Autopionier Henry Ford werd 100 jaar geleden geboren HP I ZIJN NAAM KWAM OP IEDERS LIPPEN De wilde paarden van de hertog van Croy m F ONENIGHEID OVER KEUKEN OP ISRAËLISCH ZEESCHIP NIEUWS UIT DE KERKEN Eerste auto Lopende band Verkeersvliegtuig Overlijden Hindernis m ■MfcwTs Kosher of niet-kosher Veel verzet van orthodoxen Oudste handschrift Koran gevonden Gesprek R.-K. Kerk en orthodoxie? Apostolisch delegaat in Engeland overleden tr \j v i i\ u I A. u Hi Zi ti (J (Advertentie) Qp een kleine boerderij in Springwells, dichtbij Detroit werd op 30 juli 1863 de eerste van zes kinderen geboren, William Ford en zijn vrouw Mary Ford noemden hun eerste zoon Henry. Later kregen zij nog drie zoons en twee dochters. Het begin van Henry's leven verliep vrij onop vallend. Toch zou deze man een belangrijke rol spelen bij de ontwikkeling van Amerika van landbouwnatie tot industrieland en een omwen teling veroorzaken in de economie van de be schaafde wereld. Zijn naam kwam op ieders lip pen en kreeg misschien zelfs grotere bekendheid dan die van sommige koningen en presidenten. Dit jaar organiseren de Fordfabrieken een reeks manifestaties ter viering van het eeuwfeest van zijn geboortedag. Van meet af aan was de jonge Henry Ford een buitenbeentje en tot de laatste dagen van zijn leven waren er weinigen, die hem begrepen. Zijn vader bezat een goede rendabele boerderij. Maar William Ford kon zeggen en doen wat hij wilde, zijn oudste zoon was er niet toe te bewegen, mee te helpen bij het alledaagse boerenwerk zoals ploegen, poten, voederen en melken. De jongen had alleen belangstelling voor machines. Hij was gek op alles wat draaide. Henry Ford bezocht de school te Springwells. Hij hield de andere jongens van hun werk, met zijn schepraderen en stoomturbines. Een goed handschrift had hij niet, hij leerde nooit goed spellen, vlot lezen of zijn gedachten behoorlijk op papier te zetten. Maar hij kon bijzonder goed beredeneren hoe een machine werkte. Met één blik op een machine begreep hij de samenhang tussen de onderdelen en kon hij uitleggen hoe het zat met versnellingen, pal letjes, tandwielen, nokken en hefbomen. De buren noemden hem een jongen met „wieltjes in zijn hoofd" en toen zijn vader eens sprak over zijn jongere broers zei hij: „John en William komen wel terecht, maar over Henry maak ik me zorgen. Hij schijnt maar niet te weten wat hij wil en ik weet niet waar dat naar toe moet." Wat er van hem werd, is een van de boeiendste verhalen van de geschiedenis. Op zijn zestiende jaar ging hij weg van de boerderij en nam een baantje als leerjongen in een ma chinefabriek, die stoommachines maakte, 's Avonds repareerde hij hor loges en klokken, hij herstelde Wes- tinghouse stoommachines en werd bedrijfsleider bij Edisons Illumination Company. Maar na verloop van tijd liet hij alles in de steek, om zich te kunnen wijden aan een onwaarschijn lijke droom. Hij wilde een eenvoudi ge, goedkope auto maken, die elk ge zin met een redelijk inkomen zich kon veroorloven. Rond 1890, toen Henry Ford begon te knutselen aan het wagentje, dat aangedreven moest worden met een tweecilinder viertakt motor, werd iemand met de nek aangekeken als hij experimenteerde met „wagens zonder paard". Een bejaarde inwoner van Detroit weet zich nog te her inneren, dat Henry in de omgeving een beetje argwanend werd bejegend. Maar intussen werkte hij avond