<3,eoen dagen televisie
vraagt geen excuus voor
T.V. incompleet
zonder kunst
Johnny Lion
geen ontkomen
zaterdagnummer
Ballet-begin
Seizoen 1963
Al jolson Story
Staaltje Britse show
Schuld en boete
Komische serie en
Zeeuwsch Vlaanderen
Zaterdag 12 oktober 1963
CON NICOLAI
Cultuur
Van onze R.T.V.-redactrice).
pon Nicolai, die hoofd kunstzaken en sinds kort van dramaturgie is bij de televisie-sectie
van de A.V.R.O., krijgt dit jaar de televisieprijs (tweeduizend gulden, min veertig procent
speciaal tarief van de inkomstenbelasting) van het Prins Bernhard Fonds. Vóór hem kregen
deze prijs Kees van Iersel, Milo Anstadt en Ton Lensink als regisseurs, Carel Enkelaar als
hoofd van de journaaldienst en Annie M. G. Schmidt als schrijfster. Allen, zoals Con Nicolai
ter zake opmerkte, creatieven of executanten. Dit keer, voegde hij er aan toe, heeft men het
blijkbaar gezocht in de kleine kring van mensen die het programmabeleid bij de televisie be
palen en daarbij door idealisme worden gemotiveerd.
Con Nicolai is kennelijk niet zo
kinderachtig dat hij zich zou
generen voor een zekere pedan
terie. Voor zover die persoonlijk
is, is dat nauwelijks interessant
maar voor zover die medebepa
lend is voor het programmabe
leid, wel degelijk. Con Nicolai is
de man die koeltjes de tijd van
miljoenen kijkers opeist voor
culturele zaken, ofschoon hij
zeer wel weet dat de cultuur het
overgrote deel niet of vrijwel
niet interesseert.
Hij geeft rustig toe dat hij een snob
is, en dat klinkt dan wel uitdagend,
maar zijn cultuursnobisme is toch
niet de kern van de zaak. Respect
eisen voor de cultuur zal voor hem
zijn een kwestie van zelfrespect en
evenzeer van inzicht: dat men voor
culturele zaken recht heeft op een
deel van de zendtijd en dat trou
wens televisie incompleet zou zijn
zonder cultuur. Men doet wie televi
sie hebben voor de actualiteit, voor
het amusement, niet te kort door ze
bij tijd en wijle wat kunstzaken te
presenteren, men zou te kort doen in
dien men hen de kunst niét presen
teerde.
Con Nicolai vraagt dus geen excuus
voor het feit dat hij af en toe een
paar uur televisie-zendtijd opeist. Hij
vraagt ook geen dank voor het feit
dat hij middels het medium televisie
wat doet aan volksopvoeding in de
huiskamer. Hij zegt: ik wil helemaal
niet opvoeden en ik ga dus bepaald
niet als een opvoeder op m'n hurken
zitten. Ik wil wel cultuur spreiden,
en dan hoop ik alleen dat ik hier en
daar in niemandsland wat mensen
lok. Als ik kijkers die niet of nauwe
lijks het bestaan vermoeden van
kunst heb getroffen, en ze willen
dan zelf meer ontdekken en genieten
van wat ik cultuur noem, dan is dat
voldoende. Afgezien van het feit dat
ik mensen die al geïnteresseerd wa
ren in cultuur van dienst geweest
ben.
Ballet is het dat Con Nicolai in aan
raking bracht met televisie. Hij was
al jaren free-lance criticus voor to
neel, cabaret en ballet, en ging eens
in Eindhoven, toen er met t.v. ge-
experimenteerd werd, kijken na
vriendelijke uitnodiging van Erik de
Vries, die de man was van het eerste
uur.
Nicolai interesseerde de mogelijkheid
van het nieuwe medium, maar in het
enge kamertje waar televisie begon
was nog geen plaats voor ballet. Hij
trof er Simon Carmiggelt debuterend
met de voordracht van een stukje-
van-mezelf. Veel later bracht Con Ni
colai Carmiggelt in de „Ontmoeting"
met Willem Elsschot.
