MINISTER DE JONG: NIET ANTI LAND- OF LUCHTMACHT „Defensie, departement zonder supporters" Groep mensen in Losser weet nog van niets Suikertekort noopt tot dure import TOPINDUSTRIEEL ZAGEN IN 1962 HUN INKOMSTEN Snelle carrière Kritiek Niet defensief s m .v- „Waar woon ik?' OOGST BEGONNEN IN OOSTELIJK FLEVOLAND ONTVANGER NAM GELD VAN KERK EN GEMEENTE „KRITIEK WERD NODELOOS OPGEBLAZEN" Omyl insecten- doder... in de bus die 't langste spuit! - W i *t.I ftWbd 51#. .dl RAADSEL GEHEIMZINNIGE GAT OP SCHIERMONNIKOOG WELLICHT OPGELOST Waar wonen wij donderdag Zwaarst gedupeerden i, I Wil r-r f i w .5 V'K f^ff^ &1S: President Soekarno voor tapgesprek in Manilla Winsten minder vlot omhoog Niets gehoord Peru's nieuwe president beëdigd Visite van Zahir DINSDAG 30 JUDI 1963 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT 3 Van onze Haagse redactie). „Ik ben Nederlander, maar moet ik dan per se anti-Duits of Engels zijn? Ik ben marineman goed, maar betekent dat dan automa tisch dat ik tegen de land- of luchtmacht ben Och, kom, haalt de nieuwe minister van defensie P. J. S. de Jong de schou ders op. Hij reageert wat geërgerd op de kritiek die hier en daar is gerezen nu hij als staatssecretaris van de marine is overgestapt naar de top van het departement. De marine krijgt nu een streepje voor, zo vreest men vooral in landmachtkringen. De minister wuift die kritiek weg. „Nodeloos opgeblazen", zegt de kleine, oud-on derzeebootcommandant, die na een bliksemcarrière bij de marine, nu 48 jaar oud de zware last op zijn schouders te torsen krijgt van wat in Den Haag algemeen wel „het meest ondankbare departement" wordt genoemd. afbouw lag. Deze O 24 verwierf zich grote faam In de annalen van de ge allieerde maritieme geschiedenis. Na de oorlog kwam l.t.z. De Jong op de marinestaf in Den Haag en werd in '48 adjudant van minister Schokking en vervolgens van de staatssecretaris van marine vice-admiraal Moorman. In '51 kreeg hij het bevel over Hr. Ms. „De Zeeuw" en in '53 werd hij als staf officier gedetacheerd bij de geallieerd commandant voor de Kanaalstriidkrach- ten in Portsmouth. In '55 werd hij waar. nemend chef-staf van de inspecteur-ge neraal van de marine en adjudant in gewone dienst van H. M. de Koningin. Drie jaar later werd hij als kapitein ter zee belast met het commando over de nieuwe jager Hr. Ms. „Gelderland". Va rende op dit schip kreeg hij in '59 bericht dat hij was benoemd tot staatssecreta ris van marine. Als opvolger van de staatssecretaris die hij als adjudant ge diend had. Een helikopter haalde hem dit nu nog lege bureau zullen depone- van boord en bracht hem over naar Den Haag. Een lastig departement? „Ik zie het niet zo zwaarmoedig in". In de afge lopen vier jaren heeft de heer De Jong voldoende ervaring opgedaan met de politiek meent hij. Hij lieeft op die vage scheidslijn gewandeld van het militaire en het politieke leven en kent als vak man aan de ene kant de problematiek van de bevelvoering, van strategische concepties anderzijds de beleidsaspec ten, planning op lange termijn en poli tieke verhoudingen. Hij vraagt: „Waar om vindt men het zo bijzonder dat een oud-marineman op deze plaats zit? We hebben toch ook het omgekeerde ge had landmachtexponenten als Dyx- hoorn en Fiévez". Voorovergeleund op het bureau, dat nog maar enkele dagen geleden ontruimd werd door zijn voorganger Visser, filo sofeert de minister over de toekomst: de waslijsten van „helaas" onvervulbare wensen die elk krijgsmachtonderdeel op dit nu nog legeg bureau zullen depone ren, het knopen doorhakken, het opstel len van prioriteiten, het touwtrekken om de financiën. En over die kritiek zegt hij: „Het zou niet eens denkbeel dig geweest zijn als ik uit vrees het odium op me té laden de marine te be voordelen, juist naar de andere kant was omgeslagen en de andere partijen zou voortrekken Maar minister De Jong schudt het hoofd: ook