dan ook priva-
tim als een „getekende" door het le
ven te gaan!
L. J. Jordaan
Over de gehele wereld, van
Oostenrijk tot Australië,
van Engeland tot de Ver
enigde Staten, bespoedigen brug
gen en tunnels verkeer en handel,
De nieuwe Verrazono-brug over
de New Yorkse haven naar Sta
ten Island, die vermoedelijk in
1965 wordt geopend, heeft de
langste spanwijdte ter wereld,
1.248 meter bij een totale lengte
van 2,040 meter en twee 210 me
ter hoge torens als steunpunten.
Zij zal 350 miljoen dollar kosten
plus nog eens 150 miljoen voor
de aansluitende wegen.
Wanneer de nieuwe Firth of Forth-
verkeersbrug in Schotland voor het
verkeer wodt vrijgegeven, dan zal
zij op vier na de langste hangbrug
ter wereld zijn en de langste van
Europa. Kosten 170 miljoen gulden,
spanwijdte een kilometer, totale
lengte 1.800 meter. De beide twee
lingtorens reiken 150 meter in de
hemel. Uiteraard zijn de Schotten
op deze brug zeer trots, want het is
de eerste grote brug, die zij bouwen
sedert de andere Forth-brug 80 jaar
geleden tot stand kwam.
Aan de andere kant van onze aard
bol, in New South Wales in Austra
lië, is eveneens een enorme brug in
aanbouw, een betonnen boogbrug
over de rivier de Parramatta met
een verrukkelijk uitzicht over de
haven van Sydney en de zich daar
reeds bevindende beroemde haven-
brug.
Een duizend meter lange brug werd
deze zomer tussen West-Duitsland
en het Oostzee-eiland Fehmarn voor
het verkeer opengesteld waarmee
een nieuwe, snelle verbinding tus
sen Europa's grote autowegen en
Scandinavië tot stand kwam.
Europa's hoogste brug, de Europa-
bruecke, werd gebouwd in de na
bijheid van Innsbruck. Met zijn
tweehonderd meter hoogte boven de
dalbodem, zijn lengte van 800 meter
en vijf rijstroken vormde hij het
moeilijkste deel van de Brenner-
autobaan, die de verbinding vormt
tussen het Duitse, Oostenrijkse en
Italiaanse wegennet.
Groot-Brittanië begon in de afgelo
pen maanden te bouwen aan drie
belangrijke bruggen. Een over de
Medway in Kent, een tweede over
de Mersey tussen Widnes in Lan
cashire en Runcorn in Cheshire en
de derde, de Tamarbrug, in Saltash
in de nabijheid van Plymouth, pa
rallel aan de beroemde Brunels-
spoorbrug.
Het interessantste tunnelproject is
de wegverkeerstunnel door de Mont-
Blane. Op een hoogte van 1.850 me
ter is hij aangelegd tussen Entreves
en Chamonix. Hij vormt een het ge
hele jaar geopende schakel in de
wegverbinding tussen Frankrijk en
Italië. Vermoedelijk wordt deze tun
nel in augustus van het komende
jaar officieel geopend.
In Engeland worden na de voltooi
ing van de Thames-tunnel Dartford-
Purfleet nog twee andere grote tun
nelprojecten aangepakt. In 1966 of
'67 zal de Tyne-tunnel gereed zijn,
die Jarrow in Durham en Wallsend
in Northumberland verbindt. In juli
opende de koningin de eerste der
beide Clyde-tunnels, die de voort
durende verkeersopstoppingen in
Glasgow moeten verminderen en
een verlichting betekenen voor de
vier bestaande autobruggen. Wan
neer in augustus 1964 de tweede tun
nel klaar is, zullen door de eerste
reeds ongeveer 15.000 voertuigen
per dag passeren.
Een der meestbesproken projecten,
een tunnel onder het Kanaal, wordt
thans door deskundigen in Frank
rijk en Engeland met meer kans
op succes besproken dan het plan
voor een brug. Maar er zijn ook
mensen, die vrezen dat die tunnel
achterhaald zal zijn, zodra hij klaar
is en het is dan ook de vraag of de
enorme kosten, 1,6 miljard gulden,
wel gerechtvaardigd zijn. Waarom?
Thans reeds bestaat de snelle auto
luchtbrug tussen Engeland, Frank
rijk en België. De autoveren over
het Kanaal werden uitgebreid en
versneld, in de komende zomer zal
er weer een nieuwe verbinding bij
komen, namelijk tussen Newhaven
en Dieppe. Ook voor het goederen
verkeer werd het aantal veren ver
groot.
