„GEEN VERHOGING KIJKGELD" Weer een gegadigde voor tv. Amerikaanse experts bij wrak Starfighter Voor wezen Humlikon wordt gezorgd k DEN HAAG BEWEERT MET KLEM: (Na mededeling van directeur-generaal der Belgische radio en televisie) Probeerde piloot boerderijen te ontwijken Dr. Van der Wal geeft functie bij Jaarbeurs op Maar verdriet heeft hen verdoofd JiM CRUYS V00RBERGH IS OVERLEDEN \s* 1 war n -' 1 Vandaag... CHRISTINE KEELER GEARRESTEERD GLOBKE GETUIGE IN NAZIPROCES MAAR VOOR HILVERSUM STAAT AL VAST: KIJKGELD GAAT OMHOOG C.R.T. VRAAGT OM CONCESSIE Indiscretie Reclame-t.v. Eerste ongeluk met Nederlands toestel Schietstoel I HITLERS SNOR HANDELSMERK INDONESIË WIL KUNSTSCHATTEN TERUG HEBBEN Over houtwal KOFFIEMELK IN KARTON PRINSES BEATRIX GAAT ZICH OP DE HOOGTE STELLEN IN DOUSADJ DUITSE MINIMUMPRIJS VOOR AARDAPPELEN Prof. Smit Sibinga overleden Gesloten kisten Hulp V De toekomst Saalborn Het Wereldgebeuren Erfenis Lady Barker Vaste gast VRIJDAG 6 SEPTEMBER 1963 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT (Van onze Haagse redactie) Nederlandse ambtelijke vertegenwoordigers hebben tijdens bespre kingen met buitenlandse collega's medegedeeld, dat de Nederlandse regering in de loop van 1964, vermoedelijk omstreeks oktober, het te levisie-kijkgeld wil verhogen. Dit is gebleken tijdens een persconfe rentie die de directeur-generaal van de Belgische Radio en Televisie, Paul van der Busse, woensdag te Brussel hield. Tijdens een uiteenzet ting over de verhoging van het Belgische kijkgeld van 840 naar 960 frank zei de heer Van der Busse, dat hem was gebleken dat ook Ne derland zijn kijkgeld moet verhogen in verband met het in gebruik stellen van het tweede t.v.-net De heer Van der Busse verkeerde in de veronderstelling, dat dat in Nederland reeds een bekend feit was, maar tot nu toe was van re geringszijde daarover geen woord losgelaten. Zelfs gistermorgen verklaarde de offi ciële woordvoerder van het departement van o.k. en w.: „Er is tot nu toe ten de- partemente nog nooit over een verho ging van het kijkgeld gesproken". Hoe officieel deze verklaring van het departement ook is, wij hebben noch tans goede reden om te twijfelen aan de juistheid en vooral omtrent de vraag of het verantwoord is, dergelijke uitdruk- Een pas opgerichte onderneming, de Commerciële Radio- en Televi siemaatschappij C.R.T., gevestigd aan het Noordeinde in Den Haag, heeft gisteren een aanvraag om een officiële concessie voor het uit zenden van tv-programma's met reclame naar de minister van o. k. en w., mr. Bot, gezonden. In deze concessie-aanvrage wordt ver zocht, om het gebruik van het in aan bouw zijnde tweede televisie-net of an ders van een toekomstige derde televi sienet. Tevens wordt meegedeeld, dat de C.R.T. aan alle gestelde eisen, die onder meer vervat waren in de door de Twee de Kamer verworpen televisienota Veld kamp-Scholten kan voldoen en andere redelijke eisen wil aanvaarden. Indien geen concessie voor het zenden op een van genoemde t.v.-netten kan worden verleend, dan verklaart de C.R. T. bereid te zijn, onder de daarvoor gel dende wettelijke regeuingen t.a.v. be heer door Nozema etc. voor eigen reke ning een t.v.