REGIONALE INDUSTRIALISATIE
MET KRACHT VOORTGEZET
Eerst nieuwe mijnwet
daarna concessies
KLANKBORD
Europees parlement
steunt plan-Mansholt
Genie demonstreert
modern materieel
Afwijzende reacties in de Kamer
op rapport van commissie-De Roos
Bruggen en mijnen
leggen in een wip
Pleidooi voor
hogere salarissen
onderwijzers
MINISTER-PRESIDENT MARIjNEN IN EERSTE KAMER:
Ook in 1964
Geen concessies
Scholieren in
Texas juichten
aanslag toe
NODIG?
j CONTANTEN
(PERSOONLIJKE LENING J
Geen extrabinding
VIJF DUITSE AFGEVAARDIGDEN TEGEN
Compensatie voor
boerendie lagere
prijs krijgen
Mogelijk zeeman
ingesloten in
omgeslagen treiler
Regeringscrisis
in Turkije
SOCIALE UITKERINGEN
MET 12 PROCENT OMHOOG
Herziening
Kamer behandelt begroting o., k. en w.
Onaanvaardbaar
Salarissen
Concierges
Sportnota
Tankbrug
BINNENKORT VIER
NIEUWE COMMISSARISSEN
DER KONINGIN
Wat nu Nikita
DONDERDAG 28 NOVEMBER 1963
PROVINCIALS Z E E W 8 E COURANT
8
(Van onze parlementaire redacteur)
De regering denkt niet aan een verzwakking van het regionale in
dustrialisatiebeleid. Integendeel, dit beleid zal met kracht worden
voortgezet. Dit deelde de minister-president, mr. Marijnen gister
middag mede in de Eerste Kamer tijdens de algemene politieke
beschouwingen.
De minister-president betreurde het, dat
mr. Pollema (c.h.), die daags tevoren
met klem en zelfs met dreigementen
aan het adres van zijn geestverwante
minister van economische zaken had
aangedrongen op voortzetting van dat
beleid, blijkbaar nog niet de handelin
gen had gelezen van de begrotingsbe
handeling van economische zaken in de
Tweede Kamer. Toen was reeds gezegd,
dat het regionale industrialisatiebeleid
met kracht zal worden voortgezet. Dat
voor 1964 nog geen gelden voor een
nieuw programma infrastructuurwer
ken konden worden aangevraagd vloeit
voort uit het feit, dat dit programma
nog niet bekend was.
Ir. Geuze (c.h.) de heer Pollema
was reeds vertrokken zei bij de re
plieken graag te willen weten of na
1964 het regionale industrialisatiebe
leid zal worden voortgezet. Als dat niet
het geval is, dan zal de regering niet
meer behoeven te rekenen op de steun
van de Christelijk-Historisehe fractie.
De heer Geuze kon nu alleen vaststel
len, dat de zestien en een half miljoen
gulden, die op de begroting staan, een
restant is, dat we dit jaar gaan opma
ken. Minister-president Marijnen her
haalde in zijn antwoord, dat in 1964 een
verzwakking van het regionale industri
alisatiebeleid niet is te verwachten. Op
een vraag per interruptie van de heer
Geuze: „ook daarna niet", zei de mi-
nister-president, dat men eerst de ad
viezen van de provincies moest afwach
ten.
De minister-president deelde de heer
Vos (P.v.d.A.) mede, dat voor de
totstandkoming van een nieuwe
mijnwet geen concessies zullen wor
den verleend voor de exploratie en
exploitatie van nieuwe bodemschat
ten.
Mr. Marijnen gaf de heer Geuze toe, dat
de tantièmes bij sommige N.V.'s „onre
delijk hoog" zijn. Van de andere kant
constateerde hij een ontwikkeling, die
de laatste jaren aan de gang is, waarbij
N.V.'s zelf tot beperking overgaan
Ten aanzien van de formatie van zijn
kabinet, verklaarde de minister-presi
dent, dat hij als formateur voortzetting
van de samenwerking van het kabinet-
Van verschillende kanten wordt verno
men dat sommige scholieren in Dallas
en Austin, de hoofdstad van Texas, het
eerste nieuws van de aanslag op presi
dent Kennedy met gejuich hebben ont
vangen.
