THAILAND
plastic
waste il
i is
BU 3 DRIEUNGPAKKEN
Liever SIWA
dan MARX
LEXINGTON
Waar de dictatuur een glimlach heeft
wereldmerk
m
m
BEST
Op de bres voor
Spanjes burchten
DONDERDAG 27 JUNI 1963
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
(Van een medewerker)
Thailand - het land van de vrijen, Muang-Thai,
zoals de Siamezen het noemen - is geen land
dat prikkelt tot het doen van politieke speculaties.
Sterker nog, het is zelfs uitermate moeilijk om in
Siam aan internationale gebeurtenissen te denken.
De mensen zijn zo vriendelijk, zo gastvrij - voort
durend glimlachend, zonder de zichtbare inspan
ning, die het lachen in het avondland tot een kunst
verhief
J^ustig voortkabbelend water; het blije gejoel van kinderen,
die stoeien in de ontelbare slootjes van de hoofdstad Bang
kok niet voor niets heet Bangkok in de taal van Baedeker
het Venetië van het Oosten met nabij of veraf het getinkel
van de onbegrijpelijke muziek: en dit in een tropische zetting,
met een onvoorstelbare weelderige plantengroei en verblindend
zoniicht.
Siam ligt aan haar eigen golf.
Het bezit een weelde aan delf
stoffen en andere produkten:
goud, tin en ijzer, edelstenen als
de Oosterse robijn, rubber, teak
hout, en natuurlijk rijst; de
beste rijst ter wereld. Dank zij
dit alles is het ongetwijfeld het
meest welvarende van de landen
in Zuidoost-Azië. Het schittert
als een in grof metaal gevatte
edelsteen temidden van haar na
buurlanden Malakka, Birma,
Laos en Cambodja.
Zijn economie laat weinig te wensen
over. Het heeft een gezonde handels
balans en een doorvoede bevolking,
terwijl het feit dat het een dictatuur
is voor de grondwetsherziening
van 1932 was Siam een absolute mo
narchie, maar de (bloedeloze) coup
d'état maakte daar een dictatuur van
nauwelijks merkbaar is. Niemand
vreest de middernachtelijke „klop op
de deur" zo representatief voor de ons
bekende dictatoriaal geregeerde lan
den
Thailand is lid van de SEATO, en in
1960, korte tijd na het incident met
de U-2, verklaarde veldmaarschalk
en premier Thanarat: „Thailand is de
as van de verenigde vrije naties van
Azië. Als een van onze buren door de
communisten gedomineerd mocht
worden, dan zullen wij de Amerika
nen om raketten vragen".
En dat was in de tijd waarin een
groot aantal naties (waaronder En
geland) de Verenigde Staten verweet
dat haar raketbases Russische raket
ten zouden kunnen aantrekken.
De Preah Vihear
Enkele jaren geleden heeft men
zich in Siam ernstig bezorgd ge
maakt over de „Jungle der lief
de". Men vond het nieuws over deze
wildernis zelfs urgenter dan het ver
loop van de stryd tegen de Rode guer
rillasIn deze Jungle der Liefde
een bergachtig gedeelte van de nooit
behoorlijk vastgelegde grens tussen
Siam en Cambodja ligt een acht
honderd jaar oude Hindoetempel, de
Phra-Viharu of Preah Vihear in het
Carabodjaans; aan het einde van een
weg die even lang als slecht is.
Na langdurige en opgewonden dispu
ten om het bezit van deze tempel:
het was in 1959, maakte Cambodja,
het argumenteren moe, de zaak aan
hangig bij het Internationale Ge
rechtshof in Den Haag. Tezelfdertijd
verwierf het de medewerking van een
vroegere staatssecretaris van de Ver
enigde Staten, de heer Dean Acheson.
De aanspraken van Cambodja waren
gebaseerd op de weg die vanuit Cam
bodja direct naar het altaar van Si-
wa in de bedoelde tempel voert; bo
vendien bestaat er een oude (Franse
kaart, die de Preah Vihear op Cam-
bodjaans grondgebied plaatst.
