Luchtfoto's in eigen beheer
:aterdagnummer
BOZEN - Uit gevangenissen en
kcimpen verspreid over heel Noord-
Italië zijn enkele dagen geleden de
hoofdrolspelers in een van de groot
ste naoorlogse processen van Italië
naar de centrale gevangenis van Mi
laan overgebracht. Begin december
zullen daar bijna zestig van de om
streeks honderd verdachten terecht
staan, die verantwoordelijk worden
gehouden voor de golf van terreur
die in 1961 het nu bijna 50 jaar oude
probleem-Süd-Tirol weer in de
schijnwerpers van de wereldpolitiek
heeft geplaatst. Ongeveer veertig
verdachten zullen bij verstek terecht
staan, omdat de Italiaanse carabinie
ri hun niet de hand op de schouder
hebben kunnen leggen.
Voor een deel zijn dat Zuidtiroolse
verzetsmensen die op ogenblikken
waarop de geboortegrond hun te
heet onder de voeten wordt, langs de
gemzenpaden over het dak van de
wereld een goed heenkomen zoeken
naar Oostenrijks Tirol.
De belangrijkste verstekfiguren in
het op 9 december beginnende pro
ces van Milaan zullen echter Noord-
tirolerSf Oostenrijkers zijn, die door
de Italiaanse justitie worden ge
doodverfd als de werkelijke leiders
Van wat niet alleen de Italiaanse ad
ministratie maar ook de grote massa
van de Duitssprekende Zuidtirolers
„terreur-golven pleegt te noemen.
ZUID-TIROL, waar zich een
verbeten schemergevecht
afspeelt tussen saboteurs en
carabinieri en alles draait
om een vorm van regionaal
bestuur, zoekt tussen terreur
en discriminatie naar een
vergelijkSi{( 0Z
I
éJi
t
ISSuB ■Si WÊÊÈÊÈ
ïllöl
KORT BELICHTEN VOOR
EEN LEUK SOUVENIR
Zaterdag 5 oktober 1963
EXPLOSIES VAN VERBETEN
SCHEMERGEVECHT
IVflensen als de voorzitter van de
reactionaire „Berg Ischl Bund"
uit Innsbruck, dr. Witmoser, die zal
worden aangeklaagd als de leider van
de B.A.S. Befreiungs Aktion Süd-
Tirol. Met hem zullen de Noord-Tiro-
ler journalisten Wolfgang Pflaun
ders en Heinrich Klier de voornaam
ste verstek-verdachten zijn.
In het proces van Milaan zal de open
bare aanklager naar verwacht wordt,
Oostenrijkers identificeren als de lei
ders van de terreuracties en de in per
soon terecht staande Zuidtirolers in
hoofdzaak als ondergeschikte maar
fanatieke uitvoerders.
Wie tijdens de bezettingstijd het verzet
in eigen land heeft meegemaakt,
moet allergisch zijn geworden voor kwali
ficaties als „terreur" en „terroristen". Zo
werden eerlijke en moedige verzetsdaden en
verzetsstrijders in alle bezette landen tij
dens de tweede wereldoorlog genoemd, niet
alleen door de Duitsers en de Italianen,
maar ook door een deel van de eigen be
volking. De verdenking van recidivisme
komt op, nu juist de Italiaanse carabinieri
en de Italiaanse pers zich voor de „getui
gende" aanslagen in Zuid-Tirol weer be
dienen in het jargon van de beruchte ja
ren uit de tweede wereldoorlog. De Itali
aanse kranten in deze streek braken deze
termen in zes koloms koppen op de voor
pagina's uit, zodra er weer een opslag
plaats van wapens wordt gevonden in de
Zuidtiroler Alpen. En aangezien de cara
binieri de laatste weken blijkbaar op goed
spoor zitten is dat bijna dagelijks het geval.
„Terroristi" En hoewel er voldoende
aanwijzingen zijn om de motieven van de
merendeels ultra-rechtse leiders van de
Befreiungs Aktion Süd-Tirol met grote
argwaan te beoordelen, gaat toch al gauw
de verbijstering overheersen over de ver
bluffende hardleersheid van een aantal Ita
liaanse bestuursambtenaren, staande ma
gistraten, politiemensen en politici. Blij
kens hun uitspraken schijnt hun voornaam
ste beoordelingsnorm voor alle Zuid-Tirol
problemen de gevolgen er van voor het
Italiaanse nationale prestige te zijn en te
blijven. Al te doorzichtig is hun pogen om
vanzelfsprekend Zuidtiroler ontevreden
heid. En zover is het nog lang niet.
overstemmen. Italië heeft echter welbewust
een kwart miljoen niet-Italianen binnen
zijn landsgrenzen gehaald en het begint
een halve eeuw nadat het daartoe het ini
tiatief nam tijd te worden, dat het de
volle consequenties, op de modernste wijze
toegepast, aanvaardt van de verantwoor
delijkheid voor zo'n omvangrijke minder
heid. En zover is nog lang niet.
