GRUBER, GRÖNLOH OF
En van stonde aan was er
met den engel een menigte
des hemelschen heirlegers,
pr[jzende God en zeggende:
Eere zjj God in de hoogste
hemelen, en vrede op aarde,
in de menschen een wel
behagen.
'1
Zo werd de geboorte van Jezus bekendgemaakt. Met gezang
Van de hemelse heerlegers. Elk iaar weer geven mensen uiting
aan hun vreugde over de geboorte van Christus met gezang.
Niet in het minst door de moderne techniek, is een groot aantal
kerstliederen binnen gehoor sal stand van de grote massa ge
komen. Hoe vaak. zal Grübers „Stille Nachtal niet op band
en plaat ziin vastgelegd? Voor de radio en de televisie wordt
tijdens de kerstdagen ruime aandacht besteed aan de liederen
en de muziek., die men naar aanleiding van dit feest heelt ge
maakt Zelfs in de restaurants en cafés besteedt men aandacht
aan de kerstmuziek
Een kerstliedje van Anneke Grönloh of van Pat Boone in de
jukebox doet het altijd wel tijdens deze feestdagen. Met het
echte kerstgebeuren heeft dit alles echter niets te maken. Het
zelf zingen en spelen van korst melodieën in het gezin is welis
waar afgenomen, maar toch vooral in de gezinnen met kleine
kinderen nog lang niet verdwenen.
We hebben aan verschillende mensen in Zeeland gevraagd
wat ze denken van kerstmuziek en welke liederen of stukken zij
het mooiste vinden.
gretig luisteraar. Het „Stille Nacht"
door het Haags Kinderkoor onder lei
ding van Marius Borstlap staat bij de
ze Terneuzense middenstander hoog ge
noteerd. Evenais trouwens „Silent
Night" van Mahalia Jackson. Gaande
weg komt de heer Sinke met steeds
meer platen aandragen. „Deze, ja, die
is ook erg goed". Hij wijst dan naar de
plaat „Kerstklanken" met onder meer
het Ave Verum, het Largo van Handel.
De kerstliederen door populaire sterren
als Bing Crosby en Pat Boone kunnen de
heer Sinke niet erg bekoren, ,,'t Is wel
aardig, maar toch is het allemaal een
beetje teveel opgelegd. Omdat het er
nou een keer bijhoort en er wel wat
geld aan valt te verdienen".
Het behoeft nauwelijks betoog, dat de
heer Sinke in zijn gezin met Kerst
mis de mooiste platen in huis heeft. „De
kinderen vinden het ook fantastisch,
't Geeft trouwens wel een fijne sfeer.
Een kerstboom, de kinderen zingen zelf
een paar kerstliedjes en dan nog wat
grammofoonmuziek". En dan natuur
lijk de beste uitvoeringen. Op het eerste
gezicht lijkt het wat met elkaar in te
genstelling. Een jonge zakenman, wiens
financieel belang het is zoveel mogelijk
platen te verkopen, die al vijf weken
voor Kei-stmis voor zijn plezier zit te
luisteren naar bijvoorbeeld: „Hoe leit
dit kindeken" van de jongenssopraan
Petrus Serpenti. Gedurende de weken
voor Kerstmis hoort hij overdag toch bij
na anders niets als kerstmuziek? Maar
dat gaat niet op. Overdag hoort hij de
muziek alleen en 's avonds luistert hij
ernaar.
De mensen schijnen er toch nog geld
voor te hebben om grammofoonpla
ten te kopen, die ze slechts enkele da
gen per jaar zuilen draaien. Gedurende
die dagen zendt de radio dan bovendien
veel muziek uit, die ook op die platen
staat.
In de weken voor Kerstmis hebben de
grammofoonplatenhandelaren het er ex
tra druk door. Er is op dit gebied een
enorme sortering. Eén van de meest ver
kochte platen is wel „Mary's Boy Child".
Dit lied werd door Harry Belafonte ge
ïntroduceerd en vele andere artiesten
hebben er daarna ook opnamen van la
ten maken. Om er een paar te noemen:
Mahalia Jackson. Anneke Grönloh en
Nina en Frederik.
Een veelverkochte plaat is verder Grii-
bers overbekende „Stille Nacht" van de
Mastreechter Staar en ook de opname,
die Aafje Heynis van dit lied liet ma
ken wordt veel verkocht.
Oudere mensen vragen veel kinderko
ren. Het Haags Kinderkoor en de Wie
ner Sangerknaben behoren in deze ca
tegorie tot de meest gevraagde.
