zaterdag nummer
Noord-Italïè is de bakermatvan de
Eurotels. Deze nieuwe vorm van verblijfs-
toerisme is de laatste jaren in het middel
punt van de belangstelling gekomen, voor
al omdat van Italië uit de „Eurotel-ge-
dachteover diverse landen van Europa
is verspreidTot dusver is in Nederland
een dergelijk gebouw nog niet opgericht,
maar er zijn sinds enige jaren plannen
voor de stichting van een Eurotel in Vrou
wenpolder. Een onzer redacteuren heeft
zeer onlangs enkele Eurotels in Italië be
zocht en er nader kennis gemaakt met de
organisatie en met de wijze, waarop het
Eurotel-idee in de praktijk is uitgewerkt
Zijn bevindingen zijn in onderstaande re
portage verwerkt
Geniaal-eenvoudig
Geen Jol-tent"
De raad vergadert
lïlen voelt zich „thuis'
Signor Vanzo had een idee
Maar wat zijn de kosten?
De cirkel gesloten
Zaterdag 10 augustus 1963
In Noord-lfalië, in de merendistricten, is een vrij groot aantal Eurotels verrezen. Vlakbij het
vissersplaatsje (een toeristenoord) Garda aan het Gardameer is er een gebouwd, van waar
uit men een prachtig uitzicht op het meer heeft. Dit Eurotel heeft tevens een fraai-aange-
legde tuin.
Bij het betreden van het Eurotel Garda dat o.m. in bijgaande reportage wordt beschreven
komt men in een fraaie hal, waar zich de receptie bevindt.
Het Eurotel Seiser Alm ligt achttienhonderd meter hoog in de Dolomieten. Het is bijzonder
geliefd als wintersportcentrum.
Deze (zeer voorlopige) schets van architect Groosman gaf een eerste idee van het Eurotel
Vrouwenpolder. Overigens zullen de plannen pas definitief worden uitgewerkt als vaststaat,
dat inderdaad tot de bouw zal worden besloten. Dit is afhankelijk van een aantal formele
besluiten waaraan thans wordt gewerkt en uiteraard van het afkomen van de rijks
goedkeuring.
Het wachtwoord
het
OEEL GAEDA kent hem, de Nederlandse
zakenman Pieter Sandbergen (55). Maar
spreek als Italiaan zo'n naam maar eens uit:
S-a-a-n-d-b-e-r-k-è-n. En té zware opgave
En daarom houdt men 't in Garda op de voor
naam: signor Piéter. Dat is voldoende. Ik zou
deze Nederlander 's middags ontmoeten in
het dorp op één van de terrassen bij het meer.
„Zeg maar dat je wacht op signor Piéter"
had men mij gezegd, „de rest komt vanzelf".
Het meisje, dat de bestelling noteerde, be
groette me als een oude kennis toen ik het
wachtwoord „signor Piéter" liet vallen. En
glimlachend zei ze: „Eurotel". Toen wist ik,
dat inderdaad alles in orde was: signor Piéter
Sandbergen is ook in Garda om het eens
mooi te zeggen de apostel van de Eurotel-
gedachte.
In Zeeland is het woord niet helemaal onbekend:
Eurotel. Het is nu al weer bijna twee jaar geleden,
dat er plannen werden gepubliceerd om in Vrouwen
polder een Eurotel te bouwen, een soort hotel, waar
in men een appartement kan kopen, dat tegelijkertijd
het recht geeft te verblijven in eenzelfde instelling
elders in de wereld. De plannen voor Vrouwenpolder
verwekten nogal reacties. Architect Groosman uit
Rotterdam had namelijk een gebouw van zestien
verdiepingen ontworpen en tegen deze hoogbouw
kwamen allerlei mensen in het geweer. Een derge
lijke „wolkenkrabber" zou het silhouet van Walche
ren bederven, meende men. In Vrouwenpolder zelf
hoorde men af en toe bij de tegenstanders het woord
„loltent" vallen. En verder waren er noga! wat for
mele bezwaren, ontleend aan het Streekplan.
