GOEDKOOP VASTRECHT VOOR
AARDGAS ALS WARMTEBRON
LEXINGTON
Onderzoek gelast naar
schietpartij in Jemen
KLANKBORD
Berisping gezagvoerder van de
„Maasdam" gevraagd
Adviezen
Duel Gasunie en gemeenten
wereldmerk
BEST
VIER SOLDATEN GEDOOD,
ACHTTIEN GEVANGEN,
VROUWEN ZIJN VEILIG
Brabant bezorgd
over slechte
toestand wegennet
RAAD VOOR SCHEEPVAART
BEHANDELDE „STOTEN"
IN WESERMONDING
Rast hersteld
DINSDAG 25 JUNI 1963
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Overigens kan S.R.O.G. zelf geen besluit
nemen. Wij kunnen straks de gemeenten
alleen bepaalde adviezen geven, omdat
elke raad afzonderlijk te zijner tijd over
de concept-contracten moet besluiten.
Het valt natuurlijk wel te verwachten
dat de dan door ons aanvaarde lijn zal
worden doorgetrokken", zo besloot bur
gemeester James.
ALLEEN VOORDEEL BIJ RUIM GEBRUIK
(Van onze Amsterdamse redacteur)
Elke Nederlander, die straks op ruime schaal aardgas gaat gebruiken
voor de verwarming van woning en werkruimte, dient hiervoor een
aantrekkelijk vastrecht-contract te worden aangeboden. Over deze
„exploitatievorm" van onze nieuwe energiebron bestaat overeenstem
ming tussen de twee partijen die thans touwtrekken om de prijzende
gemeenten en de Gasunie.
Dat duel speelt zich overigens bin
nenskamers af er zijn wel se
condanten, maar geen getuigen.
Als inzet fungeert hierbij een bij
zonder vette kluifde levering aan
grote industrieën. De Gasunie wil
de beste klanten zelf bedienen
te weten alle bedrijven in ons land
die meer dan een miljoen kubieke
meter per jaar nodig hebben (om-
streeks dertig op dit moment).
Maar de gemeenten willen hier
niets van weten: „wij hebben in
het verleden vaak met verlies de
ze afnemers bediend, en willen dat
blijven doen nu dit voor ons wat
aantrekkelijker gaat worden".
Namens de gemeenten onderhandelt een
speciaal hiertoe ingestelde commissie
met vertegenwoordigers van reeds be
staande belangengemeenschappen uit
alle delen van Nederland, noord-west-
Nederland, midden van het land.
Dat zijn dan Noord-oost-
Nederland, noord-west-Nederland, mid
den-oost-Nederland, centraal Nederland,
Zuid-Holland en het door de staatsmij-
Delegatie uit het
bedrijfsleven naar
Indonesië
Het „centraal orgaan voor de economi
sche betrekldngen met het buitenland",
waarin alle sectoren van het Nederland
se bedrijfsleven vertegenwoordigd zijn,
heeft een groep van acht mensen samen
gesteld, die na overleg met de Indonesi
sche autoriteiten, op 13 juli naar Dja
karta zal vertrekken.
De groep bestaat uit: mr. J. J. Oyevaar
(voorzitter), jhr. D. G. de Graeff ,ir. C.
S. Knottnerus, dr. W. T. Kroese, drs. A.
Rom Colthoff, J. W. T. E. Sikkes, drs.
B. J. Udlnk en mr. J. R. Voute.
De bedoeling van de groep ls te trachten
de normalisering van de economische
betrekkingen in het algemeen tussen In
donesië en Nederland te bevorderen. Ze
hoopt zich daarbij een beeld te vormen
van de huidige economische structuur
van Indonesië en op grond hiervan de
mogelijkheden en modaliteiten te bespre
ken van de toekomstige economische sa
menwerking tussen beide landen.
De groep zal enige weken in Indonesië
verblijven.
nen met afstandsgas bediende gebied
van Brabant en Limburg. Zeeland ont
breekt in deze opsomming. Deze provin
cie heeft wel een zetel bij de uit alle
genoemde groepen samengestelde dele
gatie die tot naam heeft: samenwerken
de Regionale Organen Gasvoorziening
(S.R.O.G.).