Een tunnel zou tot diep het land
in gebouwd moeten worden en alle
auto's zouden er op treinwagons
doorheen moeten rijden. Dit bete
kent net zo goed tijdverlies als het
scheep gaan van de auto's en het
weer debarkeren. Het is dus de
vraag, of de tunnel wel een propo
sitie is, die werkelijk grote voor
delen oplevert ten opzichte van de
tegenwoordige situatie, die voortdu
rend verbeterd wordt.
Generaal Umberto Delgado, de in balling
schap levende leider van het verzet tegen het
bewind van premier Salazar in Portugal,
gaat zijn actie van Algerije uit leiden Bra
zilië vond hij te ver en er waren zijns inziens
daar te veel „vertegenwoordigers van de
Portugese politie".
Cafetaria „De Instuif"
Markt 36
Brouwershaven G.N.
schildersbedrijf
Brouwershaven G.N.
Brouwershaven G.N.
Wij wensen onze clientèle,
familie, vrienden en beken
den een gelukkig 1964 toe.
M. J. LIEVENSE
S. E. LIEVENSE-
DE FEITER
Brouwershaven Markt 7
J. DEN BLEIJKER
J. T. DEN BLEIJKER-
HANSE
groenten- en fruithandel
Brouwershaven G.N.
Fa. A. v. d. HOEK Zn.,
erkende installateurs voor
waterleidingen en
elektriciteit,
Zuiddijkstraat 30,
Brouwershaven G.N.
P. TH. DE VETH
M. DE VETH-
v. d. KLOOSTER
melk- en zuivelhandel
Brouwershaven, tel. 219.
G.N.
J. VAN DUKE
E. VAN DIJKE-
CONSTANDSE
brandstoffenhandel
Brouwershaven G.N.
Daar alle lichamenfvoorwerpen) infra-rode-
stralen uitzenden kunnen onzichtbare
voorwerpen, met behulp van speciaal ge-
prepareerde(gesensibiliseerde) fotografische
platen gefotografeerd en zichtbaar gemaakt
worden
Wanneer voertuigen een terrein
verlaten hebben, blijft er nog enige
uren een verschil in temperatuur
door de warmtestraling van de voer
tuigen. De uiterst gevoelige plaat
vangt deze(infra-rode) stralen op, zo
dat op de foto de silhoueten van de
voertuigen te zien zijn op het reeds
lang verlaten terrein.
normale foto
infra-roodfoto
Brouwershaven G.N.
expediteur
Brouwershaven G.N.
Hotel „Jacob Cats"
Brouwershaven G.N.
A. C. CLARISSE
C. CLARISSE-BAL
bakkerij
Brouwershaven G.N.
JOH. VAN BEVEREN
vis- en garnalenhandel
p.f.
D. J. OPREE
R. OPREE-DANE
molenaar
Brouwershaven G.N.
S. v. d. VELDE
M. P. v. d. VELDE-
MATTHIJSSE
schildersbedrijf
Brouwershaven p.f.
Y'oor talrijke kijkers zal de reprise van de film „M" (Een stad
zoekt zijn moordenaar) een even verheugende als verras
sende gebeurtenis zijn geweest. Wij beleven op onze beeldbuis
een ware hausse in misdaadverhalen: een aanzienlijke import
van buitenaf plus de min of meer geslaagde pogingen van eigen
bodem blijken nauwelijks voldoende om in de dringende be
hoefte te voorzien. En als ons uit al die experimenten iets duide
lijk werd, dan is het wel de overtuiging, dat een boeiende
logisch-verantwoorde thriller lang niet ieders werk mag heten.
Welnu wie door de (weinige) sporen door de fameuze „tand des
tijds" achtergelaten, vermocht heen te zien, die zal met verbazing
hebben vastgesteld hoe het dertig jaar oude meesterwerk van
Fritz Lang het in feilloze constructie, prachtig volgehouden sfeer
en rake karaktertekening nog altijd tegen de huidige produkten
(de grote Hitchcocks incluis) kan opnemen. Vooral omdat „M" niet
alleen maar een perfecte crime-story werd, maar ook wijl het werk
in de figuur van de psychopaat Peter Lorre een in het genre zelden
voorkomende gooi deed naar het tiagisch-menselijke. En slechts
weinigen zullen beseft hebben hoe zich met deze uitzonderlijke
creatie aan de acteur Peter Lorre het fatum van vele zijner confra
ters voltrok: het noodlot van de „marqué"!