Toen Italië in de eerste wereldoorlog,
hoewel strijdend met Duitsland en het
Oostenrijks-Hongaarse keizerrijk, zich in
geheime onderhandelingen liet overhalen
de kant van de geallieerden te kiezen en
zijn aanvankelijke bondgenoten de oorlog te
verklaren, stelde het daarvoor als voor
waarde, dat bij een geallieerde overwinning
het gehele Oostenrijkse gebied ten zuiden
van de waterscheiding die het toenmalige
Tirol in tweeën deelde aan Italië zou ver
vallen.
Italië beoogde daarmee in de eerste plaats
in het noorden een natuurlijke verdedi
gingslijn te krijgen. De nieuwe grens ging
lopen over Spitzen, Graten en Jochen op
een hoogte van bijna overal meer dan 3000
meter, waarin zich slechts twee winter en
zomer begaanbare Noord-Zuid-verbindin-
gen van betekenis bevinden: de Brenner-
en de Resia-pas. Ten tijde van de eerste
en de tweede wereldoorlog was dat voor
Italië een veiligheidsnorm van de eerste
orde. Vandaag heeft dit voordeel veel van
zijn betekenis ingeboet, maar in 1943, toen
het ineenstortende Italië voor de tweede
keer van de centrale oorlogspartij naar de
geallieerden overliep was het nog begrij
pelijk, dat de nieuwe Italiaanse leiders van
de oude administratie, er onmiddellijk weer
alles op zetten om in ieder geval die water-
scheidingsgrens en dus het bezit van Zuid-
Tirol uit de failliete boedel te redden. En
zij slaagden daar waarlijk weer in! Wel
echter moest toen in 1946 het Italiaanse
het vredesverdrag waren gezet een vol
gende Italiaanse regering het argument
hebben verschaft om bij de uitvoering van
het de Casperi-Gruber-akkoord een kunstje
uit te halen. Zij verschafte de daarin over
eengekomen Regionale Autonomie niet al
leen aan Zuid-Tirol maar aan het verenigde
gebied van het Duitse Süd-Tirol en het
Italiaanse Trente. Met als gevolg dat in
het regionale parlement de Duitssprekende
bevolking niet de grote meerderheid, maar
slechts éénderde van de stemmen kreeg.
De resultaten lagen voor de hand. Zij kwa
men er op neer dat: le in de regionale ap
paraten de Italiaanse ambtelijke meerder
heid vrijwillig volledig werd gehandhaafd;
2e in het regionaal-autonome gebied Tren-
tino-Tiroler Etschland (Trentino Alto Adi-
gaf »V )#Salurn
vredesverdrag werd getekend, Italië in een
speciaal akkoord, overeengekomen tussen
de Gasperi (Italië) en Gruber (Oostenrijk),
garanties geven voor een behoorlijk zelf
bestuur voor de Duitssprekende minderheid
in Zuid-Tirol. De garanties zijn wel gege
ven, maar op de uitvoering er van is nogal
wat afgedaan. Wel wordt nu op de scho
len in Zuid-Tirol Duits als voertaal ge
bruikt en wel durven de Zuidtirolers nu
hun eigen taal te spreken in het openbaar,
zonder het risico dat daar voor de oorlog
aan verbonden was.
Maar daarmee is niet alles gezegd.
Het gebied dat Italië op grond van het
beding van 1915 in 1919 van Oosten
rijk overnam, omvatte niet alleen Zuid-
Tirol maar ook het gehele Italiaans spre
kende gebied van de huidige provincie
Trente, tot aan het stadje Riva aan het
Gardameer, waar de Oostenrijkse keizers
zich gaarne onledig hielden. Toen waren in
de streek tussen Garda en Brenner de Ita
lianen de tweederangs burgers. In dit ge
bied eindigde het Duitssprekende stuk van
Zuid-Tirol naar het zuiden bij het plaatsje
Salurn. „Vrijheid voor Zuid-Tirol tot aan
Salurn" staat dan ook in meters hoge
letters op talrijke plaatsen langs het Oos
tenrijkse deel van de Brennerweg gekalkt.
Maar ook in het Italiaans sprekende deel
van de Oostenrijks-Hongaarse monarchie
ten zuiden van Salurn bevonden zich toch
nog enkele kleine Duits sprekende enclaves.
