Meer onkerksheid onder
de rooms-katholieken
De rassendiscriminatie: voor
de kerken een urgent probleem
Hoofdpi.
jn
a
De enige strijd
zaterdagnumrrier
KASKI OVER VOLKSTELLINGCIJFERS
Maar weinig
formele afval
OECUMENISCHE PINKSTERVIERINGEN
IN DEN HAAG EN ROTTERDAM
NIEUWS VAN
OVERAL
Zaterdag 25 mei 1963
neem
Want wij zijn burgers van een rijk in
de hemelen, waaruit wtf ook de Here
Jezus Christus als verlosser ver
wachten. Phllipp. 3 20.
We zijn altijd weer geneigd direct met deze tekst in te stemmen:
't Oog omhoog, het hurt naar boven, hier beneden is het niet. Maar
dat loopt helaas bij ons altijd weer uit op een bepaalde vroomheid,
van wat behoort en niet behoort. En daarmee rekent Paulus nu
juist radicaal af. Even voor ons vers heeft Paulus het over mensen,
die ala vijanden van het kruis van Christus wandelen. Wie zijn datf
Neen, niet de kinderen der wereld, wat wij er zo gemakkelijk in
lezen. Maar mensen die er een uiterlijke, wettische vroomheid op
na houden. Als we het daarin zoeken, zullen we nooit aan de ware
vreugde van het Christen zijn toekomen.
Wat is dan wel het kenmerk van de burgers van het hemelrijk T
Dat ze vreemdelingen en bijwoners zijn op aarde, rechtelozen en
zwervers, zoals Kaïn. Maar ze verwachten midden in het vreemde
land hun Koning als Bevrijder. Hun Heer, die voor hen heeft inge
staan tot de kruisdood. Die daarom ook van God een naam heeft
gekregen boven alle naam. Die alle machten overwonnen heeft. Die
alleen kan en zal hen aan hun recht helpen. Om dat geloof en die
verwachting gaat het op Hemelvaartsdag.
Dat te geloven is onze vrijheid. De verzuchting uit Psalm 90: En
wat daarin onze trots was, is moeite en verdriet, de ijdelheid, de
leegheid van ons1 bestaan is in Christus, maar dan ook alleen in Hem
opgeheven. Durven we die vrijheid wel aanT Of vinden we het te
kort doen aan onze waardigheid, eigenlijk toch wel wat te godde
loos. En toch, staan in deze vrijheid, dat is de enige strijd, waarop
het aankomt.
OUDELANDE. D. R. JONKER.
De gereformeerde kerk in Axel (foto) is in 1953 gebouwd en biedt
plaats aan 300 personen. De kerkgemeente omvat 440 zielen. De
gemeenteleden voeren op het moment verschillende acties om gelden
bijeen te brengen voor een nieuw orgel, dat tegen het eind van dit
jaar zal worden geplaatst. Het orgel lcost omstreeks 25.000 en
wordt in Zwolle vervaardigd. Men maakt nu nog gebruik van een
harmonium. (Foto P.Z.C.)
(Advertentie)
Het kerkentochtcomité, dat de laat
ste jaren in Botterdam verschei
dene oecumenische initiatieven heeft
genomen en waarin reformatorische,
rooms-katholieke, oud-katholieke en
Russisch-orthodoxe geestelijken sa
menwerken, heeft voor het bomende
pinksterfeest een oecumenisch-litur-
gisch weekeinde belegd.
Het weekeinde, dat vrijdag 31 mei
's avonds in de gebouwen van de
Schotse kerk te Rotterdam begint,
zal zondagmiddag 2 juni met een
oecumenisch liefdemaal worden be
sloten. De avonden eindigen met de
completen en de zaterdagmiddagbij
eenkomst met een kort middaggebed,
de zaterdagavondbijeenkomst met de
vespers. De Anglicaanse father S. M.
Gibbard van de „Society of Saint
John the Evangelist" spreekt over
het wezen van de christelijke eerbied,
dom Ambrosius Verheul O.S.B. over
„Het tweede Vaticaanse concilie en
de liturgie, oecumenische winstpun
ten" en dr. Bertholt von Schrenk van
de Lutheran Church in Amerika
(Missourisynode) over de noodzaak
van liturgische vernieuwingen.
Woensdag 29 mei is er nog een oecu
menische pinkstersamenkomst in het
Rotterdamse openluchttheater „Dijk-
zicht" waarvoor het thema is: „Zijn
rooms-katholieken en protestanten le
den van één kerk?"