dat gebeurt niet. Hij heeft zich voorgenomen zich op dit punt nimmer in de „defensieve hoek" te laten manoeuvreren. Iedereen krijgt bij hem de gelegenheid zijn pro's en contra's naar voren te brengen, maar hij neemt de beslissing. in Indië. In de meidagen van '40 was hij in Rotterdam belast met het afbouwen van de O 21 en O 24. Gedurende de oor log was hij eerste officier en later com mandant van de O 24, een boot die in de meidagen van 1940 nog net kon wor den weggesleept uit de brandende dok ken van Rotterdam waar zij onder toezicht van l.t.z. De Jong voor de Als staatssecretaris heeft hij ervaren hoe moeilijk sommige politieke beslis singen kunnen zijn. Toen hij in 1961 besloot tot het niet verwapenen van de kruiser „De Ruytcr" en het te rugnemen van de straaljagers van de „Karei Doorman" wekte dat een storm van kritiek. Ook nu. als minister zal onvermijdelijk de kritiek volgen. „Financiën en defen sie zijn de twee enige departementen die praktisch geen supporters hebben", zegt hij zelf. LANDBOUWSCHAP Over de berichtgeving inzake de verho ging van de suikerprijs met 2 cent per kg is enig misverstand ontstaan. Daar om merkt het landbouwschap het vol gende op. In het kader van het garantiebeleid wordt er van uitgegaan, dat aan de Ne derlandse consument de gemiddeld aan de produktie van suiker verbonden kos ten en risico's in rekening worden ge bracht. Daartegenover verplicht de teler zich de geproduceerde suiker tegen deze prijs aan de Nederlandse consument be schikbaar te stellen, voorzover deze con sument althans suiker gebruikt. Onder de huidige verhoudingen betekent dit, dat de consument over Nederlandse suiker kan beschikken tegen een prijs van ongeveer 64.per 100 kg (exclu sief accijns en omzetbelasting), terwijl op de wereldmarkt 100.moet worden betaald. In het systeem van de hier te lande gevoerde landbouwpolitiek kan de teler dus niet van deze veel ho gere wereldmarktprijs profiteren, zoals hij omgekeerd bij een lagere wereld marktprijs verzekerd is van een hogere op de produktiekosten gebaseerde prijs, althans voorzover de produktie de binnenlandse consumptie niet over schrijdt. Mede door de krappe suikerbietenprijs van 54.per 1000 kg het land bouwschap heeft bij het prijsoverleg een hogere prijs bepleit - is de animo om suikerbieten te verbouwen aanzienlijk verflauwd en is het areaal belangrijk in gekrompen. Een mindere verwerking door de suikerfabrieken veroorzaakt een stijging van de verwerkingskosten per 100 kg suiker. Daarom moest thans de consumenten prijs met 2.per 100 kg worden ver hoogd om bij gestegen verwerkingskos ten toch een bietenprijs van 54.per ton te kunnen realiseren. De daling van het areaal suikerbieten heeft ook tot gevolg dat thans onvol doende suiker wordt geproduceerd om de binnenlandse consumptie te kunnen dekken. Er moeten dus grote hoeveelhe den worden geïmporteerd en wel tegen een veel hogere prijs dan aan de Neder landse teler in rekening wordt gebracht. De buitenlandse suiker wordt evenwel tegen de in de huidige omstandigheden relatief lage binnenlandse prijs beschik baar gesteld. Er moet derhalve thans op de suiker een belangrijk bedrag worden toegelegd, hetgeen de belastingbetaler dit jaar bij de huidige prijsverhoudin gen wellicht op 40 miljoen komt te staan. (Advertentie) VOORDELIG De Omyl bus spuit 7 volle minuten. Het langst van allen! In 5 seconden is uw kamer insectenvrij. 