-zender te laten bouwen. Daarom is tegelijk met deze concessie- vraag om een zendmachtiging aan de aa,nvrage voor dit laatste geval een aan- minister van verkeer en waterstaat, mr. Van Aartsen gezonden, aldus een mede deling van de directie van de C.R.T. PERSOONLIJK durf ik er geen eed op te doen maar een me neer, wiens zuster een vriendin is van de vriend van een dame die iets bij de volkshuisvesting is, verzekert mij dat onderstaande opmerkingen ontleend zijn aan authentieke brieven, die bij haar bureau zijn binnengekomen: Mijn vochtontwikkeling in de huiskamer is niet meer te houden. Even leg ik mij neer, om XJ en kele letters toe ie dienen. Mag ik ruilen met mijn buurman, daar die man weduwe is zonder kinderen. Ik heb een lekkaasje op zolder en die is naar beneden gekomen. Ik vraag geen woning, want die heb ik, daarom vraag ik U een an dere woning. De hond blaft de hele avond en met de kat is dat ook het geval. Het vijfde kind is op komst en staat voor de deur. Ik zit in nood in een onverklaar bare woning. Ik zou graag een aanval op uw goedheid doen. Zes jaar ben ik getrouwd met een kind van 2'/2 jaar. Ik hoop dat ik net zo opgeschil derd word als mijn buurman. De w.c. is lek aangezien wij er met z'n dertienen opkomen. Wilt U eens naar mijn bovenka mer komen kijken, die zit vol beesten. Ik lag al 2 jaar op bed met Isias. Ik hoop dat ik het goed schrijf, anders denkt XJ dat het een Pool se violist is. Ik ben verstoken van w.c. Stelt U zich eens voor burgemeester, XJ en uw vrouw samen op één em mer. De w.c. is bouwvallig, zodoende kunnen wij er niet langer op hui zen. Wij zitten zo krap, dat de mensen die naast ons wonen, die griep hebben ons door de dunne muren heen aansteken. Als XJ zelf eens poolshoogte komt nemen, kunt XJ ook de koorts krijgen. Ik ben een staande vrouw alleen, zodoende is mijn huis te klein. Er is geen plaats om de was te drogen. Mijn vrouw zit al tien dagen met haar ondergoed om hoog, maar er komt niemand kij ken. Zoals ik zeg: ik durf er geen eed op te doen. Maar mijn bron is be trouwbaar: de meneer die het mij verteld heeft maakt een uiterst fatsoenlijke indruk. Hij ziet er niet naar uit dat hij, willens en wetens, iemand iets op de mouw zou spelden, trouwens: zijn zuster is een keurig-nette weduwe, die nog in haar eerste leugen barsten moet. ELIAS. kelijke verklaringen nog af te leggen op dit ogenblik. Bij informatie in Hilversum bleek ons, dat men daar wel in zit met de indiscre tie van de heer Van der Busse, maar dat men met voorbereidingen tot de verho ging van het kijkgeld wel geheel ver trouwd is. In Brussel verzekerde de secretaris van de heer Van der Busse ons, dat er geen twijfel over is, dat de heer Van der Bus se tijdens zijn persconferentie inderdaad heeft medegedeeld, dat hem bekend was, dat Nederland reeds tot een kijkgeldver hoging heeft besloten ter bestrijding van de extra kosten van het tweede t.v.-net, dat volgend jaar in gebruik kan worden genomen. „Er zijn teveel getuigen van deze uitlating om twijfel omtrent de aard van de mededeling van de heer Van der Busse te laten bestaan. Een van de voornaamste oorzaken van de noodzaak tot verhoging van het kijk geld is, dat de aanvankelijke plannen van de regering om het tweede t.v.-net te financieren met opbrengsten van re clame-t.v. niet konden worden uitge voerd, toen de Tweede Kamer de com merciële t.v.-nota Scholten-Veldkamp verwierp. (Van een verslaggever) Gistermiddag nog zijn, behalve specialisten van de koninklijke luchtmacht, de nodige marechaus sees en met machine-pistolen be wapende leden van het lucht machtbewakingskorps, twee in burger geklede Amerikaanse mili tairen in Losser gearriveerd op de plaats waar gistermorgen de eer ste Nederlandse Starfighter is neergestort. Naar wij vernamen zullen de brokstukken nog enkele dagen moeten blijven liggen, om dat nog specialisten uit de Ver enigde Staten moeten overkomen om