„Verzinsels rond
doel heilsleger"
De
de
Presbyterian
vernieuwing
Alliance
der Kerk
en
STOF TOT MEDITATIE
NIEUWS VAN OVERAL
ZEISS IKON
Verspreid
Eigentijds
Zaterdag 8 juni 1963
Morgen, negen juni A.D. 1963, is het zondag Trvnitatis.'Dat wil zeggen:
zondag van de Drie-eenheid. Eigenlijk zouden we dan in alle reforma
torische kerken ook ons geloof moeten belijden met het zogenaamde
Athanasianum, de belijdenis van Athanasius, één van de Oecumenische
.Symbolen. We verontschuldigen ons echter altijd met onweerlegbare
redenen: te lang, te zwaar, te hoog en te veel voor een gewone kerk
dienst. Zodoende ontsnappen we aan de belijdenis, die ons bewaart
voor het heidendom. Het lijkt mij daarom bijzonder stichtend door
middel van deze meditatie een ieder, die dit leest, uit te nodigen zich
bezig te laten houden door de stof tot mediteren, die deze belijdenis ons
verschaft. Met name door wat er aangaande de Drie-eenheid hier wordt
beledenGe zult er wel een poosje uzelf in kwijt kunnen raken. Het is
in staat vjerkelijk een heel mensenleven, ja het leven der Kerk in de
liefde, te ■vullen!
Uit geloof tot geloof belijdt de Kerk in het eerste deel van het
Athanasium, dat:
....Het algemene geloof nu is, dat wij één God in de Drie-eenheid en
de Drie-eenheid in de Eenheid eren, zonder de personen te vermengen
of het wezen te delen. Want een ander is de Persoon van de Vader,
een ander van de Zoon, een ander van de Heilige Geest. Maar één is
de Godheid- van de Vader en van de Zoon en van de Heilige Geest,
gelijk Hun heerlijkheid en gelijk van eeuwigheid Hun majesteit.
Zoals de Vader, zo is de Zoon, zo ook de Heilige Geest. Ongeschapen
is de Vader, ongeschapen de Zoon, ongeschapen ook de Heilige Geest.
Onmetelijk is de Vaderonmetelijk de Zoon, onmetelijk ook de Heilige
Geest.
Eeuwig is de Vader, eeuwig de Zoon, eeuvng ook de Heilige Geest,
en toch zijn er niet drie Eeuwigen, maar één Eeuwige, zoals er niet
drie Ongeschapenen zijn, of drie Onmetelijken, maar één Ongeschapene
en één Onmetelijke.
Evenzo is de Vader almachtig, almachtig de Zoon, almachtig ook de
Heilige Geest, en toch niet drie Almachtigen, maar één Almachtige.
Zo is de Vader God en de Zoon God en de Heilige Geest God, en toch
zijn er niet drie Goden, maar één God.
Zo is de Vader Here en de Zoon Here en de Heilige Geest Here, en
toch zijn er niet drie Heren, maar één Here, want zoals wij door de
Christelijke waarheid elke Persoon afzonderlijk als God en Here moe
ten belijden, zo mogen wij naar het algemeen geloof niet van drie
Goden of Heren spreken. De Vader is door niemand gemaakt of ge
schapen of géboren. De Zoon is door niemand gemaakt of geschapen,
maar geboren. De Heilige Geest, niet gemaakt of geschapen of gebo
ren, gaat van de Vader en de Zoon uit.
Eén Vader dus, niet drie Vaders, één Zoon, niet drie Zonen,
één Heilige Geestniet drie Heilige Geesten. En in deze Drie-eenheid
nis niet eerder of laterniet groter of kleiner, maar alle drie Personen
zijn met elkander van gelijke eeuwigheid en elkander gelijk, zodat in
alles, gelijk boven reeds gezegd is, de Eenheid in de Drie-eenheid en
de Drie-eenheid in Eenheid te eren is.
Wie derhalve behouden wil worden, moet aldus over de Drie-eenheid
denken.
