Japanse kastelen zijn in trek
,,BIG LIFT" was duur
maar in verhouding goedkoop
Een divisie in Europa legeren
is nog tweemaal zo duur
BIJ REGEN NAAR HET PRADO
OLIFANT
Oude
jonge jenever
ZEVENTIENDE EEUWS PRESENTJE VOOR ATAMI
en
"Schiedammers van
klasse, borrels van
formaat".
V.S. lanceerden
kunstmaan
V.S. hebben imponerende transportvloot
D'
BETEKENIS
DE BOEKENPLANK
Recherche aan het werk
Bond in actie
Prisma-puzzels
Madrid zonder gezelligheid
KOSIBAAR
Bob de Lange als
Henri de Lagadere
Zitten dromen voor
de schoonheden
van Rubens
Vlucht van „Camilla"
VRIJDAG 29 NOVEMBER 1963
PROVINCIALS Z B B U W 8 B C O V R A N T
13
J^e door zijn warme bronnen beroemde badplaats Atami, die
op 100 km ten zuid-westen van Tokio ligt, beleefde onlangs
een eigenaardige première. Er werd een gloednieuw kasteel voor
het publiek opengesteld op een plaats, waar er noch in de zeven
tiende eeuw, noch later ooit een gestaan heeft. Dat het gebouw
er klassiek genoeg uitziet is in meer dan een opzicht schijn, want
het werd opgetrokken uit gewapend beton.
Het nieuwe kasteel van Atami trekt
ai op een afstand de aandacht door
7.ijn „tenshu-kaku", de traditionele
opbouw, die ais toren fungeert. Van
binnen is het helemaal op de toerist
ingesteld. Het huisvest restaurants,
vergaderzalen, een dancing en als
klap op de vuurpijl een groot
zwembad in wat de argeloze bezoe
ker voor de kelderverdieping zou ver
slijten. Japanners zijn meesterlijke
imitators, maar ze drijven de
„kitsch" pas ten top, als ze hun eigen
historie gaan nabootsen! Maar eigen
lijk is Atami's imitatie-zeventiende-
eeuws prentje een uitloper van een
recente rage.
Japan bewaarde in de bestaande
kastelen zijn belangrijkste monumen
ten uit de feodale tijd, hoewel er in
de loop der jaren vele verloren gin
gen door vandalisme, achteloosheid,
vuur of oorlog. De hoogconjunctuur
in het Land van de Rijzende Zon en
een zekere hang naar traditie zijn
er de laatste jaren oorzaak van dat
deze gebouwen in groten getale wor
den gerestaureerd. Dat verklaart een
voorkeur, die op het eerste gezicht
misschien enigszins zonderling mag
lijken in een tijd van tot ontwikke
ling komende atoomenergie en inter
continentale raketten. Want eigenlijk
behoren de kastelen in Japan al tot
de antiquiteiten sinds shogun Iyeyasu
decreteerde, dat elke provincie er
niet meer dan één mocht hebben.
Iyeyasu, die wei eens de Richelieu
van Japan wordt genoemd, beval ver
der dat alle bestaande kastelen moes
ten worden ontmanteld. Toch bleven
ze het land domineren, als vreedzame
symbolen van de rijkdom van de
daimyo's de oorspronkelijke mili
taire gouverneurs.
Ook nu nog zijn die oude Japanse
kastelen indrukwekkende gebou
wen, met hun funderingen van ge
houwen steen en hun glimmend witte
muren. Elke verdieping heeft zijn
eigen, uitstekend dak, dat rondom
Geisha's, kersebloesems en een i
kasteel Japanse romantiek met
een tikje folklore.... j
loopt en met pannen is afgedekt. Hel
geheel wordt bekroond door ogen
schijnlijk een klein gebouwtje, in
werkelijkheid is dit het torentje, dat
de suggestie versterkt van een ar
chitectuur, die naar de hemel rijkt.