En dan hebben we verder natuurlijk nog
de talloze opnamen van „White Christ
mas". Bing Crosby, Pat Boone en Anne
ke Grönloh hebben dat onder andere
voor de plaat gezongen en, gezien de
verkoopcijfers, met succes. De teenager-
sterren „The Blue Diamonds" die ditzelf
de lied voor de plaat zongen hebben
het er als we mogen afgaan op de
verkoop minder goed afgebracht.
Een veel gevraagde kerstplaat is ook die
van Willy en Willeke Alberti. Jules de
Corte maakte ook twee e.p.'tjes met
kerstliederen, die tamelijk veel succes
hebben bij het platenkopende publiek.
Enkele jaren geleden werden er vrij veel
kerstplaten verkocht van Johnny Jor-
daan en de Zangeres Zonder Naam,
maar deze worden nu maar slechts spo
radisch verkocht.
Er is te veel om op te noemen. Vooral
op het gebied van koren. We noemen en
kele: het Utrechts Byzantijns Mannen
koor. Baarns Jongenskoor, Sweet Six
teen, Pro M sica, Mormon Tabernacle
Choir, Urker mannenkoor „Hallelujah".
„De kerk en de kunst hebben elk
aar nog lang niet gevonden", zegt
ds. Hugo van Dalen uit Oostburg.
Deze predikant is van mening, dat
men tijdens de diensten in de kerk
veel meer gebruik zou moeten ma
ken van muziek en haar een geheel
eigen plaats geven in de dienst.
Een grotere dan thans het geval
is met het zingen van psalmen en
gezongen door de gemeente. Dit
zou, aldus ds. Van Dalen vooral
tijdens een kerstdienst, die de
mensen toch al meer aanspreekt
dan de andere diensten, tot zijn
recht komen.
Ds. Van Dalen heeft een uitgespro
ken mening over alles wat met mu
ziek te maken heeft. Dat is niet te ver
wonderen als men bedenkt, dat deze pre
dikant muziekgeschiedenis heeft gestu-
deerd in Leuven. De Weihnachtsge-
schichte van Henrich Schütz vindt ds.
Van Dalen het mooiste, wat hij op het
gebied van kerstmuziek kent. Voor hem
geeft dit werk het beste het kerstgebeu
ren weer. In de tweede plaats komt het
Weihnachtsoratorium van Johann Se
bastian Bach. Arthur Honegger de
componist die zich nooit aan een bepaald
stelsel heeft gebonden komt bij ds.
Van Dalen op de derde plaats met „Une
cantate de Noël". Vooral voor jongeren
vindt ds. Van Dalen dit een goed werk.
Hierbij blijkt meteen, dat deze hervorm
de predikant niet alleen de muziek uit
vorige eeuwen waardeert. In zijn disco
theek bevinden zich ook platen van het
Modern Jazz Quartet en een aantal pla
ten met echte oude jazz. Wat de moder
ne componisten betreft is hij vrij scep
tisch. „Benjamin Britten is nog wel te
verteren, maar wat daarna is gekomen
heeft voor mij niet veel waarde". Zoals
wel te verwachten was, is ds. Van Dalen
niet laaiend enthousiast over de vertol
kingen van kerstliederen door populaire
sterren als Anneke Grönloh en Pat
Boone, hoewel hij met name de laatste
niet onaardig vond. Wel zag hij er nut
in. „De mensen, die normaal niet gegre
pen worden door werken zoals ik daarnet
noemde kunnen toch door middel van
die populaire sterren nog bij het kerst
gebeuren worden bepaald. „Ik ben dan
ook helemaal geen tegenstander van der
gelijke vertolkingen". Verder wees ds.
Van Dalen nog op de kerstopera „Amahl
and the nightvisitors" van de Italiaanse
componist Gian Carlo Menotti en de
onberijmde psalmen 2 en 38 van Géli-
neau, die hij bijzonder mooi vindt.
In het gezin van ds. Van Dalen bespeelt
vrijwel iedereen een instrument. Eén
zoon studeert in Gent piano en orgel aan
het conservatorium, een dochter speelt
viool en dan is er nog een jeugdige flui
tiste in de familie. De kinderen zijn de
ouders wat techniek betreft boven het
hoofd gegroeid, zodat mevrouw en ds.