Thailand echter beweerde dat de
kaart onjuist was: de tempel zou bo
vendien nooit gevonden zijn, ware het
niet door de ontdekkingsreis van een
Thai-prins, in 1897. Ook is de tempel
naar het noorden gericht, zodat de
Cambodjanen van de achterdeur ge
bruik moeten maken, terwijl de Thai
pelgrims de trap gebr
de vooringang voert.
I inmiddels verslechterden de relaties
tussen beide landen, totdat ten
slotte de diplomatieke betrekkingen
verbroken werden. Veldmaarschalk
Sarit Thanarat vergeleek prins Siha
nouk van Cambodja met een var
kenwaarop deze zonder aarzelen
repliceerde, dat mocht hy dan óók al
op een varken lijken, Sarit toch in ie
der geval verreweg de vetste was van
de twee. Wanneer de omstandigheden
zouden eisen dat van beiden soep ge
kookt moest worden, vervolgde Zyne
Hoogheid diplomatiek, dan zou de
soep van de veldmaarschalk beslist
beter smaken.....
Na drie maanden van intensieve ar
beid deed Den Haag (met 9 tegen 3
stemmen) uitspraak ten gunste van
Cambodja. De bitter teleurgestelde
Thanarat gaf de moed niet op, maar
bereidde zqn leger voor op verdedi-
fing van de tempels, terwijl l>y tezelf-
ertijd besloot de vergadering van de
SEATO te boycotten.
Plotseling echter kwam hq tot het in
zicht, dat een strijd tussen Thailand
en Cambodja slechts de communisten
in de kaart zóu spélen, en dat de
.;,Thaïs zich daarom bij de beslissing
van Den Haag zouden neerleggen:
„met bloedend hart, en- tranen in de
ogen
En ach, waarom eigenlijk ook niet?
Want Thailand bezit welgeteld 30.000
tempels: dat is één voor fèdere 700
Thaïs
Drijvende markt
Samen met een gezelschap Ameri
kaanse toeristen van de „Round-
the-World-Trip" van de Pan Am
- 25 opwindende landen voor nog
geen 1260 dollar, zoals de reclame
slogan luidt hebben we de beroem
de Dryvende Markt van Bangkok be
keken.
We werden 's ochtends om half zes
gewekt, en korte tijd later stapten
we in de gereedstaande bus, wat ti
mide onder de prophylactische dialo
gen van deze kaviaar-etende en
champagne-drinkende globetrotters,
met hun onverzadigbare honger naar
opwindende landen en cultuur.
Hallo Mack. Heb je je tandenbor
stel ingeslikt? Ha-ha
Welnee man. Hij kqkt al zo sinds
hij de Mona Lisa heeft gezien. Nee,
het Is kalverliefde, wat ik je brom...
Honest, het is hier niet anders dan
in Chinatown (gedeelte van New
York). Alleen is dóór het bier goedko
per
Twee uur lang dobberden we tussen
de bootjes van de kooplieden, die 'n on
beschrqfelijke weelde aan groenten,
vis en fruit aanbieden, symbolisch
voor de vruchtbaarheid van Siam.
Vrouwen in prachtige sari's, met
breeduitstaande, belachtige strohoe
den op het hoofd punteren in kleine
bootjes, hier en daar een aankoop
doende, en soms wat nakaartend, tot
dat ze naar huis gaan in de nu over
volle punter, die straks onder het op
palen gebouwde huis gemeerd wordt.
Het biduur in de tempels is begon
nen, en de frivole klank van de belle
tjes reeds lang verklonken. Het
wordt warm, weldra zal de markt
verlopen.
Voldaan bergen de Amerikanen hun
foto- en filmtoestellen weer in de
prachtige lederen schoudertassen.
Let's go, laten we nu maar gaan.
Om tien uur wordt Ohio Park op de
t.v. gerelayeerd: Nicklaus tegen Ar
nold Palmer; en ik wil eerst nog wel
wat eten
De gids krijgt het maandsalaris van
een Thai arbeider als fooi. Aan de
nonchalance waarmee hij de dollars
wegsteekt merk je, dat hij niet min
der had verwacht.