Tot de beroemde Japanse kastelen,
die kort geleden herbouwd werden,
behoort dat van Nagoya. De grote
Iyeyasu Tokugawa die naderhand
zoveel kastelen liet ontmantelen
gaf in 1601 opdracht het te bouwen.
Tijdens bombardementen in de laat
ste wereldoorlog werd het met de
grond gelijk gemaakt. Er was veel
zorgvuldige reconstructiearbeid no
dig, om het te doen herrijzen. Nu
wedijvert het vijftig meter hoge ge
bouw weer tegen optorenende kan
toorgebouwen en televisiemasten. De
herbouw, die niet minder dan zes
miljoen gulden kostte, was juist vol
tooid, toen de tyfoon ,,Ise Bay" over
de stad raasde." Gelukkig werd deze
keer geen schade aangericht.
De grote, vierkante, spits toelopende
toren die een van de hoeken af
sluit wordt bekroond door twee
dolfijnen, van ruim een meter leng
te. Ze zijn helemaal verguld. Het was
nogal een karwei, om ze op hui.
plaats te krijgen en dat ging met
enige plechtigheid gepaard. Vóór de
oorlog waren deze dolfijnen een be
zienswaardigheid van de stad, die
geen enkele bezoeker mocht missen.
Sinds de orkaan „Ise Bay" schijnen
het Nagoyakasteel en zijn dolfijnen
overigens iets van hun aantrekkings
kracht te hebben verloren. Bijgelovi
ge geesten mompelden dat de wer
velstorm de stad bezocht had, omdat
het gemeentebestuur zoveel besteed
de aan het herstel van een historisch
monument, terwijl het naliet de dij
ken en oevers te versterken, die de
stad tegen de zee moeten bescher
men. Gelukkig was er weinig mis
gegaan, zodat de heren deze opmer
king naast zich neerlegden.
Intussen kwam er meer kritiek. Het
gemeentebestuur van Nagoya wil
de het kasteel door een waardige in
wijding in ere herstellen en organi-
Advertentie)
j. MELCHERS W
SCHIEDAM
In de nacht van dinsdag op woensdag is
op Cape Canaveral een kunstmaan ge
lanceerd, die mede de weg moet effenen
voor de uitvoering van net Apollopro-
ject, dat het zenden van een mens naar
de maan beoogt.
De kunstmaan, Imp genaamd (interpla
netary monitoring platform), weegt
ruim 62 kilo en is gelanceerd met een
Thor-Deltaraket, die hoogst betrouw
baar wordt geacht.
De bedoeling is, dat de kunstmaan een
elliptische baan beschrijft waarbij de af
standen van de kunstmaan tot de aarde
variëren van 200.000 tot 278.000 km, dit
is ongeveer drie kwart de afstand van de
aarde naar de maan. De omlooptijd is
6 dagen en 9 uur.
seeröe een partij, die voor één avond
alle bekoring uit de feodale tijd
moest doen herleven. Die éne keer
ontving de burgemeester bij volle
maan een uitgelezen gezelschap van
dertig gasten in het kasteel. Tot in
de kleinste bijzonderheden waren die
gekleed als Japanse edelen van 300
jaar geleden. Zij kregen een maaltijd
opgediend van in die periode populai
re spijzen.
Kaarslicht bescheen het tafereel en
zachte muziek op fluiten en antieke
Japanse „koto" en „shamisen" (tok-
kelinstrumenten) zorgden voor een
passende sfeer. De conversatie stond
op bijzonder hoog peil en alle gasten
spraken het antieke Japans, dat in
die oude tijden alleen voor de leiden
de kringen was gereserveerd. Toen de
aanwezigen vertrokken werden hun
auto's naar de ingang gecomman
deerd door het slaan op een enorme
trommel.