Een methodistische predikant in Dallas,
William Holmes, sprak zondag in zijn
preek over deze reactie. Hij zei daarbij
dat de kinderen te jong waren om zelf
te haten en klaarblijkelijk de opvattin
gen van hun ouders weerspiegelden.
De radiostations van Texas haastten
zich om tegen te spreken dat dergelij
ke reacties waren voorgekomen maar
een onderwijzeres in Dallas zei dat de
verklaring van de predikant welke
dinsdagavond in een televisie-interview
werd herhaald op waarheid berustte.
In haar eigen school hadden sommige
leerlingen uiting gegeven aan hun
„vreugde" en onder meer geroepen „wij
zijn vrij".
De onderwijzeres zei gehoord te hebben
dat dergelijke reacties zich ook in Aus
tin hadden voorgedaan.
De politie van Dallas heeft een wacht
voor de woning van William Holmes ge
plaatst in verband met een aantal drei
gementen aan het adres van de predi
kant.
Advertentie
Neem een
I uitsluitend voor vaste loontrekkenden. g
Agent: Middelburg - Tel. 01180- 4287.
De Quay het meest zag liggen in de lijn
van de verkiezingsuitslag, terwijl deze
samenwerking in het kabinet-De Quay
mogelijk was gebleken.
Wat de benoeming van staatssecreta
rissen betreft was mr. Marijnen van
oordeel, dat het huidige kabinet geen
andere gedragslijn had gevolgd dan on
der andere kabinetten het geval was.
Over het niet doorgaan van de benoe
ming van kolonel Bosch als staatssecre
taris van defensie, speciaal voor de
luchtmachtzaken, zei de minister-presi
dent, dat toen de kolonel hersteld was
van een operatie, bleek, dat hij niet op
de steun van de V.V.D.-fractie uit de
Tweede Kamer kon rekenen. De kolonel
had daarom gevraagd voor een benoe
ming niet in aanmerking te komen.
Het sprak volgens mr. Marijnen van
zelf, dat de in te stellen „pacificatie
commissie" voor het opstellen van
regels over de bezetting van het
tweede televisienet, de uitspraak van
de Tweede Kamer over deze kwestie
bij haar oordeel wel zal betrekken.
Het ging de minister-president ech
ter te ver om deze uitspraak van de
kamer als een extrabinding van het
kabinet aan de fracties te beschou-
Het leggen van contacten met Indone
sië zou geleidelijk aan moeten geschie
den, vond mr. Marijnen. Een witboek
over Nieuw-Guinea achtte hij minder
urgent, mede omdat dezer dagen een
publikatie van het ministerie van bui
tenlandse zaken van de pers is geko
men over het Nieuw-Guineabeleid in
1962. Geheime stukken zal men er niet
in vinden, maar dat doet aan de waar
de van déze publikaties niets af. Voorts
wees mr. Marijnen er nog op, dat er
geen sprake kan zijn van verantwoor
ding van dit kabinet voor daden van
het vorige kabinet.
ZWEMMER. In een steeple chase is het
de bedoeling dat de paarden over het
water springen. Billy Buck, een paard
dat dezer dagen in Worchester in de eer
ste race startV, op een notering 33 :1,
sprong in het water en zwom.
Billy Buck remde voor de eerste hinder
nis af, wierp jockey Malcolm Smith uit
het zadel, veriiet dë baan en kwam met
een machtige sprong in de rivier de Se
vern terecht. Het publiek had geen be
langstelling voor de baan meer en con
centreerde zich op de avontuurlijk Billy.
Twee mannen gingen in een boot achter
het paard aan. De mannen kregen Billy
spoedig te pakken. Een veearts in dë
boot strikte hem met een lasso en leidde
hem, zijn hoofd boven water houdend, te
rug naar de kant. Daar kreeg Billy zijn
prijs: een medicinale dosis bestaande uit
een halve fles whisky.