En het zijn die enclaves geweest, die nadat
in 1946 de handtekeningen eenmaal onder
ge) de rechterlijke macht bleef in handen
van Italianen van wie de meesten nauwe
lijks of niet Duits verstaan; 3e de politie
grotendeels Italiaans is; 4e een groot deel
/an de inkomsten van het gebied vooral
uit elektriciteit die in het Zuidtiroler ge
bied wordt opgewekt in het armere
Trentse gebied wordt besteed; 5e de Italia-
nisering van Zuid-Tirol voortschrijdt, met
name door een industrialisatie op het nog
uit de fascistentijd stammende thema van
aantrekking van Italianen uit het zuiden.
Het meest kenmerkende van de industriali
sering is dat zij nog maar in zeer geringe
mate is afgestemd op het scheppen van
arbeidsplaatsen voor kinderen van Zuid-
tirolse boeren, voor wie net als in Neder
land niet voldoende bestaansmogelijkheden
meer op het land liggen.
In de slepende reeks Oostenrijks-Italiaanse
onderhandelingen te Milaan, Klagen-
furt en Zurich gevoerd is gesproken
over een decentralisatie van de regionale
autonomie over de provincies Bozen (Bo>-
zano) en Trente maar de onderhandelin
gen zijn vastgelopen, vooral nadat in 1961
het radicalisme de kop begon op te ste
ken. De meest directe aanleiding voor het
opleven van het radicalisme schijnt te zijn
geweest het vonnis van een geheel Italiaan
se rechtbank over een groep van zeven
Zudtirolers jongens, die met een paar Ita
liaanse ambtenaren wat hadden gedronken,
en die later handgemeen met de Italianen
raakten, waarbij een van de Italianen over
de rand van een ravijn gleed en dood viel.
Van de zeven jongens werden er zes ver
oordeeld. Schuldig bevonden aan moord.
Volgens heel bedaarde Zuidtirolers met
wie ik sprak, is dit geweldig harde vonnis
voornamelijk het gevolg van spraakverwar
ring tijdens verhoren en proces, die hun
oorzaak vonden in het feit dat recherche
en rechters de Duitse taal niet beheersten.
Tijdens de opwinding daardoor veroorzaakt,
begonnen in de vroege zomer van 1961
in Zuid-Tirol de springladingen te ont
ploffen, in acties die vooral waren gericht
tegen hoogspanningsleidingen die van Zuid-
Tirol naar andere delen van Italië lopen
en tegen de spoorlijn van de Brenner naar
het Zuiden. Maar ook tegen standbeelden
van Italiaanse helden en zo. Het waren
manifestaties, die kennelijk waren bedoeld,
om het oog van de wereld te trekken. Zelf3
bij vele Zuidtirolers viel dat niet best.
Nog altijd niet. Ze zijn ontevreden over de
huidige situatie, maar voor deze wijze van
strijden staat maar een klein deel van de
boerenbevolking open, in hoofdzaak in de
streken waar de aanraking met de Italianen
het meest veelvuldig is.
Elders moet men er niet veel van hebben.
„Op deze manier zou het een conflict
worden tussen een groep reactionaire Oos
tenrijkers met twijfelachtig politiek verle
den en een sterke revanchistische inslag
en aan de andere kant het Italiaanse reac
tionaire, fascistische element dat juist in
het door het Italiaans fascisme gekoloni
seerde gebied van Zuid-Tirol nog zeer
sterk aanwezig is", zei mij een leidende fi
guur in de Zuidtirolse partij, die als
vele anderen zijn naam maar liever niet
genoemd wilde zien. „Je staat nu eenmaal
zó in de kartotheek van de carabinieri!"
Hij noemde het echter waarschijnlijk dat
de Noordtiroler leiding onder de Zuid
tirolers meer weerklank zal krijgen voor de
gewelddadige acties, wanneer nu eindelijk
de gematigde Italiaanse groepen de tegen
stand weten te overwinnen van de agite
rende fascisten, monarchisten en commu
nisten, om met snelle en concrete daden de
autonomie van het Duits-sprekende deel
van Süd-Tirol werkelijkheid te maken.
„Er is geen sprake van dat wij terug wil
len naar Oostenrijk", meende ook een an
dere Zuidtirolers, een vooraanstaande fi
guur uit het openbare leven, te mogen zeg
gen. Het is waar dat na het akkoord tus
sen Hitler en Mussolini, vlak voor de oor
log op de Brenner gesloten, ongeveer 90
procent van de bevolking van Zuid-Tirol
opteerde voor de mogelijkheid de Duitse
nationaliteit aan te nemen en te vertrek
ken naar het Derde Rijk. Zou de oorlog er
niet tussen zijn gekomen, dan zouden de
meesten vermoedelijk ook wel gegaan zijn.
