Kerkorgels van het
rampenfonds
Zuidslavische Hervormde Kerk:
jong, maar met oude tradities
zaterdagnummer
Hei ongehoorzame kind
NIEUWS VAN OVERAL
Uc /rru^
%x %oéeutf
lx pUt- j
Zaterdag 29 juni 1963
h_jcr±-Q-r1\-aJ:
voor Uw kindoren
vanaf f 169.50
'J'ien jaar na de ramp van
1953 beschikken vele
kerken in Zeeland, Noord-
Brabant en Zuid-Holland
over nieuwe kerkorgels of
gerestaureerde instrumenten.
Sommige daarvan staan in
nieuwe kerkgebouwen. Het
Rampenfonds financierde de
kerkbouw en de nieuwe or
gels geheel of gedeeltelijk
met de genereuze giften die
het fonds verkreeg uit Neder
land en uit de gehele we
reld. Totaal kostte hef ker-
kenplan van het Rampen
fonds rond tien miljoen gul
den, waarvan voor orgel
bouw 2,5 miljoen gulden
werd besteed. Zeeland kreeg
hiervan bijna de helft: om
streeks 1,2 miljoen gulden.
De tien miljoen gulden om
vatten de aanvullende bij
dragen van het Rampenfonds
tussen de hersfelkosten en
de rijksrampschadebijdrage.
Door de bijdragen van het
Rampenfonds zijn vele or
gels, van voor de oorlog da
terend, die geleden hadden
van storm en water, opge
ruimd. Daarvoor kwamen
nieuwe, waardevolle instru
menten in de plaats, die een
verrijking van de kerkmuziek
betekenen. De tijd van de
harmoniums in de na de
ramp gerestaureerde kerken,
is bijna voorbij.
In de winter van 1956 werd
het eerste orgel geplaatst, in
de gereformeerde kerk van
Kruiningen. Hef laatste orgel
in een reeks van ruim 50
komt in 1967 in de hervorm
de kerk van Brouwershaven.
In bijgaand artikel wordt
nog eens de nadruk gelegd
op de grote waarde, die
men. aan de door het Ram
penfonds voor orgelbouw
verstrekte bijdragen moet
hechten.
Behandelt de jongeling, Absalom
met zachtheid.
2 Sam. 18 5b.
Korving David is in grote nood. Hij is door zijn zoon Absalom van
de troon gestoten. Dit heeft Absalom met leugen en bedrog weten
te bewerken. David is gevlucht en nu liggen twee legers tegenover
elkaar, het leger van Absalom met veel soldaten en het leger van
David, die zijn troepen uitgeleide heeft gedaan, want zelf mag hij
niet mee van zijn vrienden. Dan geeft David aan de bevelhebbers de
opdracht: behandelt mijn zoon met zachtheid. Dat is eigenlijk een
heel vreemd bevel, want de strijd zal juist tegen deze opstandige
zoon zijn, die de bedoeling had zijn vader te verjagen en als hij ge
kund had hem op een lafhartige manier om het leven had gebracht.
„Denk toch aan Absalom" zo is het woord voor deze boosaardige
zoon. De vraag komt op, hoe het komtdat David zo kan pleiten om
het leven van zijn zoon te sparen f
Allereerst, omdat David wist ivie hij zélf was. Want hij kende zich
zelf en hij wist, dat ook aan zijn handen bloed kleefde. David zag
misschien wel iets van zichzélf in zijn zoon. In de tweede plaats,
omdat het bloed kruipt, viaar het niet gaan kan. Hij is immers zijn
zoon, en wanneer hij denktdat hij dit slechte kind moet missen,
komen de tranen al boven. Het blijft toch altijd zijn zoon, hoe mis
dadig een kind ook kan zijn. Is het niet zo in het leven, dat een kind
waar een vader en moeder de meeste zorg en verdriet van hebben,
de grootste plaats in het hart van de ouders inneemt
In de derde plaats, omdat God David zo veel vergeven had en tel
kens weer vergaf. David kende Gods liefde voor de ongehoorzame
mens. God had David niet geschopt en vertrapt, omdat hij op aller
lei wijze slechte daden had verricht. Omdat David deze liefde van
God kende, daarom was David mild tegenover zijn slechte zoon.