Intussen was contact gelegd met De
Vries en met Ger Lugtenburg die en
thousiast in Bussum begonnen was.
Daardoor kon Con Nicolai later wat
commentaren bij de eerste balletuit
zendingen geven. In 1959 werd hij
in los verband, want kunst had nog
maar een héél klein plaatsje advi
seur van de A.V.R.O. voor kunstza
ken. In 1960 nam men Nicolai alvast
in huis, zij het als hoofd actualiteit
en documentaires, -en hij vatte dat
maar op als een ruim begrip, en
waarom zou er dan niet kunst bij
zijn inbegrepen
In 1962 was hij dan hoofd kunstza
ken. In dat jaar bracht hij Rondo
Sinfonico, en de „Literaire Ontmoe
tingen", waarvoor Gomperts o.a.
naar de West was gereisd. Hjj wilde
de Antilliaanse en Surinaamse schrij
vers ontmoeten. Na de overvloed van
het vorig seizoen nu gewaardeerd
met de Prins Bernhardprijs doen
we het dit keer, zei Con Nicolai, wat
minder.
In november zal Ed Hoornik de dich
ter Achterberg belichten; Gomperts
gaat door; Pierre Janssen en Leen
Timp verrichten hun Kunstgrepen;
Jan Blokker schrijft voor het vrou
wenprogramma. Blijven voor mij over
de bijzondere documentaires, zoals
vorig jaar de reportage van De Per
zen er een was. Op 2 januari komt de
Heyermans-documentaire. We gaan
programma's maken over: hoe ont
staat ballet hoe ontstaat een to
neelstuk („De laatste vlucht" van
Dimitri Frenkel Frank) hoe ont
staat een opera; welke weet ik nog
niet. We maken ook wat theater
reportages, en dan is er bijgeko
men de afdeling dramaturgie, met
o.a. in het komende seizoen twee
thrillers van Leo Derksen, die ik ont
dekt heb.
Dit alles is programmabeleid door
Con Nicolai bepaald, en wat doet
hij zelf? Hij is nog altijd journalist,
en dan ook cultuurspreider en, als
criticus, aanbeveler. Anders schrij
ven, creatief schrijven, met name een
televisiestuk schrijven, doet hij niet.
Hij zegt ironisch: ik heb wel een stuk
of wat niet afgemaakte toneelstuk
ken in de la liggen. Ik ben te critisch
en te analytisch, en dus hou ik
halverwege op, na lezing van het
voorafgaande.
(Van een onzer redacteuren).
JOHNNY LION.
Zijn naam wordt genoemd in elk
tienermuziekblad. J
Zijn foto hangt in elke prentbrief- J
kaartenstandaard, in kleur.
In de winkels liggen zijn grammo- i
foonplaten vlak voor het raam. Zij
staan regelmatig op de ljjst van
de tophits.
Onder zijn naam opereren fan-
clubs, die er met spandoeken op
uit trekken wanneer hij in de
buurt optreedt.
Aanstaande zaterdag zingt hij in
Scheveningen op het Grand Gala J
du Disque, populaire gedeelte.
Kortom: Johnny Lion is een ster.
Hij heeft de neiging om te vluch-
ten, wanneer hij door joelende
tieners wordt ontdekt. Maar als
in een café niemand hem erkent,
staat hij onwennig te draaien. Hij
zegt dan luider dan voor zijn di
recte omgeving nodig is: „Er komt
straks een langspeelplaat van me
uit".
Tussen die plaat en het begin lig-
gen zeven jaar. Zeven jaar van
volledige concentratie op het be-
reiken van populariteit en sta-
tus. Het begin? „Je bent vijftien
en je hebt je hoofd alleen bij de
rock. 's Avonds stiekem een ra
diootje mee naar bed om geen
plaat van Luxemburg te missen.