Christenen van alle kerken en groe
peringen zullen in Den Haag sa
men het pinksterfeest vieren in de
grote zaal van de Haagse dierentuin
met een oecumenische liefdemaaltijd,
een agapè, waaraan ongeveer dui
zend mensen kunnen deelnemen.
De deelnemers zullen zich in groepen
rond de tafels scharen. Aan elke ta
fel zullen een rooms-katholiek en een
reformatorisch geestelijke tezamen de
functie van gastheer en tafeldienaar
vervullen. Uit alle delen van het land
komen hiervoor geestelijken naar
Den Haag. Jongeren van de oecume
nische jeugdraad zullen samen met
1'onge mensen uit het rooms-katholie-
:e jeugdwerk de geestelijken assis
teren. Het thema van de gesprekken
is „Shaloom, vrede, gerechtigheid,
eenheid, verzoening". De algehele ta
felleiding berust bij ds. A. Klamer
(Van een medewerker)
Dij de vergelijking van de eij-
fers van de volkstelling van
1960 met die van 1947 springen
drie feiten het eerst en het
meest in het oog: de groei van
het aantal rooms-katholieken
van 38.7 tot 40.4 procent van de
Nederlandse bevolking, waar
mee de R.-K. Kerk in Nederland
thans meer zielen telt dan de
Nederlands Hervormde Kerken
de Gereformeerde Kerken sa
men; de teruggang van de Ne
derlands Hervormde Kerk van
31.0 tot 28.3 procent en de toe
name van het aantal Nederlan
ders, dat niet meer bij een kerk
is aangesloten van 17,1 tot 18,4
procent.
van het oecumenisch radiopastoraat.
Hij wordt bijgestaan door pater S.
Jelsma, prof. dr. J. M. van der Lin
de van de broedergemeente der Hern
hutters en ds. P. Lugtigheid, her
vormd predikant in Den Haag.
Voor het eerst zullen rooms-katho
lieke waarnemers deelnemen aan een
vergadering van de Lutherse Wereld
federatie. mogelijk zal het zelfs de
eerste maal zijn, dat er r.-k. waarne
mers zijn op een vergadering van een
confessionele wereldorganisatie. Van
30 juli tot 11 augustus zullen op de
algemene vergadering van de federa
tie in Helsinki officieel namens de
R.-K. Kerk aanwezig zijn ais waarne
mers prof. Johannes Witte SJ. van
de pauselijke gregoriaanse universi
teit in Rome en dr. Peter Blaeser
M.S.C., lid van het Johann Adam
Möhler instituut en lector aan de the
ologische academie in Paderborn.
De nationale vergadering van So
malia nam een wijziging van de
grondwet aan, waardoor het onwettig
wordt „enige godsdienst te verbrei
den of er propaganda voor te voeren
dan alleen de ware godsdienst van de
islam". Na Soedan, waar de afgelo
pen maanden een groot aantal pro
testantse zendelingen en rooms-
katholieke missionarissen werd uitge
wezen of niet toegelaten, is dit het
tweede islamitische land, waar beper
kingen worden opgelegd aan de
christenen. Volgens het betrokken
grondwetsartikel wordt de gewetens
vrijheid wel gewaarborgd, maar al
leen voor de privéuitoefening van de
godsdienst.
In Indonesië zijn momenteel acht
staatsuniversiteiten en vele particu
liere instellingen voor hoger onder
wijs. waaronder drie protestants-
christelijke. De christelijke studenten
vereniging in Indonesië heeft totaal
15 000 leden, van wie er ook vele aan
een staatsuniversiteit studeren. Er is
een groot tekort aan studentenpredi
kanten. De theologische middelbare
school in Djakarta is in 1954 omge
vormd tot een theologische hoge
school. Waarschijnlijk zullen in de
toekomst ook elders in Indonesië
theologische scholen tot hogescholen
worden verheven.
Op de in het conferentiecentrum
Limuru bij Nairobi (Kenya) gehou
den bijeenkomst van 60 deskundigen
uit de hele wereld is een Wereldbond
voor christelijk radio- en televisie
werk opgericht. De taak van de bond
is studie, onderzoekingen en prakti
sche ondernemingen op het gebied
van radio en televisie te coördineren.
Uitvoerend directeur van de bond is
dr. Sigurd Aske, leider van de radio
zender De Stem van het Evangelie
te Addis Abeba (Ethiopië).