GEEN GEEÜ GENOEG. Een Spaanse
metselaar is dezer dagen over de ijze
ren balken van de tweede naar de derde
etage van de Eiffeltoren geklommen
omdat hij geen geld meer had om met
de lift of via de trap te gaan. De derde
etage ligt op een hoogte van 240 meter.
De metselaar, Munoz-Sarabia, zei la
ter, dat de regen de balken glad had ge
maakt
Het Europese parlement heeft gis
teren in beginsel het plan-Mansholt
voor invoering van een uniforme
graanprijs in de E.E.G.-landen,
volgend jaar, goedgekeurd. Slechts
een vijftal Duitse afgevaardigden
stemden tegen.
Het parlement heeft zich bij deze ge
legenheid niet willen uitspreken voor
compensatie ten behoeve van de ver
bruikers in landen als Nederland, waar
de prijzen zullen stijgen. Een socialis
tisch amendement, waarin dit werd ge
vraagd naar analogie van de compen
satie die is voorzien voor de boeren in
Duitsland, Italië en Luxemburg, die
lagere prijzen voor hun produkten zul
len krijgen, werd verworpen met de
stemmen van christen-democraten en li
beralen tegen.
Eenzelfde lot onderging een socialis
tisch amendement, waarin gewezen
Aan boord van de dinsdag op de At
lantische Oceaan ten zuiden van Ierland
omgeslagen treiler zit mogelijk nog een
lid van de bemanning ingesloten. De
naam van het omgeslagen en half onder
water verdwenen schip luidt „Saphir".
De nationaliteit van het schip is niet
bekendgemaakt. De „Saphir" had een
bemanning van tien koppen. Twee te
hulp gesnelde treilers hebben negen man
uit zee opgepikt. De Franse marine
heeft een van haar schepen naar de
plaats van het ongeluk gezonden om
te trachten, de mogelijk ingesloten zee
man te redden.
Evenals zijn voorganger president
Kennedy, maakt president Lyndon
Johnson gebruik van de schommel
stoel. Deze foto werd gemaakt tij
dens besprekingen met keizer Haile
Selassie.
werd op de noodzaak de Europese
graanprijs te koppelen aan een even
wicht tussen produktie en invoer ener
zijds en afzetmogelijkheden binnen en
buiten de gemeenschap anderzijds. Ook
in dit geval stemden christen-democra
ten en liberalen tegen, uitgezonderd de
Nederlandse K.V.P.-afgevaardigde mr.
P. A. Blaisse, die zich aan socialistische
zijde schaarde.
De resolutie van het Europese par
lement bepaalt, dat de Europese
uniforme graanprijs zodanig moet
worden dat, te zamen met de andere
landbouwmaatregelen, aan de boeren
en boerenarbeiders een levensstan
daard wordt gegarandeerd, die ver
gelijkbaar is met die van andere
beroepen.
Er moet compensatie komen voor de
boeren die hogere graanprijzen ontvin
gen dan de nieuwe Europese (in Duits
land, Italië en Luxemburg) en passende
voorzieningen voor bedrijven, die door
bijzondere omstandigheden niet of nog
niet concurrerend kunnen produceren.
De kosten van een en ander moeten uit
het Europese oriëntatie- en garantie
fonds voor de landbouw worden bestre
den
In Turkije is gisteren een regeringscrisis
ontstaan door het besluit van twee par
tijen, zich uit de regeringscoalitie terug
te trekken. De partij van het nieuwe
Turkije en de Boerenpartij kwamen tot
dit besluit naar aanleiding van de resul
taten van de een tiental dagen geleden
gehouden gemeenteraads- en kantonale
verkiezingen, waarbij ze ernstige ver
liezen leden. Ze vormden sinds 25 juni
1962 een coalitie met de republikeinse
volkspartij van Ismet Inonu.
Slot van pagina 1
redenen niet eerder dan met ingang van
1 april 1964 zal kunnen worden doorge
voerd. Een exacte opgave van deze pre
mieverhoging is thans nog niet te geven,
doch deze zal in ieder geval niet meer
bedragen dan 1 procent. De minister
spreekt over een aantal decimalen van 1
procent.
