Elf kompels uit rampmijn gered
Na veertien dagen doodsangst
een diepe, verkwikkende slaap
REGERING AKKOORD
MET 10 PROCENT
LOONSVERHOGING
Zeeuwse huisvrouw: geen „ijzeren noodvoorraad"
Een rapport
MINISTER WIL
PRATEN OVER
PRIJSBELEID
ALLEN LIEPEN
SCHADE AAN
GEZONDHEID OP
Huren omhoog
per 1 juli 1964
Rijzen en dalen met
internationale
politieke situatie
WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE, VLISSINGSE, GOESE, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN
Miljoenen
in Goes
Gelukwensen
Directeur Sfein
Lonen in landbouw
met 5 pet. omhoog
Reinste laster
Hogere huur
Na
Consequenties
JONGETJE OVERLIJDT
NA VAL VAN KLIMREK
B.B.-WENKEN ALWEER LANG VERGETEN
Voorlichting
AMERIKA ERKENT SAIGON
206e jaargang - no. 263
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Bureaus: Vlissingen:
Vrijdag 8 nov. 1963
Pagina 2
was
VREUGDETRANEN IN LENGEDE
(Van onze speciale verslaggever
Link van Bruggen)
De elf van Lengede, die 335 uur in de schaduw
van de dood hebben geleefd, bevonden zich gis
teravond gewassen en geschoren in de zieken
huizen van Salzgitter en Peine. De kompels slie
pen vast, na van hun familieleden afscheid te
hebben genomen, die van het moment, waarop
ze 's middags uit het zestig meter diepe graf wa
ren gehesen, in hun onmiddellijke nabijheid
hadden vertoefd. Voor het eerst sinds veertien
dagen had het wat troostloze dorp tussen Hanno
ver en Braunschweig rust. Geen gierende boren
meer, geen razende generatoren en verblinden
de lampen, geen gekrioel van behelmde, met
modder bespatte mannen, geen gerij van auto's
in de met kasseien geplaveide straten en geen
verlichte vensters van mijnwerkershuizen.
Na de eigenlijke redding, die precies 57 minuten
heeft geduurd, worden er nieuwe, zij het minder
brandende vragen gesteld. Hoe maken de elf
van Lengede het? Hoe lang moeten ze nog in
het ziekenhuis blijven? Wat voor langdurige of
misschien wel blijvende gevolgen zullen ze van
de tien dagen overhouden, die ze biddend en ten
laatste nog maar met weinig hoop in het hart in
het donkere gewelf hebben doorgebracht,
slechts levend op water, dat het binnenste van de
aarde hun gaf?
De artsen, onder wiens behandeling ze zijn ge
steld, konden er gisteravond slechts summiere
dingen over zeggen. Namen wilden ze overigens
niet noemen, in verband met hun beroepsge
heim.
Dr. Werner Lindner, geneesheer
directeur van het Salzgitter zie
kenhuis, waar negen van de elf zijn
opgenomen, verklaarde onder
meer:
„De mannen zullen tenminste vier vijf
dagen in het ziekenhuis moeten blijven.
Het eerste onderzoek heeft uitgewezen
dat allen toch wel iets mankeren, maar
levensgevaar bestaat er op het ogenblik
niet. Ik kan niet zeggen, of dit zo zal
blijven. Ik zal een paar dagen moeten
afwachten, of er zich soms nieuwe of bij
komende kwalen openbaren.
Drie kompels hebben moeilijkheden met
de bloedsomloop, terwijl van het hart
van een vierde een elektro-cardiögram
is gemaakt. Een vijfde heeft aanleg
voor longontsteking. Een zesde en een
zevende hebben lichte schade aan de
nieren, als gevolg van de kou, die werd
geleden. Allen hebben oedeem aan de
benen meer ontstaan door het lang
durige staan dan door de honger die
men had Allen hebben ook lichte,
doch zwerende verwondingen die tijdens
de vlucht en door steenslag in de gewel
ven zijn opgelopen".