Zo zal er ook in ons leven, wanneer wij Gods liefde kennen, liefde
zijn tot ons ongehoorzame kind en tot de verkeerde medemens.
BRUIN 18SE. J. v. d. SAR.
pen geplaatst. Wanneer dit klaar Is:
het nieuwe orgel achter dit front en
de frontpqpen, die mee gaan „pra
ten", dan wordt het een juweel van
een orgel", zegt de heer De Waard.
Ook staat nog op het programma een
instrument voor de gereformeerde
kerk van Bruinisse.
De grootste opdracht, die voor een
orgel, met steun van het Rampen
fonds, is verstrekt, is die voor de
Vlissingse St. Jacobskerk: 39 stem
men. „De genoemde orgels zijn alle
min of meer in prent of bespreeksta-
dium. Die voor Zierikzee en voor
Baarland zullen al in opbouw zijn.
Van de andere instrumenten is beslist
nog geen pijp te zien. Het is nog niet
zeker, of het orgel voor de gerefor
meerde gemeente in Wolphaartsdyk
nog dit jaar kan worden opgeleverd:
de werkplaats van de orgelbouwer
is afgebrand".
Wat de overige provincies betreft: in
Zuid-Holland zijn al geplaatst:
twaalf orgels, vijf voor hervormde en
vijf voor gereformeerde kerken en
twee voor r.-k. kerkgebouwen.
Noord-Brabant heeft er al één: in
een gereformeerde kerk. Beide pro
vincies hebben nog „te goed": der
tien in Zuid-Holland (hervormd 5,
geref. 3, r.-k. 3 en chr. geref. 2) en
één voor een r.-k. kerk in Noord-
Brabant.
WAT VOORAFGING
Voordat echter alle eindkeurings-
rapporten door de hervormde or
gelcommissie z(jn uitgebracht moet
nog heel wat werk worden verzet.
Hetzelfde werk, dat de commissie
mét de deskundigen en de mensen
van het Rampenfonds sinds 1957
heeft verricht. De hervormde orgel
commissie, sinds 1947 officieus be
staande, bij de nieuwe kerkorde der
Nederlandse Hervormde Kerk in 1951
officieel, kreeg in 1954 opdracht van
de hervormde synode om de toestand
De Duitse Sportbond richtte een
aanbeveling aan alle landelijke bon
den en verenigingen op sportgebied
om in overeenstemming met de ker
ken zoveel mogelijk alle wedstrijden
te verleggen naar de vrije zaterdag.
In een zitting van het presidium van
de Sportbond, waarin uitvoerig van
gedachten werd gewisseld over de
kwestie van de sport op zondag, werd
een beroep gedaan op alle sportorga
nisaties om te komen tot een geheel
van manifestaties vrije zondag.
Daarbij werd in het bijzonder bedoeld
de laatste zondag van de maand,
wanneer niet alleen geen competitie-
wedstrijden, maar ook geen andere
vriendschappelijke ontmoetingen ge
houden zouden moeten worden.
Bijna 30 procent van de wereldbe
volking is christen: ongeveer 880
miljoen. Daarvan zijn ruim 60 pro
cent r.-k., 25 procent protestant en
15 procent behoren tot andere kerken.
Het christendom is van alle religies
de grootste en de enige wereldgods
dienst. De andere religies (onder
meer Islam 15%, Chinese religies 14
procent, Hindoeïsme 12 procent,
Boeddhisme 7 procent) zijn alleen
verspreid over Azië en Afrika. In
Rusland leven ongeveer 100 miljoen
christenen (op 210 miljoen zielen),
Azië: 50 miljoen op een bevolking
van ruim 1 miljard, Afrika 40 mil
joen op 200 miljoen bewoners.