80 spuitbeurten! BAAK Omyl bevat 7 insectendoders, doodt snel en zeker motten, vliegen, muggen, larven, ke vers, wespen, enz. VEILIG Omyl is niet prikkelend voor ogen of keel. Slapen gaan? Omyl maakt ook de slaap kamer insectenvrij! FRIS Omyl geurt fris en aangenaam. Zomeravond? Deuren open? Met Omyl blijft uw idylle in sectenvrij I TWEE DAGEN VOOR GRENSOPSCHUIV1NG Trouwens, dat defensieve ligt niet in zijn karakter, weet men in marinekrin gen te vertellen. Hij heeft een bezonken oordeel en een evenwichtige natuur, zegt men. In de verhalen over deze oud zeeofficier keren twee kenmerken steeds weer terug: geduld en vasthoudendheid. Kan het anders bij een minister die op de legendarische O 24 tijdens de oor logsjaren 25.000 kilometer zes maal de omtrek van de aarde over de we reldzeeën zwierf Petrus de Jong werd in 1934 als luite nant ter zee beëdigd. Niet lang daarna werd hij geplaatst bij de onderzeedienst Zeer waarschijnlijk is het raadsel van het geheimzinnige gat op Schiermon nikoog opgelost. De „New York He rald Tribune" meldt, dat een soortgelijk gat in Charlton in Engeland is ont staan door het inslaan van een meteoor. Het Engelse leger, dat de zaak in on derzoek had, heeft een meteoor van on geveer 250 gram gevonden, die een gat van ongeveer 2j/2 meter had gemaakt. Deze ontdekking heeft een einde ge maakt aan vele fantasieën, die over deze gaten waren ontstaan. Er waren zelfs verhalen, dat er vliegende schotels wa ren geland. In Schotland, in Berwick- share heeft men twee gaten gevonden, die op een afstand van vier meter van elkaar liggen. De „New York Herald Tribune" noemt ook nog het mysterieu ze gat op Schiermonnikoog, waarbij het blad vaststeld, dat het Nederlandse mi nisterie van defensie dit nieuws pas na drie wegen bekendmaakte uit in tegen stelling tot de openhartigheid van de Engelse legerinstanties. (Van een onzer verslaggevers). Terwijl de schijnwerpers van de publiciteit rond de komende terug gave van enkele grensgebieden aan de Duitse bondsrepubliek zich de afgelopen weken hebben geconcen treerd op Elten en Tudderen ge beurt er iets onbegrijpelijks met een stukje van de provincie Over- ijsel, dat nu nog tot de gemeente Losser behoort, maar dat woens dagnacht eveneens weer Duits zal worden. 41 Nederlandse staatsburgers en twee Duitse landbouwersgezinnen die donder dagmorgen ingezetenen van de bondsre publiek zullen zijn geworden staan na melijk volledig in de kou: ztf hebben geen bericht van de overheid gehad dat de grens zal worden gewijzigd, laat staan enige andere voorlichting. Door deze volstrekte veronachtzaming van de belangen van dit groepje Neder landers zullen de betrokkenen straks voor buitengewoon onaangename verras singen staan, zoals een veel duurder le vensonderhoud bij een Hollands inko men, een automatische uitschrijving uit het ziekenfonds, verplichting tot vertze- kering tegen W.A. van hun bromfietsen en het ontbreken van een nieuw adres. Omdat de betrokkenen daarvan niets is verteld, zitten zij straks met de schade en de brokken. „Is het geen schandaal?" zei ons luite nant-kolonel W. Soeten, commandant van de 15e afdeling' lichte lua mobiel in Wezep, toen wij hem met een bundeltje post bij een brievenbus troffen aan het begin van het zandpad naar zijn tot 'n geriefelijke woning verbouwde oude boerderij. beek aan het eind van de Gildehau- serweg. Achter deze boerderij treffen we de 30 Lossernaren die door de terugkeer van het stukje grond waarop zij, in zes dub bele commiezenwoningen gehuisvest, straks het zwaarst gedupeerd zullen worden. Van de twaalf gezinshoofden werken er negen in Nederland en drie in Gronau. De heer Brilman, met 10 jaar de langste bewoner van 'n apparte ment in dit vroegere commiezenwijkje, werkt op de vliegbasis Twente. „Wij hebben nog van NIETS gehoord", vertelt hij, zodat wij vol zitten met vra gen waarop men ons geen antwoord kan geven. Ook het gemeentebestuur van Losser kan ons niets vertellen. Eer gisteren had ik een kameraad hier en van hem hoorde ik toevallig dat we automatisch uit het ziekenfonds worden uitgeschreven en ons dan bij de Kran- kenkasse in Gronau zullen moeten ver voegen. De sociaal verzorgster op de ba sis is er na veel telefonades alleen maar achter gekomen dat ik als de weerlicht moet zorgen voor een groene kaart bij mijn bromfiets, anders kom ik de grens niet meer over om naar mijn werk te