Achteraf kwam er heel wat kritiek
op dit feest, vooral uit de mond van
brave burgers, die blijkbaar niet ge
nodigd waren. Een nationaal monu
ment was gebruikt om er sake (rijst
wijn) te drinken, sigaretten te roken
en kaarsen te branden. En wat
erger was mensen, die beter dien
den te weten, hadden zich daar uit
bundig geamuseerd. Dit commentaar
lijkt misschien wat overdreven, maar
er schijnt een aanwijzing ten goede
in te schuilen. Het moderne Japan
heeft wel een zwak voor historisch
schoon, dat toch de feodale tijd niet
boven democratische verhoudingen
prefereert.
HANS YKEMA Nagoya's trots middeleeuws kasteel werd onlangs opnieuw op gebouwd.
Advertentie
HAAST U!
m mmMsï
(Van onze luchtvaartmedewerker)
ie 15,300 man van de Tweede Amerikaanse Pantserdivisie kun
nen 's avonds weer het moede hoofd ter ruste leggen in hun
kampen, diep in het hart van Texas. Zij zijn weer thuis. Wellicht
klinken nog brokstukken tan Duitse gesprekken in hun gedachten
door en voelen zij nog iets van de kilte van het Europese najaar in
hun botten. Maar het grote avontuur dat zij slechts kennen onder
een naam van twee woorden: „Big Lift".
Hiermee werd duidelijk bewezen dat
een legermacht in de States hoe ver
weg die ook mag lijken, binnen de
kortst mogelijke tijd naar Europa
kan worden overgebracht als de nood
aan de man komt. En door het orga
niseren van zo'n grootscheepse en
kostbare oefening als ,,Big Lift" be
wezen de Amerikanen dat zij dit in
derdaad ernstig van plan zijn als het
nodig mocht zijn.
„Big Lift" betekende een vloot van
216 grote transportvliegtuigen. Toe
stellen met straalmotoren, zuigernn -
toren en schroefturbines. 't Beteken
de met lange colonnes autobussen
naar drie verschillende vliegbases rij
den, in het warme klimaat van Te
xas transpireren in dikke winterkle-
ding. Het betekende vervolgens in
stappen in de vele gereedstaande
vliegtuigen, die de een na de ander
de lucht in gingen voor een lange
vlucht, die eindigde midden in Duits
land.
Daarna was het weer in bussen zit
ten, op weg naar lange colonnes
tanks en voertuigen, opgesteld op
een tussen dichte dennebossen gele
gen zijweg van een autobaan. Tien
dagen lang werd er met de tanks in
tensief geoefend en ondanks het kille
jaargetijde in de open lucht gebivak
keerd.
Toen ging het terug naar de vlieg
bases en begonnen de vliegtuigen
aan de lange vlucht terug naar huis.
Het avontuur was voorbij. Maar het
was van grote, zelfs van vérstrek
kende betekenis. Als een goed geo
liede machine liep de grootste orga
nisatie die een hele pantserdivisie
over de oceaan naar Europa overhe
velde. Er was 72 uur voor deze ope
ratie uitgetrokken, maar ondanks
een orkaan boven do Atlantische
Oceaan en mist in Duitsland stonden
in 63 uur tijds alle 15.300 man behou
den op Duitse bodem. En op dezelfde
vlotte, onverstoorbare manier bracht
deze transportorganisatie hen weer
terug.
Daarbij had diezelfde organisatie dan
nog de taak meer dan honderd jacht
bommenwerpers, alsmede tientallen
bijbehorende transportvliegtuigen
met onderdelen en uitrusting van
de Amerikaanse oostkust naar West-
Europa over te hevelen omdat deze
vliegtuigen de tanks bij hun acties
moesten ondersteunen. Bij tonnen te
gelijk verslonden de machtige moto
ren benzine en de kerosine; honderd
duizenden kilometers werden door de
luchtarmada afgelegd. En dat alles
zonder maar één ongeluk!