Tot zover de „Belijdenis van Athanasius".
P.S. Het icoord „algemeen" betekent hier katholiek, omdat Jezus
Christus is gestorven als een verzoening voor onze zonden, „en niet
alleen voor de onze, maar ook voor die der gehéle wereld". (1 Joh. 2:2).
SINT-LAURENS. S. W. KOK, V.D.M.
Totdat de Rooms-Katholieke Kerk
een nieuwe paus heeft, treedt kardi
naal Benedetto Aloisi Masella (foto)
op als beheerder van de kerkelijke
goederen. Tevens is kardinaal Masella
nu hoofd van het college van S2 kar
dinalen. Het conclaaf voor de paus
keuze begint 19 juni.
In het witte hervormde kerkje te
Huis ter Heide zijn vanaf Pinksteren
iedere zondag om négen uur korte
kerkdiensten voor hen, die er op uit
trekken. Hervormde, gereformeerde,
lutherse, doopsgezinde en remon
strantse predikanten zullen voorgaan.
Het kerkje staat aan de rijksstraat-
Zeshonderd ééndagskuikens heeft de
Ned. Zondagsschool Vereniging deze
week verzonden naar Birma voor de
voedselvoorziening. Deze kuikenactie
kwam tot stand na veel overleg, on
der andere met de Oecumenische
stichting voor hulp aan kerken en
vluchtelingen. De kuikens zijn aange
kocht uit de opbrengst van de kerst
actie, die 50.000 opbracht. In Ran
goon worden de kuikens in kleine
aantallen verspreid over de dorpen.
Verder gaan naar Birma: voeder
bakken, eiermandjes en kunstmoe
ders, een koloniehok en men heeft
gevraagd om breek- en mengmachi
nes. Ook wordt gedacht over een
elektrische broedmachine. Per zen
ding kuikens worden 60 kleine boer
derijen in de gelegenheid gesteld een
eigen pluimveestapël te beginnen.
Niet alleen Birma wordt hiermee ge
holpen: er ontstaat op deze wijze ook
een band tussen de zondagsschool
kinderen in dat land en Nederland.
In een schaapskooi in het nationale
park „De Kennemerduinen" zijn deze
zomer eveneens oecumenische dien
sten,waarin predikanten van alle pro
testantse kerken voorgaan. Centraal
thema is van alle diensten „de mens
in de recreatie". Het park ligt aan de
zeeweg van Overveen naar het „Bloe-
mendaalse strand".
•De nationale raad van de Broeder
schap der Verzoening in de V.S. ver
klaarde, dat de pogingen van blanke
christelijke leiders om de geweldloze
negerdemonstraties tegen de rassen
scheiding te matigen een grote fout
betekenen. Met name stond dit in
verband met een boodschap van dr.
Billy Graham aan dr. Martin Luther
King met het advies „de remmen
wat aan te zetten". De fellowship
meent, dat blanke christenen allang
schouder aan schouder hadden moe
ten strijden met de zwarte broeders
om een eind te maken aan de discri
minatie. „Christenen moeten dank
baar zijn voor de geest van geweld
loosheid en liefde, die karakteristiek
was voor de demonstraties in Bir
mingham", aldus de verklaring van
de Fellowship of Reconciliation.
Een jaar na de bijbelactie „Een
goed woord voor Amsterdam" heb
ben ds. W. A. Smit (hervormd), ds.
H. van Boeyen (gereformeerd) en
pastoor Solleveld (r.-k.) in Amster
dam het initiatief voor een nieuwe
actie genomen. In overleg met lei
dende figuren van hun kerken in het
gebied van Amsterdam en met mede
werking van de directeuren van het
kerkelijk maatschappelijk werk doen
zij een appèl onder de leus: „geloven
met handen en voeten". Het wil zijn
een actie van Pinksteren tot Pink
steren. Doel is dat op de zondag voor
Pinksteren (26 mei) in prediking en
toespraken de nadruk wordt gelegd
op wat de leden der gemeenten
wereldgarantie
C0NTAREX
vanaf f 1224.-
pen.