Dit gezelschap bestaat voornamelijk uit
gemeentebestuurders burgemeesters
wethouders plus voor Zeeland het
lid van Gedeputeerde Staten, de heer
Kaland.
Voorzitter van de S.R.O.G.-vergade-
ringen is de burgemeester van Gouda,
mr. dr. K. F. O. James. Deze heeft
ons gisteren verklaard dat nog niet
helemaal duidelijk is hoe een sterke
uitbreiding aan het gebruik van gas
kan worden gegeven wanneer het ri
sico voor de welslaging daarvan uit
sluitend bij de gemeenten zou komen
te liggen, die hoge bedragen ge
middeld 200 gulden per aansluiting
moeten uittrekken voor het aan
passen van leidingnetten en ombou
wen der toestellen bij het publiek.
„Dat risico zou de Gasunie mede
moeten dragen, of het dient in de
prijs te worden verdisconteerd."
Om terug te komen op het vastrecht
aanbod: dit zal straks pas in werking
treden als het verbruik op de betrok
ken aansluiting uitstijgt boven het hui
dige gemiddelde voor koken en warm
watervoorziening, te weten per gezin
per jaar 600 kubieke meter stadsgas,
dat is 300 kubieke meter aardgas.
De gemeentelijke onderhandelaars heb
ben het document uitputtend bestudeerd.
Morgen komt de commissie weer bijeen
om over de bevindingen van gedachten
te wisselen. „Wij nemen de tijd om deze
zaak grondig en van alle kanten te be
zien. Het is een te belangrijke aange
legenheid om snel te beslissen.
Illegale Spaanse
vakbond doet
beroep op paus
Een ondergrondse katholieke vakbewe
ging in Spanje, de Syndicalistische Ar-
beidersfederatie, heeft een beroep ge
daan op paus Paulus VI om mee te
werken aan de „bevrijding" van
Spaanse arbeiders.
Dit gebeurde in een brief aan de pau
selijke nuntius in Madrid, monseigneur
Antonio Riberi.
„Het is ergerlijk", aldus de brief, „dat
het in een staat die zich officieel
tholiek noemt een misdaad is zich
christelijke vakbond te bestempelen en
dat het christelijk syndicalisme ge
dwongen is in het geheim te werken".
Landbouwschap
betaalde wél voor
boerderijen
Doordat de hypotheekhouders tot nu toe
niet bereid bleken tot medewerking,
heeft de griffie van de rechtbank in As
sen de betaling van de op last van het
landbouwschap in beslag genomen en
door dit schap gekochte boerderijen in
Hoilandsche Veld nog niet kunnen af
werken.
Dit blijkt uit een bericht, waarin het
landbouwschap het verwijt dat het de
drie boerderijen nog niet betaald zou
hebben, afwijst en meedeelt dat het an
derhalf jaar geleden al aan zijn beta
lingsverplichting heeft voldaan. Het
landbouwschap heeft de koopsom doen
overschrijven op de rekening van zijn
procureur bij de rechtbank in Assen en
deze heeft 5 januari 1962 het geld gede
poneerd bij de griffie van die rechtbank.
Omdat de verkoop voor de rechtbank
heeft plaatsgehad, moet namelijk ook de
betaling via de rechtbank geschieden.
Nu de hypotheekhouders niet bereid wa
ren de bij de verdere afwikkeling nodige
medewerking te verlenen, achtte het
landbouwschap zich niet direct geroepen
om weer een daarvoor in de wet voorge
schreven procedure te beginnen voor de
rechtbank in Assen. Het heeft met het
aanhangig maken van zo'n procedure
ook geen haast gemaakt, omdat het nog
steeds de heren KI. Hartman en M. Nij-
meijer in de gelegenheid stelt, de bedrij
ven terug te kopen. De heer D. van der
Sleen heeft, zoals bekend, begin maart
jl. reeds van de gelegenheid gebruik ge
maakt zijn bedrijf terug te kopen. Om
dat toen de hypotheek nog op het be
drijf rustte, werden de onkosten voor
het nemen van een nieuwe hypotheek
vermeden.