In de Nederlands Hervormde Kerk
hebben deze cijfers niet tot paniek en
alarmkreten aanleiding gegeven,
noch in anti-papistische zin, noch
waar het de toekomst van de eigen
kerk betreft. De cijfers hebben niet
anders dan bevestigd wat werd ver
wacht. Ds. M. G. Groenenberg uit
Utrecht, Lid van het moderamen van
de hervormde synode, heeft onlangs
ook rustig verteld, dat verwacht
wordt, dat de volgende volkstelling
een verdere ternggang te zien zal ge
ven. In plaats van jammerkreten te
slaken en in paniek te geraken is men
in de leiding van de Nederlands Her
vormde Kerk bezig met een rustige
ontleding van de cijfers en een bezin
ning op de vraag, hoe de Nederlands
Hervormde Kerk in de huidige situa
tie haar rol van volkskerk moet en
kan blyven vervullen.
Aan de andere kant is men in de
R.-K. Kerk niet uitgebroken in juich
kreten over de cijfers, die op het eer
ste gezicht wel gunstig zijn voor
Rome. Ook hier heeft men zich gezet
tot een kalme, bijna wetenschappelijk
koele ontleding van de cijfers en tot
een bezinning op de achtergronden
ervan. Het eerste resultaat van deze
bezinning en ontleding is een rapport
van het katholiek Sociaal-ICerkelijk
Instituut (KASKI) te Den Haag on
der de titel „Kerkelijkheid en kerks
heid in Nederland".
In 't KASKI-rapport zijn behalve de
cijfers van de volkstelling van 1960
ook de gegevens van de kerkelijke re
gistratie van de R.-K. Kerk in 1960
verwerkt. Het rapport stelt vast, dat
de groei van de r.-k. bevolkingsgroep
in hoofdzaak het gevolg is van het
hogere geboortecijfer van de rooms-
katholieken in Nederland. Het ziet
geen reden om aan te nemen, dat de
toeneming van de onkerkelijkheid in
Nederland voor méér dan een klein
gedeelte aan de r.-k. bevolkingsgroep
is toe te schrijven. Voorzover de
rooms-katholieken deel hadden aan
de toeneming van de onkerkelijkheid
ligt het zwaartepunt in de stedelijke
gebieden. In de r.-k. plattelandsgebie
den is van een onkerkelijkheid nog
niet of nauwelijks sprake. In de over
wegend r.-k. steden is de toeneming
van de onkerkelijkheid in het alge
meen aanzienlijk geringer dan In ste
den met een „gemengde" bevolking.
In de steden met „gemengde" bevol
king is het percentage rooms-katho
lieken meestal aanzienlijk gestegen.
Eén van de voornaamste conclusies
van het rapport is, dat van for
mele afval van de R.-K. Kerk (dat
men dus daadwerkelijk bedankt voor
de kerk) nog maar weinig sprake is.
Terwijl men de kerk als zodanig niet
loslaat, is wel sprake van een toene
mend loslaten van een aantal tradi
tionele gedragingen en regels, die de
r.-k. bevolkingsgroep in Nederland
tot dusver hebben gekenmerkt. Rand
kerkelijkheid en onkerksheid het
slecht of in het geheel niet voldoen
aan de minimumeisen, die de kerk
aan de gelovigen stelt nemen on
der de Nederlandse rooms-katholie
ken toe.
Deze verschijnselen blijken o.a. uit de
afneming van de „politieke ortho
doxie" (in concreto de daling van het
aantal rooms-katholieken, dat op de
K.V.P. stemt), in de daling van het
geboortecijfer onder de rooms-katho
lieken en in de verandering van de
kerkelijke gedragsregels. Deze door
breking van de traditionele gedrags
regels en gedragingen heeft zich niet
overal op hetzelfde tijdstip voltrok
ken en is evenmin overal even ver
voortgeschreden.
De geestelijke achtergrond van deze
ontwikkeling ziet het rapport vooral
in het feit, dat het r.-k. volksdeel zich
in deze tijd, waarin zich op allerlei
gebied revolutionaire veranderingen
voltrekken, in een periode van herbe
zinning en heroriëntering bevindt. „In
deze fase van overgang en worste
ling", aldus het rapport, wordt bü de
overgrote meerderheid van de
(katholieke) bevolking niet de gods
dienstige gezindheid aangetast, maar
zijn de verwaarlozing van, de onze
kerheid over en de spanningen rond
de uitingsvormen ervan, vooral in re
ligieuze akten, zeer toegenomen".
Uit de cijfers van de kerkelijke regis
tratie blijkt, dat het aantal gelovigen
dat zijn paasplichten niet vervult
(non-paschantie) vrijwel overal toe
neemt. De non-paschantie stijgt het
minst snel in die gebieden waar dit
verschijnsel al geruime tijd gaande is
en het snelst in de gebieden, die er
het langst voor gespaard bleven. Het
zondagsmisbezoek vertoont eveneens
een dalende lijn, waarbij het sterkste
verval optreedt in de arbeidersparo
chies (soms tot 25 procent van de
zondagsplichtigen of nog lager). Ook
een dalende lijn vertoont het commu
nieniveau (het aantal communies per
paschant) behalve in het bisdom Gro
ningen. De achteruitgang is ook hier
weer het snelst in de gebieden, die het
langst voor achteruitgang van het
communieniveau bewaard bleven.