De protestantse kerken in Oost-
Duitsland hebben een verklaring uit
gegeven, waarin zij hun houding te
genover het communistische bewind
uiteenzetten. Volgens dit stuk, dat
als leidraad voor de protestantse
geestelijkheid is bedoeld, moet het
gezag van de staat worden aanvaard.
..De dragers van dit gezag bevinden
zich echter in Gods hand en zijn hem
ondergeschikt, zelfs als zij trachten
zich meester te maken van het ge
weten van de mensen en inbreuk
maken op de taak van de kerk. Dit
neemt niet weg, dat i
de waarheid moeten
al moeten wij daarvoor lijden, wij
zouden ongehoorzaam zijn aan God,
als wij niet de waarheid spreken,
zwijgen over het machtmisbruik en
de mensen meer gehoorzamen dan
God", aldus de verklaring.
h—LJ t f* t
Nederlandse keukens
VANAF 169,50
Het korps Vlissingen van het
Leger des Heils, het oudste in
Zeeland, herdenkt op 22 sep
tember van dit jaar het 75-ja-
rig bestaan. De week van 21
tot en met 29 september staat
in het teken van de jubileum
viering. Het muziekkorps van
Vldardingen (35 man) komt 21
september onder leiding van
kapelmeester D. Geus, naar
Vlissingen, in de week zijn er
diverse samenkomsten.
Het tweede weekeind is er een
evangelisatiesamenkomst in
één der Vlissingse zalen. Dan
speelt het muziekkorps uit
Dordrecht van kapelmeester G.
v. d. Heijden. Het korps Mid
delburg dateert van 13 juli
1889, 28 november van dat jaar
vólgde Yerseke, daarna Goes
(7 mei 1892), Terneuzen (15
november 1896en tot slot
Zierikzee op 29 september 1932.
De onlana-. aangcsl.i-Ule bevel
voerend officier, kapitein J.
Ruijsink (27) van Vlissingen,
vertelde ons iets over de Leger-
historie in Vlissingen. Kapitein
Ruijsink was eerst drie jaar in
de tuinsteden van Amsterdam
werkzaam. Hij maakte voorts
onder meer een toernee met het
nationaal muziekkorps door
Amerika.
Waf onopvallend staat in Biervliet de hervormde kerk (foto, met er
naast het jeugdgebouw). Het kerkgebouw dateert uit 1660 en bevat
drie fraaie gebrandschilderde ramen van S00 jaar oud, vervaardigd door
Gornelis van Barlaar te Middelburg. Deze stellen voor Willem Beukels-
zoon, het gewest Zeeland en prins Willem van Oranje.
De kerk, die plaats biedt aan 350 personen, werd in de oorlog verwoest;
de restauratie was in 191/7 gereed. De gemeente telt ruim, 900 zielen.
Het kerkgebouw is 's zomers de gehele dag open, Vele toeristen komen
de kerk bekijken. Deze is opgenomen in de Westerschelderonte van
de A.N.W.B. (Foto P.Z.C.)
Een kleine maand geleden verschenen de eerste
berichten in de dagbladen van de vergadering
van liet bestuur van de „Presbyterian Alliance".
Het kwam samen in Debrecen en de gastvrouw
was de Hervormde Kerk van Hongarije. Debrecen
is het middelpunt van het Hongaarse Calvinisme
en het heeft een universiteit, die vroeger van deze
Hervormde Kerk uitging.