TERREURDADEN
IN GEORGETOWN
Terreurgroepen in Brits Guyana hebben
zondagavond hun hevigste sabotage-
campagne tegen de regering van dr.
Cheddi Jagan ondernomen, door bom
aanslagen te plegen op twee ministe
ries, en door te proberen de hoofdader
van het elektrisch net met dynamiet te
vernielen.
In een afzonderlijk incident hebben drie
mannen op een motorfiets, vermoedelijk
aanhangers van premier Jagan, een ex
plosieve lading geworpen naar het
hoofdkwartier van de oppositiepartij
van de Verenigde Macht. Drie personen
werden gewond. De bom, of wat het
was, kwam terecht in de kamer waar
een vergadering aan de gang was onder
leiding van partijvoorzitter Peter
d'Aguiar.
Het ministerie van binnenlandse zaken
was het eerste doelwit. Volgens de po
litie gebruikten de terroristen minstens
zes staven dynamiet. Een muur werd ge
heel vernield, en een houten gebouw
van één verdieping eveneens. Kort na de
aanslag kwam de titularis van het de
partement, mevrouw Janet Jagan, echt
genote van de premier, de schade op-
Een kwartier later hielden enkele rr
nen een nachtwaker bij het ministerie
van gezondheid, arbeid en woningbouw
aan. De nachtwaker heeft verteld dat
de mannen hem vastbonden, en een
vleugel van het gebouw ondermijnden
door een springlading te laten explode
ren. De nachtwaker werd door de ex
plosie verdoofd en moest in een zieken
huis worden opgenomen.
„Caltex Nederland"
overgedragen
De Nederlandse Caltexvloot heeft giste
ren haar nieuwe vlaggeschip gekre
gen: de „Caltex Nederland", een
trotse 48.000 tonner, die voorlopig
zal worden ingezet op het traject
naar de Libanon.
De officiële overdracht aan de Neder-
landsche Pacific Tankvaart Maat
schappij - de Nederlandse rederij
van de Caltex-groep had rond het
middaguur plaats op de werf Cocke-
rill-Ougree aan de oevers van de
Schelde, waar naast Nederlandse
vreugde over de nieuwe aanwinst ook
Antwerpse scheepsbouwtrots heerste,
want de „Caltex Nederland" is het
grootste schip, dat ooit door een Bel
gische werf werd geconstrueerd.
Zij overtreft namelijk de 47.775 ton
draagvermogen van de vorige re
cordhouder „Caltex Madrid" met
welgeteld 435 ton dw. De „Caltex
Madrid", een drie jaar oudere zuster,
was tot gisteren ook het grootste
schip van de N.P.T.M. De directeur
van de rederij, mr. J. R. Smits, her
innerde daaraan voor hij het sein gaf
de vlaggen te wisselen.
arriveerde de
Perzische minister van landbouw
de heer E. Riahi, vergezeld van
zijn echtgenotevoor een oriënta-
tiebezoek van enkele dagen aan
ons land, op Schiphol. De minister
en zijn echtgenote zijn uitgeno
digd door minister Marijnen, die
persoonlijk naar het vliegveld was
gekomen om zijn gasten af te ha
len. Links minister Riahi. Tweede
van links minister Marijnen
Zoals reeds gemeld zal de Perzi
sche minister op 27 juni a.s. een
bezoek brengen aan het Konink
lijk Kweekbedrijf en Zaadhandel
D. J. van der Have N.V. te Kapel-
le-Bïezelinge.
DIE PLAATJES in de krant
met lachende, juichende men-
sen-in-Moskon omdat er nu twee
tegelijk om de aarde cirkelen en
helemaal dol van vreugde, omdat
de ene een vrouw ts
Als je al die verrukte mensen zou
vragen: „waaróm bent U zo blijf
Vertelt mij nu eens precies
waaróm U het zo heerlijk vindt
dat twee van uw landgenoten
door het heelal razen"zou er
één bij zijn, die daarop een zinnig,
een enigszins overtuigend ant
woord zou kunnen gevenf
Ik vermoed dat zij zouden zeggen
..omdat het Russen zijn; omdat
Rusland de Amerikanen vóór is;
omdat wij kunnen wat zij niet
kunnen".
