NOG NIETS ONDERTEKEND IN MOSKOU Russen zouden verder willen praten over niet-aanvalsverdrag De Gaulle niet eens met Stikker Verschuivingen in leiding kamerfracties Geen eenstemmig oordeel over herindeling Zeeuwsch-Vlaanderen DRIE ONDERHANDELAARS GEVEN GEEN GEHEIMEN PRIJS Mr. Geertsema voert V.V.D. aan SYRIË SCHORT HET OVERLEG MET DE EGYPTENAREN OP Als een yoed instrument J. Smallenbroek vice-voorzitter A.R.-fractie S - UITWISSELING STUDENTEN UIT NEDERLAND EN PORTUGAL UIT V.N.-COMMISSIE Ni et één man Onaanvaardbaar vooi 15 van 29 gemeenten Nieuwe Russische aanval op China WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE, VLISSINGSE, GOESE, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN Ceremonieel Topconferentie Nieuwe rol voor Roolvink Ierse studenten klagen over werktijden K.V.P. Geldgebrek P.T.T. oorzaak van vertraging orders Spoedig conferentie Baath-partijen Balans van de „eerste ronde' 206e jaargang - no. 173 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT Directie: F. van de Velde, F. B. den Boer en W. de Pagter. Hoofdredactie; W. Leertouwer en G. A. de Kok Abonnementsprijs 62 cent per week, 8,00 per kw.franco per post 8,25 p. kw. Losse nummers 15 ct. Bureaus: Vlissingen: Walstraat 58-60, tel 2355 (b.g.g. red. 3508, adv. 3647/3643); Middelburg: Markt 51, tel. 3841 (b.g.g. red. 2078/3169, adv. 2375); Goes: Gr. Markt 2, tel. 6140 (b.g.g. red 7853, adv. 5213Oostburg: tel. 2395; TerneuzenArsenaalstraat 2, tel. 2911; Zierikzee: red. tel. 2425, adm. tel. 2094. 0 Adv.pr. 30 ct. p. mm. Min. p. adv. f 4,50. Ingez. med. 3 x tarief. Kleine adv. (max. 8 regels) 30 ct. p. regel (min. 1,50) .Brieven bur van dit blad" 25 ct. meer. Giro 359300 P.Z.C Middelburg. Donderdag 25 juli 1963 De Brits-Amerikaans-Russische besprekingen over het sluiten van een verdrag voor een gedeeltelijk verbod op het nemen van proe ven met kernwapens is gisteren voortgezet. De besprekingen tus sen de voornaamste vertegenwoordigers van de drie landen namen bijna drie uur in beslag. De delegatieleiders kwamen tevoren ge durende een half uur bijeen. Westelijke waarnemers in Moskou veronderstelden, dat men het eens is geworden over de tekst van het verdrag ondanks het feit dat de commissie van deskundigen die het verdrag moet opstellen vier uur bijeen is geweest. Het is dan ook niet duidelijk waarom deze commissie opnieuw bijeen is geweest. Aangenomen wordt, dat de bijeenkomst werd gehouden op aandringen van de Sowjet- Unie. Volgens het communiqué, dat naar aanleiding van de besprekingen werd uitgegeven, is verdere voor uitgang geboekt en zal vandaag opnieuw worden vergaderd. Het communiqué is woordelijk hetzelf de als dat van dinsdag. Waarnemers zijn van mening, dat een van de belangrijkste zaken, die de afge lopen dagen zijn besproken, het sluiten van een niet-aanvalsverdrag is geweest. De Sowjet-Unie zou zekerheid willen hebben, dat er besprekingen over een niet-aanvalsverdrag volgen wanneer het kernstopverdrag in werking treedt. Volgens andere inlichtingen zou de Russische minister van buitenlandse zaken, Gromyko, de wens hebben uit gesproken, dat het kernstopverdrag met enig ceremonieel wordt onderte kend. De ondertekenaars zouden een hogere rang moeten bekleden dan de huidige Britse en Amerikaanse dele gatieleiders. Volgens gezaghebbende kringen in Washington zullen de Moskouse bespre kingen echter niet worden bezegeld door een topconferentie. Het verdrag zou waarschijnlijk tijdens een bijeenkomst van de ministers van buitenlandse za ken van de drie landen, hetzij in Moskou, hetzij in Genève of in New York worden ondertekend. Een woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken zei, dat er geen enkele aanwijzing is, dat president Kennedy een topbijeenkomst zal bijwonen om het verdrag te onder tekenen. Het plan van N.A.V.O.