In Vlissingen vinden we het bekende standbeeld
van Michiel Adriaanszoon de Ruyter, maar in
Debrecen vinden we er ook een, op het Johannes
Calvijnplein. Dat komt zo. Hongarije is een land
waar de kerkhervorming onmiddellijk een behoor
lijke omvang had, vooral eerst door invloed van
de Hussieten uit Bohemen. Eerst ontstond er een
Lutherse kerk, die er nog is en nog steeds een
sterke buitenlandse inslag heeft. Later kreeg de
hervorming uit Zwitserland, vooral die van Cal-
vijn uit Genève een overwegende betekenis en
toen ontstond de Hervormde (Gereformeerde)
Kerk van Hongarije, die zuiver Hongaars is. Na
1600 kwam het land steeds meer in de greep van
de Contra-Reformatie, die met de macht van de
Habsburgers achter zich, heel Hongarije" wilde
„zuiveren". Het was toen levensgevaarlijk om
predikant te zijn, evenals in Frankrijk en andere
landen. Hongaarse predikanten die gevangen ge
nomen waren, werden als slaven verkocht. Een
zestiental van hen kwam als galeislaven terecht
op de Franse vloot. Tot hulp van de koning van
Spanje (politiek is er altijd veel mogelijk) werd
De Ruyter in 1675 naar de Middellandse Zee ge
zonden. Na de slag bij de Stromboli in januari
1676 heeft hij de Hongaarse predikanten bevrijd
en bij zich aan boord genomen. Dit gebeurde een
paar maanden voor hij sneuvelde. Uit dankbaar
heid voor dit feit heeft men voor hem in Debre
cen een standbeeld opgericht en sindsdien is er
steeds een zeer goede band gebleven tussen de
Hongaarse Hervormde Kerk en de Nederlandse.
Vóór de laatste wereldoorlog studeerde er al
tijd een aantal Hongaarse theologische studenten
in ons land, daartoe in staat gesteld door een
fonds, dat voor dit doel was geschonken. Die
Hongaarse Hervormde Kerk maakt nog steeds
20 procent van de bevolking uit. Naar de laatste
opgave die ons ter beschikking staat, is 27 pro
cent van de bevolking in dat land protestant en
60 procent rooms-katholiek.
In dit Hongaarse Debrecen .vergaderde nu het
bestuur van de Presbyterian Alliance. Pres
byter is ouderling. Een kerk die op het vaste
land van Europa hervormd, gereformeerd, réfor-
mé, reformiert heet, noemt men in Engeland pres-
byterian church, omdat dit wel het bijzondere
kenmerk van deze groep kerken is, dat zij groter
nadruk leggen op de plaats van de ouderling, die
met de dienaren des Woords de gemeente leiden.
Het is zelfs zó, dat men het ambt van herder
en leraar niet hoger stelt dan dat van de presby
ter, de ouderling.
Overal in Europa vindt men dit kerktype. De
Hongaarse Hervormde Kerk is de belangrijkste
in Oost-Europa. Doordat deze achter het IJzeren
Gordijn ligt, is haar positie niet altijd even ge
makkelijk. Maar aan de andere kant is het een
kerk die in staat is, zoals zij na de laatste we
reldoorlog bewezen heeft, een bemiddelende po
sitie in te nemen. De Presbyterian Alliance heeft
twee secties, een Europese en een Amerikaanse.
Door de emigratie naar het land aan de overzijde
van de Atlantische Oceaan, zijn ook daar aller
lei soorten van presbyteriaanse, gereformeerde,
hervormde kerken ontstaan. Deze hebben zich
alle aangesloten tot een verbond, om met elkaar
overleg te kunnen plegen over bepaalde zaken,
die min of meer hen alle aangaan. De Alliance
kwam tot stand in 1877 te Edinburgh, de hoofd
stad van Schotland, een van de meest presbyte
riaanse streken. Haar hoofdkwartier heeft zij, hoe
kan het anders, in Genève. Verschillende perma
nente commissies zijn er ingesteld, zoals een theo
logische, een voor praktische aangelegenheden
en er is ook een commissie voor de bestudering
van het rooms-katholicisme
Iedere vier jaar komt het bestuur bijeen. Wan
neer men de vorige maand in Hongarije ver
gaderde, had dit een bijzondere reden. De Her
vormde Kerk aldaar wilde het feit herdenken dat
400 jaar geleden de Heidelbergse Catechismus in
het Hongaars werd vertaald. Dat is dus reeds ge
schied enkele maanden nadat de eerste druk van
dit leerboek van de persen kwam. Wanneer we
de berichten lezen, heeft men ginds aan de her
denking veel meer gedaan dan bijvoorbeeld In
ons land. Het schijnt dat juist deze Heidelbergse
Catechismus de Hervormde Kerk van Hongarije
heeft gevormd en gemaakt tot wat ze is geweest
en nog is, zodat zij in staat was aan de storm
van de Contra-Reformatie weerstand te bieden,
zij het dan ook dat zij hieruit niet ongeschonden
tevoorschijn kwam. Juist omdat men op het vier
de eeuwfeest van de Heidelbergse Catechismus
bijzondere nadruk wilde leggen, was men er op
gesteld het bestuur van de Presbyterian Alliance
in zijn midden te hebben.