Maar dat zou dan toch een ant
woord zijn dat mij niet zou be
vredigen. Misschien zou er ook
ienidnd zijn, die antwoorden zou:
„dit is immers wetenschappelijk
van het allergrootste belang;
want tut kunnen wij uitmaken of
een vrouw even goed bestand is
tegen zo'n experimentals een
man, of dat ze er anders op rea
geert".
Ook dat antwoord zou mij niet
tevreden stellen.
Het eerste antwoord, zou deze
ganse materie herleiden tot een
wedstrijd zonder enige werkelijke
betekenis en het tweede zou een
volgende vraag opwerpen: waar-
om willen de geleerden zo graag
weten hoe een vrouw op ruimte
vaart reageertf"
Want ondanks de geweldige be
langstelling van de gehele wereld,
ondanks de zwaar bevochten over
winningen van de mens op de on
eindige ruimte, ondanks de onge
looflijke kennis en kunde die dit
alles hebben mogelijk gemaakt,
blijven de primaire vragen:
„waaróm moet het; welk nut
heeft het; draagt dit alles bij tot
het geluk van de mensheid?"
Er zijn schuchtere en minder
schuchtere vragen van deze een
voudige strekking gesteld, ook
door wetenschapsmensen, maar
niemand heeft daar veel aandacht
aan geschonken en ik geloof niet
dat die primaire vragen ooit op
eenvoudige, redelijke wijze beant
woord zijn.
In Rusland zou het onmogelijk
zijn en in ieder geval instantelijk
levensgevaar oproepen, maar in
Amerika zijn nu toch al stemmen
hoorbaar en ik heb de indruk
dat hun aantal met de dag groter
wordt die zeggen, dat het toch
eigenlijk wel beter zou zijn wan
neer men zich maar terugtrok
van deze wedstrijd om het on
noemelijk aantal dollars dat er
aan ten koste wordt gelegd, beter
te besteden.
Het ligt echter voor de hand dat
de nationale trots zich hiertegen
verzet, en dat de sceptici wel nooit
de meerderheid zullen behalen.
Waarom de nationale trots zich
verzet f
Omdat men de wedstrijd niet wil
verliezen.
Waarom wil men de wedstrijd
niet verliezen 1
Dat is een domme vraag.
Waarom wilde Feijenóord niét
van Bcnfica verliezen f
Dat is een enen domme vraag.
Al zal niemand ook op deze vraag
bevredigend antwoord kunnen gè-
Cl GA R ETTE S
AMERICA'S BEST TOBACCOS
FROM AMERICA'S
TOBACCOS
Londen verbaasd over oefening
Gisteren is een officieel onderzoek
ast naar de omstandigheden
waaronder vierenveertig Britse
soldaten en wouwen per ongeluk
uit Aden belandden op territoir
van het aangrenzende vijandige
Jemen, toen ze bezig waren aan
een nachtelijke oefening zonder
omschreven doelen.
Vier Britten werden doodgescho
ten alvorens Jemenitische stam-
menieden in het gebied en bevrien
de kringen ter plaatse tot een ver
gelijk gekomen waren.
De acht vrouwelijke leden van de Britse
groep zijn intussen allen naar Aden
teruggekeerd, samen met, op 18 na, alle
mannen. De achttien bevinden zich nog
In een interimraport, dat een commis
sie van verkeersdeskundigen op ver
zoek van het provinciaal bestuur van
Noord-Brabant heeft uitgebracht, wordt
niet klem de bouw van nieuwe wegen
naar België, met handhaving en mo
dernisering van bestaande verbindin
gen, aanbevolen. Voorts wordt onder
meer gesteld, dat de bouw van de Vol-
kerakverbinding op korte termijn zal
moeten worden gevolgd door de bouw
van tenminste drie of vier bruggen als
vaste oeververbindingen.