aan avond, en op zaterdag zelfs de hele nacht, met ais enige steun zijn eigen vastberadenheid en de aanmoediging van Clara Bryant uit Greenfield, Mi chigan, die in 1888 Henry's vrouw was geworden. Vijf jaar later werd hun enige zoon Edsel geboren, op 6 november 1893 het zelfde jaar waarin Henry's eerste motor sputte rend geschiedenis maakte, op het aanrecht van zijn keuken op het adres Bagley Avenue 58 in Detroit. In 1896 kreeg Henry Ford een nog sterkere aanmoediging van een man tegen wie hij hoog opzag Thomas Alva Edison, de „Tovenaar van Men- lo Park", zei hem, dat er een grote toekomst was weggelegd voor een lichte, compacte motor die een groot vermogen kon ontwikkelen. Edison ried de jonge Henry aan, vooral door te gaan met zijn werk. In het voorjaar van 1896 was zijn eerste auto klaar en hij deed het. Alleen had Henry in zijn enthou siasme er niet aan gedacht rekening te houden met de breedte van de deur van zijn stenen werkplaatsje. Zo kwam het dat zijn auto het licht zag door een ruw gat, dat hij vlug in de muur had gehakt om zijn nieuwe kar retje naar buiten te krijgen. In 1899 had hij de Detroit Automobile Company opgericht, waar hij zelf be drijfsleider van werd, een titel die hij niet lang kon dragen omdat de on derneming anderhalf jaar later fail liet ging. Enkele aandeelhouders wei gerden zoveel geld in het bedrijf te steken als de situatie vereiste. Daarna bouwde hij andere auto's en begon daarmee wedstrijden te win nen. Ais winnaar viel liet hem ge makkelijk aandacht en geldschieters te trekken. In juni 1903 had Ford 11 mensen achter zich en met 28.000 in contanten legden zij de grondslag voor de latere Ford Motor Company. Een maand later werd de eerste auto verkocht, geen overbodige weelde, want er stond nog maar 223 op de bank. Hij presenteerde de T-Ford, in Ame rika populair geworden als „Tin Liz zie" waaraan het te danken is dat de wereld gemotoriseerd werd. De nieu we auto oogstte onmiddellijk grote bijval en de stijgende populariteit ging vergezeld van een steeds grote re vraag, die nieuwe produktiecapa- citeit vergde. - Twee jaar later (1910) startte de nieuwe fabriek in Highland Park, Michigan, met de produktie. De ope ning van een assemblagebedrijf, als eerste filiaal in de auto-industrie, in 1911 in Kansas City (Missouri) te kende de snelle aanvaarding van Ford's droombeeld door het publiek. Hoe simpel de T-Ford ook was, pro duktie op grote schaal bleef een probleem. Iedere auto werd eigenlijk met de hand gemaakt. Om de pro duktie op te voeren, gingen Ford en zijn medewerkers daarom over tot de onderverdeling van de werkzaamhe den. Zij werkten een schema uit waarbij de onderdelen naar de arbei ders toekwamen op een vaste plaats en op het juiste ogenblik in de pro- duktiegang. Ten slotte bedachten ze de lopende band, die later nog werd verbeterd en de weg opende naar massaproduktie. Aanvankelijk kostte het 12 uur en 28 minuten om een T-Ford in elkaar te zetten. Deze tijd werd eerst bekort tot 5 uur en 50 minuten en later tot 93 minuten. Ford wilde tot een tempo van een auto per minuut komen, maar ten slotte rolden de T-Fords zelfs om de 10 seconden van de band. Met de verhoogde produktie ging de prijs omlaag en de lonen van de ar beiders stegen. Ford verbaasde de wereld op 5 janu ari 1914 met zijn mededeling dat de Ford Motor Company een minimum loon zou gaan betalen van 5,per