In het Franse weekblad „Réforme" van 18 mei
vonden we een uitvoerig verslag van deze verga
dering en nadien in „Woord en Dienst" van 25
mei. We hebben ook gelezen de verklaring die het
bestuur meende te moeten geven ten aanzien van
het gesprek dat er tegenwoordig is met Rome.
Met dankbaarheid is gewag gemaakt van het
werk van de drie waarnemers van de Alliance,
die aanwezig waren op het Vaticaanse concilie
Maar dan wordt gewaarschuwd „tegen verwach
tingen als zouden de hervormde kerken een te
rugkeer in de schoot van de R.-K. Kerk overwe
gen of omgekeerd dat de R.-K. Kerk de weg van
het protestantisme zou hebben ingeslagen". De
verklaring zegt voorts iets van de Heidelbergse
Catechismus en naar aanleiding daarvan ver
volgt zij met het een en ander te zeggen over de
vernieuwing der kerk, „die de hervormers hebben
geput uit de bronnen van de Bijbel en hoezeer
wij ons mogen verheugen over de bijbelse her
nieuwingsbeweging in alle kerken". „Een waar
achtige oecumeniciteit bestaat daarin, dat wij
gaan ontdekken en ontvangen, wat andere ker
ken naar voren brengen in hun gehoorzame on
derwerping aan het evangelie. Daarom moeten
alle kerken zich gelijkwaardig beschouwen voor
Jezus Christus. Verder is nadruk gelegd op „het
recht van ieder mens op godsdienstvrijheid en
gewetensvrijheid in alle landen, steden en ge-
Nu is het merkwaardige (we lazen het in beide
verslagen) dat de verhouding tot Rome in
het geheel niet op de agenda stond. Toch kwam
men hierop telkens weer terug, omdat de afge
vaardigden uit die landen, waar de leden van de
hervormde-gereformeerde kerken een minderheid,
soms een kleine minderheid vormen temidden van
een rooms-katholieke meerderheid, er telkens
weer op terugkwamen. Ze hebben zoiets gezegd
als: Gij afgevaardigden, die komt uit een land
met een protestantse meerderheid, gij kunt ge
makkelijk praten van oecumeniciteit en van het
gesprek met Rome, maar ge moet bij ons eens
zien hoe de zaken liggen. Wij bemerken nog niet
veel van die totaal veranderde houding.
Zo is het te begrijpen dat de verklaring spreekt
dat er moet worden gewaakt „om zich nimmer
in te laten met voortijdige toenaderingen in
schijnbaar opportune omstandigheden". Het is
goed dat ook deze stem wordt gehoord en dat
des te meer omdat ze komt van kleine kerken
wat het zielental betreft.
H.
De crypte van de
Sint Pieter
F\e eerste werkzaamheden van
het Leger des Heils in Ne
derland waren voor velen nieuw.
Ook in Vlissingen. Allerlei fan-
tatasieën deden de ronde over
de evangelisatiewerkzaamheden
van het Leger. Toen dan ook op
22 september 1888 onder kapi
tein Koopmans, met assistentie
van luitenant Pieters de eerste
samenkomst in „Tivoli" aan de
Gravestraat in Vlissingen werd
gehouden waren tallozen op de
been om nu eens te zien wat dit
„leger" deed.