In het rapport, dat gisteren in een spe
ciale zitting van Provinciale Staten aan
de orde is gesteld en dat werd toege
licht door de adjunct-directeur van de
Provinciale Planologische Dienst, de
heer W. A. S. van Meel, valt te lezen
dat het Brabantse wegennet op vele
kritieke punten al zwaar overbelast is
en elders tot het uiterste is belast. Uit
de statistieken van het aantal verkeers
ongelukken blijkt, aldus het rapport,
dat in Noord-Brabant de grootste geva
renzone van het land ligt. Er wordt op
fewezen dat in grote trekken het Bra-
antse wegennet nog op 19e eeuws ni-
neau ligt, terwijl de groei van het ver
keer er tot boven het nationale gemid
delde is gestegen. Een oplossing is
slechts te vinden, aldus staat in het in
terim rapport, in een totale vernieu
wing van primaire zowel als secundaire
wegen, alsmede in belangrijke verbe
teringen van tertiaire wegen.
Amerika verwerpt
Russisch voorstel
kernvrije zone
De Verenigde Staten hebben gisteren in
een nota aan de Sowjet-Unie het Rus
sische voorstel tot een kernvrije zone
in de Middellandse Zee, verworpen.
De nota zegt dat het Russische voor
stel van 20 mei in de eerste plaats „een
pi-opagandistische aanval tegen de aan
wezigheid van Amerikaanse raket-on
derzeeërs in de Middellandse Zee" is,
dat het voorstel gedaan is om het be
staande militaire evenwicht ten koste
van de Verenigde Staten en hun bond
genoten te verstoren en dat het een
aantal „grove verdraaiingen" bevat.
De Verenigde Staten hebben vier nieuwe
kernonderzeeërs te water gelaten, twee te
Groton (Connecticut) on twee in Virginia
(Californië). Het zijn de „Tecurnseh". de
Flasher", de John C. Calhoun" en de „Da
niël Boone".
„Gezien algemeen beleid kapitein berisping opleggen"
De hoofdinspecteur voor de scheepvaart, de heer J. Metz, heeft gister
middag de Raad voor de Scheepvaart gevraagd de kapitein van de
„Maasdam", kapitein A. H. Lagaay een berisping op te leggen. De
raad behandelde gisteren onder grote belangstelling het „stoten" van
het passagiersschip de „Maasdam" op een wrak in de monding van de
Weser. De hoofdinspecteur verklaarde het ermee eens te zijn, dat het
Seeamt in Bremen de loods schuldig heeft verklaard, maar gezien
het algemene beleid van de kapitein, vond de heer Metz, dat .een .be
risping moest worden opgelegd.
Om half elf gisterochtend begon de
voorzitter van de Raad voor de Scheep
vaart, mr. G. A. Schroder, met het ver
hoor van kapitein A. H. Lagaay en de
tweede officier R. A. Riess in 'verband
met de schuldvraag.
De kapitein verklaarde dat hij steeds
zelf op de brug had gestaan, ook toen de
Duitse loods om 7 uur aan boord kwam.
Er was toen een zicht van ongeveer 1
mijl, terwijl de „Maasdam" een snelheid
van 12 mijl liep. De kapitein had wel ijs-
schotsen gezien, maar over een eventu
eel afdrijven van de boeien door de Ijs
gang had h|j niet met de loods gespro
ken. Ook de loods had niets gezegd over
die mogelijkheid.
Op boeien gevaren
Mr. Schröder vond een snelheid van
12 m|jl bij 1 mijl zicht nogal hoog. Hij
vroeg zich af of de ligging van de
wrakboeien wel voortdurend is ge
controleerd. De kapitein erkende dat
hoofdzakelijk op deze boelen werd
gevaren. De boeien moeten z|jns in
ziens verkeerd hebben gelegen, waar
door de „Maasdam" in gevaarlijk
vaarwater terecht kwam.
Dit was het kernpunt van de verklaring
van de kapitein.
Mr. Schroder: „Had U nu geen enkele
andere peiling kunnen verrichten. U had
toch een eerste, tweede, derde en vierde
stuurman tot uw beschikking?".