Maar door de loop der gebeurtenissen zijn
er niet meer dan 70.000 naar het Rijk ver
trokken. Vrijwel alle anderen hebben na
de oorlog weer gekozen voor de Italiaan
se nationaliteit. En misschien zou nog al
tijd wel een belangrijk aantal Zuidtirolers
met gebied en al naar Oostenrijk willen,
wanneer Italië in E.E.G.-verband hen niet
duidelijk betere levensmogelijkheden te bie
den had dan Oostenrijk. Het prachtige
fruit dat in deze weken de takken van de
vruchtbomen in de onafzienbare boom
gaarden in de valleien die uit de gletscher-
wereld afdalen, bijna doet breken, en de
geurige wijnen van de meer zuidelijke hel
lingen, vinden gemakkelijker afzet via Ita
lië dan via Oostenrijk.
Maar er is ook een bloed dat spreekt.
Vooral in de emotionele conflicten
die zich hier bij herhaling blijven voor-
•Itt
1 is.
doen, doordat Italiaanse parlementariërs
het nationale prestige minder gediend ach
ten met een oplossing voor de zaak Zuid-
Tirol, die voldoet aan de normen van de
wereld van nu, dan met het hoog houden
van de faam van de in haar methoden niet
zo bijster kieskeurige carabinieri. Die ca
rabinieri mogen er dan wel in slagen ge
weldige wapenarsenalen te ontdekken in
de arendsnesten van de 40-jarige Passeier
smid Georg Klotz en de sinds 1961 voort
vluchtige „terrorist" Luis Amplatz, in de
wanden van de Nörderspitze en in de groe
ne balkons boven Bozen zelf de opstan
dige vogels waren zelf weer net gevlogen
in hun omgang met Zuidtirolers zijn de
heren wat minder gelukkig.
Voor de nieuwe golf van gewelddadighe
den die begin augustus losbrak, werd het
sein gegeven door het opzienbarende von
nis van een gerechtshof in Trente, dat te
oordelen had over het gedrag van een
grote groep carabinieri, die terecht stonden
op klachten van de vele in gevangen
schap verblijvende verdachten die op 9
december in Milaan zullen terechtstaan.
Klachten wegens verregaande mishandelin
gen door de verhorende carabinieri die in
tenminste één geval de dood van een
Zuidtiroler gevangene ten gevolge heeft
gehad. Hoewel de mishandelingen on
der meer met medische rapporten gestaafd
als juist werden erkend door het Trent
se hof, werden alle verdachte carabinieri
vrijgesproken in hoofdzaak op technische
juridische gronden.
Dat vrijsprekende vonnis heeft ook bij
alle gematigde Zuidtirolers een diepe ver
ontwaardiging gewekt, die te gemakkelijker
wordt gevoed door het feit dat natuurlij Ic
weer geven enkele Zuidtiroler deel uit
maakte van het Trentse hof. Ook de S.V.P.
de Zuid Tiroler Volkspartij, die allerminst
op de geweldacties is gesteld, liet zich
scherpe maar loyale woorden over het
Geheel boven: De Oostenrijks-Italiaanse grens loopt sinds Italië in
de eerste wereldoorlog Süd-Tirol op Oostenrijk buitmaakte, over de
hoogste bergkammen, waardoor een gemakkelijk te verdedigen
scheidslijn is ontstaan. Voor Tiroler activisten echter een grens die
meer mogelijkheden dan hindernissen biedt.
Boven: Hoewel sinds bijna een halve eeuw de Oostenrijks-Italiaanse
grens Tirol doormidden snijdt heeft „Alto Adige", op de zuidelijke
alpenhellingen, weinig of niets van zijn Oostenrijks karakter verloren.
Trentse vonnis ontvallen. Waarin het hard
leerse politie-apparaat aanleiding vond om
maar onmiddellijk de bureaus van de S.V,
P. met een bezoek te vereren en te begin
nen met verhoren van alle leden van het
S.V.P.- partijbestuur
Sinds het Trentse vonnis dreunen in Zuid-
Tirol weer de explosies. Zo niet van bom
men, gelegd door B.A.S.-aanhangers, dan
door het opblazen van een nieuw ontdekt
„terroristennest".
Op alle bruggen, spoorbruggen en bij alle
elektrische centrales houden zwaar gewa
pende patrouilles carabinieri de wacht,
met de automatische wapens in schietklare
positie.