KORPS VLISSINGEN
LEGER DES HEILS
DRIEKWART EEUW
„Reeds geruimen tijd vóór het uur
van aanvang, verdrong men zich als
het ware voor de nog gesloten deur,
om toch vooral de gelegenheid te vin
den zijne nieuwsgierigheid, die door
allerlei meer of minder juiste verha
len en praatjes in hoge mate was ge
prikkeld, te kunnen bevredigen", al
dus de Vlissingse Courant van woens
dag 26 september 1888. De zaal liep
geheel vol en men bleef zelfs buiten
staan luisteren. Politie kwam er aan
te pas.
De Vlissingsche Courant raadde de
lezers voorts aan persoonlijk naar de
legerbijeenkomsten toe te gaan „op
dat althans paal en perk wordt ge
steld aan stellig onjuiste verzinsels,
die ten aanzien van het doel en het
optreden van het heilsleger de ronde
doen".
Het Leger des Heilskorps heeft zich
in die 75 jaar van zijn bestaan de
nodige bekendheid verworven in
Vlissingen, zoals het heilsleger nu
wel overal in ons land en de gehele
wereld zijn plaats heeft gekregen.
„Het gaat ons er om, evangeliserend
te werken. Daarnaast menen wij dit
werk alleen te kunnen bereiken, als
de mensen niet meer in maatschappe
lijke nood verkeren. Dat willen wij
die jubileumweek in Vlissingen de
monstreren", aldus kapitein Ruijsink.
Uit het korpsgeschiedenisboek toont
hij ons de groei van het Vlissingse
korps: van een klein getal 75 jaar ge
leden, tot nu omstreeks 100 soldaten,
een gitaargroep van 150 leden en dan
nog de nodige belangstellenden.
„In het Leger begint men met niets.
In Afrika kwamen drie mensen van
liet Leger aan wal. Uien vroeg „waar
zijn de soldaten". Het antwoord was:
„die werven wij hier".
Het Vlissingse korps kreeg na een
paar jaar een nieuw gebouw in de
Gravestraat, waarvoor de eerste
steen in december 1889 werd gelegd
e ndat april 1890 werd geopend. Mei
1905 maakte men de eerste mars door
de stad en september 1911 was er een
bidstond samen met andere kerken,
waarop sprak ds. Oberman.
In een geïllumineerd gebouw, vierde
men van 17 tot en met 25 september
1938 het 50-jarig bestaan. Comman
dant Bouwe Vlas, de eerste Neder
landse commandant van het Leger,
was voor die gelegenheid aanwezig
en burgemeester Van VVoelderen
sprak een felicïtatïewoord. De hele
week waren er samenkomsten onder
leiding van vroegere bevelvoerende
officieren.
Er zijn verscheidene in Vlissingen
geboren personen die als officier
functies in het Leger bekleden. In
Dordrecht zijn majoor en mevrouw
Gerstel. Mevrouw Gerstel was in de
oorlog en kort daarna korpssecreta
ris en tevens plaatsvervangend bevel
voerend officier in Vlissingen. In Den
Haag, op het divisie-hoofdkantoor ze
telt majoor J. P. Bijl en kapiteine T.
Bijl is thans werkzaam in het kinder
tehuis te Groningen. Oók in Den
Haag is kapitein Zürhaar en in Ant
werpen kapiteine Vinet-Zürhaar. Ka
piteine U. Koolwijk ten slote werkt in
het kindertehuis te Zeist.
Nadat de bezettende macht 28 maart
1941 liet Leger des Heilsgebouw had
verzegeld waren er huissamenkom
sten. Acht juni daarop mocht men als
„geloofsgemeenschap" zonder uni
form weer op straat verschijnen. „De
bekende hoedjes waren in dozen op-
Het lcorpsboek vertelt onder meer
hoe men in juli 18S9 met kinder
samenkomsten begon, nadat men
in januari de korpsvlag had gekre
gen. Er was altijd bijzonder veel be
langstelling voor de samenkomsten.