Oet ouderwetse toneel, dat zijn
komedianten graag in be
paalde categorieën onderbracht,
had voor de man die de schur
kenrollen vervulde, de benaming
„Marqué" uitgedacht een ali
as, die zich misschien het best
laat vertalen door „de geteken
de". Inderdaad hadden deze ac
teurs allen één of meer bepaalde
eigenschappen, die hen voor het
emplooi geschikt maakten: het
zij een „demonisch" masker, een
bijzonder schrale gestalte, een
luguber stemgeluid of welke an
dere eigenaardigheid ook, die
hen in ongunstige zin van de
normale sterveling onderscheid
de. Soms (maar dat va as een uit
zondering) ging het alleen maar
om een speciale aanleg, zonder
dat de betrokkene in zijn uiter
lijk bepaalde afwijkingen ver
toonde. Een voorbeeld van deze
soort was de Nederlandse ac
teur Louis Jacques Veltman, die
in het midden der vorige eeuw
onze overgrootouders de haren
te berge deed rijzen. Maar die in
het dagelijks leven een elegante,
welgemaakte gentleman was,
wiens vriendelijkheid en hoffe
lijkheid algemeen geroemd wer
den. Ook bij zijn collega-boos
doeners in plankenland liep het
met dat „getekend" zijn niet
zo'n vaart. Eenmaal achter de
voetlichten vandaan bleken zij
doodgewone brave lieden aan
wie niemand iets bijzonders zag.
Eerst door de tussenkomst der
camera's zou de situatie grondig
veranderen: de „marqué" op
filmdoek en beeldbuis mag met
recht een „getekende" heten"!
Iedereen weet nu wel, dat film zowel
als televisie aan hun spelers voor
wat het uiterlijk betreft, heel wat
strengere eisen stellen dan het toneel.
De camera nadert de sujetten tot zeer
dichtbij en bepaalde wezenstrekken
worden dan ook met genadeloze
nauwkeurigheid genoteerd en weer
gegeven. Schmink en grimering zijn
slechts bijkomstige hulpmiddelen: de
essentie van het „type" moet de ac
teur zelf meebrengen.
Dit nu had voor de marqué tamelijk
onplezierige gevolgen het publiek
wist uit ervaring of bij intuïtie, dat
de schurkenrol er in het dagelijks le
ven vrijwel eender uit moest zien als
op het projectiescherm en onwille
keurig vereenzelvigde men daardoor
de particulier met het gespeelde ka
rakter. Vele beroemde marqué's heb
ben deswege ook buiten de studio van
hun faam te lijden gehad en zouden
er een lief ding voor gegeven hebben
eens van genre te kunnen verande
ren. Maar aan de ijzeren wet van het
bedrijf valt niet licht te tornen en zo
bleven zij, wat zij waren: de marqué
de „getekende"!
Een van de befaamdste marqué's
was in zijn tijd de Amerikaan Lon
Ohaney. Van huis uit een onschuldig
cabaretdanser, die geen vlieg kwaad
deed, werd hij al spoedig uitverkoren
tot het creëren van gruwelrollen. Zijn
gegroefde, markante kop met de si
nistere donkere ogen leende zich bij
uitstek voor het griezelwerk en ver
maarde typeringen als „De bochel
van Notre-Dame" en „Het spook van
de opera" waren zo'n kleine halve
eeuw geleden wereldberoemd... om
niet te zeggen: berucht! Want meer
malen heeft de brave man zich er
over beklaagd, dat men hem in hotels
een kamer weigerde en dat de dames
een plaatsje opschikten wanneer zij
naast hem kwamen te zitten.
Een andere notoire boosdoener, Boris
Karioff (het verafschuwde „Monster
van Frankenstein"), nam de zaak fi-
losofischer op. Waarschijnlijk was
zijn flegmatieke Britse aard (hij was
een Engelsman en heette in werke
lijkheid Charles Eward Pratt) aan
deze berustende houding niet vreemd.
Ernstiger moeilijkheden heeft daar
entegen Conrad Veith gekend, die
door de vloek van zijn renommee ge
ducht werd gehandicapt. Hij was een
voortreffelijk all-round acteur, maar
de herinnering aan zijn rollen in „Het
kabinet van Caligari" en dergelijke
huivercreaties achtervolgde hem in
zowel ais buiten de studio.
Geheel anders verging het Hum
phrey Bogart, de meest vermaar
de marqué van onze eigen tijd. Hij be
hoorde tot de weinige acteurs aan
wie het brandmerk van de schurken
rol nooit enig kwaad heeft gedaan.