-secretaris Dirk Stikker om de verantwoorde lijkheid voor de strategie op lange termijn van de verdragsorganisa tie in handen te leggen van een speciale N.A.V.O.-commissie die onder hem zou ressorteren, heeft geen genade gevonden in de ogen van president de Gaulle, zo wordt in Franse regeringskringen verno men. In de speciale zitting die de permanente N.A.V.O.-raad vandaag in Parijs houdt, zal de Franse afgevaardigde zijn part ners meedelen, dat zijn land van oordeel is, dat de strategie op lange termijn een zaak is die de N.A.V.O.-regeringen en de reeds bestaande militaire plancommissie in Washington aangaat en waarvoor geen nieuwe instantie in het leven be hoeft te worden geroepen. Stikker kwam een jaar geleden met het plan voor de dag. Met als resultaat, dat de N.A.V.O.-ministerraad op zijn verga dering in Ottawa de permanente raad in Parijs opdracht gaf de strategische vraagstukken voor de toekomst te bestu deren, alsmede de verwachte behoefte aan mankracht en de beschikbare midde len. Op 15 mei stuurde Stikker de per manente N.A.V.O.-raad een gedetail leerd plan toe, inhoudend, dat er naast de raad en de andere N.A.V.O.-instanties een plancommissie zou worden gevormd bestaande uit leden van Stikkers N.A. V.O.-secretariaat en militaire adviseurs. Premier Macmillan heeft dinsdag in het Britse Lagerhuis gezegd, dat hij mogelijk de bijeenkomst van de alge mene 'vergadering van de V.N. in september zal bijwonen. De „New York Times" leidt uit deze verkla ring van Macmillan af, dat een top conferentie tussen Kennedy, Kroesjt- sjew en Macmillan in overweging is. Volgens diplomatieke kringen in Wash ington echter, duidt de mededeling van Macmillan op diens hoop dat het sluiten van een kernstopverdrag na verloop van tijd zal worden gevolgd door verdere stappen, die de spanning verminderen en eventueel door een topconferentie die re sultaten afwerpt. De Westduitse woordvoerder van de mi nister van buitenlandse zaken, Von Ha- se, heeft inmiddels een waarschuwing laten boren tegen eenzijdige concessies aan de Sowjet-Unie. Tegelijkertijd sprak Von Hase eehter zijn volledige vertrou wen in de Brits-Amerikaanse onderhan delingstactiek uit. Een overeenkomst over het staken van atoomproeven, al dus Von Hase, betekent bepaald geen eenzijdige concessie. Het is derhalve niet juist, op grond hiervan de Russen op andere gebieden tegemoet te komen, al dus Von Hase. (Van onze Haagse redactie) De A.R.-fractie die gistermorgen in Den Haag vergaderde, heeft de heer J. Smal lenbroek gekozen tot vice-voorzitter van de fractie. Deze vacature is ontstaan door het mi nisterschap van de huidige vice-voorzit ter, mr. Biesheuvel. Dit betekent dat vol gende week wanneer de Kamer zal rea geren op de regeringsverklaring de heer Smallenbroek het woord voor de A.R.- fractie zal voeren. De huidige voorzit ter, de heer Van Eijsden, is op het ogen blik ziek, maar heeft zijn functie niet neergelegd. In de A.R.-fractie acht men het onjuist om vooruit te lopen op een eventueel neerleggen van het voorzitter schap door de heer Van Eijsden omdat de kans groot wordt geacht dat hij in september beter zal zijn en het voorzit terschap op zich zal blijven nemen. De A.R.-fractie die gisterochtend ook een half uur de heer Biesheuvel in haar mid den had, heeft geruime tijd gesproken over de mogelijke reacties op de rege ringsverklaring die volgende week zal worden uitgesproken. ejvwwwwwmn/vwwwwvwvwuvwvvvvww De Brit David Tapp, handelaar in landbouivwerktuigen, heeft het stoute plan opgevat om met een landbouwtrekker het Kanaal over te steken. We zien hem hier met zijn voertuig tijdens een proef vaart gefotografeerd. Uiteraard is er wel iets veranderd aan de trek ker, zoals in- en uitlaat, doch niet veel. De grote banden bleken heel