We stappen uit voor het contracthotel
van de Pan American.
Tevreden zuchtend zegt een zwaarlij
vige Midwestern: De hemel dank.
Er gaat toch niets boven een aircon
ditioned hotel
En hij meent het ook.
Dezelfde buitengewoon vrlenilelykc
Amerikanen hadden ons ook uit
genodigd voor de eveneens spe
ciaal voor de Pan Ampassagiers uit
gestippelde sightseeingtour langs de
belangrijkste tempels. Maar we heb
ben een uitvlucht: verzonnen. Kr zqn
zoveel tempels, té veel.... Inpiaats
daarvan wandelen we op ons gemak
naar een ervan, de tempel van Wat
Arun, waar we heerlyk op een stenen
bank zaten, genietend van de op de
binnenplaats spelende kinderen, en
later een babbeltje makend met een
van de monniken in oranje py, die je
zowel binnen als buiten de tempels ïn
grote getale ontmoet.
Gelovigen gaven hun gekooide
spreeuwen de vrijheid, in de hoop op
een beter leven in een volgend incar
natie. In een van de vele bijgebouwen
rondom de tempel werd een groep
jongeren onderricht, en de monotone
cadans van de leraar, soms afgewis
seld door het spreekkoor van de
groep, schiep een sfeer van tijdloos
heid, van rust. waaruit hel moeilijk
13&65tMAlAKKA]
rikanen: één van hen wekt onze be
langstelling. Iets in z'n houding
plaatst hem buiten de groep normale
bezoekers van een gelegenheid als de
ze. Hij blijkt archeoloog te zijn, be
last met onderzoekingen in Angkor
Wat; de rume van de legendarische
hoofdstad van het Khmer-rijk, dat
zich uitstrekte van de Zuidchlnese
zee tot de golf van Siam, totdat in
1432 de Khmers uit Angkor verdwe
nen, om nooit terug te keren. Waar
om weet niemand
De onverwachte belangstelling voor
deze oude beschaving doet z'n luste
loosheid verdwijnen. Na zes maanden
arbeid in de wildernis had hij twee
weken vakantie gekregen. De twee
weken zijn nog niet om, maar reeds
verlangt hij terug naar z'n werk, dat
bestaat uit het geven van adviezen bij
het verplaatsen van de enorme tem
pelgebouwen. Deze tempelgebouwen
beginnen tekenen van erosie te ver
tonen na het verwijderen van het oer
woud rondom, dat de monumenten
sinds de XII-de eeuw heeft be
schermd tegen tropische wolkbreu
ken en enorme hitte.
Microben
bleek te ontsnappen; zelfs lang nadat
we de tempel hadden verlaten.
De monnik, een al wat grijzende,
ascetische man met zwarte profeten-
ogen in het rimpelloze gezicht vertel
de in het zangerige Engels van de
dosterling dat iedere gelovige Sia
mees een zekere tijd van twee tot
vier jaar als monnik door het le
ven gaat: slapend in de tempel, en le
vend van aalmoezen; een periode van
studie, concentratie op het goede en
gebed.
Sommigen blijven voorgoed; van leer
meester naar leermeester, en van
tempel naar tempel trekkend, zonder
enige ander aards bezit dan hetgeen
ze bij zich dragen in een zijden tas,
niet groter dan de handtas van een
vrouw. We vroegen onze zegsman, of
hij ook zo'n blijver was: hq zei dat hij
al vijftig jaar lang niet meer buiten
tempelmuren had geslapen. We ne
men z'n strenge gezicht met her
nieuwde interesse op, doch het gaf
werkelijk niets prijs omtrent zijn leef
tijd.
Toen we hem enig geld aanboden wei
gerde hij beleefd doch beslist. In-
plaats daarvan leidde hij ons naar het
binnenste van de tempel, en nadat we
onze schoenen hadden uitgedaan,
stonden we voor de goudglanzende
Boeddha, die onbewogen op ons neer
zag van "z'n kostbaar voetstuk.