9 Bedrijfsbezoeken hebben predikan
ten en hulppredikers van bij het
protestants interkerkelijk overleg in
Lochem gemaakt. Aan deze bezoeken
nemen ook deel r.-k. geestelijken en
Eredikanten uit hervormde en gere-
ormeerde kerken uit de omgeving.
Het bedrijfsbezoek wordt gezien als
een aanvulling op het tradionele huis
bezoek. Op deze wijze komt een con
tact tussen de predikant en de ge
meenteleden in hun dagelijkse omge
ving tot stand. De bedrijven verleen
den veel medewerking, onder meer
door voorlichting.
9 De „Brood voor het hart"-actie
van de Ned. zendingsraad heeft tot
nu toe 1.332.000 opgebracht. Er
blijven nog steeds particuliere giften
binnenkomen. Het aantal collecte
opbrengsten, dat nog te verwachten
is, wordt nu minder.
\X7anneer alle orgels gereed
zijn, heeft iedere kerk, die
door de ramp schade kreeg, een
goed orgel. Het Rampenfonds
heeft op onbekrompen wijze
hulp verleend. Als een kerk
vandaag de dag voor de door
liet Rampenfonds verstrekte
bedragen zou moeten zorgen,
dan zou dit neerkomen op mini
maal drieduizend gulden per re
gister gemiddeld. Dit verklaart
de heer S. C. de Waard, secreta
ris ran de orgelcommissie der
hervormde kerk, welke commis-
FINANCIFLE STEUN
BI I BOUW VAN
RUIM 50 ORGELS
Voor dit keer nog iets over de hervormde ge
meenten in Zuid-Slavië in het algemeen. Hun
aantal is 16 in de Vojvodlna, dat is de streek die
begrensd wordt door do Donau, de Roemeense en
Hongaarse grens. Hierbjj komen 6 gemeenten in
de Baranja, het stuk dat op Zuidslavisch gebied
ligt tussen de Donau en Drav. Van deze laatste
is er één een Kroatische gemeente. In de andere is
het Hongaars de voertaal. Verder kent men nog
een heleboel hervormden in de „diaspora", de ver
strooiing, wel een zeventigtal groepen, waarvan
er sommige de naam „gemeente" dragen, andere
niet. Te zamen tellen al deze hervormden een
35.000 zielen.
Al deze gemeenten liggen in een smalle strook
van 600 km langs de Roemeense en Hongaarse
grens. Stel U dat eens even voor, vanaf de Lim
burgsBrabantse grens bjj Thorn, 'tot aan Cad-
zand en dan langs heel onze zeekust tot Delfzijl.
In deze gebieden zijn voorts nog een aantal evan
gelisch lutherse gemeenten. Deze waren vóór de
tweede wereldoorlog veel meer in aantal. Ze zijn
sterk verminderd omdat deze, oorspronkelijk uit
Sudeten-Duitsers bestaande nederzettingen, „te
rug in 't rjjk" zijn gegaan toen Hitier hen opriep.
Voor zover dat niet gebeurd is, zijn er velen ge
vlucht toen de Duitse legers van hier werden te
ruggeslagen. Toch is hun getal nog altijd 40.000
zielen. Behalve deze twee groepen zijn er nog
baptisten en methodisten, maar allemaal met
elkaar maken ze niet meer dan 1 van de bevol
king uit. De servisch-orthodoxen en rooms-ka-
tholieken wegen ongeveer tegen elkaar op. Ze
vormen ieder een kleine 40 van de bevolking
van 18 Vè miljoen. Behalve deze twee grote groe
pen zijn er nog een 17 mohammedanen. De
overblijvende rest van de bevolking wil gerekend
worden tot geen kerk te behoren. De 35.000 her
vormden vormen een kleine, weg te cijferen min
derheid.
Kerkelijk ztfn ze een minderheid, maar nationaal
eveneens en ieder die enige fantasie heeft, kan
gemakkelijk begrijpen dat dit hun leven niet al
tijd even gemakkelijk maakt en dat dit voor hen
als kerkelijke gemeenschap bepaalde moeilijkhe
den meebrengt, waarvan we lezen in de officiële
kerkelijke rapporten. Denk alleen maar aan het
verkrijgen van predikanten en de opleiding daar
toe.