Voor de op het laatste nippertje ge
redde mijnwerkers zijn in het Salz
gitter ziekenhuis twee zalen inge
ruimd. Hun familieleden die na het
wassen en scheren voor het laatste
waren vier kappers opgetrommeld
een eerste bezoek mochten brengen,
kregen twee grote kamers toebe
deeld. Een zee van bloemen en tele
grammen was al binnen beginnen te
stromen, toen de mannen nog naar
het ziekenhuis moesten worden ge
bracht. Twee kompels konden hun'
tranen niet bedwingen, toen ze deze,
uit de hele wereld komende blijken
van deelneming zagen. In de haast
zag ik nog een kaartje met een Ne
derlandse naam erop: die van de fa
milie Bosch in de Ooipoortstraat in
Doesburg.
Aangrijpend waren de taferelen, die zich
niet ver van de schacht afspeelden, op
de plaats, waar geredde mijnwerkers
stuk voor stuk in een ziekenauto werden
gelegd. Ik zal het nooit in detail kunnen
en ook niet willen beschrijven, maar ik
schaam me niet te erkennen dat ik heb
staan huilen als een kind. Vrouwen en
kinderen wierpen zich op de in vodden
geklede en bebaarde mannen: de echt
genoot en vader, die dood was verklaard,
maar toch levend was. Ik merkte aan al
les, dat ze hun geliefde nauwelijks her
kenden. Ze keken en keken maar, streel
den de handen en hun gezicht, en
fluisterden met een verstikte stem lief
kozende en vertroostende woorden. Ie
dereen schreide, tot de in imponerende
uniformen gestoken Rode-Kruissoldateri
en politieagenten toe. Het waren vreug
detranen, tranen van een immens door
voeld geluk, tranen van ontroering, tra
nen van een loom makende ontspanning.
Het dubbele wonder van Lengede be
zorgde ook directeur Stein gistermid
dag een warm applaus. De eerste
man van de rampmijn, die door de
Duitse sensatiepers op indirecte wijze
is beklad, belasterd en beproefd,
werd door honderden journalisten
toegejuicht, toen hij met een stralend
gezicht de gelukte redding officieel
aankondigde.
Onmiddellijk daarna ging directeur
Stein, die zoveel slagen kreeg te incas
seren, tot de aanval over. Hij vouwde
het donderdagnummer van de Hambur
ger Morgenpost open en liet de aanwezi
gen de over de hele voorpagina uitlopen
de en rood onderstreepte hoofdkop zien.
„Niemand wil met de reddingsbom naar
beneden gaan", was op een afstand van
vele meters te lezen.
De mijnwerker Hans-Joaehim Habich,
die als eerste in de schacht afdaalde om
zijn kameraden beneden in het torpedo
achtige reddingswerktuig te helpen
„jongen, je komt als uit de hemel", was
het eerste wat men tegen hem zou heb
ben gezegd deed daar nog een
schepje bovenop. Hij weigerde vragen te
beantwoorden over de toestanden, die hij
in de spelonk had aangetroffen. Hij was
naar de persconferentie gekomen, zei hij
om een verklaring of te leggen tegen
over die mensen, die de naam van Len
gede hadden besmeurd. Hij deed dat dan
ook, fel bijtend en striemend.
De vijftigjarige mijniverker Heinz
Voor de vrouwen van de mijniver-
kers was een eind gekomen aan de
bange onzekerheid: voor het eerst
na al die lange dagen konden zij
weer lachen.
Op de foto in het midden, met ge
spikkelde sjaal, de vrouw van de
geredde kompel Wobranitz.
Kuil
de
eerste, die na twee
weken het daglicht terugzag
De hoofdafdeling Sociale Zaken van liet
landbouwschap heeft zich gisteren be
raden over een wijziging van de lonen
in de landbouw. In beginsel werd over
eengekomen, om in hef kader van de al
gemene aanpassingsverhoging deze per
1 januari 1904 tussentijds met vijf pro
eent te verhogen. Besloten werd 0111 op
19 november iiet beraad voort te zet
ten. De c.a.o.'s in de landbouw lopen
op l mei 1964 af.