gaan". Hf V - 1! ft 4 Ongeveer 270 mensen zijn maan dagochtend onder een stralende zon in Hoek van Holland van start gegaan voor de strandzes- daagse naar Den Helder. (Advertentie) KOKEN HIELP OOK NIET. Een waar schuwing aan een 14-jarige Engelse jon gen dat het roken van sigaretten zijn groei zou belemmeren heeft een ave rechtse uitwerking gehad. De jongen stal 200 sigaretten en rookte er 180 ach ter elkaar op. Hij bleef echter 1.90 m lang...._. „Waar woon ik volgende week?" vroeg hij. „Met de beste wil van de wereld weet ik niet wat met ingang van donderdag mijn nieuwe adres zal zijn. De overheid heeft ons immers niets bericht. Alleen de P.T.T. stuur de een briefje: donderdagmorgen vroeg wordt uw telefoon afgesloten. Het is toch geen manier de betrokke nen zo onkundig te laten van wat er gaat gebeuren, zodat zij zich niet kunnen voorbereiden?'' Eind maart 1962 kwamen overste Soe ten en zijn vrouw in het verbouwde boer derijtje op de grond van het mede naar Duitsland terugkerende erve Oevermann te wonen. Na veel wikken en wegen kre gen zij telefoonaansluiting waarvoor uitgerekend 15 man aan het werk zijn geweest via een lange, aan palen op gehangen lijn naar de meer bewoonde wereld. Elektriciteit heeft de tot landhuis ver bouwde woning van het echtpaar ook, maar dat wordt uit Duitsland betrokken, hetgeen de vraag doet rijzen of het wer kelijk onmogelijk zou zijn de Nederland se telefoonaansluiting maar te laten be staan. „Correct was men alleen geweest wanneer men er voor had gezorgd dat ik direct kan overschakelen van de Ne derlandse naar de Duitse telefoondienst", vindt de overste, die overigens weinig bezwaren heeft tegen het feit zelf dat hij volgende week in Duitsland komt te wonen, al zal dat het huishoudelijke bud get wel verzwaren. President Soekarno van Indonesië is gisteren in de Phüippijnse hoofdstad Manilla aangekomen, waar vandaag een Indonesisch-Philippijns-Malakkaan- se topconferentie over de kwestïe-Ma- leisië begint. (Eerder deze maand is in Londen een overeenkomst getekend op grond waarvan op 31 augustus de fede ratie-Ma leisië wordt gesticht, die Ma- üakka, Singapore, Serawak en Brits Noord-Borneo omvat). Behalve president Soekarno nemen aan de topconferentie in Manilla deel presi dent Diosdado Macapagal van de Phi- lippijnen en premier Abdoel R.achman van 'Malakka. Een aantal Philippijnse en Malakkaan- se functionarissen meent, dat president Soekarno Maleisië als een westelijke „staat tegen Indonesië" ziet, dat zijn streven in de weg staat om van Indo nesië het belangrijkste land in Zuidoost- Azië te maken. Zij geloven dat presi dent Soekarno in het bijzonder gekant is tegen voortgezette Britse beheersing van bases in Malakka, Singapore en Borneo. Indonesische linkse en nationalistische organisaties hebben geëist, dat Indone sië als vergelding voor de stichting van Maleisië Brits eigendom in Indonesië nationaliseert. vwwwvwwwwwvwvwwwwwwwwwwvwwvm/i In oostelijk Flevoland is men begonnen met de oogst. Dat betekent, dat van omstreeks twintigduizend hectare land gewassen moeten worden binnenge haald. Hiervan is ongeveer zesduizend hectare beteeld met vlas en luzerne, waarvan de oogst wordt verzorgd door particulieren. De overige veertiendui zend hectare komt voor rekening van de rijksdienst voor de IJselmeerpolders, die voor deze grote oogstslag beschikt over 110 maai-dorsmachines, 67 gewo ne maaimachines, 340 landbouwtrekkers en 641 landbouwwagens- Als gevolg van deze mechanisatie kan men volstaan met het inzetten van on geveer duizend man personeel. De 3700 hectare koolzaad, dat tijdens de bloei in het voorjaar veel toeristen heeft getrokken, ligt reeds gemaaid op het veld te wachten op de dorsmachi nes. Zodra het zaad van dit gewas bin nen is, begint men aan een oppervlakte van 3700 hectare gerst. De grote slag geldt de haver en de tarwe, te zamen een oppervlakte van 6300 hectare. Men