Deze hervormde kerk van Zuid-Slavië is nog
jong, hoewel sommige gemeenten zeer oude
cradities hebben. In Herceg Szöllös in de Baranja
bijvoorbeeld, is in 1576 de eerste synode van de
Hongaarse hervormde kerk gehouden, Maar de
ze kleine kerk is daarom zo jong, omdat ze pas
een zelfstandige eenheid geworden is na de eerste
wereldoorlog. Voordien behoorden deze gemeenten
bij de Hervormde Kerk van Hongarije. Vooral
echter na de tweede wereldoorlog, toen de gren
zen steeds meer gesloten werden, werd ook de
eenzaamheid van deze kerk steeds groter. Hoewel
een groot deel van deze gemeenten vlak bij Sze-
gedin (Hongarije) en Temisvar (Roemenië) twee
Hongaarse culturele en theologische centra
ligt, waar tot in de laatste wereldoorlog predi
kanten voor deze kerk werden opgeleid, zijn deze
plaatsen sindsdien volkomen onbereikbaar ge
worden en zo is men zonder enige opleiding voor
predikanten komen te zitten. Men heeft het ge
probeerd met een eigen opleiding in Feketic,
maar ook dat ging niet meer. De 28 predikanten
die er zijn, blijven in dienst zo lang dit maar
enigszins mogelijk is, maar wanneer er een uit
valt, heeft men voor hem geen vervanger.
Daar komt nog een probleem bij. Deze hervorm
de gemeenten bestonden uit landbouwers en
uit hen die in een dorp in een landbouw-nevenbe-
drijf werkzaam zijn. Toen Jozef II in 1786 de Voj-
vodina bezocht, zag het er niet best uit. Het was
één grote vlakte (poesta) zonder meer, een ge
bied van gras, onkruid, moerassen en bossen.
Wat er vroeger nog aan huizen en dorpen ge
staan had, was weggevaagd toen de Turken er
enige malen waren doorgetrokken. Keizer Jozef
II nu zag hier mogelijkheden en hij heeft er voor
gezorgd dat hier arme Hongaren en Sudeten-
Duitsers zich konden vestigen. Hieronder waren
ook protestanten. Met niet geringe inspanning
hebben deze kolonisten en hun eerste nazaten de
velden ontgonnen en de moerassen drooggelegd
en zij hebben van dit gebied een van de meest
welvarende streken gemaakt. Tot op heden zijn
deze gemeenten landbouwende gemeenschappen
gebleven. Juist in deze gebieden nu zijn de enor
me kolchosen gesticht. De mogelijkheid om aan
meer land te komen is er nu ten enenmale niet
meer en zo zien we, wat we ook in ons eigen land
kunnen waarnemen, dat steeds meerderen uit hun
dorpen vertrekken naar die gebieden waar de in
dustrie mensen nodig heeft.
Daar ontstaan nu nieuwe groepen en gemeen
schappen, die ook weer pastorale zorg verei
sen, wat weer nieuwe problemen meebrengt. De
ze hele ontwikkeling heeft weer het gevolg dat
deze gemeenten, waar vroeger een tamelijke wel
stand heerste, het financieel steeds moeilijker
krijgen. Vroeger hadden deze gemeenten alle hun
kerkelijke eigendommen, uit de inkomsten waar
van de kosten die er normaal in een gemeente
moeten worden gemaakt, werden gedekt. Nu gaat
dit niet meer, aangezien deze eigendommen in
land tot weinige hectaren zijn verminderd, omdat
de andere overgenomen zijn door de staat. Nu is
men, wat de inkomsten van een gemeente betreft,
geheel afhankelijk geworden van de bijdragen
uit eigen gemeente. De tractementen van de pre
dikanten zjjn dan ook zó laag, dat een arbeider
bij ons er beslist niet voor zou gaan werken.