Het project Eurotel-Vrouwenpolder was bekend ge
worden via een persconferentie, die in september
1961 in het gemeentehuis van Vrouwenpolder werd
gehouden. Daar ontmoette ik voor het eerst signor
Piéter van Garda, de zakenman Sandbergen, die met
enkele vooraanstaande Nederlanders de naamloze
vennootschap Eurotel-Nederland wilde oprichten. De
heer Sandbergen hield voor het kritisch-gestemde
groepje journalisten een enthousiast betoog, dat ken-
nèlijk gedragen werd door een stuk idealisme. Er
kwamen toen nogal zure vragen: het was niet hele
maal duidelijk of het idealisme van de organisatoren
geheel los kon worden gezien van zakelijke overwe
gingen. Waarom zou een Nederlands zakenman
zo redeneerde men geïnteresseerd zijn in een soort
hotelproject? Vermoedelijk om geld te verdienen.
Maar de bewuste zakenman liet alle cynisme op zich
stuk lopen als ware hij een stevige golfbreker op het
strand van Vrouwenpolder. Hij was inderdaad ge
grepen door het Eurotel-idee en daarom wilde hij
ook in Nederland een dergelijk project, zo betoogde
hij bij herhaling. De keus nu was op Vrouwenpolder
gevallen.
Dat was september 1961. Inmiddels had Pieter Sand
bergen zich uit het zakenleven (ertshandel) terugge
trokken en ging in Garda wonen. Voorlopig koos hij
domicilie in het Eurotel totdat zijn bungalow ergens
in de wijnbergen rond het Gardameer klaar zou zijn.
Maar als Vrouwenpolders burgemeester De Kam zijn
hulp nodig had, bijvoorbeeld om in de een of andere
bespreking de achtergronden van het plan uiteen
te zetten, reed hij naar Milaan, boekte een plaats in
het vliegtuig naar Amsterdam en de andere dag
stond hij in Vrouwenpolder, apostel in dienst van de
Eurotel-gedachte. Vandaar, dat men in Garda in het
let niet welk etablissement kan zeggen: signor Pié
ter. En het antwoord is dan: Eurotel.
Toen ik op hem zat te wachten op het terras bij het
Gardameer keek ik het mapje met documenta
tiemateriaal nog eens door, dat Sandbergen mij des
tijds had gegeven. En weer kriebelde die merkwaar
dige mengeling omhoog van bewondering voor het
eenvoudig-geniale idee met de argwaan van wat-zit-
hier-achter. Geniaal-eenvoudig is het idee inderdaad.
Elk Eurotel heeft drie verschillende appartement
typen (variërend in grootte), die in elk gebouw ge
lijk zijn wat afmeting, indeling en inrichting betreft.
Zo zijn de badkamers overal hetzelfde en zelfs de
schakelaars van het licht zitten in elk Eurotel op
dezelfde plaats. Tot de inrichting behoort onder meer
een kleine keuken, waarin een elektrisch fornuis plus
een ijskast, ook weer geüniformeerd, evenals servies
goed, bestek e.d. Men koopt een appartement in één
bepaald Eurotel, waar men dan mét de bezitters van
de andere appartementen tevens eigenaar is van het
gehele complex met de gezamenlijke voorzieningen
als grond, tuin, garage e.d. Elk jaar kan men beslui
ten zijn wooneenheid in te brengen in de „Euro
ketting", hetgeen betekent, dat het appartement aan
derden wordt verhuurd gedurende de tijd, dat men
er niet zelf is. Aansluiting bij deze ketting (overi
gens niet verplicht) geeft de bezitter automatisch
het recht in ieder ander Eurotel te verblijven. Dank
zij de gelijkheid van alle appartementen voelt hij
zich onmiddellijk overal „thuis". De administratie
van dit alles wordt centraal bijgehouden op het
hoofdkantoor van de overkoepelende Eurotel-organi-
satie in Bolzano, vanwaar men éénmaal per jaar een
afrekening krijgt. Het is allemaal héél simpel: „Je
kunt geen vraag stellen of Eurotel weet er een ant
woord op" had Sandbergen mij destijds gezegd. Nu,
ik was benieuwd: signor Piéter zou mij ter plaatse
inlichten.