Foto: Om 13.35 kwam als derde
aan de oppervlakte de 43-jarige Ru
dolf Wiese, die onder de grond een
zenutvtoeval had gekregen. Hij
wordt hier door sterke armen weg
gedragen.
„Dit, mijne heren", zei de heer Stein met
een wit vertrokken gezicht en een tril
lende stem, „is de reinste laster. Dit is
een gemene leugen, die de eer van onze
kompels aantast. Ik heb nog gisteren
hier in uw midden gezegd dat iedereen
van deze mijn zich als vrijwilliger heeft
gemeld om de ingeslotenen uit hun spe
lonk te halen en in de reddingsbom vast
te sjorren. Thans kan ik ook nog verkla
ren dat ik overal uit het land soortgelij
ke aanmeldingen van andere mijnwer
kers heb gekregen.
De overeenstemming, verkregen in
het bestuur van de Stichting van
den Arbeid tot een verhoging van
het rechtsgeldende loonniveau met
tien percent in twee etappes en tot
het waarborgen van een bepaald
minimuminkomen en het aanpas
sen van de sociale uitkeringen
(A.O.W. en A.W.W.) wordt door
de regering aanvaard.
Dr. G. M. J. Veldkamp, minister van so
ciale zaken en volksgezondheid, heeft dit
meegedeeld na afloop van de gister
avond gehouden bespreking tussen de re
gering en de Stichting van den Arbeid.
De regering zal bevorderen, dat op kor
te termijn wetsontwerpen bij de Staten-
Generaal worden ingediend met voorstel
len tot verhoging van de uitkeringen
van de sociale verzekeringswetten per 1
januari a.s. Mocht blijken, dat de orga
nen, belast met de uitvoering van deze
verzekeringswetten, te weten de A.O.W.
en A.W.W., de interimregeling invalidi
teitswet, de kinderbijslagregelingen en
de vaste rente en toeslagen ingevolge de
ongevallenwetten, niet in staat zijn deze
aanpassing te realiseren, dan zal de re
gering een voorschotsysteem invoeren.
De verhoging van deze sociale uitkerin
gen bedraagt ruim tien percent, een per
centage dat mede afhankelijk zal zijn
van het indexcijfer van de kosten van le
vensonderhoud.
de, per 1 april 1964, die hij een contract
verbetering noemde, zo weinig mogelijk
prijsconsequenties zal hebben.
Minister Veldkamp heeft voorts meege
deeld, dat de regering de invoering van
een huurverhoging overweegt per 1 juli
1964. Over de omvang en modaliteit van
deze huurverhoging zal overleg met het
bedrijfsleven worden gevoerd.
De aanpassing van de loongrenzen en de
aanpassing van de premie voor de so
ciale verzekeringswetten zal niet eerder
dan op 1 april gerealiseerd kunnen wor
den. De bewindsman becijferde, dat de
premiestijging niet meer zal bedragen
dan een fractie van een pereent. De te
nemen maatregelen op sociaal gebied
zullen een totaalbedrag vergen van 400
miljoen gulden.
Onder leiding van prof. mr. L. W. G.
Scholten heeft een commissie zich
beraden over een aantal vraagpunten
betreffende radio en televisie in Neder
land. Het was nodig tot een nieuwe
wettelijke regeling te komen voor deze
beide communicatiemiddelen en daarom
wenste de minister van onderwijs ad
vies te ontvangen over zulke zaken als
de samenwerking tussen de omroepor
ganisaties, de coördinatie van de pro
gramma's, de zendtijdverdeling enz.
