we „Hoe viert U Kerstmis?" hebben aan talloze mensen in Zeeland gevraagd. Slechts weinigen wilden antwoorden. Zij, die er min of meer uitgebreid op ingingen, wilden vaak niet, dat wij hun naam wisten. Velen lieten merken, dat het ons niet aanging, of zeiden dat ze het nog niet wisten. Het meest gehoorde antwoord was: „Gewoon". En dat hield dan in: gewoon thuiszitten, al of niet naar de kerk gaan, en weer thuiszitten. De kerstviering blijkt een onderwerp te zijn, waar wij Nederlanders niet over praten. Deels omdat we er niets anders over kunnen zeggen dan dat we het „gewoon" thuis vieren. Voor een ander deel, omdat we niemand willen toelaten, ook niet via een gesprek, in onze persoonlijke manier van Kerstmis vieren, of in de wijze waarop ons gezin het doet. Ook het kerstfeest vinden velen, als zoveel andere zaken, die enigszins emotioneel zijn geladen, taboe voor buitenstaanders Gewoon of verwondering „Alles van Kerstmis is zo wonder lijk, zo moeilijk te begrijpen. Je kunt er helemaal niet bij, hé", zegt een 19-jarige telefoniste-typiste uit Goes. Ze lacht machteloos, met grote ogen, en haalt even haar schouders op. „Dat God geboren wordt. Ik begrijp het niet. Mis schien ga ik daarom wel met Kerstmis naar de kerk". Toch is Kerstmis voor haar niet in de eer ste plaats een kerkelijk feest. Ze is Nederlands hervormd, maar gaat niet meer naar de kerk. Kerstmis is voor haar gewoon een vrije dag, die ze het liefst thuis doorbrengt, maar dat kan dit jaar niet, want ze gaat samen met haar ouders Kerstmis vieren bij haar zus in Rotterdam. Ze zegt nog: „Als ik naar een kerk ga, ga ik het liefst naar een katholieke kerk. Daar is alles één en veel plech tiger". Tonnie Kouwenberg (17) uit Zierikzee gaat samen met haar vriendin naar de kerstavond van het Leger des Heils. Ze is hulp in de huishouding, maar ze heeft beide kerstdagen vrij. „Die kerst avond is wel gezellig. Er wordt gezon gen en een verhaal verteld. Dat is wel leuk". Een heel bijzondere Kerstmis wordt het dit jaar voor de 25-jarige scheepswerk- tuigbouwkundige F. v. d. Willigen uit Goes. Hij is juist een maand getrouwd en voor het eerst na vijf jaar viert hij het kerstfeest weer aan de wal. Hij heeft viermaal Kerstmis gevierd op zee, en éénmaal, in 1960, terwijl zijn schip in de haven van Hamburg lag. „Maar daar heb je ook niets aan. In de haven plaatsen is dan toch niets te beleven. Aan boord is het wel leuk. Meestal heb je een diner, samen met de andere offi cieren, en krijg je een glas wijn aange boden van de maatschappij. Soms krijg je een pakje van het Leger des Heils of van „Zeemanswelzijn". Er worden ook klaverjas-competities georganiseerd. Met zulke dagen is het aan boord wel zo, dat je „elkaar" veel meer opzoekt". En dan ineens, heel jongensachtig: „Maar ik vind het wel fijn dat ik dit jaar thuis ben. Nou krijg ik tenminste weer balkenbrij". Vorig jaar was het helemaal een „zure" Kerstmis voor de heer v. d. Willigen, want toen was hij juist 23 december uitgevaren. Ook voor zijn vrouw was dat zo: „Met zulke dagen is het altijd wel beroerd dat je alleen bent, maar vorig jaar was het verschrikkelijk. Als hij een tijd weg is, en je weet dat hij in de buurt van Zuid-Amerika vaart of zo, nou ja, dan kun je het een beetje accepteren. Maar toen was hij pas weg en eigenlijk nog zo dichtbij". Iemand, die met Kerstmis, althans tweede kerstdag wel moet