Van Dalen zich er met Kerstmis toe
kunnen beperken te luisteren naar de
muziek, die hun kinderen maken. En
dat dat vaak gebeurt lijdt geen twijfel
Bij mevrouw S. C. de Casembroot-
baronesse van der Feltz is muziek
een onontbeerlijke zaak bij Kerstmis. Zij
is op het ogenblik bezig ook op dat ge
bied een platendiscotheek op te bouwen.
Want als scherp contrast tegen de veel
al antieke meubelen in het huis van de
commissaris van de koningin in Middel
burg, staat er een prachtige platenspe
ler met stereofonische geluidsweerga
ve, die ze sinds kort in haar bezit heeft.
Voor mevrouw De Casembroot gaat er
op het gebied van kerstmuziek niets bo
ven het „Weihnachtsoratorium" van J.
S. Bach, zonder voorkeur voor een be
paald gedeelte. Maar ook de kleinere
kerstliederen als „Ere zij God" en „Stille
Nacht, Heilige Nacht" staan bij haar
hoog genoteerd. Mevrouw De Casem
broot heeft vooral een voorkeur voor lie
deren waaruit de sfeer van het kleine
kind in de kribbe weerklinkt. Ze heeft
echter een hekel aan liederen, die erg
week zijn en naar de mening van me
vrouw De Casembroot op die manier aan
hun doel voorbijschieten door alleen
maar valse sentimenten op te wekken.
Over het algemeen houdt mevrouw De
Casembroot wel van cantates, maar ze
heeft daar geen bepaalde voorkeur voor
Wat ze nog wel met name noemde was
„The Glory of Christmas" van Muriel
Smith, dat op haar een diepe indruk
maakt. Mevrouw De Casembroot is er
van overtuigd, dat het nuttig is nieuwe
liederen uit te voeren en te propageren.
„Iedere tijd vraagt nieuwe dingen en de
mensen beleven Kerstmis tegenwoordig
vaak heel anders dan vroeger. Dit is
beslist geen statische zaak. Juist het
invoeren van nieuwe liederen bewijst,
dat het kerstgebeuren leeft bij de men
sen. Het goede en waardevolle blijft
toch wel bestaan". Dit vertelde ze met
name naar aanleiding van de opnamen
van onder andere de teenagersterren.
Met Kerstmis luisteren commissaris en
mevrouw De Casembroot vrij veel naar
de radio, waarbij vooral de oratoria en
de cantates de voorkeur genieten. Ver
der leest mevrouw De Casembroot nogal
eens voor uit de gedichtenbundel „Dit
Kind" van D. van der' Stoep. Andere
graag gehoorde kerstmuziek is carillon-
muziek en de liedjes van de bekende
Franse père Duval.
Mevrouw A. C. van der Have-Lucieer
is met de kerstdagen niet vaak in
haar prachtig antiek ingerichte woning
aan de 's-Gravenpolderse weg onder
Kloetinge. De laatste jaren was ze nog
al eens in Amerika om de kerstdagen
bij haar kinderen in Californië door te
brengen. Op die manier is ze min of
meer „overgeleverd" aan de gebruiken
van haar kinderen en moet ze zich daar
ook aan aanpassen. Nu lijkt dat voor
mevrouw Van der Have geen al te zwa
re opgave. Ze zit nog boordevol verha
len over de kerstgebruiken in de Vere
nigde Staten. Van de enorme versierin
gen en de typisch Amerikaanse kerst
liedjes, die vaak niet de geboorte van
Jezus als onderwerp hebben. Veel vaker
zingen de kinderen daar over Santa
Claus.
Vroeger maakte mevrouw Van der Have
wel werk van de muziek met kerstfeest.
Ook niet overdreven veel. Maar toch gin
gen toen de inmiddels tot eerbiedwaar
dige valwossenen opgegroeide kinderen
naast de piano staan om „Stille Nacht"
te zingen. Zo beschouwt mevrouw Van
der Have het ook: echt een feest voor de
familie. Wat de muziek betreft wordt
ze in de eerste plaats getroffen door in
strumentale, romantische muziek. Jazz
en moderne muziek zijn bij haar uit den
boze. Een uitgesproken voorkeur heeft
mevrouw Van der Have niet over dit
onderwerp. Ja, het moet wel min of
meer romantisch zijn. Een idee geven
van wat er in Bethlehem gebeurde. Een
mvsterieus en groots gebeuren waar
bij we eigenlijk met ons verstand tekort
schieten. Deze sfeer wordt echter maar
zelden bereikt. Meestal heeft het gezel-
lige-bij-elkaar-zijn de overhand. Een
vrolijk feest met vrolijke muziek. Me
vrouw Van der Have heeft het niet zelf
voor het zeggen. Vroeger kwamen alle
kinderen naar haar, maar tegenwoor
dig gaat ze naar een van haar kinderen.