te helpen bij het vinden van de oorzaak van het neerstorten van het toestel. Overigens mist men nog een belangrijke getuige: ondanks nauwgezette naspeu ringen is men er niet in geslaagd een tas met papieren te vinden, die de om gekomen vlieger op zijn vlucht bij zich moet hebben gehad. Het is nauwelijks aan te nemen dat deze papieren zijn verbrand, omdat de cockpit zelf bijna niet van de vlammen geleden heeft. Heeft sergeant-vlieger eerste klas W. G. C. Evers (27) uit Arnhem nog kans gezien misschien ten koste van zijn leven een aantal boerderijen en huizen bewust te ontwijken? Oogge tuigen hebben verteld dat zijn Star fighter aan de westkant van de weg Losser-Oldenzaal een boerderij ter nauwernood miste. Maar voordat de straaljager de grond raakte is hij over nog drie of vier boerderijen heen gevlogen. Men zal nooit te we ten komen of dit nog het welbewuste doel van de vlieger is geweest. Naar alle waarschijnlijkheid heeft hij ge tracht de schietstoel in werking te stellen, maar was het al te laat. heer Niemeijer neer. Het toestel wipte nog over een lage houtwal, raakte op het daar achter gelegen weiland voor het eerst de grond, vloog door een twee de houtwal heen en bleef toen brandend liggen. De piloot lag vijf meter verder, omgekomen. „Men moet er niet aan denken wat er gebeurd zou zijn als er raketten aan het vliegtuig hadden gehangen" zei een mi litair. Prins Friedrich-Christian zu Schaumburg-Lippe, die van 1933 tot 1945 adjudant van propagan- daminister Josef Goebbels is ge- J E weest, is bij het tasten in zijn her- E S inneringen, die in feuilletonvorm E S worden gepubliceerd, ook op het S S snorretje van Hitier gestuit. E In 1934 stelde mijn vrouw aan E S Hitier voor dat hij zijn haardracht i S zou veranderen. Zijn kapsel en S zijn snorretje gaven de tekenaars i S van spotprenten altijd een aan- j loop, hield mijn vrouw hem voor, zo herinnert de prins zich. Hitier antwoordde dat men zijn handels- j merk niet moest veranderen, ook als sommige mensen het niet aar- j dig meer vonden. Het publiek was er in de loop der jaren zo aan ge- 5 wend geraakt, dat het zou rebelle- ren als hij plotseling een heel an- der uiterlijk zou hebben, meende E de „Führer". S „Persoonlijk kan het me niet sche- E E len, maar de mensen zouden van S E de ontbrekende snor een staats- s E zaak maken. Ze zouden duizenden S E conclusies trekken: ziekte, poging E S tot moord en zo voort en wat S S zou het voor de tekenaars verve- S S lend zijn als ik plotseling een S S knappe man zou zijn. Dat kan ik S hen niet aandoen", moet Hitler S S hebben gezegd. Het hoofd van de afdeling cultu rele zaken van het Indonesische ministerie van onderwijs en cul tuur, Indro Soegondo, heeft giste ren de hoop uitgesproken, dat Ne derland een aantal culturele voor werpen uit de oudheid, die het tij dens zijn bestuur over Indonesië uit het land heeft weggehaald, zal willen teruggeven. Een verzoek daartoe is reeds tot de Ne derlandse regering gericht, doch tot dusver is daarop geen reactie ontvan gen. Volgens Soegondo gaat het hier om authentieke voorwerpen waarvan geen tweede exemplaar bestaat en waarvan er vele zeer waardevol zijn. Toen de Starfighter boven het huis van de heer Niemeijer raasde viel de kap van de cockpit omlaag. Zij kwam hon derd meter verder in een weiland van de De voorzitter van de raad van bestuur van de Koninklijke Nederlandse Jaar beurs, dr. G- van der Wal, zal deze func tie neerleggen, wanneer de aandeelhou ders van de K.L.M. definitief overgaan tot zijn benoeming als plaatsvervangend