varen, is hofmees ter Teuns (19) van de Pro vinciale Stoombootdiensten in Zeeland. Hij zal tweede kerstdag de passagiers tus sen Zierikzee en Kats van koffie of erwtensoep voor zien. En hij doet het graag. „Het is dan heel druk op de boot. Maar ik vind het vooral met Kerstmis leuk om het de mensen naar de zin te maken". Een vertegenwoordiger uit 's-Heer-Arendskerke viert het kerstfeest bij zijn meis je in Kortgene. „Ik vind Kerstmis heel leuk. Ik hoop maar dat er een beetje sneeuw ligt, dat hoort er wel bij, hé? Maar ik blijf het meeste thuis, hoor. Het zijn wel gezellige dagen zo met Kerstmis. Trouwens de hele maand december is wel gezellig. Het begint met sinterklaas. En dan heb je zo Kerstmis. Daarna neem je een snipperdag en dan is het alweer oud en nieuw". Een letterzetter uit Bres- kens vindt Kerstmis „trou wens zeker zo mooi als sin terklaas". Een 16-jarige hulp in de huishouding te Zierikzee vertelt dat Kerstmis geen kerkelijk feest meer voor haar is. „Vroeger wel, toen vierde ik het op de zon dagsschool. Maar nou blijf ik gewoon thuis, of ik ga naar de bioscoop. Ik hoef in ieder geval twee dagen niet te werken". Kerstmis, het feest van het licht, kan ook een uitzicht loze verschrikking zijn van twee lange vervelende da gen, waarop iemand zich volkomen eenzaam voelt. De romantiek, die er be staat rond dit gebeuren, versterkt juist deze een zaamheid Een 31-jarige ty piste uit Breskens vertelde dit over Kerstmis: „Ik ben al moe als ik aan die dagen denk. Ik ben er, geloof ik, ook bang voor. Want ik weet precies hoe het alle maal weer zal zijn Ik heb het al zo vaak meege maakt. Het is ieder jaar precies hetzelfde. Dat is ook zo iets vreemds bij ons thuis, trouwens bij anderen ook wel, dat er bepaalde vaste programma's zijn voor de kerstviering. Ik ben enig kind en woon nog bij mijn ouders Nou. dan gaat het zo: We gaan eerst met z'n drieën en met een oom en een tante van ons. die geen kinderen hebben, naar de nachtmis. Daar kan ik niet onderuit. Want ze vinden het zo ongezellig als ik thuis blijf. Na de mis hebben we dan het versierde ontbijt bij mijn tante. En zelfs het beleg, dat we dan op brood krijgen, is traditioneel bepaald. Het is een soort gekookt varkensvlees of zo iets, maar dat weet ik niet, dat maakt mijn tante altijd zelf klaar. En dan overdag, hé. Dan zitten mijn moeder, mijn vader en ik in de kamer. We zitten eigenlijk alleen maar te zit ten. Het is er meestal stikheet, mijn vader rookt sigaren en mijn moeder zit te gapen. En ik zit ook zo maar wat te suffen. Als ik iets wil gaan lezen zeggen ze: „Hé, doe nou niet zo onge zellig". En dan haalt moeder maar weer eens een snoepje of een kopje koffie met een stukje van de kerst krans. En zo zeulen we de dag door. Och, ze bedoelen het niet kwaad hoor, en het is eigenlijk ook allemaal niet zo erg, maar je wordt er zo verschrikke lijk moe van en soms intens triest. Maar ja, ik heb het ook wel een beetje onge lukkig getroffen natuurlijk dat ik altijd enig kind ben geweest en nu ook nog steeds alleen ben". rvee jaar ouder dan deze typiste is een mevrouw uit Goes. Maar voor haar wordt Kerstmis een echt feest. „We vieren het dit jaar voor het eerst thuis. Ons kindje is nu 15 maanden en we blijven fijn met z'n drieën thuis. Ik koop een klein kerstboompje en haal wat lekkers in huis en dan'maken we het heel gezellig". Op onze vraag, of Kerstmis