Het rapport van de commissie Scholten
is inmiddels gepubliceerd en men weet
dus al, dat deze commissie een meer
open bestel voorstaat, waarbij andere
instellingen dan de bestaande omroep
organisaties een ietsje gemakkelijker de
beschikking kunnen krijgen over zend
tijd. Ook heeft de commissie uitvoerig
gepeinsd over de publikatie van de ra
dio- en televisieprogramma's waarbij zij
tot de slotsom is gekomen, dat de ver
enigingen overigens tegenover een
verhoging van de luister- en kijkgelden
hun programmabladen gratis aan de
leden moeten schenken en aat daarnaast
voor non-conformistische luisteraars en
kijkers een officieel programmablad
(zonder toelichtingen, illustraties enz.)
gepubliceerd moet worden door een in
stantie, die als overkoepeling van de be
staande radio- en televisie-organisaties
is gedacht.
De commissie heeft zich niet verdiept
in de vraag of zo'n blad veel aftrek zal
vinden en dus levensvatbaar zal zijn,
maar het denkbeeld, dat ieder de televi
sie- en radioprogramma's moet krijgen
op de wijze, welke hij of zij prefereert,
heeft op zich zelf wel enige aantrekke
lijkheid.
De „ingrijpende operatie op het loon-
front", zoals minister prof. dr. J. E.
Andriessen de in te voeren loonsver
hoging kenschetste, zal naar zijn oor
deel belangrijke consequenties voor
het economisch leven hebben. Met
nadruk stelde minister Andriessen,
die ook aan het overleg met de stich
ting heeft deelgenomen, dat hij de
thans geldende prijsgedragsregels wil
handhaven en realiseren.
Na de invoering van de verhoogde lonen
op 1 januari zal een prijsaanpassing ge
realiseerd worden, over de modus waar
van volgende week woensdag overleg
met het bedrijfsleven zal worden ge
voerd. De bewindsman hoopt te kunnen
bewerkstelligen, dat de tweede loonron-
a lezing van het rapport en de daar
bij gevoegde memoranda van com
missieleden, die afwijkende meningen
huldigden, is het voor iedere lezer dui
delijk, dat de meerderheid van de com
missie heeft geprobeerd het radio- en
televisiebestel heel voorzichtig aan te
passen bij de „nieuwe tijd" zonder al te
veel de gevoelige tenen te raken van de
mannen en vrouwen, die de bestaande
omroeporganisaties aanvoeren.
Er is gestreefd naar een compromis,
dat de nadelen van de tegenwoordige
benadering via de vijf omroeporgani
saties verzacht en dat toch deze or
ganisaties volle levenskansen laat voor
de toekomst.
Dus: géén nationale
organisatie en géén
terugdrukken van de
bestaande organisa
ties tot bescheiden
medewerkers aan de
nationale programma's en een volledige
radio- en televisievrijheid.
Wel: een intensieve coördinatie van de
programma's, waarbij functionarissen
van de Televisiestichting en de Radio
Unie het beslissende woord zullen spre
ken. De commissie vestigt er de aan
dacht op, dat bij de snelle ontwikkeling
van de techniek de nieuwe radio- en te
levisiewetgeving slechts in een raam
wet belichaamd moet worden, waarin de
technische beperktheid van het heden
niet te veel als basis mag worden geno
men.
Zij wil in de wet ruime mogelijkheid la
ten voor aanpassing bij nieuwe technie
ken, waarbij zij stelt, dat de radio- en
televisiemedia nog in volle ontwikke
ling zijn.
In verband daarmee zegt de commissie
ook iets over het ontstaan van de
omroeporganisaties in de twintiger ja
ren. Die analyse is bijzonder leerzaam,
omdat daarin de fundamentele kwaal
van het Nederlandse radio- en televisie-
bestel nog weer eens wordt blootgelegd.
Het begon met clubs van amateurs, die
de techniek bestudeerden van het nieu
we communicatiemiddel destijds de
radio. Daarna kwamen er clubs van hen,
die in particulier verband de radio als
communicatiemiddel wilden gebruiken.