president-directeur van de K.L.M. Dit is gistermiddag meegedeeld door drs. J. H. D. van der Kwast, algemeen directeur van de Jaarbeurs, tijdens de persconferentie ter inleiding van de ko mende najaarsbeurs in Utrecht. Door de 'reusachtige taak die de heer Van der Wal op zijn schouders neemt, zal hij de functie van voorzitter van het bestuur van de Koninklijke Nederlandse Jaarbeurs zeker niet langer kunnen blij ven vervullen, zo zei de heer Van der Kwast. Hij deelde voorts mee, dat defi nitieve mededelingen omtrent de muta ties in het jaarbeursbestuur eerst kun nen worden gedaan nadat de bestuurs colleges van de Koninklijke Vereniging tot het Houden van Jaarbeurzen en de N.V. Maatschappij tot Exploitatie van Jaarbeursgebouwen tot een besluit zijn gekomen. (Van onze correspondent) Als eerste in de wereld brengt de N.V. Vereenigde Veluwsche Melkproduktenfa brieken in Nunspeet over enkele dagen „geuperiseerde" koffiemelk in eenmali ge verpakking in de handel. De voordelen van de consument van de ze nieuwe vinding zijn in de eerste plaats de onbeperkte houdbaarheid van het produkt, zolang de kartonnen ver pakking tenminste gesloten blijft. Ten tweede het wegvallen van statiegeld door de eenmalige verpakking en ten derde de iets lagere prijs dan de thans in de handel gebrachte koffiemelk in flessen. Door de speciale bereiding van de koffiemelk treden gene smaak- en kleurveranderingen op. Prinses Beatrix zal tijdens het officieel bezoek van de koninklijke familie (van 3 tot 14 oktober) aan Perzië de herstelwerkzaamheden in het door de aardbeving van 1 september 1962 verwoeste dorp Dousadj gaan bezich tigen. De prinses heeft dit gistermiddag meegedeeld tijdens een persconferentie van de op haar initiatief opgerichte Europese werkgroep, die als eerste project de herbouw van het 180 km zuidwestelijk van Teheran gelegen Dousadj ter hand heeft genomen. In de tijd van 2% maand zijn al 60 van de in totaal 116 te bouwen huizen gereed gekomen, aldus de Israëlische leider van het project, David Mitch- nik. Bij deze bouw zijn namens de werkgroep 8 Nederlanders, 6 Fransen, 1 Amerikaan, 4 Japanners, 1 Australiër, 1 Oostenrijker, 2 Belgen, 1 Deen, 3 Engelsen, 1 Noor, 2 Zweden en 2 Zwitsers en voorts 59 dorpsbewoners en 20 studenten van de universiteit van Teheran betrokken. Nog voor de komende winter, die daar zeer streng kan zijn, zullen alle gezinnen in Dousadj weer een nieuw en tegen de kracht van de daar voorkomende aardbevingen bestand zijnd huis ter beschikking hebben. De inzamelingsactie onder de Europese jongeren zal, wat het Nederlandse aandeel betreft, op 9 november met een sluitingsavond in Tuschinsky in Amsterdam worden besloten. Er nu zoveel geld bijeen, dat in ieder geval de huizenbouw gefinancierd kan worden. Maandag heeft een aardbeving, welke veertig seconden duurde, 58 dorpen in Kashmir getroffen. Een van de dorpen zou van de aardbo dem verdwenen zijn. Berichten spreken over honderd doden en dui zend gewonden. Foto: Getroffen dorpelingen in Badgam, die alle bezittingen zijn kwijtgeraakt, zitten verslagen tus sen de puinhopen van hun huizen. De Westduitse regering heeft op 23 au gustus bij de E.E.G.-commissie een in tentieverklaring ingediend betreffende haar voornemen, minimum-invoerprijzen voor aardappelen in te stellen. De ter mijn van vijftien dagen, die volgens de E.E.G.