dag, meer dan het dubbele van het tot dusver geldende minimumtarief in zijn fabriek. Zijn redenering was, dat nu een massale produktie van goedkope auto's mogelijk was in zijn fabriek, er meer verkocht konden worden als zijn werknemers maar ge noeg verdienden. Daarom noemde hij de betaling van 5,voor een acht urige werkdag de beste bezuinigings maatregel die we ooit hebben doorge voerd. „Ik vind wegen bij de produk tie die van hoge lonen lage lonen ma ken. Ais je de lonen verlaagt, ver klein je alleen maar je aantal afne mers." In 1920 kregen Ford en zijn zoon Edsel de onderneming voledig in hun bezit voor een bedrag van 100.000.000. Edsel was zijn vader opgevolgd als president en bijna 5 miljoen T-Fords reden langs de Ame rikaanse wegen. Nog meer dan 10 miljoen „Tin Lizzies" zouden ge bouwd worden voor de T-Ford het veld ruimde voor de A-Ford. Het jaar 1925 beleefde de voltooiing van de eerste van 196 Ford Tri motors, een driemotorig verkeers vliegtuig, dat ontsproot aan Edsels belangstelling voor de luchtvaart en zijn geloof in de toekomst daarvan. Ford Tri-motors vervoerden de eerste briefpost in Amerika en kwamen in gebruik bij de eerste commerciële luchtvaartondernemingen. De oorlog zou 18 jaar later Henry Ford opnieuw confronteren met de vliegtuigbouw. In de tweede wereld oorlog bouwde Ford de Willow Run- fabriek, die 8685 viermotorige Libe rator B-24 bommenwerpers leverde, in een maximum tempo van één pei uur. Dit gebeurde d.m.v. een enorme montageband, die de voorloper was van de hedendaagse vliegtuigindus trie. Andere Fordfabrieken leverden een bijdrage van bijna 60.000 vlieg tuigmotoren en ruim een kwart mil joen jeeps, tanks, anti-tankwapens en ander materiaal aan de bewape ning. Edsel Ford, die het initiatief tot dit enorme project had genomen, stierf in 1943, net toen het produktiesche- ma een hoogtepunt van doeltreffend heid had bereikt. Een versomberde en ouder geworden Henry Ford nam het presidentschap weer op zich, tot hij aan het eind van de oorlog zijn func tie voor de tweede maal neerlegde. Zijn voorstel om zijn ondste klein zoon, Henry Ford H, als zijn opvol ger aan te wijzen werd door de raad van bestuur aanvaard. De laatste twee jaar van zijn leven rustte Henry Ford met zijn vrouw uit van een leven van harde inspanning, terwijl hij toezag hoe zijn fabriek de laatste bommenwerpers en tanks af leverde en de eerste na-oorlogse auto's en vrachtwagens. Henry Ford overleed op zijn land goed Fair Lane in Dearborn op maandag 7 april 1947, om 23.40 aan de gevolgen van een hersenbloeding. Aan zijn sterfbed stonden zijn vrouw en enkele leden van zijn huisperso neel. Op het tijdstip van zijn overlij den was door een overstroming van de Rouge, de rivier die door Fair Lane stroomt, een storing opgetre den in de elektriciteitstoevoer. Het huis kon alleen verlicht worden met een paar ouderwetse petroleumlam pen en wat kaarsen, die eenzelfde sfeer schiepen als bij zijn geboorte in dezelfde streek, 83 jaar tevoren. Toen Henry Ford Amerika motori seerde, verloste hij de boer uit zijn isolement. Hij bracht hem binnen het bereik van de spoorwegen, zodat hij zijn produkten aan de markt kon brengen. Ford schiep een onbeperkte binnenlandse markt, door die markt naar de boerderij te brengen. Hij leg de een geweldig achterland open en verbrak een grote eenzaamheid. In 1915 werd er bij Rouge River een