wel in staat te zijn het gevaarte drijvend te houden, terwijl het zeer grove profiel op de banden een bruikbaar scheprad voor de voortstuwing blijkt te zijn. De tocht van Tapp zal, onvoorziene omstandigheden voorbehouden, binnen een week plaatsvinden. PmI «f* I H.M. de Koningin heeft woensdagmid dag de nieuw benoemde leden van het kabinet op Huis ten Bosch beëdigd. Op de foto, welke na de plechtigheid op de trap van Huis ten Bosch werd genomen, zien we v.l.n.r. de ministers dr. J. E. Andriessen econzaken), P. J. S. de Jong f defensie), dr. H. J. Witteveen financiënmevrouw drs. J. F. Schou- wenaar-Franssen (maatsch. werk), mr. Th. H. Bot (o., k. en w.), mr. V. G. M. Marijnen minister-president en alge mene zaken), mr. B. W. Biesheuvel landbouwen mr. Y. Scholten (justi tie). (Van onze parlementaire redacteur) De heer B. Roolvink (a.r.), die eni ge tijd geleden als staatssecretaris van sociale zaken een belangrijke rol speelde in de loondebatten in de Tweede Kamer, zal niet als staats secretaris terugkeren. Met hem ko men trouwens ook andere staatsse cretarissen op dr. Van den Berg na, niet op hun departementen terug. Toen dr. Van Rooy (k.v.p.) nog minister van sociale zaken was, stond de heer Roolvink vrijwel op de eerste plaats op zijn departement. Toen echter dr. Van Rooy werd opgevolgd door dr. Veldkamp die nu ook weer minister van sociale za ken en volksgezondheid is, werden zijn activiteiten op een drastische wijze in gekrompen. Dr. Veldkamp bleek nam de vraagstukken, die de heer Roolvink steeds behandelde, zelf volkomen te be heersen. Het laatste jaar is de heer Rool vink daardoor wat op de achtergrond ge raakt. Ongetwijfeld zal dr. Veldkamp, de lijn, die hij het laatste jaar volgde, voortzet ten en zelf de loon- en andere arbeids- kwesties blijven behandelen. Hij heeft de (Van onze correspondent) Onjuiste voorlichting in Ierland is er de oorzaak van dat zestig studenten van de universiteit in Dublin, die een contract waren aangegaan om zes weken als campagne-arbeider te werken bij de con- servenfabriek van Zwanenburg in Etten (N.-B.), hun werk met tegenzin vervui len. Ze hadden gedacht 42 tot 55 uur per week te moeten werken en de weekeinds vrij te zullen zijn, zodat ze dan Neder land en België hadden kunnen verken nen. Het aantal wekelijkse werkuren be draagt in de campagne echter, volgens C.A.O., 55 uur. De dagploegen beginnen om zeven uur 's ochtends en werken tot vijf uur 's middags, ook zaterdags. De nachtploegen werken van zes uur 's avonds tot zes uur 's ochtends, behalve de nacht van zaterdag op zondag. heer Roolvink dus niet meer nodig. Het is echter niet uitgesloten, dat dr. Veld kamp een staatssecretaris voor de volks gezondheid zal aantrekken. Reeds wordt in Den Haag de naam genoemd van dr. R. J. H. Kruisinga, directeur weten schappelijk onderzoek en planning bij het directoraat voor de volksgezondheid, dat onder het departement van sociale zaken ressorteert. Men vraagt zich in Den Haag af, of voor de heer Roolvink in de naaste toekomst misschien een andere ge wichtige functie is weg'gelegd, name lijk die van voorzitter van de anti revolutionaire Tweede-Kamerfractie. Deze fractie benoemde in haar giste ren gehouden vergadering de heer J. Smallenbroek tot vice-voorzitter. De ze zal de antirevolutionaire fractie leiden zolang de eigenlijke fractie voorzitter de heer H. van Eysden. die tijdens de kabinetsformatie, waarbij hij nauw betrokken is geweest, ziek is geworden, zijn functie niet vervul len kan. VJ.D. Niet alleen de antirevolutionaire Twee de-Kamerfractie is haar (tijdelijke) voor zitter kwijt door de benoeming van mr. Biesheuvel tot minister van land bouw en visserij ook de fractie van de V.V.D. zit zonder voorzitter, doordat mr. Toxopeus benoemd is tot minister van binnenlandse