-regeling tussen het afleggen van de intentieverklaring en het metterdaad invoeren van de minimumprijs moet ver lopen zal zaterdag a.s. verstrijken. Er is echter nog geen minimumprijs be kend gemaakt en tussen die bekendma king en de invoering moeten ook nog drie dagen liggen. Deze week zal de re geling dus nog niet ia praktijk kunnen worden gebracht. Het produktschap voor aardappelen maakt zich veel zorgen over het Duitse voornemen. Het heeft de minister van landbouw gevraagd, te trachten tot een regeling met de Duitsers te komen, eventueel op basis van een door Neder land te garanderen minimumprijs bij ex port. Zoals bekend heeft Nederland zo'n garantie vorige maand ook aangeboden voor komkommers en enkele andere door Duitse minimumprijzen getroffen of bedreigde tuinbouwprodukten. Duits land heeft dat aanbod toen geweigerd met het argument dat het niet wilde dis crimineren tussen Nederland en andere E.E.G.-partners. Op 67-jarige leeftijd is in Amsterdam overleden prof. dr. G. L. Smit Sibinga, sedert 1946 gewoon-hoogleraar in de geomorfologie en fysische geologie aan de universiteit van Amsterdam en een bekend auteur van populair-wetenschap- pelijke werken. (Van een correspondent) Het dorpje Humlikon, niet ver van Winterthur telde tot woens dagochtend iets meer dan twee honderd inwoners. Sindsdien zijn het nog slechts 174. De an deren, 38 gehuwden vaders en moeders en vijf ongehuw- den, zijn dood. En veertig kin deren in dit kleine dorp zijn wees geworden. De ramp, waarbij in een vliegtuig van Swiss-Air tachtig mensen bij Duerrenaesch om het leven kwamen, heeft dit kleine dorp lamgeslagen. Burgemeester en gemeenteraad zijn omgekomen. Het werk ligt er nage noeg stil. Alleen op de bedrijfsge bouwen van de boerderijen en in de fruitloodsen wordt wat gedaan door kinderen voor het merendeel. Zij gaan langzaam hun gang. Het vooruitzicht alleen verder te moeten leven heeft hen verdoofd. De ouderen staan op straat. De vrou wen hebben gehuild, dat is te zien en niet alleen de vrouwen. Zij praten over de 43 mensen uit het dorp, die woensdagochtend vrolijk naar Ziirich gingen voor het uitstapje naar Ge neve. Voor de meesten van hen was het de eerste vliegtocht, een gebeurte nis van belang. Het was ook hun laatste. Wanneer zij terugkeren zal niemand hen meer mogen zien. De. kisten blijven geslo ten. Dat is maar beter ook. Niemand zal ooit kunnen zeggen wat die drie ënveertig houten kisten precies heb ben bevat. De brand in het vliegtuig, de klap van de botsing met de aarde hebben met deze mensen verschrik kelijke dingen gedaan. Het zou een uitstapje geworden zijn. „Ze hadden zich er allemaal erg op verheugd' wordt in 't dorp verteld. „Sommigen hebben er nog. zwaar over gepraat, of zij zouden gaan dan wel anderen hun ouders of hun kinderen. Een paar hadden er echt wel een beetje voor moeten vechten om mee te kunnen". Bij hen die af-vielen strijden allerlei gevoelens om de voorrang. Vreugde om het behoud van eigen leven en deernis om de dood van anderen en het verdriet van de achtergeblevenen. Een oude boer hij was niet uitge nodigd zegt: „Had ik maar mee kunnen gaan, inplaats van een an der". In Humlikon deden de boeren- en tuindersgezinnen nagenoeg alles zelf, met de opgroeiende kinderen. Zij be werkten het land, zorgden voor het vee en hielden de vruchtbomen bij. De bedrijven zjjn er niet groot. Maar té groot in ieder geval voor kinderen, die niet ouder zijn dan zeventien jaar. En er zijn van die bedrijven nu, waar op alleen nog maar een paar jongens met een zusje zijn achtergebleven. Onder de veertig wezen van Humli kon zijn nog kleuters. „Hoe moeten we verder?" vragen de mensen zich af, die voor de deur van de nu geslo ten herberg staan. „We zitten