Advertentie
Nu op de stijging van de lonen is voor.
uitgelopen, zal een nieuwe herziening
van de uitkeringsbedragen na 1 januari
1964 bijzondere omstandigheden daar
gelaten eerst plaatsvinden, wanneer
aan de normale voorwaarden voor een
herziening is voldaan dat wel zeggen dat
de lonen, nadat de 12 proeent verhoging
zal zijn ingelopen gedurende zes maan
den een afwijking hebben vertoond van
gemiddeld 3 procent, aldus minister
Veldkamp.
Een overzicht van de uitkeringsbedra
gen, zoals die thans zijn en van de in
het wetsontwerp per 1 januari 1964
nieuw voorgestelde bedragen: (tussen
haakjes het voorgestelde nieuwe be
drag)
Algemene Ouderdomswet: a. ongehuw-
den pensioen 1578 1770): b. ge
huwden pensioen 2454 2754).
Algemene Weduwen- en Wezenwet: a.
weduwenpensioen voor weduwen zonder
kinderen en tijdelijke weduwenuitkering
1812 2034); b. weduwenpensioen
voor weduwen met kinderen 2598
2910) ;c. wezenpensioen voor: 1 we
zen tot 10 jaar 570 642); 2. wezen
van 10 tot 16 jaar 858 966); 3. stu
derende en invalide wezen van 16 tot 27
jaar 1122 1260).
Interimwet invaliditeitsrentetrekkers:
interimuitkering: a. invaliditeitsklasse
a 4122 4620); b. invaliditeitsklasse
b. 3348 3750); .e. invaliditeitsklasse
c. 2580 2892).
Algemene Kinderbijslagwet: a. kin
derbijslag per kwartaal voor een 3e
kind 73,32 82,68); b. kinderbijslag
per kwartaal voor een 4e en 5e kind
99,84 112,32); c. kinderbijslag per
kwartaal voor een 6e en volgend kind
112,32 126,36).
Kinderbijslagwet voor loontrekkenden
en kinderbijslagwet voor kleine zelf
standigen: a. kinderbijslag per kwartaal
voor een eerste kind 67,86 76,44);
b. kinderbijslag per kwartaal voor een
tweede kind 73,32 82,68).
Het ontwerp van wet dat nu bij de
Tweede Kamer der Staten-Generaal is
ingediend omvat wijziging van:
de Algemene Ouderdomswet;
de Algemene Weduwen- en Wezenwet;
de interimwet invaliditeitsrentetrek
kers;
de Algemene Kinderbijslagwet;
de Kinderbijslagwet voor loontrekken
den;
de Kinderbijslagwet voor kleine zelf
standigen en de wet op de ziekenfonds
verzekering voor bejaarden.
Het Wereldgebeuren
(Van onze Haagse redactie)
De snel vorderende mechanisatie
en motorisering van de parate in
fanterie heeft belangrijke conse
quenties voor praktisch alle onder
delen van het le Legerkorps. De
vergrote mobiliteit en de enorme
stootkracht, die de brigades onfc
Bij de behandeling van de begro
ting van onderwijs, kunsten en
wetenschappen keerden enkele af
gevaardigden zich gisteren in de
Tweede Kamer tegen het rapport
van de commissie-De Roos.
Volgens de mammoetwet in zijn huidige
tekst kunnen geen openbare middelbare
scholen buiten het, door het rijk opge
stelde scholenplan om, worden ge
sticht. Bijzondere scholen wel. De com
missie-De Roos heeft tot opdracht ge
had, de onderwijspacificatie indachtig
hierin verbetering te brengen. Maar in
haar rapport, dat pas verschenen is,
blijft de achterstand van de openbare
scholen even groot. Als minister Bot de
suggestie van de conunissie-De Roos
zou overnemen, zouden de gemeenten
openbare middelbare scholen mogen
voorfinancieren, zolang deze nog niet
voldoen aan de eisen voor de rijksbijdra
gen, mits uiteraard dan ook soortgelijke
bijzondere scholen worden voorgefinan
cierd. Een verbetering. Echter: omge
keerd zijn de gemeenten niet verplicht
wanneer zij bijzondere scholen voorfi
nancieren, tevens openbare scholen op
te richten en voor te financieren.