kolossale nieuwe fabriek ge bouwd waar Ford zijn droom ver wezenlijkte van een geïntegreerd produktie-complex van „staal tot auto". Hier in de fabriek waar ook heden ten dage de Fordwa gens worden geproduceerd, werd in 1921 begonnen met de aanpas sing van het gehele machinepark aan de produktie van de opvolger van het befaamde T-model Nog een versterkend middel was de gratis reclame, die Ford kreeg bij zijn geslaagde poging om het wereld record op de vliegende mijl op zijn |g|| naam te krijgen. In zijn beroemde K „999" racewagen legde hij die af- stand af in 39 2/5 seconden, over het dichtgevroren Lake St. Clair op 12 januari 1904. Maar de jonge onderneming was nauwelijks van de grond of zij stiet op een bijna onoverkomenlijke hindernis. Tegen de onderneming werd een aanklacht ingediend we gens schending van het Seldenpatent, door een syndicaat dat een groep met miljoenen kapitaal vertegenwoordig de. Andere, sterkere automobielfa brieken hadden liever de royalities betaald dan de strijd aan te binden met de Seldengroep. Maar Ford was ervan overtuigd, dat George B. Sel- dens petrooi op alle vervoermiddelen met aandrijving door verbrandings motoren niet rechtsgeldig was Daar op zette hij zich schrap en vocht te rug. Het gevolg was uiteindelijk een overwinning, die de hele automobiel industrie bevrijdde van de bedreiging van zijn ontwikkeling. Intussen werkte Ford hard aan ex perimenten om zijn auto's te verbete ren, en zijn verkoopcijfers gingen om hoog. Tot dusver was de auto een soort rijkelui's speelgoed geweest, maar Henry Ford hield zich voor ogen, dat een robuuste, eenvoudige auto, mits in grote hoeveelheden ge produceerd, goedkoop genoeg zou kunnen zijn voor het gemiddelde ge zin. Op 1 oktober 1908 had hij die auto klaar- Dreunend klinkt het geluid van honderden, onbeslagen hoeven op het platgetrapte gras, wild wapperen de ver warde manen in de wind, de jonge hoogbenige veulens drukken zich angstig tegen hun moeder aan. De aan voerder van de kudde probeert uit te breken, tevergeefs echter, want de kudde wordt door een aantal handige drijvers onverbiddelijk in de hoefijzervormige arena gejaagd. De wilde dieren aanvaarden ten slotte mistroos tig deze vrijheidsberoving, maar wanneer een aantal mannen de kudde benadert, worden de paarden weer onrustig. Nu begint een schouwspel, dat in Europa enig in zijn soort is. Deze bij het plaatsje Dülmen in Westfalen levende kudde paarden telt bijna 200 hengsten, merries en veu lens; zij zijn het trotse bezit van de hertog von Croy Op de keeper beschouwd zijn deze behendige dieren, die .slechts een stokmaat van 1,25 tot 1,30 meter hebben eigenlijk geen echte „wilde" paarden, maar net als de Amerikaanse mustangs, verwilderde, oorspronkelijk tamme dieren. Dit doet echter niets af aan de wildheid van dit ras, de dieren staan praktisch even hoog in het bloed als de wilde paarden die eeuwen geleden over de Noordeuropese steppen trokken. Reeds meer dan 600 jaar leeft deze kudde in het heide- en veengebied nabij Dülmen, want in oude geschriften uit 1321 wordt reeds van het bestaan van deze kudde gewag gemaakt. Waai de dieren oorsronkelijk vandaan komen is nog steeds niet bekend. Dat de kudde door de steeds voortschrijdende civilisatie niet is verdwenen, is te danken aan de hertogen von Croy, die al sinds 1803 op hun geweldige landgoed bij Dülmen zetelen. Vooral de huidige