MEESTE STERFTE BIJ ROKERS
DOOR HART- EN VAATZIEKTEN
Helemaal stoppen levert
de minste moeilijkheden
"Witter dan wit" brengt postautomaat in de war
Uit de
wondere
wereld
van de
techniek
Proef centraal
antennesysteem
voldoet goed
Longkanker niet het ernstigste gevolg
Nieuw geschrift
over het roken
„Slechts 13 a 14 pet"
Recent onderzoek
Direct of indirect?
M
m
Toeneming
N.T.S.-studio
in Amsterdam
Nederlandse piloten
gaan op bivak
in Noorwegen
WOENSDAG 18 DECEMBER 1963
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
(Van een medewerker)
Dij velen is het rookgenot vervangen door wrevelige gewaarwor-
dingen, die hun rol beginnen te spelen elke keer als ze weer een
sigaret opsteken. Want zo langzamerhand is nu toch wel doorge
drongen dat er wat aan de hand is met dat roken. Sommigen
menen er nog mopjes over te kunnen maken zoals: „Het lijkt me
zo verkeerd, dat ik maar besloten heb op te houden met lezen",
de meeste sigarettenrokers zijn desondanks van het duidelijke
verband roken-longkanker toch wel zó onder de indruk geraakt
dat ze op zijn minst ernstig overwegen om hetzij minder siga
retten te roken, hetzij op pijp of sigaar over te gaan, dan wel de
rookgewoonte er geheel aan te geven.
De van krant, radio en televisie zo
langzamerhand bekend geworden
dr. I. Meinsma van het Kanker
Registratie Bureau te Amsterdam
heeft een rapport over het roken
en zijn gevolgen voor mens en
maatschappij" het licht doen zien,
dat bij H. J. Paris in Amsterdam
is uitgegeven.
Met dit boek als bron is bijgaand
artikel geschreven, dat ingaat op
de andere ziekten dan longkanker
die door het roken worden ver
oorzaakt.
Het weinig opwekkende maar
bijzonder nuttige boek behandelt
de medische feiten, de rookge
woonten in ons land en de moge
lijkheden die er zijn om het roken
tot het uiterste minimum te beper
ken.
ifiiwvwwvwwvwwwwwmwmwwmwwwww
De ervaring heeft getoond dat het
laatste au fond de minste moeilijk
heden oplevert, waarbij uiteraard nog
komt dat het de veiligste methode,
alsook de meeste pedagogische is
voor ais men kinderen heeft die men
van het roken wil afhouden.
Te meer lijkt veel voor volledige af
schaffing van de rookgewoonten te
pleiten, daar pijp en sigaar, hoewel
ook inderdaad minder gevaarlijk,
door het merendeel van ex-sigaret
tenrokers volgens de „oude methode"
worden gerookt, d.w.z. inhalerend,
waardoor dit rookgerei weer even
gevaarlijk wordt als sigaretten!
Immers: 't minder gevaarlijke van
pijp en sigaar is juist dat de rook
hiervan bij échte pijp- en sigaar
rokers tenminste niet in de longen
wordt gezogen. En de voormalige si
garettenrokers doen dit wel; het niet-
inhaleren moet voor hen precies het
zelfde zijn als het in de mond nemen
van een delicatesse om deze vervol
gens weer uit te spuwen, hetgeen
dus neerkomt op een kwelling.
Maar er Is nog een andere, zeer be
langrijke factor die voor het volledig
stoppen met het sigaretten roken
pleit, een factor die we in dit artikel
nader onder de loep zouden willen
nemen. Gedoeld wordt op het onmis
kenbare feit dat het meer nog dan de
longkanker de hart- en vaatziekten
zijn die als oorzaak van de extra
sterfte onder sigarettenrokers ge
noemd moeten worden.
Vastgesteld is namelijk, dat de dood
ten gevolge van longkanker „slechts"
13 a 14 procent uitmaakt van de to
tale extra-sterfte onder rokers, doch
hart- en vaatziekten ongeveer 52 pro
cent! Dat de aandacht hier tot nu toe
nog niet zo op gevestigd is komt on
der meer omdat dit zeer gecompli
ceerde gebied nog niet zo intensief
is bestudeerd als het verband roken-
longkanker. Maar naarmate de tjjd
voortschrijdt zal men er ongetwijfeld
meer over gaan horen.