Maar de eerste zorg is predikanten opgeleid te
krijgen. Er hebben zich enige gemeld, waaronder
twee die reeds een universitaire studie in een an
dere faculteit achter de rug hebben. Via de We
reldraad der Kerken tracht men nu momenteel
deze in het buitenland opgeleid te krijgen.
Om te voorzien in de nood die er momenteel
reeds is, heeft men iets moeten doen en men
heeft het enige gedaan wat in een calvinistische
kerk het meest aangewezen is. Men heeft aan
een groep ouderlingen een extra opleiding gege
ven voor-de leiding van de gemeente en men
zorgt er voor dat wekelijks preken worden ge
stencild, die door hen in de kerkdiensten kunnen
worden gelezen, voor iedere zondag twee preken
(waarvan één een catechismuspreek) met de li
turgie er bij.
We hebben verschillende van de hervormde pre
dikanten die in Vojvedina werkzaam zijn, de
bisschop in Paciz incluis, gesproken. We kunnen
niet anders dan een diep respect hebben voor de
ze mensen, die, onder totaal veranderde omstan
digheden, bijna allen het werk moeten doen, waar
voor vroeger 2 en soms 3 predikanten waren. Ter
herdenking van het vierhonderjarig bestaan van
•ie Heidelbergse catechismus en uit dankbaarheid
om hetgeen deze kerk door dit leerboek heeft ont
vangen, wilde men dit jaar iets doen en zo is be
sloten dit oude leerboek in het Kroatisch te ver
talen en uit te geven.
Men heeft dit gedaan ook met het oog op de toe
komst, omdat steeds meerdere gemeenteleden
juist in het Kroatische taalgebied hun werk en
woonplaats zullen vinden. H.
9 Indonesische christenstudenten ko
men van 23 tot 30 augustus bijeen
op het N.C.S.V.-conferentieoord
Woudschoten op uitnodiging van de
N.C.S.V. Er komen ongeveer 100
studenten, voor de helft studerend
op Westeuropese universiteiten en
voor de andere helft van universitei
ten vanachter het ijzeren gordijn.
Mogelyk blijven verschillende deel
nemers na de conferentie nog als
gast van Nederlandse gezinnen een
week in ons land. De conferenties, die
sinds vijf jaar worden gehouden, zijn
een ontmoetingsgelegenheid voor jon
geren, die elkaar weinig zien en in
hun studietijd ook geen gelegenheid
hebben naar hun eigen land terug
te keren.
menten afleveren. Maar in 1967 is de
zaak echt rond.
EXPO-ORGEL
Dat zal dan ruim tien jaar zjjn, na
dat het eerste orgel, voor de ge
reformeerde kerk van Kruiningen
werd overgedragen, winter 1956.
Daarna volgden in Zeeland: in 1958
Kruiningen (hervormde kerk), St.-
Philipsland (idem), in 1959 Eikerzee
(hervormd), Oosterland (gerefor
meerde kerk), Rilland-Bath, Seroos-
kerke op Schouwen en Waarde (alle
drie in de hervormde kerk) en in
1960 de hervormde kerk van Geers-
dijk.
In dé gereformeerde kerk aldaar,
werd in hetzelfde jaar het orgel, dat
op de Expo in Brussel in het pavil
joen der protestantse kerken had ge
staan, geplaatst, nadat het aan het
einde van de Expo eerst een omweg
had gemaakt via de r.-k. kerk in
Moerdijk. Ook werden al orgels ge
plaatst in Ouwerkerk (hervormd) en
Zierikzee (gereformeerd), Nieuwer-
kerk (hervormd) en Rilland-Bath
(gereformeerd).