De heer Kleywegt (P.v.d.A.) zei:
„het voorstel van de commissie-De
Roos is voor onze fractie onaan
vaardbaar". „Had maar net als wij
tegen de mammoetwet gestemd", zo
reageerde mevr. Van Someren-Dow-
ner (v.v.d.). „Wij hebben de ellende
zien aankomen". Veel meer kon
mevr. Van Someren niet zeggen over
de kwestie, want zij is lid geweest
van de commissie-De Roos, waar zij
als enige een afwijkend standpunt
heeft ingenomen.
Mej. Klompé (k.v.p.) verklaarde dat ze
nog geen definitieve uitspraak kon
doen. maar dat ze wel begrip kan
hebben voor de reactie van mevr. Van
Someren en de heer Kleywegt. De heer
Van Bennekom (a.r.) verklaarde „scep
tisch te staan tegenover het voorstel-De
Roos, zij het om andere redenen". Hij
deelde niet mee om welke redenen. De
heer Schuring, voornaamste woord
voeder van de C.H.U. liet zich over de
kwestie niet uit.
De heren Bruggeman (p.s.p.) en Bak
ker (c.p.n.) ondersteunden de visie van
de heer Kleywegt en mevrouw Van So
meren.
Mevr. Van Someren-Downer, mej.
Klompé en de heren Kleywegt, Van
Bennekom en Schuring toonden zich
verder bepaald ontstemd over het uit
blijven van verbeteringen in de sala
rissen van de onderwijzers bij het lager
onderwijs. De salarisschaal is te lang,
30 jaar. „Deze moet belangrijk worden
ingekort", aldus de heer Kleywegt. En
de salarissen liggen te laag. „Het sala
ris van een beginnend onderwijzer is
weinig meer dan het minimumloon van
een ongeschoolde arbeider", aldus mej.
Klompé.
Enkele van de andere ontwerpen die
aan de orde kwamen, waren: Een mil
joen volwassenen doen aan zelfstudie.
De schriftelijke cursussen hebben sa
men 625.000 leerlingen. Er moet rijks-
toezicht komen op dit onderwijs. Het
toezicht mag niet, zoals nu, worden
overgelaten aan de belanghebbende in
stellingen zelf. (de heer Kleywegt).
De concierges van scholen krijgen
hetzelfde salaris als de concierges
van andere rijksgebouwen, maar ze
zijn de vertrouwensmannen van de
jeugd. Ze hebben een pedagogische
functie. Ze moeten een hoger salaris
hebben (de heer Schuring, zomede
de heer Kleywegt en Van Benne
kom).
Het knelpunt van de democratisering
van het onderwijs ligt niet bij de over
gang van het middelbaar naar het uni
versitaire onderwijs, maar bij de over
gang van de lagere naar de middelbare
school. Op de lagere scholen is een be
tere beroeps- en studievoorlichting no
dig. Het volgen van middelbaar onder
wijs moet financieel makkelijker worden
gemaakt (alle sprekers, vooral de heer
Schuring gingen uitvoerig op dit onder
werp in).
De studieduur aan de universiteiten
moet drastisch worden bekort. De mi
nister moet niet wachten op het advies
van de academische raad, maar moet
zelf een beslissing nemen (de heer Bak
ker (c.p.n.) en de heer Schuring).
Golven van ongeloof en bijgeloof over
spoelen onze vaderlandse bodem. Alle
onderwijs moet gegeven worden op ba
sis van Gods woord, (de heer Mieras, (s.
gr-p-)-
De heer Kleisterlee (k.v.p.) vroeg, wan
neer de aangekondigde sportnota aan de
Kamer kan worden aangeboden. Hij
vroeg de aandacht van de bewindslieden
voor de financiering van de lichamelijke
opvoeding en sport door de gemeenten
en hun financiële positie, die daartoe
zijns inziens niet altijd voldoende gele
genheid biedt. De stichting van een
„raad voor de recreatie" had zijn in
stemming.