Hij kwam aanzetten met een lange meneer. „Ik heb
hém maar meegebracht voor het geval je mij
niet gelooft" zei hij niet zonder ironie. De metgezel
bleek een tandarts uit Bilthoven, sinds kort bezitter
van een appartement in het Eurotel te Garda. Even
later kwam er nog een derde man bij overigens
bleek diens aanwezigheid toeval te zijn: signor
Pioantonio Caliari uit Malcesine, oud-directeur van
het toerisme in Bolzano en van de Olympische win
terspelen in Cortina d'Ampezzo. Dit drietal nu heeft
gedurende twee dagen me het Eurotel Garda getoond
en er met grote geestdrift over verteld. En het heeft
me ten slotte alleen gelaten: „Blijf hier nu maar een
poosje", zei signor Piéter, „hier heb je de sleutel van
je appartement. Je zult zien, ik overdrijf niet met
mijn verhalen."
Het woord „loltent" wilde nog niet uit mijn gedach
ten. Ik had het eens in Vrouwenpolder opgevangen.
Maar lieve help, hoe ter wereld was het mogelijk
om zo'n uitdrukking voor dit Eurotel te gebruiken?
Het léék er niet op! Men had mij gezegd, dat vrijwel
alle apartementen in gebruik waren. Dus veel men
sen, veel vertier. Maar er was vrijwel niets van te
merken: op de koele brede gangen ontmoette men
bijna niemand, alleen op het grote terras zaten een
paar mensen. Gedachtig aan allerlei geluidshinder,
die men in moderne bouw nogal eens aantreft, ging
ik naar mijn „appartement": een licht en ruim ver
trek, stijlvol ingericht, goed gemeubileerd, badkamer
plus keuken. Argwanend trok ik er in: scherp luiste
rend of ik last zou hebben van de buren. Maar het
bleef doodstil in het vertrek. Alleen het lichte zoe
men van de luchtverversingsinstallatie was ei te ho
ren. Géén radio, zelfs geen geluid van weglopend
water, een nogal eens voorkomend euvel in gebou
wen waar toiletten en badkamers boven elkaar zijn
gebouwd.
„Dat klopt" zei signor Piéter de andere dag. „Al
deze zaken zijn grondig bekeken. En ik kan je ver
zekeren, dat elk nieuw Eurotel weer een verbetering
betekent. Want alle ervaringen in de korte geschie
denis met deze organisatie opgedaan worden in de
bouw van nieuwe Eurotels verwerkt. Met Pinksteren
hadden we hier ruim zeshonderd gasten. Maar je
merkte er niets van, niemand had last van de ander.
Trouwens, als je zou merken bijvoorbeeld, dat je
buurman zijn radio hard aan heeft staan op zijn
balkon, dan bel je de directeur En deze man gaat
dan vriendelijk, maar dringend je buurman vragen
de radio zacht te zetten. De voorschriften zijn wat
dat betreft vrij streng: niemand mag de ander last
veroorzaken."
Aan één kant vond ik dat we) een plezierig idee,
maar tevens rees de vraag: heeft men als apparte
mentseigenaar nog wel iets over het centrale beheer
te zeggen? Of is men aan een betrekkelijke willekeur
overgeleverd? Signor Piéter glimlachte: „Ik heb je
gezegd, dat er geen vraag was of er zou een ant
woord komen. Luister: de eigenaren kiezen per
Eurotel een Eurotel-raad. Hier ben ik toevallig voor
zitter van de raad. Ik zal een paar stel notulen
halen, die bestudeer je maar eens rustig. En daarna
moet je maar eens antwoord geven op twee vragen.
Nummer één: zijn de eigenaren een paar doetjes, die
over zich laten lopen? Nummer twee: heb je de in
druk, dat het hier een loltent is?"