midden in de oogst. En wie moet straks de leiding van de bedrijven overnemen" wie moet helpen? Arbeiders hebben we hier niet". derloze kinderen willen zorgen. „Ko men die mensen dan hier of moe ten de kinderen hier weg? En wat moet er dan van de boerderijen te recht komen?" Van alle kanten stroomt overigens de hulp toe voor de kinderen. In een dorp werd 20.000 francs opgehaald en de president van het kanton Zii rich, Rudolf Meier, heeft in een radio toespraak meegedeeld dat volgende week in het hele land voor deze kin deren een collecte zal worden gehou den. -VWWMWWWWWWWWWVMWWWWWAWIMWWWWWyWW Er is van alle kantons hulp aangebo den. Er zijn mensen, die voor de ou- - WË De gebroeders Meisterhans uit Humlikon verloren hun ouders en een oom bij de vliegramp met de Caravelle. Met een 78-jarige groot moeder blijven zij alleen op de boerderij achter. itMfiiiiiiÉ - Er zijn ook andere gevoelens. Die hebben betrekking op de toekomst. Christine KeeJer, die een centrale rol heeft gespeeld in het Profumo-schan- daal, is donderdagavond tegelijk met twee andere vrouwen beschuldigd van meineed en samenzwering om de justi tie in zijn werk te belemmeren. De twee andere vrouwen die tegelijk met Christine Keeler in staat van be schuldiging werden gesteld zijn de huis houdster van Christine, mevrouw Olive Booker en Paula Hamilton Marshall, met wie zij haar flat deelde. Christine Keeler, en de twee andere vrouwen, die donderdag werden gear resteerd, zullen vandaag voor de rech ter verschijnen. - "T - - BBJIPBp-1?.- - *e 5 AU* H In het Rode Kruisziekenhuis in Den Haag, waar hij eind augustus werd opgenomen omdat hij een hartaanval had gehad, is donder dagavond overleden de acteur Cruys Voorbergh. Hij was 64 jaar. Cruys Voorbergh werd 14 oktober 1898 te Kraksaan (Java) geboren en studeer de aanvankelijk in de medicijnen. Hij voelde echter meer voor een artistieke loopbaan en daar zijn ouders zich verzet ten tegen zijn plannen om toneelspeler te worden, studeerde hij muziek (viool). Hij verbond zich echter in 1918 in alle stilte bij het groot toneel onder Van Dal- sum, waar hij debuteerde. De omstan digheden waren ongunstig en Voorbergh werkte twee maanden op een kantoor. Daarna bezocht hij de normaalschool voor tekenleraren en haalde hij zijn akte m.o. Daar het ook met deze akte niet gemakkelijk viel een behoorlijke werk kring te vinden, gaf Cruys Voorbergh les in rhytmische gymnastiek en dans en voerde hij enige opdrachten uit op het gebied van de kerkelijke kunstnij verheid. I In 1925 keerde hij op de planken terug, allereerst bij het Nieuw-Nederlandsch Toneel, onder Saalborns leiding. In sep tember 1927 ging hij naar het gezel schap van Rika Hopper, waarop een en gagement bij het „Verenigd Toneel" (dir. Verkade en Verbeek) volgde. Toen Albert van Dalsum in 1929 het „Oost- Nederlands Toneel" oprichtte, sloot Cruys Voorbergh zich bij hem aan. Zijn creaties bij dit gezelschap waren al da delijk uiterst opmerkelijk. („Volpone", „De comedie van het geluk", „Beter dan vroeger") In 1942 was hij regisseur bij de Amster damse Opera, en een jaar later vormde hij een eigen gezelschap. Na de bevrij ding richtte hij in 1952 een cabaret op. Zijn grootste bekendheid heeft de overle den acteur-regisseur echter daarna ver worven, met het stuk „Voor het laatst lady Barker" van Hans Keuls, waarin hij drie rollen vertolkte. Met dit stuk ook vierde Cruys Voorbergh het vorige seizoen zijn 40-jarig toneeljubileum. De laatste jaren was hij niet meer vast aan een toneelgroep verbonden. Meestal ver tolkte