denkt de hele oogst tegen het einde van september binnen te hebben. Voor het drogen en bergen van het geoogste zaad beschikt men in Dronten, Biddinghui zen en Ketelhaven over grote complexen graansilo's. Van de 54.000 hectare grote polder Oos telijk Flevoland is thans bijna 23.000 hec tare grond ontgonnen en in gebruik ge nomen. Hiervan is duizend hectare in gebruik bij de eerste boeren in de pol der. Verder is er 2600 hectare jong bos, dat zich in hoofdzaak langs de rand meren tussen de Overijselse en Gelderse kust en de polderdijk uitstrekt. VOORAL AMERIKANEN GING HET UITSTEKEND Uit het door het Amerikaanse maand blad „Fortune" gepubliceerde adresboek van de 200 buitenlandse (dus: niet-Ame rikaanse) industriële maatschappijen die tot de grootste ter wereld worden gere kend, blijkt dat hun inkomsten aanzien lijk zijn gestegen, maar de winsten een kleinere stijging vertonen. De 100 grootste buitenlandse maat' schappijen hadden in 1962 totaal 11 pro cent meer inkomsten dan in 1961, terwijl de 500 grootste Amerikaanse maat schappijen een stijging van 9,5 procent lieten zien. De winsten der buitenlandse maatschappijen lagen evenwel veel la ger. De 100 grote buitenlandse maat schappijen, waaronder de Royal Dutch Shell, Unilever en Philips gloeilampen fabrieken, behaalden 1 procent meer winst dan in 1961, terwijl de 500 grote Amerikaanse maatschappijen 16,1 pro cent meer winst behaalden. Hier volgen de grootste buitenlandse industriële maatschappijen en hun Maandagmiddag heeft een felle uit slaande brand een houten schoolge bouw aan de Burgemeester van Leeuwenlaan in Slotermeer een van de tuinsteden van Amsterdam -in de as gelegd. In het complex was een christelijke uloschool on dergebracht. De fotograaf, die toe vallig langs reed, was er nog eerder dan de hoofdstedelijke brandweer. Dat was dan ook de reden, dat hij deze indrukwekkende plaat kon maken. De vrouwe van erve Oevermann zelf zegt maar weinig over de toch ingrij pende verandering die donderdag zal zijn ingetreden. Haar bedrijf is vanouds ge heel op Duitsland ingesteld geweest en de overschakeling zal waarschijnlijk geen nadeel gaan vormen. Ook zij bevestigde, dat zij geen enke le mededeling over de terugkeer heeft ontvangen, behalve dan het be richt van de" P.T.T. over haar tele foon. Hetzelfde horen we van boer Johann Aarnink van de erve Ver- omzet, volgens „Fortune": Royal Dutch Shell, Ned./Brits 6.022.036.000 dollar; Unilever, Brits/Ned. 4.135.886.000 dollar; National Coal Board, Engeland 2.489.076.000 dollar; British Petroleum, Engeland 2.010.680.000 dollar; Nestlé, Zwitserland 1.829.408.000 dollar; Imperial Chemical Industries, Engeland 1.620.998.000 dollar; Volkswa- genwerk, Duitsland 1.595.500.000 dollar; Philips gloeilampenfabrieken, Ned. 1.529.006.000 dollar; Siemens, Duitsland 1.350.000.000 dollar; Fiat, Italië 1.262.400.000 dollar. Ter vergelijking: in het juli-nummer van Fortune wordt General Motors de groot ste Amerikaanse maatschappij genoemd met in 1962 een omzet van 14.640.241.000 dollar. (Van een onzer verslaggevers) De gemeente-ontvanger en eerste amb tenaar der secretarie te Jisp, de 42-jari- ge H. P. M. is woensdag door de rijks politie gearresteerd op verdenking frau de te hebben gepleegd. Hij is gisteren voor de officier van justitie van Haar lem geleid. De fraude kwam aan het licht bij een eenvoudige controle door ambtenaren van het verificatie-bureau, die de ge meenterekeningen over 1961 kwamen controleren. Het onderzoek naar de om vang van de fraude is nog gaande. Vast staat reeds dat een bedrag van ongeveer 5000 gulden door M. aan de gemeente kas is onttrokken. Verder zou hij zich geld uit de kas van de Nederlands Her vormde Kerk, waarvan hij administra teur was, hebben toegeëigend. De fraude is gepleegd in'de jaren 1960 en 1961, toen Jisp een burgemeesterloos tijdperk beleefde. M., die jaar in Jisp werkzaam is, was toen