Trouwens, de gegevens die thans ter
beschikking staan mogen dan weten
schappelijk nog niet „rond" genoemd
worden, wie kennis neemt van het
geen de research tot nog toe heeft
opgeleverd, behoeft waarlijk geen
grote fantasie te hebben om ook hier
door (heilzaam) te worden geïmpo
neerd.
Om de invloed van het Inhalerend
roken op hart- en vaatziekten beter
te kunnen begrijpen is een kort „les
je" menskunde al voldoende. Hart en
longen plus het daarbij behorende
bloedvatenstelsel kan men als een
samenwerkend geheel zien om het
lichaam van zuurstof te voorzien.
Elke cel van ons lichaam krijgt die
zuurstof van de bloedstroom, die deze
in de longen opneemt, terwijl het af
te voeren koolzuur wordt terugge
voerd naar de lucht.
Deze opname en afgifte geschieden
zoals velen misschien nog van hun
schooltijd zullen weten, als volgt: De
ingeademde zuurstofrijke lucht komt
via de kleinste vertakte luchtwegen
ten slotte in de z.g. longkamert.jes
terecht, die van elkaar gescheiden
zijn door wanden die in feite membra
men zijn. Evenals de lucht komt ook
het bloed hier in steeds fjjner ver
takte wegen, in dit geval slagader
tjes, terecht, waarvan de kleinste ar
teriolen heten.
De zuurstof nu dringt uit de lucht in
de longkamertjes via de membraam-
wanden en vervolgens door de fijne
wanden van die allerkleinste slag
adertjes of ateriolen in het bloed.
Omgekeerd wordt koolzuur afgege
ven, dat weer wordt uitgeademd.
Recente onderzoekingen van het in
vakkringen bekende team Auerbach
hebben aangetoond dat het sigaretten
roken duidelijk een schadelijke wer
king uitoefent op meergenoemde
hart-long-mechanisme. Het team on
derzocht de longen van een groot
aantal overledenen, waarbij de on
derzoekers niet wisten of de longen
afkomstig waren van rokers dan wel
van niet-rokers.
Zij ontdekten vier belangrijke ver
schillen tussen de longen van rokers
en niet-rokers, die alle één kenmerk
gemeen hadden: ze bemoeilijkten stuk
voor stuk de zuurstofopname in het
bloed, waardoor het hart-long-mecha
nisme ongunstig werd beïnvloed.....
De gevonden verschillen waren ab
normale wandverdikking van slag
aders, die bij niet-rokers nimmer
voorkomt; in de tweede plaats ver
dikking en verharding van de fijnste
slagadertjes in de longen, de meerge
noemde arteriolen; ten derde verhar
ding of „fibrose" van de membraam-
wanden der luchtkamertjes en ten
vierde zelfs scheuren in die tussen
wanden. Al deze pathologische ver
anderingen, moesten, dat was de
conclusie, typerend voor rokers wor
den genoemd.
De gevongen verschillen waren ab
normale wandverdikking van slag
adres, die bij niet-rokers nimmer
voorkomt; in de tweede plaats ver
dikking en verharding van de fijnste
slagadertjes in de iongen: de meer
genoemde arteriolen; ten derde ver
harding of „fibrose" van de mem-
braamwanden der luchtkamertjes en
ten vierde zelfs scheuren in die tus-
veranderingen, moesten, dat was de
conclusie, typerend voor rokers wor
den genoemd.
Als men bedenkt dat door het aldus
minder kunnen functioneren van het
longmechanisme het hart in beginsel
harder zal moeten pompen, deshalve
meer werk zal moeten verzetten ten
einde eenzelfde zuurstofproduktie te
kunnen bereiken, lijkt de gevolgtrek
king voor de hand te liggen dat dit
ook wel eens zijn schadelijke werking
op het hart zou kunnen hebben; dat
er bij het hart dus z.g. compensatie
stoornissen kunnen gaan ontstaan.
Dit punt is tot nu toe nog onvoldoen
de onderzocht om daar uitspraken
over te kunnen doen.