zaken. Bij het begin van de kabinetsformatie is al aan mr. W. J. Geertsema, burgemees ter van Wassenaar en lid van de liberale Tweede-Kamerfractie, gevraagd, of hij bereid is mr. Toxopeus, zo deze tot mi nister benoemd mocht worden, op te vol gen. De heer Geertsema heeft toen toe stemmend geantwoord. Een definitieve beslissing is echter nog niet genomen. Er is sprake van dat dr. W. L. P. M. de Kort, burgemeester van Nieuw-Ginne- ken. zal aftreden als voorzitter van de Tweede-Kamerfractie van de K.V.P. Ze kerheid hieromtrent bestaat nog niet. In het debat over de regeringsverklaring zal hij in elk geval nog namens de K.V.P. het woord voeren. Het is mogelijk dat de K.V.P. in het nieuwe zittingsjaar de kwestie van het leiderschap der fractie onder ogen zal zien. Als eventuele voorzitter werd genoemd drs. W. K. N. Schmelzer, staatssecreta ris van algemene zaken, speciaal belast met de zaken van de publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie en de bezitsvorming in het kabinet-De Quay. Een groep van 38 Nederlandse studen ten vertrekt op zaterdag 3 augustus per K.L.M. naar Djakarta voor een verblijf van enige weken in Indonesië, waar zij gast zullen zijn van de Indonesische stu dentenorganisaties. Deze reis staat in het kader van een studentenuitwisselingsprogramma, zoals ook het oriënterend werkbezoek aan Nederland van de 40 Indonesische stu denten, die op 9 september op Schiphol arriveren op hun beurt als gast van Ne derlandse studentenorganisaties. Deze uitwisseling kon tot stand komen door het voorbereidend werk van mr. J. N. Scholten, voorzitter van de Nederlandse Staatkundige Studenten Federatie, en de steun die het ministerie van o., k. en w., de N.S.S.F. en de Nederlandse Stu denten Raad en andere studentenorga nisaties alsmede het Nederlandse be drijfsleven, waaronder ook de K.L.M. aan dit project hebben verleend. De economische en sociale raad van de V.N. in Genève heeft Portugal gisteren uit de economische V.N.-eommissie voor Afrika gestoten. Zeven van de achttien leden van de raad stemden voor uitsto ting, de elf anderen onthielden zich van stemming. De voorstemmers waren: Rusland, Tsjecho-Slowakije, Joegoslavië, Ethiopië, Senegal, India en Jordanië. Amerika, Engeland, Frankrijk, Italië, Japan, Oos tenrijk, Columbia, Uruguay, Argentinië, El Salvador en Australië onthielden zich van stemming. Verschillende factoren hebben ertoe ge leid, dat de afleveringen op orders van de P.T.T. in een dusdanig tempo zouden geschieden, dat daardoor de bij de goed keuring van de begroting voor het dienstjaar 1963 gevoteerde bedragen niet toereikend zouden zijn voor de beta ling van deze leveringen. De P.T.T. heeft zich dan ook genoodzaakt gezien te trachten de uitvoeringen van de lopende orders en nog te plaatsen orders meer in overeenstemming te doen zijn met de beschikbare gelden, hetgeen neerkomt op enige vertraging in de uitvoering. Dit zegt drs. H. A. Korthals, minister van verkeer en waterstaat in het oude kabinet, in antwoord op schriftelijke vragen van dr. W. H. Vermooten (p.v.d.a.). Dr. Vermooten vroeg o.m. of het juist is, dat enkele bedrijven in de metaal- en elektrotechnische industrie, onder an dere te Delfzijl en te Coevorden, in moeilijkheden zijn geraakt, doordat or ders van de P.T.T. werden gewijzigd in die zin, dat zij vertraagd dienden te worden uitgevoerd en hoe dit te rijmen valt met de steeds groeiende achterstand in de telefoonaansluitingen. Volgens drs. Korthals is de vertraging niet het gevolg van een wijziging in het beleid. De genoemde maatregelen heb ben uiteraard gezien de grote diver siteit in bestellingen zeer verschil lende effecten te weeg gebracht, met als gevolg dat de levensduur van de orders als geheel is verlengd. Dit betekent niet dat de oplevering van al het