hij gastrollen Zo speelde hij „La dy Barker" ook in Engeland en naar aanleiding van dit optreden was hem een rol in een nieuw stuk aangeboden, waarvoor Cruys Voorbergh in januari 1964 naar Londen zou vertrekken. Het laatste jaar was hij min of meer vast verbonden bij de Toneelgroep Cen trum bij Centrum zegt men „hij was een vaste gast" waarmee hij op 14 september de première van het eveneens door Hans Keuls geschreven stuk „Panggilan" zou geven. Cruys Voor bergh heeft voorts bekendheid verwor ven door de oprichting van het Neder landse Kostuummuseum in Den Haag. Foto: Cruys Voorbergh in het Rode- Kmisziekenhuis in Den Haag, waar hij eind augustus na een hartaanval werd opgenomen. Plotseling valt er een pijnlijke stilte rond de met bier bemorste tafel in het rumoerige café ergens in een dorp bij de Westduitse stad Frankfort. Ie mand heeft de verboden naam genoemd. In München bijt een Westduitse vader op zijn onderlip en kijkt tersluiks naar zijn vrouw die haar breiwerk heeft neergelegd toen de buitenlandse gast het onderwerp aanroerde. Van Berlijn tot Bremerhaven is de re actie gewoonlijk hetzelfde als het ge raamte van het antisemitisme in Duits land wordt tentoongesteld. Het is een verboden onderwerp. Het is dood, zegt de regering. Toch komen nu en dan incidenten voor. Toen het „duizendjarige rijk" na twaalf jaar in elkaar stortte bleek het dat het merendeel van de Duitsers diep ge schokt was toen de geallieerden de ver schrikkingen van de uitroeiingskampen aantroffen. Toen West-Duitsland in 1949 weer zelfbestuur kreeg werd het als een misdaad beschouwd om zelfs maar een antisemitistische opmerking te maken. „Tegenwoordig kun je op alles in West-Duitsland afgeven behalve op de joden", merkte iemand op. Er zijn voorbeelden. Twee jeugdige Westduitsers zijn tot ge vangenisstraffen veroordeeld toen ze hakenkruizen schilderden op een syna goge in Keulen op kerstavond 1959 waardoor een kettingreactie in het he le land ontstond. De 25-jarige Arnold Strunk en de 32- jarige Paul Schoenen werden ook ge vangen gezet omdat ze hakenkruizen hadden geschilderd op een gedenkteken voor nazislachtoffers en een synagoge. Ludwig Zind, leraar op een lagere school, vluchtte naar Cairo nadat een arrestatiebevel tegen hem was uitge vaardigd omdat hij een leerling een „joods zwijn" had genoemd. Een joodse vrouw die opgenomen was in het Westberlijnse ziekenhuis „Beh- ring" kreeg een hartaanval toen het be stek dat bij het eten werd geserveerd hakenkruisemblemen bevatte. Een on derzoek wees uit dat 62 van de 5500 bestekken van het ziekenhuis nog steeds de symbolen van het derde rijk droegen. De administrateur van het ziekenhuis werd ontslagen. Dit zijn gevallen die op zichzelf staan. Georganiseerd antisemitisme stierf in 1945. De Westduitse regering heeft verleden jaar een speciaal rapport uitgege ven waarin werd verklaard dat het an tisemitisme in Westduitsland niet meer leeft. Onlangs heeft de Westduitse mi nister van binnenlandse zaken, Her mann Hoechert, verklaard dat „het ex treme nationalisme dood" is en dat „sporadisch voorkomen van antisemi tisme zonder betekenis" is. De proces sen tegen nazi's naderen thans hun ein de en een tijdperk staat op het punt te worden afgesloten. Hoe valt de balans uit? Sommigen verklaren de afwezigheid van antisemitisme op grote schaal, door het feit dat er op het ogenblik slechts 30.000 joden in geheel West-Duitsland wonen. De meesten van hen zijn bejaar den, een leider van de Westduitse jo den, rabbi Hans Grunewald, zei on langs dat Hitiers opzet