In de late avonduren waarschuwde de
heer Baeten (k.v.p.) de minister van o.
k. en w. tegen het lichtvaardig opvat
ten van de auteursrechten, rustend op
buitenlandse televisieprogramma's, die
via de draadomroep verspreid worden.
Voorts was spr. ongerust over het
stichten van „closed circuits" met re
clametelevisie, zoals in een winkelcen
trum te Rijswijk en wellicht later op de
Scheveningse pier. In de telegraaf- en
telefoonwet zag hij een middel om deze
zaken in de hand te houden.
De heer Willems (p.v.d.a.) begroette
in de staatssecretaris Van de Haan een
kunstminnaar, speciaal op muziekge
bied, van wie hij veel verwacht. Hij zei
opnieuw, dat vermakelijkheidsbelasting
op kunstmanifestaties uit de tijd is.'
De heer Willems vroeg ten slotte om
een Nederlandse vertegenwoorrhging; bij
de Unesco.
De heer Wilmans waarschuwde tegen
het aanschaffen van recreatiegronden
tegen te hoge prijzen.
wikkelen gaan thans zo zwaar we
gen, dat ondersteunende eenheden
de pas nauwelijks meer kunnen
volgen. De genie die reeds jaar-en-
dag met langzaam en log materiaal
heeft moeten „pionieren", staat
daarom aan de vooravond van een
ingrijpende technische ontwikke
ling.
Gisteren werd deze komende evolutie,
die de genie in staat moet stellen even
snel en efficiënt als de infanterist te
opereren, gedemonstreerd in het oefen
kamp Hedel aan de Maas. Daar toonde
de nieuw gevormde pantsergenie-com
pagnie het meest moderne materieel,
waarmee de landmacht in 1964 zal wor
den versterkt.
Ook bij de genie is de tijdsfactor van
overheersend belang geworden: het
slaan van een brug over een rivier mag
geen kwestie meer zijn van enkele uren.
Het moet nu in minuten gebeuren en
dat is mogelijk met de „pontonplaat,
brug", ontwikkeld door de Duitse Bun-
deswehr en thans door Nederland aan
gekocht. Een peloton genietroepen van
30 man sterk bouwde gisteren in 40 mi
nuten tijds een brug, die geschikt was
voor dubbel-rijverkeer en waarover zelfs
de zwaarste Centuriontanks zonder ge
vaar konden rijden. De stalen pontons
worden vervoerd op kipauto's die het
materieel rechtstreeks in het water kun
nen lossen. De bouwtijd is kort en de
constructie eenvoudig. In enkele minu
ten tijds kan de brug opgebroken worden
in vlotten, waarmee eventueel veerdien
sten onderhouden kunnen worden.
Voor deze procedure heeft de genie
een eigen werkboot ontworpen, die vol
gens plannen van T.N.O. uit lichte
kunststof is vervaardigd, waardoor hij
per auto kan worden vervoerd.
Teneinde in staat te zijn op snelle
wijze tankgrachten en terreininzin
kingen te overbruggen, is een trans,
portabele brug ontwikkeld, bestaande
uit twee stalen rijsporen, elk gemon
teerd op een wielstel. Zes man leggen
deze brug binnen tien minuten. De
brug kan achter elk willekeurig le
gervoertuig worden meeegevoerd.
(Van onze parlementaire redacteur).
In het begin van 1964 bereiken de com
missarissen der koningin in de provin
cies Noord-Holland, Drente, Overijsel
en Limburg de pensioengerechtigde leef
tijd. Het kabinet houdt zich derhalve
nu reeds bezig met hun eventuele opvol
gers, die door de koningin benoemd zul
len worden. In politieke kringen in Den
Haag hoort men thans verschillende
namen noemen van hen, die voor de
functie in aanmerking zouden ko-i'-n.
Limburg en Overijsel hebben beiue een
K.V.P.-er als commissaris der koningin.