Integendeel populariteitspeilingen
(men is in Amerika gek op dit soort
testproeven) hebben uitgewezen, dat
Bogart tot de meest geliefde figuren
van het linnen scherm moest worden
gerekend... merkwaardig genoeg óók
en zelfs vooral bij de vrouwen! En dit
terwijl toch niemand zou kunnen vol
houden, dat hij ook maar in de verste
yWIAAAAAAAAAAAfWVWWWVWWWVWWWWWIAAAA
President Johnson geniet van het
paardrijden op de Johnson City-
Ranch. Links een portret met wel
komstwoord voor bondskanselier
Erhard, die de president hier heeft
ontmoet.
verte aanspraak kon maken op wat
men noemt: een aantrekkelijke ver
schijning. De kleine, schrale gestalte
met het te grote hoofd op de te smal
le schouders - met de aapachtige
armen en de slepende gang met de
sombere blik en de slechts af en toe
doorbrekende grijns... het maakte
hem alles met elkaar, wel tot de lijfe
lijke tegenstelling van een charmeur.
En toch wist deze onaanzienlijke en
uitgesproken onsympatieke figuur
zich te doen gelden als een der be
langrijkste en boeiendste acteurs van
de laatste jaren.
Bogart heeft meer dan zijn deel ge
had op het stuk van schurkenrollen:
niet minder dan veertig maal (aldus
zijn eigen berekening) eindigde hij
zijn leven op de elektrische stoel!
Maar dat er behalve deze noodlottige
predispositie ook nog iets meer in
hem stak heeft hij herhaaldelijk be
wezen. Want aan deze opgelegde
boosdoener werd, bij wijze van hoge
uitzondering, de gelegenheid niet ont
houden ook in ander emplooi op te
treden. Wij hebben hem nog onlangs
op de beeldbuis kunnen zien in zijn
oude element als een der goudzoekers
in „De schat van de Sierra-Madre".
Maar daarnaast speelde hij briljante
„normale" rollen als de stoomboot-
kapitein in „African Queen", de neu
roticus in „Mutiny on the Caine" en
de regisseur in „Barefoot Contessa".
En de man, die veertig (film-)doden
stierf, bleef (tot aan zijn te vroeg
verscheiden) als kunstenaar spring
levend
Ten slotte de man, die de aanleiding
vormde tot deze beschouwing: Peter
Lorre. Wij hebben hem op ons televi
siescherm weer eens teruggezien, zo
als wij hem reeds lang kenden: een
kleine, gezette gestalte een bol,
pafferig masker, waarin de oneven
redig grote, schuwe ogen de hemel
weet welke pathologische hartstoch
ten schijnen te verbergen aarze
lende, argwanende gebaren een
hoge, nasale stem... ziedaar het type,
dat voor het vertolken van de zieke
lijke, marbide duisterling geboren
scheen. En het tragische Ln dit ver
knipte leven is, dat Lorre ook ln wer
kelijkheid een mensenschuwe, ver
eenzaamde natuur heeft gedeelte
lijk misschien ingeboren, maar zeker
niet minder uit de omstandigheden
voortgekomen.
Toch leefden in deze nietige, misdeel
de persoonlijkheid eens hoge idealen...
idealen van kunstenaarschap en zelf
ontplooiing. De knaap, die op 16-jari-
ge leeftijd het ouderlijk huis in het
Hongaarse Rosenberg verliet en
daarmee een verzekerde toekomst
prijs gaf (zijn vader was een welge
steld grondbezitter), deed deze onbe
raden stap stellig niet met de bedoe
ling eenmaal 's werelds meest veraf
schuwde decadent te worden. Inte
gendeel het Wenen dier dagen ver
vulde, met zijn hoog ontwikkelde the
atercultuur, onze toneelenthousiast
van de hoogste verwachtingen. Maar
zelden werden deze zo grondig teniet
gedaan als in dit geval. De keizerstad
aan de Donau bleek in het naoorlog
se 1919 voor de jeugdige avonturier
geen paradijs, doch een hel!
De jonge Lorre moest zich met be
delen en stelen in het leven hou
den. Hij heeft op banken in parken
'De infra-rood camera is één
van de belangrijkste hulpmid
delen bij de verkenningsvluchten
van een moderne luchtmacht.
Zij zijn ingebouwd in snelle foto
verkenningsvliegtuigen.
Een gewone fotografische plaat
is gevoelig voor,.zichtbaar- licht.
In het lichtspectrum ligt echter
direct naast net zichtbare rode
licht een onzichtbare elektromag
netische straling,die we infra-rode
straling noemen. Deze stralen doen
zich vooral gelden door hun warm-
tewerking en hun doordringen door
verschillende stoffen.
De bureaus voor gevonden voor
werpen kunnen er van meepraten:
het kan zo gek niet zijn, of
iemand verliest het wel eens
Wat te denken van dit levensgro
te beeld van St. Anthonius met
het Christuskind, dat op kerst
avond in de Newyorkse onder
grondse gevonden werd? En dat
het nu uitgerekend Sint Anthonius
moet zijn, die verloren is
vraagt voor haar filiaal gierikzee
Sollicitaties te richten aan Mol nr. 3, Zierikzee.