Wel heeft men reeds goed gefun
deerd in studies naar voren kunnen
brengen dat roken tot een verbreking
van het normale hormonale even
wicht kan leiden, waardoor schadelij
ke gevolgen voor het hart kunnen
ontstaan alsmede ongunstige invloe
den op het bloedvatenstelsel, de nie
ren en andere regulaties van ons
lichaam.
Van de diverse ziekten welke, naar
mate het onderzoek vordert, steeds
duidelijker hun verband met het ro
ken demonstreren, moeten in de eer
ste plaats de hartkransslagaderafwij-
kingen worden genoemd. (De krans
slagader wordt gevormd door de
slagaderen die de hartspieren ver
zorgen). Aan deze ziekten wordt in
Amerika meer dan de helft van de
verhoogde sterfte onder de rokers
toegeschreven.
Sommigen ontkennen dat er een di
recte oorzakelijke relatie bestaat tus
sen roken en deze aandoeningen. Zij
betogen dat roken eerder in het alge
meen de sterftekans bij kransslag-
aderziekten verhoogt.
Aangenomen dat dit waar zou zijn
dan betekent dit toch niets gerust
stellends voor de inhalerende sigaret
tenroker. Want: doet het er nu ei
genlijk veel toe of al die delen een
gevolg zijn van een directe dan wel
een indirecte werking van het roken
Anders gezegd de verhoogde sterf
te door het roken is een feit; het gaat
er alleen nog maar om hoe deze ver
hoogde stefte in details geïnterpre
teerd moet worden.
Trouwens, een onderzoek dat onge
veer 10 jaar geleden in Amerika be
gon en waar zeer onlangs gegevens
over bekend werden doet de gedach
ten toch wel duidelijk naar een direc
te werking door het roken uitgaan.
Bij het begin van het onderzoek werd
bij 4000 Amerikanen de toestand van
hun kransslagaderen nagegaan en al
len bleken geen afwijking te hebben.
In de daaropvolgende acht jaar wer
den deze mensen regelmatig gecon
troleerd. Resultaat? Zware rokers
kregen drie maal vaker een hart-
kranssalgaderafwijking, een z.g. my-
kransslagaderafwijking, een z.g.
myocard-infarct (gedeeltelik uitval
len der bloedvoorziening van de hart
spier) dan niet-rokers. Nicotine
schijnt de voornaamste veroorzaker
dezer afwijkingen te zijn.
Andere longziekten dan longkanker,
waarvan de relatie met het roken er
is of aantoonbaar moet zijn, kunnen
nog worden genoemd. De veranderin
gen in de longen van rokers, zoals
eerder besproken, geven nl. reden te
geloven dat zware rokers ziekten als
bronchitis en griep, alsook emfyseem
(een opzetting van de longen omdat
door verlies aan elasticiteit van de
long de lucht er niet meer voldoende
kan worden uitgedreven) meer zul
len hebben en dat de doodsoorzaak bij
deze ziekten ook hoger zal zijn bij
rokers dan niet-rokers.
snuiver
De romp bestaat uit een water
dicht druklichaam met een cirkel
vormige doorsnede, waaraan oan
beide zijden bal last-en brandstof-
tanks zijn bevestigd. Omdat de on
derzeeboot geen vormstabiliteit
heeft, zoals een normaal schip dat
zich tracht op te richten uit een
scheve stand(slagzij), is het nodig
onderin de boot vaste ballast aan
te brengen.
De onderzeeboot is een oorlogs- i
bodem speciaal gebouwd en bestemd
[voor de vaart onder water. 1
(waterdichte I
[romp
ballast-en
brandstoftanks 1
De voortstuwing bij de vaart boven
water geschiedt met dieselmotoren,
die tevens de generatoren aandrijven
om de batterijen te laden. Door het
grote verbruik aan verse lucht en de
geproduceerde verbrandingsgassen is
net niet mogelijk de dieselmotoren on
der water te gebruiken, zodat dan de
batterijen en electromotoren inge
schakeld worden. Tegenwoordig wordt I
veel gebruik gemaakt van de.snuiver
of snorkel", dit is een lange buis die
boven water uitsteekt en verse lucht
aanzuigt en de gassen afvoert, waar
door op periscoop diepte varend de die-
sels kunnen worden gebruikt.