„Ik dacht, dat we de goede koers had
den, dus het leek mij niet nodig", aldus
de kapitein. Op de vraag of hij de twee
boeien niet precies andersom had gezien,
doordat er een was afgedreven, ant
woordde de kapitein: „ook dat bestaat".
,.U had dus geen enkele reden om aan
uw koers te twijfelen, maai- een kleine
controle had U geleerd dat het verkeerd
ging", merkte de voorzitter op.
Uit de verklaringen van de tweede
stuurman, R. A. Riess, die destijds
radar en roerganger controleerde,
bleek dat de vierde stuurman ophield
met het nemen van dceeawaarnemin-
gen toen de loods aan boord kwam,
zonder dat hjj daartoe opdracht had
gekregen. Ook de tweede stuurman
zei niet aan de juiste ligging van de
boeien te hebben getwijfeld.
Juiste koers
Als getuige verklaarde de eerste stuur
man, de heer J. Klerk, onder meer dat
ook hij in de veronderstelling leefde dat
het schip de juiste koers voor lag. Ver
volgens verscheen de vierde stuurman,
de 21-jarige W. Bijsterveld, als getuige
voor de 5 leden tellende Raad van de
Scheepvaart. H|j was met de deccacon-
trole op eigen initiatief gestopt,
omdat de boeien toen optisch goed waar
neembaar waren en omdat de loods aan
boord kwam. De voorzitter noemde dat
jammer, omdat de vierde stuurman en
kele minuten later wellicht de verkeerde
ligging van de bewuste 2 boeien had
kunnen constateren.
In z|jn conclusie zei hoofdinspecteur J.
Metz dat men aan de ligging van de
boeien had kunnen constateren, dat de
zaak niet safe zat. Als men nl. de boers
die men volgens de kaart moet volgen
zeer nauwkeurig ha«l vergeleken met de
koers, die men volgens de ligging van
de boeien moest nemen had men een af
wijking kunnen constateren. De heer
Metz vroeg de raad de kapitein een be
risping op te leggen. Omdat de tweede
stuurman direct onder de bevelen van
de kapitein had gestaan achtte de heer
Metz hem persoonlijk niet schuldig. De
raad voor de scheepvaart zal later
epv£
schriftelijk uitspraak doen.
steeds in handen van de stamleden,
maar ze maken het goed.
De omstandigheden waaronder de groep
zich zo vrijelijk kon bewegen in een ge
bied dat figuurlijk gesproken onder
stroom staat, heeft in politieke kringen
in Engeland kritiek uitgelokt. Aan de
Britse opperbevelhebber In het Midden-
Oosten, luchtmaarschalk sir Charles El-
worthy, is opgedragen een diepgaand
onderzoek in te stellen.
Eeruiarring
Het commando voor het Midden-
Oosten in Aden heeft gezegd, dat de
schietpartij tijdens welke de vier
mannen de dood vonden, plaatshad
nadat vriendschappelijk contact wes
gelegd met de Jemenitische stam
leden, volgend op de eerste botsing.
Een officier en zes manschappen waren
in de verwarring van de oorspronkelijke
hinderlaag van de hoofdgroep geschei
den. Ze trokken voorwaarts om de een
heid weer te herstellen. Het vuren her
begon, en twee mannen werden meteen
gedood, twee kregen wonden
ze later bezweken.
Hierna traden stamleden naar voren dit
Frans en Engels spraken, waardoor mis
verstanden uit de weg geruimd konden
worden en de rust werd hersteld. De
Britse soldaten waren voorzien van wa
ter, tenten, leeftocht en niet-alcoholhou-
dende dranken.
„VOLKSSTEMMING IN
WEST-IRIAN VOLLEDIG
VAN DE BAAN"
De Indonesische minister van voorlich
ting Roeslan Abdoelgani heeft gisteren
na zijn terugkeer van een inspectie
tocht door West-Irian, voormalig Ne
derlands Nieuw-Guinea gezegd, dat
het vraagstuk van een in 1969 te. hou
den volksstemming voor de bevolking
van West-Irian volledig van de baan is.