Aangenomen wordt, dat ook ,,un opvol
gers tot deze politieke partij zullen be
horen. Voor Limburg schijnt in aan
merking te komen mr. dr. J. M. A. van
Rooy, de tegenwoordige burgemeester
van Heerlen en voormalig minister van
sociale zaken en volksgezondheid, in
welk laatste ambt hij zich echter niet
heel erg thuis gevoelde.
Voor Overijsel is de naam genoemd van
mr. O. P. F. M. Cremers, de K.V.P.-
burgemeester van Haarlem. Het is ech
ter zeer dubieus, of hij bencemd zal
worden. Veel meer in aanmerking schijnt
te komen mr. A. A. M. Struijcken, lid
van de raad van state, oud-minister van
binnenlandse zaken en van justitie en
oud-gouverneur van de Nederlandse An
tillen.
In Drente en in Noord-Holland zijn
P.v.d.A.-ers commissaris der koningin,
in Drente mr. J. Cramer en in Noord-
Holland dr. M. J. Prinsen. Voor laatst
genoemde provincie zijn nog geen na
men genoemd, maar voor Drente geeft
men in Haagse politieke kringen" mr.
K. H. Gaarlandt, burgemeester van Em-
men een kans. Deze verzekerde ons ech
ter. dat hij van niets weet en dat hij
niet over deze affaire benaderd is. ite
heer Gaarlandt deelde ons mee, dat hij
niet bij een politieke partij is aangeslo
ten.
Ruim tien jaar geleden, om precies te
zijn op 12 september 1953, werd de
voormalige mijnwerker van boerenaf
komst Nikita S. Kroesjtsjew, gekozen
tot eerste secretaris van het centrale
comité van de Russische Communisti
sche Partij, door middel van welke po
sitie hij tot een van de invloedrijkste
mannen ter wereld zou gaan behoren
en waardoor hij over oorlog en vrede
zou gaan beschikken.
Nog niet zolang geleden, bezocht de
69-jaar oude premier een mijnwerkers
stadje in Joego-Slavië. Velenje. Bij die
gelegenheid stak hij zich in mijnwer
kerskleren en vertelde zijn toehoorders:
Ik ben er zeker van dat mijn dokters
ër geen bezwaar tegen zullen hebben
als ik in de mijn afdaal, maar het is
misschien beter als ik me beperk tot
het ambt dat ik nu bekleed. Op deze
post ben ik door het volk en door de
partij aangesteld".
Dit was zijn manier om de wereld ken
baar te maken dat hij helemaal niet
van plan was af te treden als premier,
zoals de laatste tijd al meermalen was
gesuggereerd.
De huidige premier werd in maart 1953
partijvoorzitter, ongeveer twee weken na
de dood van Stalin. De opvolgers van
Stalin, Georgi Malenkow, Wyatsjeslow
Molotow en Lawrenti Beria, vertrouw
den klaarblijkelijk niemand en besloten
het partijvoorzitterschap toe te kennen
aan een, wat zij beschouwen als een
„betrekkelijk ongevaarlijke buitenstaan
der", Kroesjtsjew.
Maar Stalins opvolgers onderschatten
de idealen die Nikita zich gesteld had.
Midden 1953 werd de machtige politie
chef Beria ter dood veroordeeld wegens
spionage. Een jaar later werd premier
Malenkow geruisloos van het politieke
toneel afgevoerd en in juni 1957 wer
den zowel hij als Molotow samen met
een zestal anderen van de oude Stalinis
tische garde voorgoed uitgeschakeld.
In 1958 nam Kroesjtsjew de voorzit
tershamer van de vergadering van
ministers der communistische partij in
handen en werd prompt tot eerste mi
nister gekozen wat tevens het einde
betekende van het „Stalinistische tijd
perk".
Zonder moeite en zonder ook maar één
druppeltje bloed, wat toch wel wat
zeggen wilde in die dagen, had de voor
malige mijnwerker zich binnen vijf jaar
opgewerkt tot de „leider der communis
tische wereld". Stalin had tweemaal
zo veel tijd nodig om zijn positie te con
solideren ten koste van uitroeiing van
de helft of tweederde van de politieke,
militaire en intellectuele bovenlaag van
het land.