Elvis Presley. Wat die doet, kan
ik ook dacht ik toen. Later
word je wel wijzer. Ik hield 't
meer op de kleinere sterretjes:
Eddie Cochran en Sal Mineo. Wist
ik wat ze zongen. Derde klas
mulo. Maar dat wilde ik ook. Mu-
ziekblaadjes kopen dus. Voor de
spiegel oefenen. En dan: de tie
nershow".
De talentenavonden, van de gram
mofoonplatenmaatschappijen, de
muziekblaadjes, de omroepvereni
gingen. De imitatie „vereen
zelviging" zeggen de psycholo
gen maar dan de slechte.
Schrille versies van Cliff Richard
en Conny Froboess. Op die avon
den sterven heel wat illusies. Het
kostte Johnny Lion jaren eer hij
zijn eerste felverlangde „singel
tje" had, „Bonny Rock", opgeno
men in februari 1962.
„Ik werkte eerst op feestavond-
jes met mijn broer die gitaar
speelde. Maar hij trouwde en
mocht niet meer. Toen ontmoette
ik de Jumping Jewels, die een
rockorkestje hadden. Maar er zijn
er daar wel duizend van. Je gaat
er onderdoor als je niet op de
proppen komt met gitaren van
minstens een paar honderd gul
den en versterkers van idem zo
veel. Die van ons hadden 'n paar
tientjes gekost".
„Maar toen kwam Herman Bate
laan binnen. We kenden hem niet.
Hij had een wasfabriek hier, in
Den Haag. Hij heeft onze ouders
gevraagd of hij voor ons mocht
zorgen. Hij schoot geld voor om
betere gitaren en versterkers te
kopen. Hij hielp ons aan tournees
voor de militairen; hij zorgde dat
we bij Philips kwamen Alles wat
we zijn hebben we aan hem te
danken. Zonder een manager be
reik je niets in dit vak".
Johnny Lion loopt buiten de
Buehne in een blauw pak met
daaronder bruine sandalen. Hij
zegt, dat hij op een vrije avond
naar de televisie kijkt, wat er ook
vertoond wordt. In de schouwburg
komt hij nooit. Hij woont thuis
met vier zusjes, twee broertjes.
M'n moeder zou 't verschrikkelijk
vinden als ik wegging". Zijn pla
tenmaatschappij drukt over hem
af: „Met zijn dikke zwarte haar
en feilloos Engelse uitspraak kon
Johnny zo uit de Anglo-Ameri-
kaanse Showbiz zijn gestapt".
N.C.R.V. en die bijzondere aandacht wil besteden
aan speciale onderwerpen. Deze keer de econo
mische en sociale toestanden in het Midden-Oos
ten, belicht door het journalistenechtpaar Van
Zachten.
Peter Koen regisseert vervolgens Dostojefski's
„Schuld en Boete", een twee uur durende uitzen
ding, die in de zomermaanden op de ampexband
werd vastgelegd. De overleden toneelspeler Cruys
Voorbergh speelt er een van de hoofdrollen in, nl.
die van de rechter van instructie. Uit de tientallen
bewerkingen van de gelijknamige roman is die
van Gaston Baty uit 1933 gekozen.
Om zeven uur vrijdagavond krijgen de leerkrach
ten van de scholen, die deelnemen aan het experi-
Als bijzondere gast zal de tenor Theo Baylé op
treden. Gelijk bij vele operazangers en -zangeres
sen het geval is treedt Baylé bijna altijd op in het
buitenland en zal het voor veel kijkers een eerste
kennismaking zijn met deze uitstekende tenor.
Rechts Victoria van Daele.
ment met de schooltelevisie instructie. Maar ieder
een kan meekijken, als hij of zij wil. Om half acht
Herbert da Silva's Fiesta Gitana, de Spaanse
dansgroep. Nico Knapper regisseert dit uitgelaten
feest van zang, dans en muziek, waaraan o.a.
meewerken de vermaarde gitarist José Matos,
het duo Los Charros, Maruchi Sotto, Paquiro en
La gitara de Bronce. Na het journaal en Achter
het Nieuws, de tweede aflevering van „Voorstel
ling", waar Georgette Hagedoorn haar t.v.-debuut
maakt (zij stelt Nelleke Knegtmans en Jules
Rooyaards voor), waarin de zo zelden in Neder
land te horen operazanger Theo Baylé optreedt
met Victoria van Daele en de jazztrompettist Bill
Coleman de Perdido Street Paraders introduceert.