Ook in 1960 volgde een nieuw orgel
voor de gereformeerde kerk in Nieu-
werkerk. In 1961 waren aan de beurt
de Vrije Evangelische Gemeente in
Bath, dat het enige in Duitsland ge
bouwde orgel kreeg en de r.-k. kerk
in die gemeente. Vier orgels werden
vorig jaar geplaatst, in Arnemuiden
(gereformeerd), in het kerkgebouw
van de Gereformeerde Gemeente te
Rilland-Bath en twee in Zweden ge
bouwde instrumenten in respectie
velijk Sirjansland (hervormd) en
Zierikzee (lutherse kerk). Zoals be
kend werd enige weken geleden in de
evangelisch lutherse kerk te Vlissin-
gen het eerste in dit jaar gereedge
komen orgel in gebruik genomen.
TOF KOMST
Voor de toekomst staan voor Zee
land nog op het programma twee
van de vier In het kader van de actie
in Denemarken gebouwde orgels, be
stemd voor respectievelijk de Zierik-
zeese Gasthuiskerk (18 stemmen),
dat voorjaar 1964 klaar komt en voor
de St. Willlbrordkerk ook in Zierik
zee (even groot). Dat voor de r.-k.
kerk hoopt men nog eind dit jaar in
gebruik te kunnen hemen. Dit najaar
krijgt de gereformeerde kerk in
Baarland een orgel van dertien stem
men. Voorts staan nog op het pro
gramma nieuwe orgels voor Drei-
schor (hervormd, 17 stemmen), Wol-
phaartsdijk (gereformeerd. 14 stem
men) en Gereformeerde Gemeente
(12 stemmen). Tot slot z(jn een vijf-
tienstemmig orgel voor Brouwersha
ven (herv.) in de maak, dat men in
1967 mogelijk kan afleveren en één
voor de hervormde St. Jacobskerk te
Vlissingen. „Wij z(]n nog bezig met
een koororgel voor de gereformeerde
kerk van Anna Jacobapolder. Het
Rampenfonds heeft daarvoor een gift
verstrekt. Brouwershaven heeft een
juweel van een kas met frontpjjpen,
die moeten worden gerestaureerd.
Van het nieuwe orgel worden nu
eerst twaalf stemmen gebouwd en de
voorbereiding voor nog drie stem
men, maar er worden nog geen pij
van de orgels in de eigen kerken na
de ramp te onderzoeken. Vele orgels
in hervormde kerken hadden van
storm en water geleden.
Maar ook andere kerken hadden met
de storm en het water te kampen ge
had. Iedere bezitter moest aangifte
doen by het rijk en cijfers van des
kundigen toevoegen: van orgelbou
wers en rapporten van orgelcommis
sies. „Het rijk vergoedde weliswaar
op royale, schaal, maar men kon er
niet van uitgaan, dat alles wat naar
volledige vervanging streefde ook van
het rijk terugkwam", zo zegt de se
cretaris van de orgelbouwcommissie.
En er moest heel wat totaal worden
vervangen. Meestal moest worden
geadviseerd: een nieuw orgel. De her
vormde commissie kreeg tot taak,
met medewerking van deskundigen,
deze adviezen uit te brengen. Dit
kwam mede, omdat de toenmalige
vice-voorzitter van het Rampenfonds,
mr. W. F. Schokking (Prins
Bernhard is voorzitter) tevens voor
zitter was van de hervormde orgel
commissie. Als organisten-orgel-
bouwdeskundigen werkten aan de
commisie mee Lambert Erné, orga
nist van de Nicolaïkerk in Utrecht,
Willem Hülsmann (St. Joriskerk,
Amersfoort), Cor Edskes (doopsge
zinde gemeente, Groningen) en aan
vankelijk ook nog Adriaan Engels
(Grote Kerk, Den Haag). Vanuit de
orgelcommissie gaan alle zaken naar
de heer W. J. A. H. van Berkel, re
ferendaris van het ministerie van
maatschappelijk werk, adviseur van
het Nationaal Rampenfonds voor de
getroffen kerken.
Vele gebreken aan orgels kwamen
pas later aan het licht, toen het zoute
water begon te werken.