Binnen tien jaar had Kroesjtsjew het
roer totaal omgegooid. Aan Stalins 30-
jarige tirannie was een einde gekomen
en de ideologie van de communistische
partij ging zich steeds meer concentre
ren op de leer van Lenin.
Hij reorganiseerde de industrie en de
landbouw, ontbond Stalins politieappa
raat en leidde een tijdperk in van poli
tiek liberalisme, gebaseerd op de aan
passing van het dogma der partij.
Kroesjtsjew sloot de mogelijkheid van
oorlog uit waarbij hij vreedzame coëxis
tentie met niet-communistische landen
propageerde. De levensstandaard van de
Russen steeg.
Peking erkende hem als leider van het
communistische monopolie. Maar hij
was niet in staat te voorkomen dat de
„koude oorlog" zijn intrede deed en ook
de spanning tussen oost en west kon
hij niet verminderen.
Na de crisis om Cuba, verleden jaar
oktober, verspeelde Kroesjtsjew veel
van zijn sympathieën in Peking. In het
westen kreeg men de indruk dat zijn
dagen wel eens geteld konden zijn, welke
indruk nog werd versterkt toen Peking
fel tegen hem van leer trok omdat hg
het beperkte kernstopakkoord onderte
kend had. Maar Kroesjtsjew wist heel
goed wat hij deed. Hij zat stevig in het
zadel, verloor nooit zijn gezag en zijn
populariteit kwam hem goed van pas.
Hij begreep dat hij door het scherpe
verschil in de ideologie tussen Moskou
en Peking genoodzaakt was zich op het
westen te concentreren ook al omdat
hij mét hulp van het westen de econo
mische toestand van zijn land, die on
houdbaar was, kon verbeteren.
De Russische premier is een gewone
man die zich graag vrijelijk onder zijn
volk beweegt. Zijn lijfwacht bezorgt dit
vaak nachtmerries.
Een paar jaar geleden, maakte hij een
trip door het zuidelijke deel van Oosten
rijk en gaf toen plotseling te kennen
dat hij hier best een paar maanden va
kantie wilde houden. Toen de plaatselij
ke autoriteiten hem vroegen of zijn re
gering hem dat wel zou toestaan zo lang
afwezig te zijn antwoordde hij laconiek:
„Mijn 'regering zou het zeer op prijs
stellen indien ik niet enkele maanden
maar enkele jaren vakantie nam".
Kroesjtsjew is nu 69 jaar en geniet
een prima gezondheid. Er zijn bij
hem geen tekenen waar te nemen van
aflatende energie. Zijn artsen stellen het
niet op prijs dat hij nagenoeg geen aan
dacht besteed aan zijn gezondheid. Maar
onder het wakend oog van zijn vrouw
Nina, gaat dit in ieder geval beter dan
tien jaar geleden. Hg drinkt bijna nooit
sterke drank, rookt niet en besteedt
zijn vrije tijd aan het opzoeken van de
kust waar hij rustig kan werken aan
de toekomst van zijn land, die hij niet
somber inziet ondanks alle moeilijkhe
den, zowel op politiek, sociaal, agrarisch
als economisch gebied.
Niemand weet welke koers hij zal vol
gen na de plotselinge doodvan zijn
politieke tegenstander Kennedy. Zal hij
toenadering zoeken tot Peking of zal hg
doorgaan met zijn politiek van vreed
zame coëxistentie? Een ding is zeker,
indien hij zich toelegt op het verbeteren
van de betrekkingen tussen zijn land en
Amerika dan zal hij in ieder geval in
staat zijn de impasse, waarin hij ge
raakt is door de vele tegenslagen "op
agrarisch gebied, te doorbreken. John
son heeft in een van zijn eerste verkla
ringen gezegd dat hij de politieke lijn
van wijlen president Kennedy zal vol
gen. Verwacht mag worden dat dus ook
de Russische graanaankopen doorgang
zullen hebben. En dit is voor Rusland
een stap op de weg naar verbetering
van de toestand.
NIKITA KROESJTSJEW
...tussen China en Amerika...
(Advertentie)
Betere kleding bij
Nederland Kattenburg
sinds 1856