Dit werkelijk verbluffend staaltje
van organisatiekunst is van
meer dan voorbijgaande betekenis.
De Lockheed Starlifter kan 154
man in één ruk over de Atlanti
sche Oceaan voeren. Elk van de
vier onder de vleugel opgehangen
straalmotoren levert bijna 10.000
kg stuwkracht. In de komende ja
ren zullen de Amerikanen meer
dan 130 van deze grote toestellen
voor vervoer van troepen en voor
raden in dienst stellen.
Maar tegelijkertijd is hiermee in Eu
ropa de vrees gewekt, dat de Ameri
kanen er vroeg of laat toe zullen be
sluiten om hun troepen geheel of
grotendeels uit Europa terug te trek
ken.
Die vrees bestond trouwens toch al,
De Amerikaanse militaire luchttrans
portvloot is de laatste jaren sterk ge
moderniseerd en uitgebreid en die
uitbreiding gaat in de komende ja
ren nog steeds door. Aan de vloot
van honderden viermotorige trans
portvliegtuigen van oudere typen met
zuigermotoren zijn nog niet zo lang
geleden 45 grote viermotorige Boeing
straalvliegtuigen toegevoegd. Verder
hebben de Amerikanen enige honder
den Lockheeds Hercules toestellen
met vier schroefturbines, maar de
eerste uitvoeringen daarvan kunnen
niet volbelast de Atlantische Oceaan
oversteken. De laatste uitvoering
van de Hercules kan dat wel. Hierop
werd een order geplaatst voor meer
dan honderd stuks en meer dan de
helft hiervan is er in gebruik.
Ten slotte ontwikkelde Lockheed in
opdracht van de Amerikaanse lucht
macht een nieuwe grote viermotori
ge straaltransportreus, de Starlifter,
waarvan er in de komende jaren ten
minste 130 gekocht worden. De eer
ste is pasgeleden klaar gekomen en
wordt nu gereedgemaakt voor zijn
eerste vlucht. Bovendien kunnen de
Amerikanen in geval van oorlog nog
enkele honderden grote straalvlieg
tuigen, compleet met bemanningen,
vorderen van de burgerluchtvaart
maatschappijen.
Met al deze vliegtuigen kan men, als
het nodig is, heel vlug heel veel man
schappen naar Europa overvliegen.
Naar aanleiding van „Big Lift" heb
ben vooraanstaande luchtmachtfunc
tionarissen verklaard dat men nu al
les kalm aan gedaan heeft om een
zo hoog mogelijke perfectie te berei
ken. Dezelfde troepenmacht had ook
in 40 uur overgevlogen kunnen wor
den als 't moest, zo zeiden ze. En
straks, met grotere en snellere, en
vooral met méér vliegtuigen, kan het
nóg sneller.
divisies in Europa gelegerd en elk
van deze divisies kost de Amerikaan
se belastingbetalers jaarlijks 75 mil
joen dollar.
Als men dan ziet dat het overvliegen
van zo'n divisie minder dan de helft
hiervan kost en dat dit dikwijls mis
schien een heel jaar niet nodig is
dan begrijpt men wel dat de sugges
ties over het terugtrekken van Ame
rikaanse strijdkrachten naar het ei
gen vaderland en het in gereedheid
houden van een grote luchttransport
vloot om ze, zo nodig, snel naar het
strijdtoneel over te vliegen voor de
Amerikanen bijzonder aantrekkelijk
zijn.
Intussen hebben de Yanks laten we
ten dat zij in de komende jaren zul
len doorgaan met oefeningen van het
„Big Lift"-kaliber. Er zullen in de
naaste toekomst ook divisies door de
lucht naar andere werelddelen wor
den overgebracht, o.a. naar het Mid
den- en het Verre Oosten, terwijl er
verder een plan wordt uitgewerkt om
bij een volgende gelegenheid twee di
visies tegelijk naar Europa over te
brengen.