De commissie zegt dan: Inmiddels vol
trok zich in de samenleving een belang
rijke ontwikkeling in het sociaal-orga
nisatorische vlak, die zich kenmerkte
door een vervaging van de vroeger zo
scherpe scheidslijn tussen private en pu
blieke sfeer: in de private sfeer geboren
verenigingen de verbonden van werk
nemers en werkgevers vormen het
meest bekende voorbeeld groeiden
uit tot omvangrijke organisaties, die als
tegenspelers, of beter wellicht als mede
spelers van de staat een rol van toene
mende betekenis in de publieke sfeer
gaan vervullen, tot organisaties die op
de duur een eigen leven in steeds groter
onafhankelijkheid van individuele leden
gaan leiden. De individualistische visie
op de maatschappij, die in de dertiger
jaren nog een grote rol speelde, maakt
plaats voor een publiekrechtelijk geaar
de zienswijze. Deze ontwikkeling is ui
teraard niet zonder invloed op de om
roep gebleven. De in 1928 erkende par
ticuliere radioverenigingen hebben zich
ook ontwikkeld tot organisaties met een
openbare functie. De omroep is niet lan
ger uitsluitend een verenigingsbelang;
hij is een volkszaak van de eerste orde
geworden.
Tot zover dit citaat. Duidelijk wordt
hier nog eens opnieuw gezegd, dat
Minister prof. dr. J. E. Andriessen
(economische zaken) zal volgende
week woensdag met het georgani
seerde bedrijfsleven overleg ple
gen over de vaststelling van een
nieuw prijsbeleid, n.a.v. de loonont
wikkelingen in 1964.
Aan dit overleg zullen deelnemen ver
tegenwoordigers van werknemers- en
werkgeversorganisaties, middenstand,
de coöperaties, de landbouw, en de con
sumentenbonden. Het initiatief tot dit
overleg, dat gehouden zal worden in het
S.E.R.-gebouw in Den Haag, is uitge
gaan van het ministerie van economische
zaken.
In Hoogkarspel is de negenjarige P.
Duin na van een klimrek bij de b.l.o.- de oorspronkelijke radio- (en later tele-
school te zijn gevallen, overleden. visie) voorziening berustte op een indi-
Het kmd was eerst naar een ziekenhuis vidualistische zienswijze, welke reeds in
in Hoorn gebracht. Toen het van daar
naar een auto werd gedragen voor ver
voer naar een ziekenhuis in Amsterdam,
is het overleden.
Precies twee jaar geleden werd
huis-aan-huis in Zeeland een bro
chure verspreid van het ministerie
van binnenlandse zaken, waarin
een aantal concrete wenken werd
gegeven over het nemen van voor
zorgsmaatregelen met het oog op
een eventuele atoomaanval. De
huisvrouw werd o.m. gewezen op
de vorming van een zgn. ijzeren
noodvoorraad van belangrijke voe
dingsmiddelen. Hoe staat het daar
nu, twee jaar later, mee? Heeft de
Zeeuwse huisvrouw inderdaad een
hoeveelheid voedsel aangeschaft.
voldoende voor tien tot veertien
dagen en wordt die voorraad steeds
aangevuld wanneer een deel van
het beperkt houdbare voedsel is
geconsumeerd
Wij hebben deze vraag voorgelegd
aan een groot aantal huisvrouwen.
Na een reeks telefoontjes links en
rechts in de provincie op grotendeels
willekeurige adressen, is de conclusie
deze: onmiddellijk na liet verspreiden
van de ministeriële brochure juist
tijdens de Berlijncrisis zijn er tal
van Zeeuwse huisvrouwen geweest,
die hun levensmiddelenvoorraad aan
zienlijk hebben uitgebreid en de „ijze
ren noodvoorraad" geheel of gedeel
telijk hebben aangeschaft. Maar in
middels is de internationale politieke
situatie verbeterd en de animo voor
de vorming van een noodpakket aan
zienlijk verflauwd. Bij velen is het
grootste deel van de noodvoorrad in
tussen geconsumeerd en nooit meer
aangevuldGebleken is, dat de
grootte van de „ijzeren noodvoor
raad" rijst en daalt met de politieke
situatie in de wereld. Tijdens de
Cubaerisis bijvoorbeeld werden er
plotseling weer voorraden ingeslagen.