voor haar ook een kerkelijk feest is, antwoordt ze: „Nee. De eerste twee jaar van ons huwelijk ben ik nog wel naar de kerk gegaan, maar nu niet meer. Maar we zullen ons kindje wel kerkelijk opvoeden. Over een poosje, als ze wat groter is, koop ik een kinder bijbeltje, en dan zal ik haar met Kerst mis het kerstverhaal voorlezen. Maar daar is ze nu nog te klein voor". De heer J. van Niel (57), hotelhouder te Zierikzee, moet met Kerstmis wer ken. Evenals de voorgaande 42 jaar. En altijd in het hotel vak. Zo heeft hij Kerstmis gevierd in hotels in Amster dam, Den Haag, Brussel, Bandoeng, het toenmalige Batavia en in Garoet. De heer Van Niel heeft acht jaar in In donesië gewoond. „Daar hadden we ook altijd een kerstboom voor de Nederlan ders. Maar ja, wel een ander soort boom, want dennen heb je daar niet". Hij viert nu voor het tweede jaar Kerst mis in Zierikzee. En om het bezoek aan zijn restaurant wat te stimuleren, heeft hij 150 circulaires verstuurd met spe ciale kerstmenu's (ook kindermenu's) en een aansporing om bij hem te komen eten. „En nou moet ik maar afwachten wat het wordt. Er komen waarschijnlijk niet veel g-asten van buiten het eiland. Dus ik moet het vooral van Zierikzee zelf hebben. Met Kerstmis hebben we overdag niet veel te doen. Het gaat vooral om de diners op eerste kerstdag 's avonds. We hebben dan de zaal ver sierd en proberen er een leuk geheel van te maken". Hij vertelt ook nog: „Het blijkt dat de mensen vooral buitenshuis gaat eten, om thuis geen rommel te hebben, om helemaal van alles af te zijn. Wat ook ikzelf ook natuurlijk, thuis kan zijn bij het gezin. En de eerste kerstdag hebben we het overdag niet zo druk, zodat we dan makkelijk naar de kerk kunnen en nog een poosje rustig thuis kunnen zit ten". Wat doet een dames- en herenkapper uit Goes met Kerstmis? „Lekker uit rusten. Want dan heb ik een drukke tijd achter de rug, zodat ik die paar zon dagen best kan gebruiken, om bij mijn schoonouders wat op verhaal te komen". Het „begrip" Kerstmis is eigenlijk het meest geladen voor de ouderen, die er soms, door hun vele ervaringen en her inneringen, een persoonlijke betekenis aan zijn gaan geven, of die het, na de jarenlang herhaalde nietszeggendheid ervan, als een vervelende en dure aan gelegenheid zijn gaan zien. Voor een weduwe (62) uit Goes is Kerstmis een schrijnende wond. Vier jaar geleden is haar man gestorven. Hij zou enkele dagen voor Kerstmis jarig zijn. Sindsdien bestaat er voor haar geen kerstfeest meer. Alleen in de kerk kan ze er nog iets van beleven. Maar verder niet. Ze vindt het zinloos om iets extra's te doen met deze dagen of om lekker te koken. Alles is leeg voor haar. Een alleenstaande dame van 73 jaar ziet in het kerstfeest op de eerste plaats de verovering van het licht op de duistere tijd. „Dat heeft me altijd al zo getrof fen. Dat de geboorte van Christus meer licht brengt. Niet alleen geestelijk, maar ook in de natuur, want rond Kerstmis komt de zon eerder op en gaat ze later onder. Maar ik weet nog steeds niet, hoe dat nou te verklaren is. Of zou dat alleen maar toevallig zijn?" Ze pakt een zakagenda om me de tijden van het op komen en ondergaan van de zon te laten zien. Ze heeft zich altijd al geïnteres seerd in de gedragingen en de standen van de hemellichamen, en ze kan er di verse onderscheiden. Ze zegt, dat ze dat nog heeft overgehouden van haar „vaar- tijd" Want van 1926 tot 1939 is ze ste wardess geweest op de „Veendam" van de Holland Amerika Lijn. Dertien jaar heeft ze Kerstmis op zee gevierd, in een tropische warmte, tijdens de cruises naar West-Indië. „In die warmte had je helemaal geen kerstgevoel. Je moest trouwens ook gewoon werken en je kreeg niets extra's. Alleen waren de passagiers soms wat guller met fooien of cadeautjes. Ik vond het op zee altijd heel erg om met Kerstmis alleen te zijn. Ik herinner me dan precies hoe ik als kind thuis het kerstfeest had be leefd. En toen ik het in 1939 weer voor het eerst aan de wal vierde, was het meteen veel fijner. Trouwens voor alle zeelui is Kerstmis thuis het fijnste". Voor schoenmaker J. Tuinder (66) uit Zierikzee begint met Kerstmis de grote vakantie. „Ja, dan stop ik ermee. Ik heb lang genoeg schoenen gemaakt. Ik zet een advertentie en neem niet veel reparaties meer aan. Het is nou ge beurt". Het is voor hem een fijn voor uitzicht zo Kerstmis te vieren. Hij brengt beide dagen door bij zijn zwager in Den Haag. Een oud-lerares (70) uit Goes brengt de kerstdagen door in Lage Vuursche, op het Bonscen trum van de Nederlandse Protestanten Bond „Ven- woude". Ze is nooit gehuwd geweest en woont samen met een vriendin. Met Kerstmis trekt ze er tussen uit om al die drukte van visites te ontlopen. Ze heeft nu zesmaal Kerstmis mee gemaakt op „Venwoude" en is er heel enthousiast over. „Er komen daar meer al leenstaanden, of echtparen zonder kinderen, om samen het kerstfeest te vieren. Maar het is niet alleen op het religieuze gericht, hoor. En je kunt er prachtige wandelingen maken. De na tuur is er heel mooi. Dat Bondscentrum ligt vlak naast het landgoed „Drake- steyn" waar prinses Bea trix woont. Het is heel fijn om op „Venwoude" Kerst mis te vieren. Ik zou ook wel in een hotel kunnen gaan, en dat heb ik ook wel eens gedaan, maar dat is zo onpersoonlijk". Voor de 66-jarige heer P. van Westenbrugge uit Zie rikzee zal Kerstmis niet erg feestelijk zijn. Zijn vrouw ligt in het ziekenhuis. In de tijd, dat hij niet bij haar op bezoek is, zal hij alleen thuis zitten. Hij zal zelf zijn maaltijden klaarmaken. De heer A. de Kraker (81), in het rusthuis in Schoon- dijke, zegt van het kerst feest zoals het daar wordt gevierd: „Och, het is wel goed, en ik verveel me niet, maar je bent niet thuis. Thuis was Kerstmis leuk en gezellig, maar hier niet. Dat kan toch niet. Ik zit hier alleen. En dan heb je er toch niets aan om een boom in je kamer te zetten. opvalt is, dat de gasten met Kerstmis ingetogener zijn dan anders, en iets stij ver tegen de ober. Dat is met oud-jaar heel anders. Dan zijn ze veel uitgelate- ner". Wat blijft er van de kerstviering over voor de hotelhouder zelf? „De avond voor Kerstmis, de heilige avond, sluiten we om acht uur, zodat het personeel, en Thuis, vroeger, dat was heel anders: dan draai de je de lamp uit en ging je met de kinderen rond de boom zitten en sa men kerstliedjes zingen. Maar nu, alleen, kan het toch geen feest meer zijn". Hij zegt het zonder enig zelfbe klag. Hij is een man die tevreden terug kijkt op zijn leven, zoals het is geweest, met alle teleurstellingen. „Ik ben drie keer getrouwd geweest. En nu zit ik weer alleen". Volkomen berustend zegt hij: „Voor mij is het voorbij". Glimlachend' laat hij ons uit.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1963 | | pagina 12