Wolgens gematigde Zuid-Tirolers hebben
V de Italianen geen ongelijk ais zij ver
klaren dat de nieuwe golf van geweld niet
zijn directe oorzaak vindt in het Trentse
carabinieri-proces, maar in het feit dat de
reactionaire diehards in Oostenrijk met
deze nieuwe gewelddadigheden een aan
staan lijkende overeenkomst tussen
Zuid-Tirolers en verstandiger Italianen
verenigd in een „Commissie van 19" die be
gin oktober rapport zal uitbrengen aan re
gering en parlement in Rome brj voor
baat pogen te torpederen. Doel van de
B.A.S.-leiding zou dan zijn de reactionairen
van uiterst rechts en links al bij voor
baat tegen elke concessie aan de Zuid
tirolers in het geweer te brengen. De
B.A.S. wil geen oplossing voor Zuid-Tirol
binnen Itaiië, maar er buiten.
Wanneer dit inderdaad het effect van de
B.A.S.-activiteiten zou zijn, lijkt er maar
één middel tegen te zijn: een onmiddel
lijke ingreep van Rome in het gedrag
van het Italiaanse bestuur in dit gebied,
waardoor voorkomen wordt dat de B.A.S.
met haar explosies en pamfletten in een
sfeer kan werken die voor haar oogmerken
vruchtbaar is.
(Van een medewerker)
\Toor luchtfoto's zijn zware, kostbare camera's nodig
en een speciaal vliegtuig... dacht U misschien. In
derdaad zijn er zulke camera's, evenals speciaal voor
luchtfotografie en luchtkartering ingerichte vliegtui
gen. Maar voor een leuk souvenir van uw rondvlucht
boven Eelde, Schiphol of Zestienhoven hebt U aan uw
eigen camera genoeg mits er op die camera een sluiter
zit die tot 1/250 of 1/500 seconde gaat. En U hoeft de
stewardess niet te vragen het vliegtuigdeurtje voor U
open te maken (ze zou U trouwens zien aankomen)U
kunt gewoon door het raampje kieken. Als dat
raampje tenminste niet al te vuil is.
Amstelveen vanuit de lucht. De flats links zijn de
torenflats langs de weg Amstelveen-Ouderkerk; het
grote complex rechtsonder is de Amstelveense „Lijn
baan", toen nog in aanbouw.
Wanneer U uw eigen luchtfoto's wilt maken, moet U bij
het betreden van het vliegtuig meteen een plaatsje zoe
ken vóór of zover mogelijk achter de vleugels. Wanneer U
tussen de vleugels zit, krijgen noch U noch uw camera veel
te zien. En zit U pal achter de vleugels dan ziet U niet maar
uw camera wél een vertekend beeld door de hete luchtgolven
en uitlaatgassen van de motor.
Maar U hebt een goed plaatsje gevonden. Dan poetst U met
uw zakdoek de binnenkant van het raampje schoon. Wanneer
U daarvoor het gordijn gebruikt, wordt de stewardess te
recht boos. In uw camera stopt U een film van 21 Din
(gevoeliger hoeft echt niet. Integendeel!) en op de lens doet
U een geelfilter of als U het hebt een donkergeel of
lichtrood filter. Dat filter dient om het contrast in uw foto's
te versterken. Door nevel, luchttrillingen boven de aarde, stof
en andere oorzaken (o.a. straalbreking in het vliegtuigraam
pje) willen amateurfoto's nogal eens grijzig uitvallen. De
sluiter gaat op 1/250 of nog liever op 1/500 sec. Nee ,niet
om de snelheid waarmee het vliegtuig vliegt, maar om de tril
lingen van de motor op te vangen. In een zweefvliegtuig zou
U makkelijk met 1/100 sec. kunnen kieken, hoewel dat toch
ook vrij snel kan gaan. Maar daar is geen trillende motor.
De lens zetten we als het een zonnige dag is op ope
ning 5,6 anders op 3, 5 of 4. De afstand stellen we natuur
lijk op oneindig. En nu maar wachten op een leuk moment.
Vliegt U over uw straat, dan drukt U natuurlijk op de knop.
Gaat het toestel dan juist door de bocht, zodat uw kant de
laagste wordt, dan kunt U prachtig omlaag kieken. Dan boft
U. Wat dat kieken betreft: neem de camera in beide handen,
doch leun niet met de camera, handen of armen tegen het
vliegtuig (dus ook niet tegen het raampje!), want dan plant
het trillen van de machine zich voort in uw camera en krijgt
U trillings-onscherpte. Houdt de camera dus vrij! Als het
niet te heiig is en er is wat zon, dan zult U heel bevredigende
foto's krijgen..