voor de P.T.T. bestemde materiaal daardoor ook twee maal zo lang zal duren. NA VERKLARING VAN PRESIDENT NASSER De anti-Syrische verklaring, die president Nasser van Egypte dins dag jl. te Cairo heeft afgelegd, heeft een nieuwe toestand gescha pen, die opschorting van het over leg over het in het leven roepen van een Egyptisch-Syrische-Iraak- se statenbond noodzakelijk maakt, aldus heeft de Syrische eerste mi nister Salan Bitar gisteren op een persconferentie in het Syrische mi nisterie van buitenlandse zaken verklaard. Hij voegde hieraan toe: „Syrië zal nu op de eerste augustus géén afvaardiging naar Cairo zenden, om het overleg voort te zetten, zoals men op de jongste, te Alexandrië gehouden Egyptiseh-Syrl- sche besprekingen overeen was geko men. Er zal in de naaste toekomst een con ferentie gehouden worden van afvaar digingen der (socialistische) Baath-par- tijen in Syrië, Irak, Jordanië, Libanon en andere Arabische staten. Hierop zal worden gesproken over het opstellen van een gemeenschappelijke politieke en strategische gedragslijn, zulks in ver band met Nassers uitspraak, waarbij hij de overeenkomst van zeventien april jl., waarop overeenstemming werd bereikt over een akkoord ter vastlegging van de eenheid tussen Egypte, Syrië en Irak, verwierp". Premier Bitar zei ook „de opstand, die op acht maart jl. een nieuwe Sy rische regering aan het bewind heeft gebracht, was niet het werk van één man, zoals door Nasser is beweerd. Tevoren was overeenstemming be reikt tussen de partij der Baathisten en generaal Zial el Hariri". )yKiLj>r"| De eerste serie debatten over de voorgenomen gemeentelijke her indeling van Zeeuwsch-Vlaande ren is dinsdagmorgen in de raadzaal van Oostburg voorlo pig afgesloten. Alleen de ge meenteraad van Waterlandkerk je heeft zich wegens ziekte en vakantie van enkele raadsleden nog niet over het moeilijke probleem kunnen uitspreken. Van de 30 Zeeuws-Vlaamse ge meenteraden hebben er nu dus 39 hun oordeel over die herin deling kenbaar gemaakt aan het college van Gedeputeerde Sta ten. Het provinciale bestuur van Zeeland kan dus de balans van de „eerste ronde" gaan opma ken. Daarbij zal blijken dat alle ge meenteraden doordrongen zijn geweest van de grote verant woordelijkheid, welke hen bij de behandeling van dit bijzonder ingewikkelde probleem, op de schouders werd gelegd. In tal van raadsvergaderingen hebben wij dan ook horen gewagen van „historische beslissingen". Voorts zal bij dat balans-opma ken blijken van de grote ernst, waarmee het verstrekkende ont- werp-voorstel is besproken. Dat bij die discussies de sentimen ten soms niet geheel uitbleven, doet aan die ernst in feite niets af. Er zijn gemeentebesturen, die zich uitvoerig hebben doen voorlichten en adviseren door economische institu ten en door hoogleraren. Andere heb ben na ampele besprekingen, infor maties en vooroverleg gemeend de le den van hun gemeenteraad een pre advies en een ontwerpbrief aan Ge deputeerde Staten, ter goedkeuring te moeten voorleggen. In de bijgaan de notulen van de vergaderingen zal het provinciaal bestuur voorts een bloemlezing van uitdrukkingen, ge dachten, standpunten en nieuwe idee- en aantreffen. Eerst als het college van Gedeputeerde Staten, na een on getwijfeld intensieve en wellicht lang durige studie, het hele dossier heeft doorgenomen en gerangschikt, kan de tweede „herindelingsronde" be ginnen. Na de 3 maanden, die de gemeente raden van het provinciaal bestuur hebben gekregen om hun oordeel kenbaar te maken, zullen velen zich ongetwijfeld afvragen hoe de balans er uit ziet. Zonder overdrijving kan worden gesteld, dat die bepaald geen gunstig beeld vertoont en zeker geen hechte basis voor het provinciaal be stuur vormt om op voort te bouwen. Waarschijnlijk heeft men dat ook niet verwacht. In 