Ik heb de in het Italiaans én in het Duits gestelde
notulen gelezen. En ik moest signor Piéter ant
woorden: „Nee, de heren maken echt niet de indruk,
dat ze zich laten inmaken door de directeur of door
de centrale Eurotel-organisatie." Allerlei zaken
over het beheer van het gebouw bleken zeer uitput
tend te worden behandeld tijdens de vergaderingen
van de raad, zoals de aanleg en het onderhoud van
de tuin, het salaris van de parkeerwachter, enkele
noodzakelijk geachte veranderingen in het stelsel van
de automatische liften, voorts waren de financiën
van het collectieve beheer zorgvuldig nagekeken
door een daartoe aangewezen kascommissie. En als
één van de leden naar zijn mening geen bevredigend
antwoord had gekregen, dan werd direct toegezegd,
dat het bewuste punt zou worden onderzocht en dat
de raad zo spoedig mogelijk alsnog zou worden inge
licht. Nee, doetjes bleken de eigenaren van Eurotel
Garda niet.
En wat de loltent betreft: de indruk, die het Eurotel
op de toevallige bezoeker maakt, is die van een
uiterst modern en gerieflijk ingericht eerste klas
hotel, waar men er vooral op uit is de gasten zich
„thuis" te doen voelen. Men zou het zó kunnen zeg
gen: wie een tegengestelde uitdrukking zoekt voor
het woord „loltent" zou „Eurotel" kunnen gebruiken.
Akkoord, men voelt zich er dus thuis. Maar gesteld
nu, dat men in zijn appartement nogal wat boe
ken heeft ondergebracht, omdat men graag leest.
Als nu het appartement wordt verhuurd, wie garan
deert dan dat de boeken keurig op zijn plaats blij
ven? Ziehier het antwoord: alle strikt-persoonlijke
eigendommen worden bij verhuring van de kamer in
een centraal magazijn in het Eurotel opgeborgen
door de civiele dienst van het hotel. Zodra men te
rugkomt, wordt alles weer keurig teruggebracht.
Men ziet: aan alles is gedacht. Werkelijk aan alles:
voor diegenen, die niet in het restaurant eten het
wordt verpacht aan een privé-ondernemer is er
voor het kopen van de etenswaren een winkel met
een uitgebreide sortering. Men kan er zelfs asperien-
tjes aanschaffen... Maar men behoeft er niet te ko
pen: wie klant in het dorp is gaat rustig daarheen.
Voorts heeft elk Eurotel een wasserij. In het
wintersport-Eurotel Seiser Alm is er voor gasten
een speciale kapel, omdat de dichtstbijzijnde kerk té
ver weg ligt; in Garda is een tunnel onder de drukke
verkeersweg aangelegd zodat de gasten veilig het
meer en het strand kunnen bereiken. Elk Eurotel
heeft een interne dienst voor het schoonhouden van
de appartementen, ook wanneer die niet bewoond
zijn. Er is een eigen onderhoudsdienst, zelfs beschikt
men er over „eigen" geld, een soort „reischèques",
waarmee men in elk Eurotel terecht kan. Over het
saldo van deze chéques krijgt men aan het einde van
het jaar keurig rente uitgekeerd via het hoofdbureau
te Bolzano. Inderdaad, aan alles is gedacht.
Wie is eigenlijk op de Eurotel-gedachte gekomen?
Pieter Sandbergen heeft mij, zittend op het
solarium op het dak van het Eurotel Garda, het hele
verhaal verteld. Het idee is afkomstig van de oude
signor Vanzo uit Bolzano. Samen met zijn zoons
bezit deze Italiaan een grote bouwonderneming, die
al meer dan een halve eeuw bestaat. Signor Vanzo
nu kende in Merano een oud leegstaand hotel en hij
besloot het te kopen om in plaats daarvan een nieuw
hotel neer te zetten in de vorm van een flatgebouw.
Hij liet bekwame architecten het plan zó ontwerpen,
dat het in etappen kon worden uitgevoerd. Lukte
zijn plan om de appartementen als hotelflats te ver
kopen niet, dan zou alleen fase I worden uitgevoerd.