I ZINKEN
torpedo
kamer
torpedo-
kamer
Wil men duiken, dan laat men de ballasttanks
vollopen met water,zodat de boot zinkt. Aan
vpor-en achterkant van de boot bevinden zich
diepteroeren. Het eigenlijke duiken geschiedt
door de stand van deze roeren zo te stellen,
dat door de voorwaartse beweging van de boot
de druk van het water op de roervldkken de
boot naar beneden stuurt. Door het leegpom
pen (blazen) van de tanks zal de boot weer gaan
stijgen.
mw
De oppervlakte boven water
kan worden afgespeurd met
de periscoop, waarbij op pe
riscoopdiepte (ca. 15m) geva
ren wordt. Bij duiken naar
grotere diepten worden de
periscoop en de snuiver inge
trokken.
Tegenwoordig worden
onderzeeboten ook aan
gedreven door atoom-
motoren. Hiermee is het
mogelijk continu onder
water te varen. Doordat
een dek hierbij overbodig
is kunnen deze boten een
ideale stroomlijn hebben.
Typerend is in dit verband in de V.S.
een grote toeneming van emfyseem,
met name bij mannen. Er wordt in
Amerika meer ziektegeld uitgekeerd
aan werknemers tussen 50 en 65 jaar
wegens emfyseem, dan voor welke
andere ziekte ook, met uitzondering
van hartafwijkingen.
Moet dit weinig opwekkende relaas
nog verder in detail worden ver
volgd? We dachten van niet omdat
nu toch wel duidelijk is hoezeer de
rookgewoonte, door zeer velen inder
tijd te goeder trouw aangenomen,
schadelijk is gebleken, waaruit iedere
roker zijn consequenties dient te
trekken.
Ten slotte dan nog, volledigheidshal
ve, uitgaande van de door de Ameri
kanen Hammond en Horn bij een uit
gebreid onderzoek geconstateerde ge
vallen van extra-sterfte in verband
met het roken, de volgende lijst van
tot de dood leidende ziekten die een
ieder ten overvloede tot nadenken
kan stemmen:
Hartkransslagader-afwijkingen 52,1
procent, longkanker 13,5 procent, an
dere kankers 13,4 procent, andere
longziekten 5,6 procent, beroerten 4,8
procent, maag- en darmzweren 2,8
procent, aneurysma en ziekte van
Buerger (bloedcirculatiestoornissen
in ledematen) 2,1 procent, levercirr-
hosis 1,5 procent en andere doodsoor
zaken 4,2 procent.
(Van een
correspondent)
Er worden in Engeland
tegenwoordig brieven
verzonden in envelop
pen, die - om een slag
zin uit de wasmiddelen-
industrie te gebruiken -
„witter dan wit" zijn.
In hun ijver om ver
blindend witte envelop
pen te vervaardigen,
grijpen de papierfa
brieken naar hetzelfde
middel als wasmidde
lenfabrikanten: zij voe
gen een optisch bleek
middel aan het papier
toe, een fluorescerende
substantie, die in sterk
licht helder „straalt".
Hiermee heeft nu sinds
enige tijd ALP, de
trots van de Britse
PTT het zwaar te ver
duren. ALF is een door
de eigen PTT-technici
geconstrueerde machi
ne, die de brieven zo
sorteert, dat zij met
voorzijde naar boven
en de frankeerzegel in
de rechterbovenhoek in
de stempelmachine te
rechtkomen. Om ALF
bij dit werk te helpen
worden, zoals trouwens
ook in Nederland, na
melijk in Gouda, ge
beurt, frankeerzegels
verkocht met fluoresce
rende tekens, die op
lichten zodra zij met
ultraviolet licht be
straald worden. Hier
door wordt het moge
lijk, dat ALF met zijn
elektronisch oog kan
zien, waar zich de post
zegel bevindt.