Volgens Abdoelgani was er sinds de
overname van het bestuur door Indone
sië veel bereikt in het recht trekken
van de plaatselijke administratie, het
uitbreiden van de medische hulp aan
moeilijk bereikbare streken en het ont
wikkelen van verbindingen via radio
en drukwerken.
Maandagochtend heeft de raad
voor de scheepvaart in Amster
dam de zaak behandeld van het
passagiersschip „Maasdam", dat
op 27 februari van dit jaar bij
Bremerhaven op wrakken uit de
oorlog stootte. Een beeld van deze
zitting. V.l.n.r. achter de tafel de
heren: J. Metz, hoofdinspecteur
voor de scheepvaart, A. C. Rab,
W. F. van Vreeswijk, de voorzitter
mr. G. A. Schreuder, W. Ensing,
F. Eden en mr. L. M. Schoorel, se
cretaris.
Foto: kapitein A. H. Lagaay van
de „Maasdam", komt aan in het
gebouw van de raad (links).
Het Wereldgebeuren
Kroonprins?
De korte mededeling eind vorige
week, dat de president van de
Sowjet-Unie, Leonid Brezjnef, is be
noemd tot secretaris van het Centrale
Comité van de Communistische PartJt]
heeft in het westen waarschijnlijk wei
nig de aandacht getrokken. We zijn van
het Kremlin gewend dat er vlot wordt
geschoven met politieke pionnen en we
hebben in Brezjnef eigenlijk nooit veel
meer dan zo'n pion gezien.
De laatste tijd is echter herhaalde ma
len melding gemaakt van op handen
zijnde wijzigingen in de Kremlin-hiërar-
chie en al is het rumoer over een even
tueel aftreden van Nikita Kroesjtsjew
als premier en partij-secretaris al weer
grotendeels verstomd, toch wordt nog
steeds rekening gehouden met een ver
schuiving al dan niet op korte termijn.
Het noemen van de naam Brezjnef
heeft de geruchten zelfs weer een beet
je doen oplaaien en enkele politieke
waarnemers hebben zich reeds aan
nieuwe speculaties gewaagd.
Meer dan speculaties kunnen het niet
zijn, want de Russische regering houdt
zich angstvallig van de domme en ook
datgene, wat men van Brezjnef weet
geeft geen opheldering.
Brezjnef is een van de grote onbeken
den van het Kremlin. Zelfs de enkele
zeer goed-ingelichte Ruslandkenners in
het westen weten weinig van hem. Over
zijn huiselijke omstandigheden is hele
maal niets bekend en over zijn politie
ke carrière maar een heel klein beetje.
Hij is een man, die zich doorlopend
voorzichtig öp de achtergrond heeft ge
houden. Hoe onbekend hij was bl|jkt uit
het volgend feit. Toen in februari 1961
een Russisch vliegtuig in de buurt van
Algerije door Franse jagers werd be
schoten, maakte de mededeling dat een
van de passagiers zekere heer Brezjnef
was geen enkele indruk op de verant
woordelijke luchtmacht-officieren. Zij
moesten in Parijs informeren of deze
heer Brezjnef wellicht ook een belang
rijke figuur was. De ambtenaren in de
Franse hoofdstad wisten natuurlijk wél
wie zo op het nippertje aan de Franse
kogels was ontkomen en zij waren niet
gelukkig met het incident.
Brezjnef was door die schietpartij in
de lucht plotseling in het nieuws
gekomen. Men besefte toen eigenlijk
pas goed in het westen dat Rusland be
halve een premier ook nog een presi
dent had. Uit de schaarse inlichtingen
over zijn persoon leerde men in de eer
ste plaats, dat deze president een trou-
de aanhanger moest zijn van premier
Kroesjtsjew, die hij met name na de
dood van Stalin krachtig had gesteund.
Kroesjtsjew benoemde hem daarom la
ter uit dankbaarheid tot kandidaat-lid
van het partijpresidium.