„In het gros van de gevallen hebben
Een interieuropname van de her
vormde kerk te Brouwershaven,
waar in 1967 het laatste orgel, waar
voor het Rampenfonds een bijdrage
verstrekte, wordt geplaatst.
de belanghebbenden een nieuw orgel
gekregen, maar er zijn gevallen,
waarby om uiteenlopende redenen
niet geheel van de bouwsom kon
worden uitgegaan", aldus de heer De
Waard.
BUITENLAND
Zo'n reden was er bijvoorbeeld in
Vlissingen: de hervormde St. Jacobs
kerk vraagt nu om een orgel, dat
méér is dan om alleen maar „bij te
zingen". Ergens moest het Rampen
fonds een grens trekken bij de hulp
verlening. In die gevallen verstrekte
het fonds een bepaald bedrag en de
rest moest worden gefinancierd door
het kerkbestuur. De nieuwbouwor-
ders werden door de kerkvoogdijen of
kerkbesturen geplaatst. De heer De
Waard: „voornamelijk bij Nederland
se orgelbouwers, maar omdat er zo
veel hulp vanuit het buitenland was
verkregen wilde men van de kant
van het Rampenfonds iets terug
doen, wat meer blijvende waarde had:
er zy'n toch ook noodscholen en nood
kerken bijvoorbeeld uit het buiten
land. Daarom ging een aantal orders
naar buitenlandse orgelbouwers: vier
naar Denemarken, onder andere voor
de beide bovengenoemde Zeeuwse
kerken (plus in Moerdijk (r.-k.) en
Oude Tonge (hervormd)), drie in
Zwitserland (hervormde kerken in
Abbenbroek en Heenvliet en de gere
formeerde kerk van Zuid-Beijerland),
één Frans orgel voor Simonshaven op
Voorne, drie Zweedse (luth. Zierik
zee, herv. Sirjansland en 's-Graven-
deel) en één Duits orgel voor Rilland-
Bath (vrije evangelische gemeente).
Nog lang, nadat in 1967 het laatste
orgel in Brouwershaven zal zijn ge
plaatst, zullen in vele kerken in Zee
land, Zuid-Holland en Noord-Brabant
de klanken van tientallen orgels her
inneren aan de financiële hulp, die
vanuit ons land en uit de gehele we
reld, via het Rampenfonds, aan de
kerken werd verstrekt.
Advertentie
sie het Rampenfonds adviseerde
bij deze „orgelactie" voor alle
kerken, hervormd, gerefor
meerd, r.-k., christelijk gerefor
meerd, van de Gereformeerde
Gemeente, de Lutherse en Vrije
Evangelische Kerk. Er zijn or
gels bij van eenentwintig
stemmen en van vijf stemmen,
van veertien en zeven. Een re
gister is het aantal pijpen dat
bij één stem hoort, het pijpe-
koor. In nieuwe orgels heeft het
Rampenfonds voor honderdui
zenden guldens gestoken.
Do helft (30) van de ruim vijftig
orgels zijn voor Zeeland bestemd,
de overige zijn verdeeld over Zuid-
Holland (25) en Noord-Brabant (2).
Ruim dertig van deze orgels ziju
reeds geplaatst, waarvan 22 in
Zeeland. In de toekomst komen er
nog negen naar Zeeland. Noord-Bra
bant heeft er reeds één en er komt
e.r nog één. In Zuid-Holland zyn
twaalf stuks geplaatst en dertien
volgen nog. Tussen 1967, als hot
laatste orgel in Brouwershaven in de
hervormde kerk aldaar voor het
eerst zal worden bespeeld en nu zul
len orgelbouwers in binnen- en bui
tenland nog drie en twintig instru-
UW VASTE KEUS-.'N FASTO GEISER
De hervormde kerk van Sirjansland
(foto: exterieurbezit een in Zweden
gebouwd orgel.
(Foto P.Z.C.).
'li km stand:
V-'
Wat moet die
Fasto geiser
met 'n brander
voor alle
soorten gas?
Jongen, dïe
universele brander
zal narigheid
voorkomen als we
hier ooit ander
gas gaan krijgen.