behalve gemeen te-ontvanger ook gemeente-secretaris. Op welke wijze M. het geld heeft be steed is nog niet duidelijk. Hij verdiende in Jisp als gemeente-ontvanger en eerste ambtenaar ruim 12.000 gulden per jaar. De gemeente Jisp is tegen fraude verze kerd. Overigens heeft de familie van M. toege zegd het ontvreemde bedrag te zullen te rugstorten in de gemeentekas. De ge meenteraad van Jisp heeft donderdag avond een spoedvergadering gehouden, waarin werd besloten, de gemeente-se cretaris te schorsen. De gemeenteraads vergadering was openbaar. In tegenstel ling tot de gewoonte werd de pers even wel niet uitgenodigd. De frauduleuze handelingen van de gemeente-ontvanger, die een geziene figuur was in Jisp, was in het S00 zielen tellende dorp uiteraard het gesprek van de dag. Men toonde zich zeer begaan met het lot van het gezin van de gemeente-ontvanger. Fernando Belaunde Terry, een 50-jarige architect, is zondag als president van Peru beëdigd, waardoor een einde is ge- komen aan het meer dan een jaar du rende militaire bewind. Generaal Nicholas Lindley, het hoofd van de militaire junta, die sedert 18 juli 1962 toen de vroegere president, Ma nuel Prado uit het zadel werd gelicht, in Peru de scepter heeft gezwaaid was aanwezig op de beëdigingsplechtig heid. Het Wereidgebeuren De naam van Afghasistan, het kleine onafhankelijke koninkrijk in het noorden van India, komt men slechts bij hoge uitzondering tegen in het wereld nieuws op de voorpagina. Zelfs het be richt, dat koning Mohammed Zahir zich voorbereidt op een visite aan de Ver enigde Staten in september heeft plaats moeten maken voor belangrijker nieuws, ondanks de politieke betekenis van dit voorgenomen bezoek. Ko.ning Zahirs buitenlandse reis het is de eerste maal, dat hij naar de Verenigde Staten gaat is namelijk tekenend voor de veranderde situatie in Afghanistan, dat in al zijn nietigheid een der vele tonelen is waar de koude oorlog tussen oost en west zich afspeelt. Al langer dan een eeuw is Afghanistan een bufferstaat tussen de Sowjet-Unie en India. Zowel Rusland als Amerika hebben getracht er een voet aan de grond te krijgen, elkaar scherp beconcurrerend met dol lars en roebels, waarbij de schaal nu eens naar de westelijke, dan weer naar de oostelijke kant doorsloeg. De laatste jaren was vooraf Rusland in de gratie, hetgeen gedeeltelijk een ge volg was van een conflict tussen Afgha nistan en Pakistan. Het Indiase schier eiland is, zoals bekend, een gebied waar de grenzen nogal eens moeilijkheden op leveren. India heeft het bijvoorbeeld aan de stok met China en Pakistan, Pakistan en China zelf hebben hun geschillen zo juist bijgelegd, maar tussen Pakistan en Afghanistan vlotten de betrekkingen nog steeds niet. Daardoor werd twee jaar geleden de grens tussen het wes ters georiënteerde Pakistan en Afgha nistan gesloten. Westerse goederen be reikten als gevolg van die maatregel niet zo vlot meer het afgelegen Afgha nistan, dat zich daardoor steeds meer openstelde voor Rusland. De Russen hebben een dankbaar ge bruik gemaakt van deze omstandighe den en naar gelang hun uitvoer naar het koninkrijkje toenam, stuurden zij ook steeds meer deskundigen. In Amerikaanse kringen heeft men zich werkelijk ongerust gemaakt over die groeiende Russische invloed, maar on langs heeft de situatie zich gewijzigd en het schijnt dat nu Amerika weer in de gratie begint te komen. Die ommezwaai van Afghanistan in de internationale politieke storm ten gunste van de Verenigde Staten is be gonnen met de vervanging van premier Daoed door dr. Mohammed Yoesef. Yoesef is de eerste Afghaanse premier, die niet in familiebetrekking staat tot de koning. Ook dit is een bijzonderheid in een land dat eeuwen lang feodaal werd geregeerd door een koningshuis, dat nimmer een buitenstaander tot een regeringsambt toeliet. De New York Times spreekt in dit ver band met recht van een vreedzame