Het idee werd gelanceerd en ziet wat niemand
had verwacht gebeurde: het plan was reeds op teke
ning vrijwel uitverkocht, zodat het direct helemaal
kon worden gebouwd. Deze opvallende start kreeg
een even opvallend gevolg: tweede Eurotel te Seiser
Alm, voorts in Cortina d'Ampezzo, Florence, Rome,
Lido Venetië, München, Sankt Moritz, Bad Hofga-
stein, Biaritz, Santander, Madrid, Palma, Athene,
Taormina, Elba, Israël, Cap Ferrat, Nice, Seefeld,
Baersbronn, St.-Blasien..
Als alles goed gaat, komt in deze imposante rij óók
Vrouwenpolder. Maar.... vergeet de Eurotel-organisa
tie niet, dat de rentabiliteit in zuidelijker landen
vanzelfsprekend hoger ligt dan hier? immers, in de
winter kan men in zuidelijk gelegen gebieden zijn
appartement makkelijker verhuurd krijgen dan in
het Nederlandse klimaat. „Wij hebben daaraan ge
dacht" zegt zakenman Sandbergen. „In de zuidelijke
landen moeten we er bijvoorbeeld voor zorgen, dat
de aircontitioning honderd procent is, de kamers
moeten koel zijn. In Vrouwenpolder daarentegen zal
de verwarming zodanig moeten zijn, dat ook in de
koudere jaargetijden er de temperatuur behagelijk is.
Maar men moet niet denken, dat er in de winter geen
belangstelling zou zijn. In de eerste plaats gaat het
de eigenaren niet alleen om een „warme" vakantie,
het gaat hun om een rustig pied a terre te hebben.
En daarvoor is Vrouwenpolder uitmuntend geschikt:
met de nieuwe verbindingen is men vrij snel in de
grote centra, terwijl het er toch heerlijk rustig is,
midden in het Deltagebied. En bovendien kunnen we
het Eurotel gebruiken als een soort centrum voor
zakenconferenties. Grote bedrijven gaan soms met
hun staf een of twee weken naar „buiten" voor be
paalde bedrijfsconferenties En voorts denk ik aan
twee- of driedaagse bestuursvergaderingen van orga
nisaties e.d. Daarvoor zal het Eurotel Vrouwenpolder
uitermate geschikt zijn. En ten slotte: een aantal ap
partementen in dit Eurotel zal bestemd zijn voor
definitieve bewoning".
Hoeveel zo'n appartement zai kosten Dat hangt
van het moment af. waarop men kan gaan bou
wen Destijds zijn er prijzen genoemd in de orde van
grootte van dertig tot vijfenveertig duizend gulden.
„Maat we zijn sindsdien weer een paar jaar verder
en inmiddels zijn de bouwprijzen gestegen. Het is nu
moeilijk te zeggen hoeveel een appartement in Vrou
wenpolder moet opbrengen. Men wordt er eigenaar
van, dat wil dus zeggen dat het op naam komt door
overschrijving op het kadaster. Er kan ook hypo
theek op worden genomen. Dat ligt in Nederland
nogal makelijk, makelijker dan in Italië bijvoorbeeld,
waar de rente zeer hoog is.
„Hoe is de verhouding Eurotel tot de andere logies-
verstrekkende bedrijven?" Ik stel die vraag, omdat
ook in Vrouwenpolder op dit punt noal eens beden
kingen werden gehoord, bedenkingen gebaseerd op
concurrentievrees.