van een Duits land zonder joden hierdoor wel eens binnen 20 of 30 jaar werkelijkheid zal kunnen worden. Andere joodse leiders laten een opti mistischer geluid horen. Ze wijzen erop dat het aantal joden in West-Duitsland ondanks alles geleidelijk is gestegen. Ze verklaren met enig recht dat hun invloed veel groter is dan hun aantal zou doen vermoeden. Want de Westduitse joodse gemeen schap doet dienst als een nationaal ge weten. De secretaris-generaal van de gemeen schap, dr. Henrik George van Dam, heeft onlangs meegedeeld dat antise mitisme en neo-nazisme geen gevaarlij ke vormen hebben aangenomen in West-Duitsland. Niettegenstaande die verklaring luiden hij en het orgaan van de joodse gemeenschap, „Het Joodse Weekblad", nu en dan de alarmbel. Onlangs heeft dr. Fritz Bauer, procu reur-generaal van de provincie Hesse en een expert op het gebied van nazi misdaden, een schok in geheel West- Duitsland teweeg gebracht toen hij vol gens een Deens dagblad gezegd zou hebben dat het antisemitisme in het binnenste van de zwijgzame Duitsers broeit. Later verklaarde Bauer dat hij iets dergelijks nooit had gezegd en dat zijn woorden verkeerd waren uitgelegd. In het begin van de maand maart heeft de bondskanselier Konrad Adenauer de Duits-joodse broederschapsweek een spe ciaal tintje verleend door zijn landgeno ten te verzoeken weer aansluiting bij de joden na te streven. De president van het Westduitse par lement, Eugen Gerstenmaier, heeft eerder dit iaar de eerste stap gezet op deze weg door een bezoek te brengen aan Israël. In Bonn wordt in bepaalde kringen voorsDeld dat West-Duitsland streven zal naar een volledig aanknopen van diplomatieke betrekkingen met Is raël. Vroeger vreesde men dat de lan den van de Verenigde Arabische Repu bliek uit wraak de Oostduitse regering zouden erkennen. En onlangs heeft de Westduitse rege ring besloten om nogmaals drie iaar toe te voegen aan het nu al twaalf iaar durende programma van het zenden van goederen naar Israël om iets goed te maken van Hitiers wandaden. Het bedrag dat in 1963 aan ..gewetensgeld" zal worden betaald is 42,5 miljoen dol lar. De Westduitse leiders wijzen er echter nadrukkelijk on dat geld nooit goed kan maken wat Hitier beeft misdaan. Isra ëli's herinneren zich alles zonder meer. Het schijnt niet nodig te zijn de Duit sers Hitler in de herinnering te bren gen. Tn ieder geval is ..antisemitisme" een woord dat in West-Duitsland als onnet wordt beschouwd. Het zal zelden wor den uitgesproken. Maar is het gestorven? Er zijn geen overzichten en geen statistieken. Maar 'ncjividueel menen veel Westduitsers dat het zeker bestaat al zou het alleen maar zijn als iets hinderlijks op de achter grond. Een Westduitse uitgever zei: „wie kan zeggen dat het antisemitisme hier is gestorven Wie kan zeggen dat het waar dan ook niet meer leeft?" Een rechtbank in Hannover heeft be paald dat bondskanselier Adenauers persoonlijke adviseur, dr. Hans Globke, als getuige zal moeten verschijnen in het proces tegen twee voormalige Gestapo-officieren, die terecht moeten staan op beschuldiging van oorlogsmis daden. De twee mannen, Otto Bradfisch (60) en Guenther Fuchs (52), die in Lodz in Polen chef van de Gestapo was voor joodse zaken, worden ervan beschul digd meegeholpen te hebben aan het vermoorden van 233.000 inwoners van het getto in Lodz in 1942. I is het vijftien jaar geleden, dat in de Nieuwe Kerk te Amster dam de plechtige inhuldiging plaatshad van koningin Juliana.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1963 | | pagina 3