15 van de 29 gemeenten is bij de behandeling van het ontwerp het woord „onaanvaardbaar" gevallen. In 8 genieenten in Oost-Zeeuwseh- Vlaanderen (Zaamslag, Sint-Jan steen, Graauw en Langendam, Hoek, Clinge, Zuiddorpe, Westdorpe en Phi lippine) en 7 maal in West-Zeeuwsch- Vlaanderen (Groede, Biervliet, Zuid- zande, Retranchement, IJzendijke, Hoofdplaat en Cadzand). Zeven ge meenteraden hebben geheel of in grote lijnen hun instemming betuigd met het ontwerp-plan, te weten Bres- kens, Schoondijke, Vogelwaarde, Hontenisse, Koewacht, Oostburg en Overslag, terwijl drie gemeenten ver dergaande wensen hadden (Terneu zen, correcties aan oost- en west grens; Sas van Gent, uitbreiding van het gebied in westelijke, noordelijke en oostelijke richting; Hulst, één gro te gemeente oost van de lijn Kampen- Koewacht). Ook Aardenburg en Sluis schaarden zich in grote lijnen achter het ont werp-plan maar dan met behoud van respectievelijk Draaibrug en Heille. De raad van Nieuwvliet wilde in de eerste plaats behoud van de zelf standigheid, als alternatief één grote gemeente voor geheel W.-Zeeuwseh- Vlaanderen en eerst als derde moge lijkheid het voorstel van Gedeputeer de Staten. Axel tenslotte ging slechts akkoord op voorwaarde dat de gehele kanaalzone in de toekomst door één gemeente zal worden bestuurd. Van de 29 gemeenten waren er vier, die onder geen enkele voorwaarde van een combinatie wilden weten, name lijk Zaamslag, Sint-Jansteen, IJzen dijke en Hoofdplaat. Zij hebben (Zie slot pag. 2 kot. 5) Deze week kregen wij een boekje toe gestuurd, dat tot titel heeft „Als een goed instrument en blijkens de Inleiding een bijdrage wil zijn „om modern te leren denken over de plaats van Oranje in ons nationale bestel". Dit „modern denken" wordt nader gedefini eerd als „met kennis van zaken, kri tisch en eerlijk, maar ook met oog voor het unieke van het verschijnsel". Vijf auteurs doen een oprechte poging om werkelijkheid en mythe ten aanzien van het Oranjehuis te analyseren en zij be naderen hun onderwerp zonder franje en zonder de „sprookje-van-de-gouden- koets"-mentaliteit. Een boekje, waard om gelezen te worden. Ons heeft met name de beschouwing van dr. W. J. C. Buitendijk getrof fen over Oranje in de literatuur. Zijn onderwerp is daarom al zo boeiend, om dat de letterkunde in de loop der eeu wen vaak een duidelijk beeld geeft over het denken in diverse perioden van onze staatkundige geschiedenis over Oranje. Maar bovendien heeft Buitendijk de moed ook de houding van de jongeren ten aanzien van zijn onderwerp te for muleren: bij hen gaat het koningshuis soms over het scherp van het mes. in het spoor van Ter Braak houden zij on wrikbaar vast aan de beginselen der de mocratie, zij wijzen alles af wat zweemt naar fascistische gezindheid, zij vragen een hoge persoonlijkheidswaarde en het beleven van het gewoon-menselijke. Zij zijn kritiseh-gezind na de verschrikke lijkste oorlog van de geschiedenis, zo stelt dr. Buitendijk vast en hij betoogt, dat een kroonprins, die eens Willem de Vierde zou moeten worden, eigenlijk een on mogelijke figuur zou zijn geweest: geen Oranjeliefde, geen Oranjemystiek zou hem hebben gebaat. De vrouwen uit het Oranjehuis met hun hoge ethische nor men hebben de dynastie gered in een tijd, dat elders de kronen over de stra ten rolden. Zij hebben het devies „als een goed instrument" tot werkelijkheid gemaakt, zegt dr. Buitendijk. En men moet erkennen: deze auteur kon wel eens gelijk hebben. Bij het kennisnemen van dit boekje is ons echter opnieuw duidelijk ge worden dat de verhouding Nederland Oranje niet langs de weg van de rede kan worden benaderd: de kern van deze verhouding is niet in woorden onder te brengen, het is een mysterie in het volksbestaan dat zich allerminst in een strakke formule laat