Verder vertoont het aantal priester
roepingen en overige roepingen een
dalende tendens. De bisdommen Gro
ningen en Haarlem weerstaan het
best de teruggang, terwijl die terug
gang het grootst was in de bisdom
men Roermond en Den Bosch. Uit
deze gegevens leidt het rapport af,
dat naar uiterlijke gedragingen ge
meten de „traditionele religieuze vi
taliteit" voortgaand wordt aangetast.
Ook op het maatschappelijk-cultu-
rele vlak worden de traditionele
normen en het gedragspatroon min of
meer aangetast. In de eerste plaats is
er een relatief snelle teruggang van
het geboortecijfer van de rooms-
katholieken in de laatste decennia.
Hoewel het r.-k. geboortecijfer nog
aanmerkelijk boven dat van de ande
re gezindten blijft, daalt het sneller,
zo blijkt uit de cijfers. „Dit voorbeeld
wordt mede gekozen", aldus het rap
port, „omdat het nog eens de aan
dacht kan vestigen op de ernstige
persoonlijke conflicten die uit een be
wuste beheersing van het geboorte
niveau kunnen voortvloeien."
Een tweede illustratie vormt de con
stante daling van het aantal rooms-
katholieken, dat op de K.V.P. stemt.
Deze neergaande lyn is overal te con
stateren, aldus het rapport, zij het dat
deze ontwikkeling op het platteland
minder ver is voortgeschreden dan in
de steden; onder de traditionele socia
le groeperingen minder ver dan onder
de nieuwe sociale groepen; onder de
oudere leeftijdsgroepen minder ver
dan onder de jongere.
Het aantal rooms-katholieken, dat
niet op de katholieke politieke partij
stemt, is ongeveer even groot als het
aantal non-paschanten zodat de ver
wachting voor de hand ligt, dat het
ook bij benadering dezelfde groep
rooms-katholieken betreft. De „poli
tieke orthodoxie" daalde van 1954 tot
1962 in Zeeland tot 82,0 procent, in
Groningen van 98,0 tot 94,0 procent,
in Friesland van ongeveer 100 pro
cent tot 97,0 In Drente van ongeveer
100 tot 93,0 procent en in Overijsel
van 100 tot 95,0 procent. In Noord-
Holland is het percentage tot 83,0 ge
daald en in Zuid-Holland tot 79,0.
In zijn slotconclusies zegt het rap
port, dat de weerstand van het r.-k.
volksdeel tegen de formele onkerke
lijkheid duidelijk is. Dit geldt met
name in het zuiden van het land.
Maar ook in de confessioneel ge
mengde delen van Nederland is de
weerstand van de rooms-katholieken
tegen een formele afval sterk. On
danks deze weerstand tegen formele
onkerkelijkheid zijn de aanwijzingen
voor een allerwege toenemende on
kerksheid evenzeer duidelijk. De on
kerksheid heeft vooral in de oude ge-
industrialiseerde stedelijke gebieden
hier en daar ernstige vormen aange
nomen en zij schrijdt vooral snel
voort in de gebieden, die het langst
weerstand boden aan de neergang
van de kerksheid.
Uit dit rapport blykt, dat er In de
R.-K. Kerk, ondanks de gunstige
volkstellingcijfers intern ontwikkelin
gen gaande zijn, die een ongunstiger
beeld geven dan deze cijfers en die tot
bezorgdheid aanleiding moeten ge
ven. Dat men in de R.-K. Kerk deze
verschijnselen duidelijk en openhartig
signaleert, is op zich al een gunstig
teken. Een kalme weloverwogen en
eerlijke diagnose is immers een eerste
vereiste voor maatregelen voor her
stel. Bij het stellen van de diagnose
en het zoeken naar herstel zal men
stellig kunnen leren van de Neder
lands Hervormde Kerk, waar soort
gelijke verschijnselen als zich no in
de R.-K. Kerk voordoen al veel langer
gaande zyn en al veel verder zijn
voortgeschreden.
De vrees lijkt niet ongegrond dat de
voortschrijdende onkerksheid bij
Rome evenals dat in de Nederlands
Hervormde Kerk het geval is geweest
ook in toenemende mate zal leiden
tot onkerkelijkheid, al zal de R.-K.