Onder het begrip „ijzeren voorraad" le
vensmiddelen wordt verstaan een voor
raad, die ongeveer in dezelfde omvang
aanwezig blijft en te zamen met de ge
wone keukenvoorraad zekerheid biedt in
nood een redelijke voeding te geven ge
durende een periode van tien tot veer
tien dagen. De grootte van de voorraad
dient uiteraard afhankelijk te zijn van
het aantal gezinsleden en naar de aard
van hun houdbaarheid of verpakking
dienen de artikelen regelmatig te wor
den vervangen. Welnu, wat dat laatste
betreft: daar is niet veel van terecht
gekomen.
„Wel een voorraad gekocht" zo zei ons
een Middelburgse huisvrouw. Maar zij
voegde daar onmiddellijk aan toe: „het
voedsel heb ik nu grotendeels gebruikt.
Iedere keer ben ik van plan mijn voor
raadje aan te vullen, maar het komt er
niet van".
Een Goese huisvrouw verklaarde desge
vraagd: „Nee, ik heb niet gekocht in
dertijd. Ik heb dus niets aan te vullen".
Een Terneuzense huisvrouw: „Ik heb
een flinke voorraad gehad". De opsom
ming. die daarop volgde was voor haar
en haar man genoeg om een paar maan
den rond te komen. „Nu heb ik er vrij
wel niets meer van over. Als de politieke
situatie verslechtert, kan ik nog altijd
inkopen doen bij mijn kruidenier".
Een mevrouw in Zierikzee bekende:
„Nee hoor, ik heb er niet aan meege
daan. Ik laat me geen angst aanjagen.
Want dat was het twee jaar geleden".
Een huisvrouw op het platteland zei dit:
„Meneer, als je op een dorp zit, met een
eigen lapje grond, heb je altijd wel een J
voorraadje. Ik hoef alleen maar te den-1
ken aan de weck en de wintervoorraad t
aardappelen. Nee, ik heb niets extra's I
gekocht, zoals in de B.B.-folders was j
genoemd".
de dertiger jaren onhoudbaar bleek. De
omroep was geen verenigingsbelang,
maar een volkszaak van de eerste orde.
De omroep groeide dan ook snel uit tot
een ODenbaar nuts- (en amusements)-
bedrijf. maar de exploitatie bleef toever
trouwd aan enkele concessieboudsters in
de vorm van verenigingen, die zich als
verenigingen bleven richten op het be
lang van hun eigen ledenkring. De
ontwikkeling in de sfeer van het open
bare nut heeft zieb na 1945 nog veel
sneller voortgezet dan in de dertiger ia-
ren. Vooral na de intrede van de tele
visie in Nederland, werd het duideliik,
^at do samenwerkende verenigingen niet
de kracht konden opbrengen voor een
efficiënte programmacoördinatie en
voo'- een samenwerking zoals het
..volksbelang" en niet het groepsbe
lang! dat gebood.
Hoewel de huidige adviezen van de com
missie radio- en televisiewetgeving, naar
onze mening nog niet sterk "genoeg ten
deren in de richting van dat volksbe
lang, moeten wii het toejuichen, dat er
na aanvaarding van de adviezen
voor radio en televisie elk een onafhan
kelijke instantie zal komen, die alle om-
roerorganisaties verplicht tot deelname
"an de programmacoördinatie. Wij gaan
daarmee in de goede richting: er wordt
iets weggenomen van het verouderd in
dividualisme. dat wezensvreemd is aan
het gebruik van elk modern communica
tiemiddel en dus ook aan het gebruik
■-an radio en televisie anno 1963!
De georganiseerde huisvrouwen in Zee
land zijn indertijd nauw bij deze zaak
betrokken. Uitgaande van de Nederland
se Federatie van Vrouwelijke Vrijwillige
Hulpverlening is er voorlichting geweest
over de individuele zelfbescherming met In Washington is donderdagavond offï-
alle aspecten van dien. In deze kringen
(Zie slot pag. 2 kol. 4)
eieel bekendgemaakt, dat Amerika het
nieuwe bewind in Zuid-Vietnam erkent-