Denise Maes is weer de gastvrouw. Onlangs heb
ben we al kennis kunnen maken met de vriende
lijke Amerikaanse dokter Kildare, die toen een
oude chirurg tot het inzicht bracht, dat hij er
beter aan deed te erkennen, dat zijn tijd gekomen
was. Vanavond zal dr. Kildare ervoor zorgen, dat
een familieconflict, waarbij een van zijn collega's
betrokken is, wordt opgelost.
Ten slotte de zaterdagavond van de K.R.O. Na
„Journaal en Brandpunt" uiteraard ingeleid
door Ivanhoe de première van de Midavond-
serenade, het programma van Engelands eerste
show-business man George Mitchell, dat in Enge
land zeer populair is en dat drie jaar geleden in
Montreux de hoofdprijs won.
Jos v. d. Valk en Nic Notten maken vijf van deze
shows in Engeland. Behalve de Mitchell singers
and dancers die we nog zo gc-ed kennen van
de Teddy Scholtenshows werken er diverse
Engelse artiesten aan mee. Dan volgt de eerste
aflevering van „Het Huis", die vorige week moest
wijken voor de wedstrijd P.S.V.Esbjerg. „Het
Huis" is geschreven door S. de Vries jr. Het ver
haal gaat over een beroemde zangeres uit, de der
tiger jaren (Vera Bondam) die teruggetrokken
leeft, maar die nog eens in het nieuws komt, als
zij een belangrijk bedrag schenkt aan een kinder
ziekenhuis. Een van de journalisten die haar komt
interviewen (Frans Vorstman) ontdekt, dat er
vreemde figuren door dat huis dwalen. De week
wordt dan besloten met alweer een eerste afleve
ring en wel van de serie „Gehuwd en ongehuwd",
waarin de bekende psychiater dr. C. Trimbos de
verschillende problemen bespreekt, die het vinden
van een evenwichtige levenshouding op dit terrein
in de weg staan. Het is een serie in reportage-
vorm, die de K.R.O. ziet als een van de grote
werkstukken van het komende seizoen.
kende werken is vooral „Aïda" wereldberoemd ge
worden. „Macbeth" schreef hij op 34-jarige leef
tijd. Het is een opera in negen taferelen, waarin
„de grootste theatercomponist aller tijden" in
dringend gestalte geeft aan het aloude drama
van de krijgsman, die aangezet door zijn
vrouw zijn vorst vermoordt teneinde zelf de
troon te kunnen beklimmen. De angst voor ont
dekking leidt hem van de ene misdaad tot de
andere; zijn leven wordt op die manier een hel.
Krankzinnigheid van zijn vrouw betekent bijna
het einde, dat ten slotte komt, als oude vijanden
hem zijn levenshouding betaald zetten en de zoon
van de vermoorde koning wraak neemt. Verdi
weet zijn karakters met een geweldige uitdruk
kingskracht te tekenen: heerszuchtig, zoals Mac
beth was, romantisch ook. Het klassieke drama
van de Schotse generaal gaf hem ruimschoots de
mogelijkheden om te komen tot een meesterwerk,
dat de tijd trotseerde. Tot de medewerkenden
behoren o.m. Carl Darrow, Erika Wien, Walter
Kreppel en Herbert Schachtsneider. Voorts ziet
men de Keulse pantomimegroep en hoort men
het Keuls Omroepkoor en het Keuls Omroep Sym
fonieorkest resp. onder leiding van Herbert
Scharnuss en Mario Rossi. Karl Koch heeft de
regie. De uitzending uit Keulen duurt van kwart
over acht tot half elf. Vooraf op deze zondag de
gebruikelijke uitzendingen, weekjournaal en
„Sport in beeld". „Macbeth" wordt nog gevolgd
door de epiloog en het laatste nieuws.