Op matten ervoor knielden een man
en een vrouw, die een ingewikkeld
ritueel volvoerden, onder meer be
staande uit het rammelen met een
beker met stokjes, waarop een code.
Hierna stortten ze geld in een door
zichtige kast, en kregen vervolgens
een horoscoopachtig stukje papier,
met een teken erop, dat correspon
deerde met dat op het bidstokje,
waarna beiden tevreden verdwenen.
De monnik gebaarde naar de glazen
kast, en knikte goedkeurend toen we
het geld erin deponeerden, waarna
ook hij geluidloos verdween
Buiten de tempel gekomen, was het
spitsuur begonnen. Enorme stro
men voertuigen schoven lang
zaam door de straten: prachtige
Amerikaanse sleeën; alle bekende
Europese modellen en ook Japanse
auto's: de Datsun Bluebird, de Mazda
Carol om ..er maar enkele te noemen,
die stellig geduchte concurrenten zul
len blyken, wanneer ze op onze
markt gaan verschijnen; en niet te
vergeten de betjaks, waarvan vooral
Siamezen gebruik maken.
Maar ook zie Je hier nog vooroorlogse
auto's, gedeukt en verveloos, die taxi
diensten verrichten. Ze maken vooral
op toeristen jacht. Omdat ze geen li
centie hebben, zijn ze wat goedkoper
dan de nummertaxi's, die met een
meter uitgerust zijn.
Voortdurend worden we aangeroe
pen: „taxi, taxi" en ten slotte lieten
we ons bepraten.
Onderweg naar het hotel een aardig
incident. Wachtend op de verkeers
agent stonden we naast de grote wa
gen van een buitenlandse ambassade,
de kap omlaag, waarin een vrouw
met drie kinderen op de achterbank.
De kinderen keken geïnteresseerd
naar de drukte om zich heen, en het
jongste, een meiske van ongeveer
twee jaar met witblonde haren en
blauwe ogen, zwaaide enthousiast
naar mensen in andere auto's.
Het duurde niet lang, of iedereen
lachte en zwaaide terug. Portieren
werden geopend, en weldra verdron
gen de donkere Siamezen zich om de
auto, om het meisje beter te kunnen
zien.
Toen we ten slotte mochten doorrij
den, zocht iedereen weer haastig z'n
plaats achter het stuur op, nog steeds
wuivend naar het meiske, dat rode
konen had van plezier.
Ook begint de zandsteen van de ge
bouwen uit elkaar te vallen door
inwerking van in het water le
vende microben, zodat deze gebou
wen afgebroken moeten worden,
steen voor steen, en behandeld met
antibiotica, voordat ze opnieuw op
getrokken kunnen worden op een
fundament van gewapend beton, om
ringd door irrigatiebuizen voor de af
voer van het water.
De wederopbouw van Angkor, begon
nen in 1906 door de Franse regering,
ziet hij als zijn levenswerk, en hq ver
gelijkt de oorspronkelijke bouw ervan
met de meer tot onze verbeelding
sprekende Toren van Babel; zo over
rompelend in grootte; met brede la
nen, geflankeerd door beelden en in
drukwekkende bas-reliëfs, die legen
de van Wishnu illustreren.
De hoofdtempel bestaat uit drie op
eenvolgende terassen of verdiepingen,
die onderling verbonden zijn door
trappen, en overschaduwd door to
rens, waarvan de hoogste tot 65 me
ter boven de grond reikt.
Voor de bouw hiervan moesten ste
nen van meer dan duizend kilogram
vervoerd worden van de uitgraving op
veertig kilometer afstand, om ten
slotte tot dergelijke hoogten gehesen
te worden op een wijze die niet
eens meer bekend is.
En die andere Amerikanen?