En die zijn ten slotte baas in eigen huis.
Wardy Keuning, een zelfverzekerde
gymnasiast uit Zierikzee, vind voor
al die kerstmuziek mooi, waarin hij zelf
meespeelt. In de eerste plaats komt bij
hem dan ook het „Weihnachtsoratorium"
van Carl Orff. Het koor en het orkest
van de Zeeuwse Muziekschool in Zierik
zee hebben dit stuk enkele jaren geleden
uitgevoerd voor een opname op de gram
mofoonplaat. Wardy speelde daarin zelf
piano en xylofoon. Zijn zusje speelde er
trouwens ook in mee op haar viool. Zij
zit nu op het conservatorium. Een broer
van Wardy speelt hobo en het huis
orkest in huize Keuning is klaar. Ook
met Kerstmis is dat orkest vaak in actie.
Een muzikaal gezin als dat van Keu
ning in Zierikzee grijpt elke gelegenheid
aan muziek te maken. De afgelopen ja
ren maakte Wardy ook deel uit van een
groepje van een man of vijf, dat in de
kerk kerstliederen speelde. Zo'n groepje
bestond dan uit een xylofoon en een
aantal blokfluiten.
Zelf heeft hij geen platen met kerstmu
ziek. „Dat is de moeite niet waard. Ze
zijn wel mooi hoor, maar je kunt ze al
leen met Kerstmis draaien en daar vind
ik het een te dure liefhebberij voor".
Wardy zat enige tijd te aarzelen tus
sen het „Weihnachtsoratorium" van
Orff en „Ere zij God". Maar uiteindelijk
zette hij „Ere zij God" toch op de twee
de plaats van zijn voorkeurslijst. Maar
dan met een groot koor, een flink orgel
en ik moet er zelf tussen zitten en mee
zingen, hoewel ik helemaal geen mooie
stem heb". Ik ben door dat lied altijd
weer getroffen, al vanaf de eerste keer
dat ik het hoorde"
Dat stuk van Orff kan hij eindelijk ner
gens mee vergelijken. „Het is vrij mo
dern, maar om nu te zeggen het lijkt
op dat of dat... nee. Trouwens dat blijkt
ook wel een beetje uit de keuze van de
instrumenten: violen, blokfluiten, mond
orgel, xylofoon en een cembalet".
Wardy is vrij goed georiënteerd op jazz-
gebied, maar toch weet hij geen kerst
liederen te noemen, die direct voortgeko
men zijn uit de jazz. Iets wat niet he
lemaal jazz is, maar er op het eerste
gehoor wel dichtbij komt, zijn de kerst
liederen van Mahalia Jackson. Haar
„Silent Night" komt bij Wardy Keu
ning op de derde plaats. Ook de kerst
gezangen van de Mastreechter Staar en
van Kathleen Ferrier vindt hij bijzonder
mooi. Dit is niet het geval met de lie
deren van Donald Jones en Anneke
Grönloh. „Dat is zuiver commercieel. Je
kunt er echt aan horen, dat ze er hele
maal niet met hun hart achter staan.
Dergelijke artiesten maken er show
liedjes van".
Beroepshalve moet de heer W. D.
Sinke uit Terneuzen al wekenlang
voor Kerstmis naar kerstmuziek luiste
ren. Als grammofoonplatenhandelaar
ben je wel verplicht je platen voor de
verkoop te testen. Niet dat het met te
genzin gebeurt, want de heer Sinke die
aan het hoofd staat van een grote elek
triciteitszaak, luistert met veel plezier
naar de meeste kerstmuziek. Vooral mu
ziek van Aafje Heynis. Haar „Nu sijt
wellecome" vond hij wel het mooiste wat
er op dit gebied Destaat. Dat deze plaat
ook een van de meest verkochte is. heeft
daar niets mee te maken. Maar ook
kinderkoren vinden m de heer Sinke een
Vijf mensen in Zeeland hebben hun mening gegeven over kerstmuziek. Linksboven mevrouw S. C. de Casembroot-baronesse van der Feltz,
daarnaast Wardy Keuning uit Zierikzee en vervolgens van links naar rechts ds. H. van Dalen uit Oostburg, mevrouw A. C. van der Have-
Lucieer uit Kloetinge en de heer W. D. Sinke uit Terneuzen.