De kans is er, dat het V.P.R.O.-programma
woensdagavond komt te vervallen. Als de be
nodigde toestemmingen worden gegeven zal deze
omroepvereniging namelijk de directe reportage
reiayeren, die de Italiaanse televisie verzorgt van
de voetbalwedstrijd MilaanSantos. Zoals men
weet won Milaan de Europacup; Santos legde be
slag op de beker van Zuid-Amerika.
Mochten de voetballiefhebbers teleurgesteld moe
ten worden, dan volgt op Ferry Hoogendijks „On
der vuur" en het journaal een programmaatje
„Ontmoetingen" met o.m. de danseres Ellen Edi-
nov, de trompettist Nedley Elstac, de poppen
spelers Francien en Henk Abbing, de zangeres
Sylvia Gentil en in een sketch Janine van Wely
en Hans Pauwels. Om kwart voor negen een do
cumentaire ter gelegenheid van de bezinningsdag
van Veilig Verkeer onder de titel „Dat kan ook U
gebeuren". Wim lbo presenteert vervolgens de
negende aflevering van zijn cabaretkroniek, waar
in hij in het kort zijn overleden medewerker
Cruys Voorbergh zal herdenken.
De donderdagavond staat in het teken van
„Schuld en Boete". Nadat prof. Diepenhorst
eerst zijn forum heeft geleid en de nieuwslezer
heeft verteld wat er in de wereld te koop is, eerst
nog een aflevering van de nieuwe N.C.R.V.-
rubriek „Speciale berichtgeving", die wordt ver
zorgd door de afdeling actualiteiten van de
Het maandagavondprogramma begint met de
onverbrekelijke uitzendingen op kerkelijk ge
bied. „Logboek en Kenmerk". Na het journaal en
de politieke partijen om half negen de hoofdfilm:
„The Al Jolson story", met in de titelrol Larry
Parks en voorts o.m. Evelyn Keyes. De film geeft
een geromantiseerd beeld van het leven van de
eertijds ongekend populaire zanger AI Jolson
(tegenwoordig hoort men via de radio nog menig
maal zijn „Mammy", „Sonny Boy" en „Califor
nia" om maar enkele voorbeelden te noemen.
Al Jolson werd geboren in Rusland en wel in St.-
Petersburg (op 28 maart 1886). Zijn ware naam
was Asa Yoelson. Hij kwam als baby naar Ame
rika, waar hij op z'n dertiende jaar al optrad als
zanger in „Children of the Ghetto". Sindsdien
is het altijd bergopwaarts gegaan met zijn car
rière. Zijn optreden op Broadway trok altijd volle
zalen. Hij was dan ook een imponerende persoon
lijkheid, als hij met zijn zwartgemaakt gezicht en
z'n witte handschoenen aan op het toneel ver
scheen. Al Jolson noemde zich een jazz-zanger,
maar was dat beslist niet; zijn liedjes waren er te
commercieel, te sentimenteel voor. Het waren ge
wone populaire songs, maar als zodanig waren
ze van een ongekende klasse. Zijn grote populari
teit blijkt wel het best uit het feit, dat hij het
was, die werd uitgekozen om als hoofdpersoon te
fungeren in de eerste sprekende film die ooit werd
gemaakt. Men wilde het „geluid in de film" im
mers functioneel gebruiken en maakte dus een
musical. „The Jazz Singer" was Al Jolson. Na zijn
dood op 23 oktober 1950 in San Francisco
eerde Hollywood hem met de film die dus van
avond op de beeldbuis verschijnt en waarin men
nog veel oude liedjes zal horen. Liedjes, waarbij
menige luisteraar nog een traantje zal wegpinken.