hertog Karl von Cro\ heeft zich beijverd de kudde in stand te houden. Een halve eeuw lang zorgt deze thans 74-jarige man al voot de paarden en hij is er zelfs ingeslaagd, dank zij grote persoonlijke opofferingen de dieren tijdens de moeilijke oorlogsjaren te behouden. Een terrein van 225 ha weide-, heide- en ondoordring baar bosgebied dient deze oudste Europese stoeterijals verblijfplaats. Hier leven de dieren het gehele jaar in de openlucht, volkomen aan zichzelf overgelaten, bij ge boorte en ziekte en zelfs tijdens strenge winters. Bij abnormale sneeuwval wordt er echter soms wat voedsel gestrooid. Deze harde levensvoorwaarden zorgen ervoor, dat de dieren door de natuur reeds worden geselecteerd want alleen de sterkste en gezondste paarden weten zich in leven te houden. Hierdoor is dit Dülmer paard tot een der soberste en hardste rassen geworden. De dieren zijn zeer sterk en bereiken vaak hoge leeftijden, daarnaast zijn zij ondanks hun wildheid vrij gemakkelijk te temmen. Slechts eenmaal per jaar komen deze wilde dieren direct met de mens in aanraking. Tegen het einde van de lente zijn er naar schatting twintig- tot dertigduizend mensen, waaronder vele buitenlanders, getuige van hel vangen der eenjarige hengsten. Om vechtpartijen en in teelt in de kudde te voorkomen worden deze elk jaar ui' de kudde verwijderd, ze worden gevangen en krijgen voor het eerst een halster om, vervolgens worden zij met het teken van de kudde, twee ineengevlochten let' ters C met daarboven de hertogskroon, gebrandmerkt De dieren wennen vrij spoedig aan de gevangenschap zij sluiten vriendschap met de mens en wanneer zij een goede behandeling krijgen, zijn zij op een leeftijd van 2'/2 a 3 aar zo tam, dat zij zich gewillig laten inspan nen. De Dülmer paarden worden dankzij hun goede eigenschappen zeer gewaardeerd en bij de verkoop van de dieren worden er dan ook zeer goede prijzen gemaakt Het voortbestaan van de kudde wordt verzekerd dooi eersteklas dekhengsten, die vaak uit Poolse stoeterijen afkomstig zijn. Zodoende wordt er zorg voor gedragen iat er steeds vers bloed in de kudde wordt gebracht Richard Wilm Het Israëlische transatlantische passagiersschip „Shalom", dat on langs op een Franse scheepswerf is te water gelaten, is het middel punt van een hevige twist over diëetregels, aldus de New York Ti mes. Alle andere Israëlische pas sagiersschepen verstrekken voed sel, geheel bereid volgens de jood se wet, maar de „Shalom" (de „Shalom" (de naam betekent „vre de") wordt ingericht om de passa giers een keus te bieden tussen „koshere" (zuivere) en niet-kost- „koshere" (zuivere) en niet-koshe- re maaltijden. De term „kosher" duidt op voed sel, dat volgens de joodse wet ritu- eel is gezuiverd. Het idee, dat een schip onder een vlag, die de ster van David draagt, niet-kosher voedsel opdient heeft een gedeelte van de bevolking gekrenkt. Ortho doxe vertegenwoordigers in de re- gering hebben de kwestie bij het kabinet aanhangig gemaakt. Het is heel goed mogelijk, dat het ka binet de eigenaar van het schip, de Zim Israel Navigation Company Ltd. zal be velen, de aiet-koshere keuken er uit te halen. De regering heeft namelijk het grootste aandeel in het schip. Normaal bemoeit men zich niet met wat de men sen thuis of in een privé restaurant eten. Alle staatsinstituten houden ech ter rekening met de diëetwetten. Dit wordt nodig geacht