Je ziet ze in Karachi, in Hong
Kong, of Teheran, zittend voor
het beeldscherm Amerikaan
se films bekijkend. Of hun da
mes; voor de liggende Boeddha
in Bangkok, de gouden pagode
in Rangoon en de Taj Mahal in
India; elkaar het laatste nieuws
uit Amerika vertellend, terwijl
de mannen verveeld de vissen
voeren
(Advertentie)
CIGARETTES
AMERICA'S BEST TOBACCOS
FROM AMERICA'S
TOBACCOS
Een stadsbeeld van Bangkok
(foto onder)
Het Interieur van een tempel in
Thailand (foto onder)
(Van onze correspondent
Werner Schuberth)
Dichters, schrijvers, artsen, ge
leerden, ingenieurs en toneelspe
lers hebben zich aaneengesloten
in een poging om de monumenten
van Spanjes verleden, die de adel
en de „grandes" van het land door
onvergeeflijke nalatigheid en on
verschilligheid in verval lieten
raken, voor een volledige onder
gang te redden. Een door lien ge
stichte „vereniging van kastelen
vrienden" heeft de regering te
Madrid en daarmee alle lagen van
de bevolking opgeroepen tot red
ding van deze getuigenissen van
Spanjes grote geschiedenis.
Meer dan welk ander gebied was
Spanje het land der burchten. De
naam Castilië, afgeleid van „Cas
tillo" (burcht), getuigt hiervan.
Maar slechts 2000 van deze „cas-
tillos" zijn op het ogenblik nog
min of meer intact, terwijl het
aantal burchtruïnes, vervallen
versterkte kerken en de resten
van torens acht- tot tienduizend
bedragen. Thans wil de nieuwe
vereniging in de eerste plaats een
inventaris maken van deze histo
rische en architectonische rijk
dom, die tot nu toe verwaarloosd
werd.
In hoe sterke mate Spanjes adel
door onderlinge huwelijken bezit
op bezit stapelde, wordt wel het
beste aangetoond door het feit,
dat bijvoorbeeld de in Madrid
wonende hertog van Alba maar
liefst zestig burchten en kastelen
van zijn 'voorvaderen zijn eigen
dom kan noemen. En andere fa
milies uit de eens heersende bo
venlaag doen nauwelijks voor hem
onder. Veel van deze architec
tonische monumenten werden door
hun eigenaren eenvoudig aan de
dorpen, die feitelijk ook eigendom
van de grootgrondbezitters zqn,
overgelaten en de boeren en land
arbeiders gebruikten de stenen als
bouwmateriaal.
Zo ging een unieke cultuurschat
verloren. Wat nog overbleef wil
len de vrienden van Spanjes
burchten proberen te redden. Zij
vinden, dat de regering die burch
ten, kastelen en ruïnes, die door
de eigenaren worden verwaar
loosd, onder haar hoede dient te
nemen en dat de dorpen en steden
verplicht dienen te worden, hun
knstelenbezit te verzorgen.
.V V:
"i ?rV
y&f a 'v
-r.pi
SSÊtMM fel
Nachtclub
's Avonds een diner in een van Bang-
koks talloze voortreffelijke eethuisjes
de heerlijkste gerechten, eeuwen
oud serviesgoed, en lichtvoetige be
dienden met na afloop een sigaar,
aangeboden door de eigenaar zelf, die
je oprookt, languit liggend op een
centimeters dik tapijt.
De eigenaar maakt een praatje na
wat enthousiaste opmerkingen
over de kwaliteit van het menu
en de sfeer in z'n eethuisje. Op zijn
aanraden gaan we later naar de Co-
pacabana, een van de nachtclubs, te
vens trefpunt voor buitenlanders.
Het is erg druk, erg duur en erg don
ker.
Maar iets in de sfeer, balancerend op
het raakpunt van westerse commer
cialiteit en oosterse ascese maakt ei
toch een avond van die we ons me
genoegen zullen herinneren.
Er zijn als in iedere nachtclub -
veel meisjes: geisha-achtige, frêle we
zens, in gerafineerde en felgekleurde
shanghai jurken: waartussen zich on
hoorbaar de kellners bewegen, dicht
bij en toch op een afstand de wens
van je gezicht aflezend, je bedienend
op het ogenblik dat je bestellen wilt.
zonder ooit fouten te maken; hetgeen
zonder meer al een niet-alledaagse
ervaring is.
Aan ons tafeltje zitten enkele Ame-