„Vraag het liever hem" zegt Pieter Sandbergen en
hij wijst op V.V.V.-man Caliari. En deze zet in voor
treffelijk Duits uiteen, dat de bouw van Eurotels
rond het Gardameer uitbreiding van de toeristische
activiteit ten gevolge heeft gehad. „Er zijn hier meer
hotels gekomen. Het Eurotel heeft een grote reserve
aan toeristische mogelijkheden aangeboord. Ik ben er
van overtuigd, dat dergelijke etablissementen een
niet te onderschatten categorie bezoekers binnen
brengen. Vergis U niet: het gaat hier niet om de
categorie van de miljonairs, maar veel meer om wat
men de nieuwe middenstand zou kunnen noemen,
directeuren van bedrijven, ondernemers, beoefenaars
van zelfstandige en vrije beroepen, kortom een groep
die zich deze investering kan permitteren. Meestal
zijn het mensen, die niet meer heel jong zijn: in hun
jonge tijd hebben ze hard moeten aanpakken en had
den ze het geld niet. Nu wel en ze zijn bereid voor
een rustig verblijf een bedrag neer te tellen."
De tandarts glimlacht: „Ik ben er een voorbeeld
van", zegt hij. „In mijn jonge jaren had ik aan een
Eurotel niet kunnen denken, nü wel. Het rendement
van mijn geld is in procenten uitgedrukt misschien
niet zo heel groot, maar het komt er op neer, dat ik
mijn vakantie voor niets heb. En dan laat tk allerlei
nevenvoordelen maar buiten beschouwing."
„Noemt U er eens een paar?"
„Als mijn dochter enkele maanden naar Frankrijk
wil om haar Frans op te halen, kan ze in een Frans
Eurotel. Ik kan familie of kennissen een goedkope
vakantie bezorgen door hun mijn appartement aan
te bieden, ik kan makkelijk naar de wintersport.
Heus, deze Eurotel-organisatie is perfect. En in
Vrouwenpolder mogen ze in hun handjes klappen
wanneer er daar één zou komen..."
En met deze opmerking is de cirkel gesloten:
terug op het uitgangspunt Vrouwenpolder. Daar
is het allemaal begonnen wat Nederland betreft,
daar werd twee jaar geleden een persconferentie ge
houden, waar ene heer P Sandbergen een geestdrif
tig betoog hield over de organisatie van de Eurotels.
Sindsdien is het project nog maar een paar kleine
stapjes verder gekomen en is het begin van de bouw
nóg niet in zicht. De Italianen in Bolzano, die de lei
ding van de overkoepelende organisatie in handen
hebben, begrijpen er niet alles van, een Streekplan
is voor hen nogal een vreemd begrip en het is hen
niet een twee drie aan het verstand te brengen, dat
er zelfs een minister toestemming voor moet ver
lenen. Maar zakenman P. Sandbergen alias signor
Piéter van Garda bezweert hen maar af te wach
ten, want hij heeft het vertrouwen, dat het in orde
komt.
„Al is het wel eens moeilijk vertrouwen te blijven
houden", zegt hij een beetje grimmig bij het afscheid
nemen in Garda. „Maar ik garandeer je, als ik ze
tllemaal eens hier bij elkaar had, vanaf de minister
tot en met de raad van Vrouwenpolder en daartussen
iedereen van rijk en provincie, die iets met de bouw
van het Eurotel te maken heeft of te maken krijgt,
dan was de zaak in hooguit twee dagen bekeken.
Want zeg nou zelf: als je hier één keer bent geweest,
dan word je Eurotel-propagandist..."
Een opmerkelijk idee: minister Bogaers, meneer
Vink van het Nationale Plan en meneer Huisman
van de directie Bouwnijverheid verder alle provin
ciale autoriteiten, de commissaris der koningin en de
leden van Ged. Staten, de vaste commisie plus ir.
De Vink van de P.P.D., burgemeester De Kam en
zijn raad, enfin noem ze maar op, allemaal met een
Fokker Friendship naar het Eurotel in Garda. De
afgevaardigden van de natuurbescherming mogen
ook mee. En in gedachten zien we ze al zitten op een
terras bij het meer: een meisje komt de bestelling
rondbrengen en op een teken van de minister zelf
roept het hele Nederlandse gezelschap: „signor Pié
ter". En stralend zingt het meisje terug, terwijl ze
koele Campari serveert: „Eurotel". Wie weet zou
de week daarop de eerste paal in Vrouwenpolder
worden geslagen