om de nationale eenheid te bewaren. Aan de andere kant zal de staat moeten zorgen voor spe ciale militaire eenheden en aparte zie kenhuizen en gevangenissen voor bur gers wier geweten hen ervan weerhoudt om iets te eten, dat indruist tegen de godsdienstige wet. Geert keuring Het Israëlische rabbinaat heeft aange kondigd dat als er twee keukens aan boord van de „Shalom" zijn, het zal weigeren de „koshere" afdeling te keu ren. Dat zon betekenen, dat orthodoxe J'oden het schip zullen boycotten. Toch lebben niet-Israëlische schepen met „koshere" afdelingen een keuring ge kregen. De verklaring daarvan is dat de rabbinale wet joden verbiedt niet- kosher voedsel te verstrekken aan an dere joden. Op een niet-Israëlisch schip met niet-joodse kelners bestaat dat pro bleem niet. Zivi Herman, directeur van de Zim- lijnen, verklaarde dat de meeste pas sagiers, geen kosher voedsel wensen. „Op de schepen op de Middellandse Zee", zegt hij, „heeft de maatschap pij voldaan aan de godsdienstige diëetwetten, omdat de reizen hoog stens twee a drie dagen duren en de passagiers genoegen nemen met een beperkte keuken". De heer Herman betoogt, dat de „Shalom", als Transatlantische zee schip, niet in staat is de 1000 hutten op luxe cruises te vullen, als de pas sagiers geen room in hun koffie kunnen krijgen na een vleesmaaltijd. De rabbinale wet verbiedt het sa menvoegen van vlees en zuivelpro- dukten in één maaltijd. Max Cymbalista, chef kok van de Zim- lijnen, zei, dat het toeristische publiek, smakelijk, pittig gefileerd vlees wil, wat niet kan met vlees, dat gebakken en gezouten wordt volgens de godsdiensti ge diëetwetten. Een vooraanstaande zakenman, Herman Hollander, beweert, dat als Zim het rab binaat trotseert, de orthodoxe joden niet met de „Shalom" zullen reizen en het schip meer passagiers zal verliezen dan door enkel een koshere keuken te heb ben. Hij zei voorts, dat als passagiersscheep vaart over de Atlantische Oceaan onder deze omstandigheden niet winstgevend kan zijn, Israël er helemaal niet aan zou moeten beginnen, maar zich zou moeten concentreren op vrachtvervoer. In Kaïro is bij toeval een handschrift van de Koran gevonden, dat waar schijnlijk het oudste exemplaar van het heilige boek der islamieten ter wereld is. Het is een boek van om streeks 10.000 met koefi-letters be schreven perkamenten pagina's, dat volgens deskundigen ruim 1200 jaar oud is en misschien toebehoord heeft aan Osma, een van de vier geliefde leerlingen van de profeet Mohammed die later de derde khalif in de ge schiedenis van de Islam werd. Het boek werd gevonden in een naar schatting 800 jaar oud metalen ma gazijn, verborgen in het oude Maghreb-tehuis bij de islamische universiteit „Al Azhar". Bij het boek lag een rozenkrans met duizend kralen, die zou hebben toebehoord aan de man die het boek vijfhonderd jaar geleden naar het tehuis bracht. Het Maghreb-tehuis werd 900 jaar gele den gebouwd voor de huisvesting van studenten uit andere Noordafri- kaanse landen aan de islamitische universiteit. Het heeft een biblio theek met duizenden werken over de Islam, sterrenkunde zwarte kunst en dergelijke. Een groep deskundigen van de Unesco is op het ogenblik bezig fotokopieën te maken van de ruim tweehondêrd met de hand ge schreven werken in deze bibliotheek. De oude koran werd gevonden bij een algemene inventarisatie in het kader van de campagne