re volutie, waarvoor de basis indertijd reeds werd gelegd door de vader van koning Zahir, de op 8 november 1933 door poli tieke tegenstanders vermoorde koning Nadir Shah. Koning Nadir was van 1924 tot 1928 Afghaans gezant in Parijs geweest. Dat was juist in de tijd, dat zijn zoon Mo hammed, die in 1914 werd geboren, de middelbare school bezocht. Mohammed ging dus naar een Parijse school en vervolgens naar de universiteit van Montpellier. En terwijl zijn vader in 1929 naar Afghanistans hoofdstad Ka boel terugkeerde, omdat het bewind van koning Aman Ullah door de rebel- lenmacht van zekere Baeha-i-Sakao was omvergeworpen, bleef Mohammed Za hir in Frankrijk achter. Hij verwesterde in die periode zozeer, dat hij zelfs nu nog beter Frans en Per zisch spreekt dan zijn moedertaal, het Poeshtoe. Terwijl Zahir zich toen de Franse levensstijl eigen maakte, had zijn vader slechts vier maanden nodig om de normale toestand in Kaboel te herstellen. Toen koning Nadir in 1933, ondanks zijn politieke en militaire succes, tóch door zijn vijanden werd verslagen, was Mohammed Zahir negentien jaar, nog wat erg jong om de troon te be stijgen. Niettemin kreeg de jongeman, die met zijn en brosse geknipt haar meer op een Fransman dan op een Af ghaanse koningszoon leek. het vertrou wen van priesters, stamhoofden en stamoudsten, die over de opvolging dienden te beslissen. Onmiddellijk zette Zahir het hervor mingswerk van zijn vader voort. Uit voorzorg net als zijn diplomatieke vader wilde hij voorkomen, dat hij de behoudende bevolkingskroepen tegen zich in het harnas joeg voerde hij dit beleid vertraagd uit. Pas onlangs was hij zover, dat er een eind werd gemaakt aan de eeuwenoude gewoonte om fami lieleden op regeringsposten te benoe men. Tot maart daarvoor had hij nog alleen geregeerd met achtereenvolgens twee ooms én een neef als premier. Nu is het de vraag wat zijn volgende stappen zullen zijn. Zahir lijkt vastbe sloten te zijn een verdere democratise ring in te voeren. Het is niet onmoge lijk. dat hij daarbij op tegenstand zal stuiten van de stamhoofden en de pries ters, die hun macht door het optreden van de koning ongetwijfeld zullen zien afbrokkelen. Al deze wijzigingen in gunstige zin staan of vallen echter met het koningschap van Zahir, dat overi gens nog steeds gevestigd is op de trouw van de stammen en"van de gees telijke leiders van het volk. Wat de buitenlandse politiek van Af ghanistan betreft, heeft men goe de hoop, dat die na het bezoek van ko ning Zahir aan Washington wat meer op het westen gericht zal zijn. Premier Yoesef heeft onlangs aan de Verenigde Staten om dollarhulp ge vraagd tot een bedrag van zestig mil joen per jaar. Met deze dollars wil de regering het vijfjarenplan uitvoeren. Amerika heeft echter dit enorme be drag niet willen betalen. Thans stromen er volgens de New York Times jaarlijks toch nog zo'n slordige zestien miljoen dollars uit Amerika in de Afghaanse schatkist. De totale hulp sedert de tweede wereldoorlog bedraagt zelfs tweehonderdvijftig miljoen dollar. Tegenover deze bedragen staan die van de Russische hulp. die op economisch terrein het dubbele van de Amerikaanse bedragen, terwijl Rusland voor militaire doeleinden hulp heeft geboden, welke niet minder dan vijfhonderd miljoen dol lar waard is. De balans is dus niet in evenwicht. Koning Zahir zal daarom zeker aan president Kennedy vragen of het niet mogelijk is tóch meer dollars te geven, een nogal precair verzoek, omdat het Amerikaanse Congres eerder geneigd is de buitenlandse hulp te be perken dan uit te breiden. De Afghaan se koning zal dus wel met serieuze ga ranties moeten komen. Wat dat betreft is deze recente uitspraak van premier Yoesef: „hebt U ooit een marxistische monarchie gezien?", feitelijk iets te vaag. Wm KONING ZAHIR ...beter Frans dan Poeshtoe....

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1963 | | pagina 3