vangen. Zodra de ze verhouding in het geding komt gaan immers niet vooraf te berekenen facto ren een rol spelen, zoals trouwens meestal als het gaat om elementen van ons nationaal bewustzijn. Er zijn bij voorbeeld kritisch-denkende mannen, die vaak een scherp oordeel hebben over eigen land en volk, maar die op bepaalde momenten in ons volksbe staan bijvoorbeeld een gebeurtenis waar de koningin aanwezig is en het volkslied weerklinkt elke kritische instelling verliezen en moeite hebben hun ontroering te verbergen. Zulk een emotie laat zich moeilijk in een pre- ciese formule voegen. Velen hebben deze ontroering op zich af voelen komen bij de begrafenis van de oude koningin. Daar in Delft, b\j de geopende grafkelder van de Oranjes zinnebeeld van Nederlandse historie, waren met het koninklijk gezin repre sentanten uit alle lagen van het Neder landse volk bijeen om een Oranjetelg, in wie de lotgevallen van een generatie waren gepersonifieerd, ten grave te dra gen. Daar werd voorts een wat men zou kunnen noemen „oud-vaderland se" kerkdienst gehouden, die bovendien een sterk persoonlijk en getuigend ka rakter had. Daar werd de bezoekers ei genlijk iets duidelijk van de overigens nogal pretentieuze formule, die vroeger zo graag en zo snel werd uitgesproken: God, Nederland en Oranje. Deze gebeur tenis in Delft was onvervangbaar, was Nederland in een meest unieke vorm en feitelijk alleen te begrijpen voor de Ne derlander. Zoals het geheim van de re ligie in laatste instantie uitsluitend te begrijpen is door de gelovige-zelf, zo was dit mysterie van het Nederlander zijn slechts te begrijpen „aan-te-voe- len" is wellicht een beter woord door een Nederlander. Maar ook hier geldt: dergelijke emoties laten zich moeilijk in een schema onderbrengen. Niettemin behoren zij tot de wezenlijke elementen in ons volksbestaan. Het verschijnen van het boekje, dat wij hier aan de orde stelden, lijkt ons er mede een bewijs voor, dat in ons volksleven het Oranjehuis niet uitslui tend een sacraal element is, waarover men slechts fluisterend zou mogen spreken. Zien wij het goed, dan is er juist de laatste jaren een duidelijke neiging tot een mindeWbyzantijnse houding je gens het koningsschap en is er vooral sprake van een streven naar een men selijke relatie tussen vorstenhuis en volk. Het is een ontwikkeling, die me de een gevolg is van het wijze optreden onzer koningin. Men moet niet verge ten dat er in de verhouding Nederland- Oranje twee partners zijn, niet alleen het Nederlandse volk, maar ook het huis van Oranje. En nu is het opmer kelijk hoe de leden van dit huis voor al de draagster van de Kroon zich hebben gevoegd naar de eisen, die de verhouding vorstenhuis-volk stelt in on ze tijd. Dr. Buitendijk heeft gelijk: dit is inderdaad de moderne opvatting van het oude devies „als een goed instru ment". Men mag er dankbaar voor zijn, want deze houding is er mee de reden van, dat de relatie Nederland-Oranje niet is aangetast. Gelukkig: de waarde van dit onvervangbaar element in ons volksbestaan kunnen wij niet hoog ge noeg aanslaan. Het orgaan van de Russische regering, de Izvestia, heeft een nieuwe aanval op China gedaan en de Chinese mening ge hekeld, dat een nieuwe en betere bescha ving snel op de puinhopen van de door een kernoorlog verwoeste beschaving opgebouwd zal worden. Het Russische blad schrijft, dat socialis me, dat door middel van een kernoorlog bereikt wordt, te kostbaar voor de mensheid zou zijn. Volgens de Chinezen, aldus de Izvestia, is het onmogelijk om een oorlog te ver mijden. Maar zelfs Lenin had gezegd, dat nieuwe wetenschappelijke uitvindin gen de defensie van de Sowjet-Unie zo sterk zouden maken, dat zij bestand zou zijn tegen elke aanval.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1963 | | pagina 1