En nu zijn dan die fluo
rescerende enveloppen
gekomen: ze lichten in
hun geheel op onder
het ultraviolette licht
en de arme ALF raakt
ér helemaal van in de
war. Een lichtpuntje
bij al dit verblindends
is, dat de superwitte
enveloppen korter op
lichten dan de fran
keerzegels, zodat na de
nodige correcties ALF
toch weer zijn werk
kan doen maar zó
foutloos als vóór de
nieuwe enveloppen
kwamen gaat het toch
niet meer.
Deze nieuwe ervaring
van de PTT-mensen
was aanleiding ook
eens te kijken naar de
fluorescerende eigen
schappen van andere
stoffen, die zich op een
envelop kunnen bevin
den. Men ontdekte
daarbij onder andere,
dat doodgewone bu-
reaulijm vrij sterk fluo
resceert. Nu is lijm
weliswaar niet een sub
stantie, die men wille
keurig op het opper
vlak van een envelop
pleegrt te smeren, maar
terwijl men bij het in
voeren van de automa
tisering al zoveel met
de mens te stellen
heeft, die maar heel
moeilijk te leren is de
frankeerzegel in de
rechter bovenhoek te
plakken, blijkt nu ook
nog de natuur tegen te
werken en dat, ter
wijl men toch al zo'n
tekort aan mensen
heeft!
De N.T.S. hoopt In het begin van het
volgend jaar in Amsterdam een eigen
studio in gebruik te nemen. Daartoe
heeft de N.T.S. de beschikking gekregen
over de helft van het gebouwencomplex
van „Bellevue" aan de Leidsekade-Mar-
nixstraat.
Reeds geruime tijd werd tussen de ge
meente Amsterdam, de eigenaresse van
„Bellevue" en de N.T.S. overlegd over
het huren van ruimte. Dinsdag heeft de
N.T.S. van de gemeente Amsterdam be
richt ontvangen, dat een gedeelte van
Bellevue althans voor een jaar kan wor
den gehuurd.
Bij Magglingen in Zwitserland is
een kunstmatige skibaan in ge
bruik gesteld, die het de skilief
hebber mogelijk maakt het gehele
jaar door te oefenen. De baan is
100 m lang en 70 cm breed en be
staat uit een betonnen gootje, ge
vuld met kunst-„sneeuw".
ZELANDICA
Het is bekend dat ten tijde van de Republiek
der Verenigde Nederlanden het gereformeerd
protestantisme de publieke, door de overheid als
de ware beschouwde, religie werd. In de Zuidelij
ke Nederlanden bleef het rooms-katholicisme de
enige erkende godsdienst. In het noorden bleef
het aantal rooms-katholieken groot, terwijl in het
zuiden een klein aantal gereformeerden overbleef,
dat na de vrede van 161)8 enigszins toenam. Bei
de overheden, uiteraard beoordeeld uit verschil
lend gezichtspunt, stonden voor het probleem van
de gemengde huwelijken.
,,r\e gemengde huwelijken tussen katholieken en protestanten in de
LJ Nederlanden van de XVIe tot de XVIIIe eeuw" is het onderwerp
van de studie van H. F. W. D. Fischer in het Tijdschrift voor rechts
geschiedenis deel XXXI, afl. IH). De opstellen in deze aflevering
zijn opgedragen aan prof. Ganshof. De studie van prof. Fischer be
gint met er op te wijzen, dat beide godsdiensten een grondige af
keer hadden van de gemengde huwelijken, een afkeer die door de
wereldlijke overheden werd gedeeld. Deze huwelijken werden niet
als nietig beschouwd, maar naar beider oordeel brachten zij voor
het geloof ernstige gevaren mee. „Deze theoretische eensgezindheid
bracht echter, althans aanvankelijk, niet een gelijksoortig praktisch
optreden ten aanzien van de gemengde huwelijken mede".
In de Spaanse Nederlanden was het in het laatste kwart van de
16e en in de 17e eeuw bijna niet mogelijk een geldig huwelijk te
sluiten tussen personen, die niet beiden het rooms-katholieke geloof
beleden. Het was namelijk de pastoors in het algemeen verboden
bij een dergelijk huwelijk te assisteren en de canonieke huwelijksvorm
was de enig erkende. Om hieraan te ontkomen hadden inwoners
van Gent zich in 1660 laten trouwen door de gereformeerde predi
kant te Sas van Gent. Hoewel zelfs de landsheer, Karei n, er aan te
pas is gekomen met een verklaring dat zulke huwelijken niet ge
duld konden worden, is het tot een algemeen wettelijk verbod en
nietigverklaring van gemengde huwelijken niet gekomen. In Frank
rijk werd in 1680 wel een dergelijk verbod uitgevaardigd.