De dinsdagavond is voor de N.C.R.V., die de
avond opent met het „Filmkader", waarin
Peter van Campen nieuwe films zal bespreken. Na
het journaal en „Memo" de eerste aflevering van
de komische serie „Beverley Hillbilly", die als
titel draagt „De Clampetts in de olie". De kijkers
zullen kennismaken met de familie Clampett,
waarvan de dochter met een gevangen bodem
onderzoeker thuiskomt. Dat is het begin van de
Beverley Hillbilly story: De Clampetts vader
Jed, dochter Elly May, neef Bog Jethro en moe
der Granny vormen een eenvoudige familie
uit Tenessee. Op hun land wordt een oliebron ge
vonden en dat levert hun zoveel op, dat ze naar
Hollywood vertrekken om daar het luie leventje
te gaan leven, dat ze uit de film kennen. Maar je
kunt niet zomaar een simpel mens in de society
overplaatsen; dat kon zelfs Elsa Doolittle niet in
„My Fair Lady". Zo'n soort conflictsituatie ont
staat ook daar in Hollywood, met allerlei komische
gevolgen. Vijf weken nadat de eerste aflevering
(september 1962) op de Amerikaanse televisie
schermen was verschenen, stond deze serie aan de
top der populariteit. Dat belooft dus wel het een
en ander. Interessant kan ook zijn de documen
taire, die Kees van Langeraad maakte over
Zeeuwsch-Vlaanderen. Hij beschouwt de enorme
veranderingen, die dit deel van ons land heeft
ondergaan door de snelle economische ontwikke
ling. Aandacht wordt o.m. besteed aan de ver
bondenheid met Belgisch Vlaanderen vooral
ook oude steden aan het steeds belangrijker
wordende toerisme, dé' plaats van de landbouw en
de industrie, de betekenis van het Kanaal van
Gent naar Terneuzen en aan de oudheidkundige
schoonheid van Hulst en Aardenburg. Om twintig
minuten voor tien zingt Caroline Kaart een aan
tal liedjes. Willy van Hemert regisseert dit „Lied
jes met Caroline".
Donderdagavond 11 oktober Schuld en Boete, een
stuk dat de gehele avond zal vullen. V.l.n.r. André
van Dijk, Manon Alving en Jna v. d. Molen.
WEEK
VOL MUZIEK
pen week voor de liefhebbers van muzi-
kale programma's. Zondag starten we
met een complete opera, nl. Macbeth van
Guiseppe Verdi; maandagavond komen de
liefhebbers van de lichte muziek aan hun
trekken met een heerlijke ouderwetse mu
ziekfilm. Verder de (ongetwijfeld aange
name) kennismaking met Caroline Kaart;
in „Voorstelling" vrijdagavond operazang
en zaterdagavond de George Mitchell Sin
gers. Behalve Macbeth nog een andere cul
turele manifestatie op hoog niveau, nl. een
televisiebewerking van Dostojewski's ver
maarde roman „Schuld en Boete". De kans
is groot, dat woensdagavond een topvoet
balwedstrijd te zien zal zijn.
Zondag vervalt het geplande K.R.O.-programma
met o.m. Willy Walden, die zijn televisiedebuut
zou maken in de serie Erik Sikkes. Ervoor in de
plaats komt een volledige uitzending van „Mac
beth". De Nord Deutscher Rundfunk verzorgt een
uitvoering van deze opera in verband met het
feit, dat het precies anderhalve eeuw geleden is,
dat de grote Italiaanse componist Guiseppe Verdi
werd geboren. Verdi was reeds op elfjarige leef
tijd organist van de kerk van zijn geboortedorp
Roncole. Hij zou evenwel als operacomponist zijn
grote faam verwerven. Van zijn reeks indrukwek-
Zondagavond IS oktober vervalt het gehele a
vondprogramma en wordt in Eurovisieverband
de opera Macbeth uitgevoerd. Carl Darrow
en Gerda Wismar tijdens een van de vele
scènes.
Dinsdag 15 oktober zullen we kennis kunnen
maken met Caroline Kaart, de vrouw van de
kortgeleden overleden acteur Hans Kaart. H
et geheel zal een gevariëerd liedjesprogramma
worden.