In de eerste plaats om meer erva
ring op te doen. In de tweede plaats
wellicht als machtvertoon, om te la
ten zien dat er zo nodig snel en doel
treffend kan worden gereageerd en
de bondgenoten een hart onder de
riem te steken. In ieder geval is dui
delijk van welke waarde een grote
luchttransportvloot militair en po
litiek! kan zijn.
Dat,
eti oeói*
„De recherche" aan het werk is de
titel van de Prisma, die zoals de
titel al aanduidt ons het werk van
de politie en met name de recher
che beter leert kennen. De schrijver,
Fred Dietrich, laat ons die facetten
van dat werk zien in de vorm van
een bundel korte verhalen. Dit
maakt het boekje aantrekkelijk,
want het droge feitenmateriaal
wordt daardoor vermeden. Een na
deel is echter, dat de verhalen vaak
te oppervlakkig blijven en soms
zelfs kinderlijk aandoen. Ondanks
dat blijft het een leesbaar boek.
Dietrich laat zien, dat hij in ieder
geval over een grondige kennis van
het politie-apparaat beschikt. Deze
kennis en zijn prettige verhaaltrant
maken dit boek alleszins lezens
waard.
Bij de uitgeverij A. W. Bruna te
Utrecht, waar de zwarte beertjes in
een onafgebroken stroom van de
persen rollen, verscheen wederom
een werk van Ian Fleming; „Kalm
aan, Mr. Bond". Aan de liefhebbers
weer genoeg spanning, complete
onderwater-geveechten en het on
misbare mooie meisje verschaffend,
dit alles om twee gestolen atoom
bommen.
In de Prismareeks zijn tot nu toe al
vele Puzzelboekjes verschenen. Aan
deze reeks heeft Laurens A. Daane
een nieuwe toegevoegd.
Daane is al vanaf zijn jongensjaren
bezig met het ontwerpen van puz
zels. Hij schotelt de lezer, of beter
gezegd puzzelaar dan ook een voor
raad puzzels voor, waar wij na een
uur al mee gestopt zijn, zo ingewik
keld zijn ze. Ongetwijfeld een kluif
je voor de ras-puzzelaar, voor de
beginneling een vaak onoverkome
lijke barrière.
(Van onze r.t.v.-redactie)
Bob de Lange speelt op eerste kerst
dag in een Vara t.v.-uitzending Hen
ri de Lagardere in „De gebochelde".
„Henri de Lagardere. Hij is niet dood.
Hij leeft". Iedereen die voor de eerste
wereldoorlog en de eerste jaren
daarna, naar de schouwburg ging,
kent deze kreet. Ze is beroemd.
Even beroemd als het stuk, een ras
echte romantische draak.
De Vara-t.v. brengt het in navol
ging van „De twee wezen" en de an
dere stukken uit het romantische re
pertoire van de vorige eeuw. Willy
van Hemert heeft de regie. Andere
rollen worden gespeeld door Johan
Kaart en Joan Remmelts.
Henri de Lagardere is een nobele
ridder. Hij is in dienst van de koning
maar dat bevalt hem niet erg. Hij
gaat op avontuur. Zijn pad wordt ge
kruist door een andere ridder, een
boosaard die een iegelijk omver
steekt en het lichaam achterlaat met
een op het voorhoofd gekerfd kruis.
Een dupl, een geheim huwelijk van de
tweede ridder, een kind dat uit deze
verbintenis is voortgekomen, een
prinses en een erfeniskwestie spelen
in de verdere gebeurtenissen een be
langrijke rol. Ten slotte is Henri de
Lagardere gedwongen vermomd als
een gebochelde door vele landen te
zwerven als beschermer van „het"
kind.