Hoewel de gereformeerde predikanten in ons land de gemengde
huwelijken zeer ongewenst vonden, werden deze huwelijken van
overheidswege niets in de weg gelegd. Op de synodes van Middelburg
(1581) en Goes (1597) komt dit standpunt eveneens naar voren:
aanraden om een dergelijk huwelijk niet te sluiten, maar geen be
letselen in de weg leggen. In de eerste helft van de 18e eeuw werd
de kwestie van de gemengde huwelijken actueel. Ten gevolge van
het Barrièretraktaat had de republiek de bevoegdheid in een aantal
steden en dorpen in de Zuidelijke Nederlanden garnizoen te leggen.
Tussen de militairen en de meisjes in deze steden ontsponnen zich
amoureuze betrekkingen, die herhaaldelijk tot huwelijken leidden.
Hierover is veel te doen geweest. In 1750 verboden de Staten-Gene-
raal op straffe van nietigheid o.a. huwélijken van gereformeerden
of andere protestanten in de Generaliteitslanden met „die van de
roomsche godsdienst", voorzover het mannen beneden de 25 en
vrouwen beneden de 20 jaar betrof. Fischer wijt de antipapistische
stemming in de 18e eeuw aan de opheffing van het Edict van Nan
tes, de vlucht der Hugenoten, de vervolging van de Franse prostes-
tanten en de invloed van de Jezuïeten. In het eerste jaar der Bataaf
se vrijheid 1795 verdwenen in ons land de voorschriften tegen
de vrijheid van personen van verschillende godsdienst om met elkaar
te huwen.
VVWVWVWVWWW\*WWWVWWWVWWVV\<V\A*WWWWV
Zo zal de Antwerpse autotunnel
onder de Schelde eruit zien na
de verwezenlijking van het etage
plan. De firma, die het plan voor
verdeling van de tunnel heeft ont
worpen, zag dit reeds goedge-
wachten is nu op het ministerie
keurd door de gemeente. Het
van verkeerswezen.
De leiding van het staatsbedrijf der
P.T.T. is tevreden over de gang van za
ken met de proef niet een centraal an
tennesysteem voor radio- en televisie in
het Haagse Bezuidenhout. De belang
stelling hiervoor heeft de prognose
ruimschoots overtroffen. Men verwacht
te plm. 1000 abonnees doch het zijn er,
vier weken na het begin, reeds 1700.
De proef zal, waarschijnlijk over enige
maanden, worden uitgebreid tot een deel
van de nieuwe wijk Mariahoeve, waar
flatblokken en woningen, gebouwd na
1960, alle aansluitingen voor telefoon
en centrale antennesystemen hebben.
Deze algemene voorzieningen zijn thans
in ongeveer 200.000 nieuwe Nederlandse
woningen aangebracht.
In Mariahoeve zullen kleinere verster
kers met transistoren worden gebruikt
in plaats van versterkers met buizen.
Deze versterkers vergen minder zorg en
onderhoud, dan het voordien beproefde
type. Het centrale antennesysteem kan
principieel ook kleurenprogramma's
aan daartoe geschikte ontvangers door
geven.
(Van onze Haagse redactie).
„Oefening diepvries" dat is de naam
die vijfentwintig straaljagerpiloten van
de Koninklijke Luchtmacht hebben ge
geven aan een bijzonder koud weekje, dat
hen in januari te wachten staat.
Ze vertrekken dan naar midden-Noorwe-
gen, waar op dat moment temperaturen
heersen van twintig tot dertig graden
onder nul, om in een onherbergzaam
berggebied een week lang in de sneeuw
te bivakkeren. Ze doen dat als cursisten
onder leiding van enkele ervaren Noorse
officieren, die hen Ieren hoe ze zich in het
poolgebied in leven kunnen houden als
ze hun toestel per parachute moeten ver
laten.