„Wij zjjn nu de greep op de massa
kwijt, het opwekkingsidee is wegge-
ebd: er bleef een vaste groep over,
hoewel het Leger zich niet als „ge-
settled" wil zien. Maar in een veran
derende tijd brengen wij dezelfde
boodschap, maar op eigentijdse wijze.
De instelling van de mensen is nu
heel anders: vroeger wist men nog
wel iets van liet evangelie,' nu ver
tellen wij het vanaf de eenvoudigste
dingen". Eigentijds: als voorbeeld
noemt kapitein Ruijsink de Vlissingse
gitaargroep: de jeugd voelt zich aan
getrokken tot de gitaar en gitaarido
len: geef ze dan een gitaar.
KAPITEIN J. RUIJSINK:
i het leger begint men met niets...
(Foto P.Z.C.)
gestapeld en de heilsofficieren droe
gen bolhoeden", vertelt kapitein Rujj-
sink.
Eén juni 1942 werd de zaal in de Gra
vestraat gebombardeerd, men ging
naar een noodzaak Oktober 1944
kwam het water: alleen de lutherse
kerk in Vlissingen was nog bruikbaar.
De Vlissingse kerkgemeenschappen
en het Leger des Heils kwamen hier
UW VASTE KEUS:'N FASTO GEISER
LiFTEND NAAR
ZEELAND
Omdat hij een treinaansluiting
had gemist, besloot een jonge
Leger des Heilsofficier onlangs
te proberen liftend zijn korps
in Zeeland te bereiken.
Na enig vruchteloos duim-
opsteken. stopte plotseling aan
de kant van de drukke ver
keersweg een personenauto.
De heilsofficier haastte zich
naar de wagen.
Uit het raampje liing de be
stuurder: een aalmoezenier.
„We willen het servies graag
compleet maken, stap maar
in", zei hij opgewekt. Naast
hem zat al een passagier. Het
ivas een dominee.
om de beurt bijeen bij het licht van
carbidlantaarns.
Na de oorlog ging het weer bergop
waarts met het Vlissingse korps, tot
enkele jaren geleden men het nieuwe
gebouw aan de Dr. Stavermanstraat
in gebruik kon nemen mede dank
zij financiële steun van het Vlissingse
bedrijfsleven en van de burgerij.
De crypte onder de Sint Pieter, waar
paus Joannes XXIII is bijgezet, is
ontstaan toen in de zestiende eeuw
de in de vierde eeuw door keizer
Constanten boven het „graf van
Petrus" gebouwde basiliek werd
afgebroken om plaats te maken
voor het huidige renaissance-
bouwwerk van Bramante. Het
grondvlak van de oude basiliek
werd toen overwelfd.
Wat voor het „graf van Petrus"
wordt gehouden, is onder de cryp
te bij opgravingen tijdens de twee
de wereldoorlog aan de dag ge
komen.
Volgens oudheidkundigen bevindt dit
graf zich op de plaats van een
oude heidense begraafplaats.
Vanuit de door Constantjjn op deze
plaats gebouwde basiliek kon men
in de vroege middeleeuwen door
een klein raam de plaats van het
graf van Petrus zien. Dit raampje
werd dichtgemaakt toen de Sara-
cenen in de negende eeuw Rome
bedreigden.
De gewelven bevatten thans de graf
stenen van achttien pausen. Men
heeft toegang tot de crypte via
een deur in de zuidelijke muur
van de basiliek. Voor het bezich
tigen van het graf van Petrus
is echter speciale toestemming en
begeleiding nodig.
Het is een ruimte met witgekalkte
muren waarop oude reliefs en mo
zaïeken uit cfe basilek van keizer
Constantijn zijn aangebracht.
Geeft Fasto
alleen maar
warm water,
baas?
Nee, jongen, hééf water
in de keuken en lekker
warm water onder de
douche. Da's makkelijk
en... veilig!