(Van een correspondent)
Niet in mei, wanneer de toeristen-
stroom uit geheel Europa over de
Pyreneeën begint te vloeien, ook niet
in juli en augustus, wanneer het reis-
seizoen zijn hoogtepunt bereikt en
in Benidorm of Calelle meer Frans
en Duits gesproken wordt dan
Spaans, ontvangt het Prado, Madrids
onvergelijkelijke pinakotheek, zijn
maximum aan bezoekers. Het grote
seizoen voor het paleis der Grecos
en Goyas, Velasquez' en Titiaans is
in november en december, wanneer
de wolken laag en grauw boven de
stad aan de Manzanares hangen, de
straten blank staan van de regen
en dag na dag de hemel zijn sluizen
opent boven het hoogland van Casti-
lië
In deze dagen is het Prado het grote
ontmoetingspunt, de trekpleister, het
toevluchtsoord van Senorita Garcia
en Senor Lopez maar ook van al die
buitenlanders, die in Spanje zon
hoopten te vinden maar het hier veel
kouder hebben, dan het thuis ooit is
in deze maanden.
Madrid is in dit jaargetijde vermoe
delijk de ongezelligste stad van Euro
pa. Nog niet de helft van de gebou
wen heeft centrale verwarming, van
de grote cafés en bars is slechts het
kleinste deel verwarmd en in auto
bussen en trams hebben de gure
wind en de kille regen vrij spel.
De generatie van gisteren vindt dit
heel gewoon, zij steekt haar „Camil
la", de tafelkachel aan, dat koperen
of ijzeren houtskoolbekken dat in el
ke goede Madrileense tafel is inge
bouwd; de benen gaan onder het tot
op de vloer vallende tafelkleed. Maar
de jeugd neemt dit niet meer. De tij
den dat de „novios", de verloofden,
gelukkig waren, als zij samen onder
moeders waakzaam oog aan de ka
cheltafel konden zitten, is voorbij.
De jonge mensen gaan nu naar het
Prado. Nergens in Spanjes hoofd
stad is de temperatuur zo gelijkma
tig en behaaglijk als in de eindeloze,
plechtige zalen van dit unieke mu
seum. Men kan daar stil wandelen of
rustig met elkaar praten, men kan
er voor de schilderijen zitten dromen,
zijn collegedictaten doornemen of een
roman lezen. Men vindt in het Prado
onderdak en bescherming tegen kou
en vocht.
Niemand weet dit meer te waarde
ren dan het grote aantal jonge bui
tenlanders ,die voor hun studie of
werk in Madrid vertoeven. Weliswaar
bieden ook de warenhuizen een ze
kere bescherming, maar daar wordt
men geduwd en gestoten, luidspre-
kersmuziek maakt elk gesprek on
mogelijk en nergens kan men even
gemakkelijk zitten.
En de metrostations in wier gangen
en onderaardse hallen bedelaars en
kooplieden, lotenverkopers en politie
agenten zich plegen te warmen, zijn
voor gevoelige ogen en neuzen geen
aangename plaats om zich op te hou
den. Zo blijft dan uitsluitend en al
leen het Prado over, wanneer de
hotel- of pensionkamer ongezellig
koud is en de cafés al even onaan
genaam zijn, het Prado dat voor een
entree van enkele peseta's aan een
cosmopolitisch publiek sublieme
kunst, rust en een paar uren warm
te biedt.
Niemand zal het hier de heer Smith
uit Glasgow of de kunststudente me
juffrouw Müller uit Münehen moei
lijk maken en de opgeblazen engel
tjes van Murillo, de ascetische figu
ren van Greco, de gevulde schoonhe
den van Rubens en de oleke Bourbon-
Infantes van Velasquez kijken als
vertrouwde vrienden en toch onge
naakbaar uit hun vergulde lijsten op
hen neer.
Een operatie als „Big Lift' is een
kostbare onderneming. Hij zou
ongeveer dertig miljoen dollar heb
ben gekost. Maar' toch is hjj naar
verhouding goedkoop. De Verenigde
Staten hebben op het ogenblik vijf
m**
Advertentie