De politieke carrière van Brezjnef be
gon toen hij op 17-jarige leeftijd lid
werd van de communistische partij. Hij
was in de Oekraine geboren, in het
dorpje Kameskoje, dat inmiddels is uit
gegroeid tot een grote stad en dat
thans de onuitsprekelijke naam Dnje-
prodsershinsk draagt. Brezjnef's vader
W33 een metaalarbeider, die zijn zoon
een opleiding voor bodemkundige liet
volgen. Na deze scholing was Brezjnef
enige tijd als bodemkundige werkzaam,
waarna hij opnieuw ging studeren, dit
maal aan een instituut voor metallur
gie. Zijn volgende functie was die van
ingenieur bij een staalfabriek.
Intussen had hij het in de plaatselijke
politiek ver geschopt- Hij was een
trouw navolger van de partijlijn en pre
cies de man die men nodig had in het
leger, dat in Rusland zeer nauwgezet
op de vingers pleegt te worden gezien
door een kleine armee van politieke
commissarissen. Toen de tweede we
reldoorlog uitbrak en Rusland bij de
strijd werd betrokken, vond men Brezj
nef terug aan het hoofd van een troe
penafdeling. maar al spoedig had men
hem om z|jn politieke talenten op een
andere plaats nodig. Als luitenant-kolo
nel werd h|j benoemd tot politiek „toe
zichthouder" over de legers aan het
zuidelijke front. In die moeilijke functie
klom hij steeds hoger in rang, om in
1943 te worden bevorderd tot generaal-
majoor. Beladen met onderscheidingen
en geroemd om zijn persoonlijke moed
verliet hij enkele jaren later de land
macht en stapte hij over naar de mari
ne, die hij daarna enkele jaren lang po
litiek de juiste richting aangaf.
Brezjnef's toekomst leek éven onze
ker toen Stalin stierf en er in de
communistische partij een crisis los
brak, die pas in de destalinisatie een
einde vond. Blijkbaar had Brezjnef zich
indertijd niet al te nauw bij Stalin aan
gesloten; in ieder geval ging de poli
tieke inquisitie aan hem voorbij en in
1956 brak de grote dag in zijn leven
aan: hij werd lid van het partij-presi
dium.
Nog steeds werkte Brezjnef in stilte.
Het was dan ook een grote verrassing
toen hij in 1960 bij een van de regelma
tige grote schoonmaken, de bejaarde
Worosjilow opvolgde als president. Men
zag zijn benoeming eerder als een han
dige manoeuvre van Kroesjtsjew dan
als een beloning van Brezjnef's capaci
teiten en deze visie werd in de daarop
volgende jaren bevestigd toen men ver
der vrijwel niets meer van de nieuwe
president hoorde. Zijn enige taak leek
te zijn om als vertegenwoordiger van
het Russische communisme zakenreis
jes naar het buitenland te maken, zo
als in 1961 toen z|jn vliegtuig op
weg naar enkele nieuwe Afrikaanse
statenbij Algerije werd onderschept.
Al met al is er dus weinig, dat hem tot
de kroonprins van de Sowjet-Unie
stempelt. Slechts door een methode van
elimineren kan men tot de conslusie
komen, dat hij een serieuze kandidaat
is voor de post van premier. Wanneer
men alle in aanmerking komende figu
ren belangrijkste voorwaarde voor
de opvolging is het gecombineerde lid
maatschap van partij-presidium én par
tij-secretariaat aan een beschouwing
onderwerpt, dan blijft alleen Brezjnef
namelijk over. Frol Kozlow is door zijn
ziekte uitgeschakeld. Kossygin is te
veel de economische expert ën te weinig
politicus. Mikojan heeft geen kans. om
dat hij een Armeniër is. Soeslow is als
ideoloog reeds voorbijgestreefd door
üjitsjew en Kuusinen is met zijn 82 ja
ren te oud. Blijft dus alleen Brezjnef
over.
Een concrete aanwijzing is ten slotte,
dat Kroesjtsjew indertijd heeft gezegd
niet de fout van Stalin te zullen maken,
door geen opvolger in te werken. De
benoeming van Brezjnef naast Kroesj
tsjew als partijsecretaris kan in dat
licht gezien een belangrijke aanduiding
zijn.
PRESIDENT BREZJNEF
....enige die overblijft...