der Egyptische re gering om alle werken van oudheid kundige waarde te catalogiseren. De directeur van het tehuis ontdekte het boek. Volgens hem zijn er aan wijzingen, dat het 500 jaar geleden werd gebracht door sjeikh Said Ahmed Alazarroek uit Mahreb, die toen tevens zijn rozenkrans achter liet. Bij op Zanzibar gehouden verkiezingen hebben de nationalistische partij en de Pem- bapartij, die op het ogenblik de regerings coalitie vormen, 18 van de 31 zetels van de wetgevende vergadering veroverd. De coali tie heeft een vrijwel ongewijzigde nieuwe regering gevormd, die het land naar onaf hankelijkheid binnen het Britse Gemenebest wil voeren. Athenagoras, de orthodoxe patriarch van Constantinopel, heeft bekendge maakt, dat volgend jaar op Rhodos de prea-synode van alle orthodoxe kerken gehouden zal worden. In verband hiermee verklaarde hij, dat wijlen paus Joannes XXIII naar zijn we ten, erover gedacht heeft een gesprek tot stand te brengen tussen de Rooms- Katholieke Kerk en de Orthodoxie. Paus Joannes was echter op tegenstand ge stuit bij de kardinalen. De patriarch zei niet te weten hoe de instelling van Pau- lus VI tegenover de orthodoxe kerken is. De aangekondigde bijeenkomst der orthodoxe kerken is een voortzetting van de vergadering, die najaar 1961 op Rhodos werd gehouden. De prae-synode kan in betekenis ongeveer gelijk worden gesteld met de bijeenkomsten van de voorbereidende commissies van het Va ticaanse concilie. De prae-synode be reidt inderdaad een synode voor, een orthodoxe tegenhanger van wat het con cilie in de Rooms-Katholieke Kerk is Mgr. Gerald Patrick O'Hara, apostoli sche delegaat in Engeland, is dinsdag op 68-jange leeftijd in Londen over leden. Mgr. O'Hara werd in 1954 apostolisch delegaat in Engeland. Daarvoor was hij gestationeerd in Roemenië, maar hij werd daar in 1950 uitgewezen. NED. HERV. KERK Beroepen te Rotterdam-Charlois, vac. E. C. B. Kok, toez.: J. v. Vliet te Dom burg. GEREF. KERKEN Beroepen te Bleiswijk: R. Molemaker te Pingjum en Zürich; te Elim: E. Bos wijk, kand. te Sappemeer; te Winsum (Fr.): H- J. Zeldenrust, kand. te Utrecht. GEREF. GEMEENTEN Aangenomen naar Nieuwerkerk: J. Ka rens, kand. te Zoetermeer, die bedankte voor Alst, Amsterdam-C., Bodegraven, Capelle a. d. IJsel, Goudswaard, 's-Gra- venzande, Haarldm, Leiden. Oud-Beijer- land, Rilland-Bath, Catharines (Onta rio, Canada) en voor Terwolde; naar Barneveld: A. W, Verhoef, kand. te Ca pelle a. d. IJsel, die bedankte voor Aag- tekerke, Almelo, Amersfoort, Amster dam-N-, Arnhem, Axel-Terneuzen, Beekbergen, Benthuizen, Biezelinge, Borssele, Boskoop, Dordrecht, Emmel- oord (N.O.P.), Enschede, Giessendam- Hardinxveld, Gorkum, 's-Gravenpolder, Groningen, Hendrik Ido Ambacht, Kam pen, Katwijk aan Zee, Kootwijkerbroek, Kortgene, Kruiningen, Meliskerke, Mid- delharnis. Nieuw-Beijerland, Nieuwdorp, Nijkerk, Oosterland, Oostkapelle, Op- heusden, Rhenen, Ridderkerk, Rotter- dam-Zuidwijk, Rijssen, Scherpenisse, St.-Annaland, Tholen. Tricht, Uddel, Veen, Yeenendaal, Vlissingen, Waarde, Waardenburg, Wageningen, Werken dam, Woerden, Wolphaartsdijk en roor Zaandam. CHR. GEREF. KERKEN Beroepen te Dokkum en te Haamstede- Kerkwerve: J. Westerink, kand. te Zwolle. BAPTISTEN GEMEENTEN Bedankt voor Hengelo (Jacob Cats- straat): C. V. Wier te Nieuw Weerdin- ge.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1963 | | pagina 7