Kerk op grond van haar kerkleer de
mensen langer formeel kunnen vast
houden dan de Nederlands Hervorm
de Kerk. In elk geval staan de Neder
lands Hervormde Kerk en de Rooms-
Katholieke Kerk in dezelfde tijd, wor
den zij geconfronteerd met dezelfde
ontwikkelingen op sociaal, econo
misch en cultureel terrein, komen zij
ook voor dezelfde uitdaging van on
kerksheid en onkerkelijkheid te
staan. Op het gebied van het kerke-
lljk-sociologisch en godsdienst-psy
chologisch onderzoek zal men elkaar
in toenemende mate tegenkomen.
Alleen al op grond van deze feiten
zou het voor de hand liggen, dat de
Nederlands Hervormde Kerk en de
Rooms-Katholieke Kerk In toenemen
de mate bereid znlien zijn, van elkaar
te Ieren en zelfs op bepaalde pnnten
samen te werken.
Advertentie)
kort gezegd O.K.
993 cc, 4-cilinder, 47 PK. 120
km/uur. Olieverversen om de
5000 km. Geen smeerpunten.
4 comfortabele zitplaatsen,
extra grote kofferruimte. Ruim
uitzicht.
Dealer voor Zuid- en
Noord-Beveland
LOUISSE-
GOES N.V.
Westwal 25, tel. 01100-6210.
Dealer voor Walcheren:
LOUISSE-
MIDDELBURG N.V.
Gortstraat 60-62
telefoon 01180-2146.
Eenvoudig maar stijlvol is het kerk
gebouw van de hervormde gemeente
in Westkapelle, dat in 1951 is ge
bouwd ter vervanging van het in de
oorlog verwoeste gebouw. De kerk
biedt plaats aan 460 personen, de
hervormde gemeente telt 1700 zielen.
(Foto P.Z.C.
de rassen, maar ook uit Amerika worden de laat
ste tijd telkens weer moeilijkheden gemeld. Nu
is het de stad Birmingham in de staat Alabama,
die in het middelpunt van de belangstelling staat.
Zelfs zyn daar een 900 kinderen gearresteerd, die
gingen bidden voor het gemeentehuis, opdat de
„rassenbarrières' zouden mogen verdwijnen. Dr.
Martin Luther King en zijn broer zijn de leiders
van dc beweging, die protesteert tegen de rassen
discriminatie, maar die dit doet op een manier
waarbij geen geweld wordt gebruikt. De kerk
heeft ook hiermee te maken en daarom zijn aan
de kerken een aantal vragen ter overdenking
aangeboden In die staten waar het wringt: „Is
een blanke in elke willekeurige situatie in ver
band met iemand van andere huidskleur, alleen
omdat hU blank is, de meerdere?". „Hoe staat de
Kerk van Jezus Christus temidden van deze ver
schillen van inzicht?" „Zijn negers ménsen, net
als blanken mensen zijn al naar gelang him ge
drag of wangedrag?". Tot nu toe zitten ook de
kerken in bepaalde gedeelten van Amerika in
grote verlegenheid en zij hebben 't aldaar nog
niet kunnen opbrengen te komen tot overleg tus
sen de rassen-groeperingen. Er zijn aldaar enkele
kerken die, zij het schoorvoetend, negers hebben
toegelaten. De spanningen tussen de ra33en spe
len zich ook hier af binnen de christelijke groe
peringen en juist daar worden ze echt pijnlijk,
want hier staat men direct voor „de dienst der
verzoening".
Toch ligt, bij alle narigheid en hardheid die ook
hier is, de zaait toch wat anders dan in Zuid-
Afrika. Deze week spraken we iemand die enige
jaren gewerkt heeft in een Amerikaanse stad in
een van de noordelijke staten, waar een groot
percentage van de bevolking neger is. In zijn
werk had hij veel met hen te maken. Hij verze
kerde dat het hier in wezen geen rassen- maar
een klassen-kwestie is. Het gedrag van de negers
zelf bepaalt voor een belangrijk gedeelte de hou
ding die tegenover hen wordt aangenomen. Wan
neer een dokter in een ziekenhuis een neger-col
lega naast zich heeft, gaat hij met hem om als
met iedere andere collega. En hier zijn het, naar
zijn zeggen, juist de kerken die er van uit gaan
dat alle apartheid uit den boze is. Een neger
heeft in Amerika dezelfde rechten als ieder an
der. Bovendien neemt de regering hier een ande
re houding aan. Maar wéér vond hij de opmer
king in het laatste nummer van „Vrij Nederland",
van de vorige week, dat Amerika zich gelukkig
mag prjizer dat Zuid Afrika er is. Hier is het een
kwestie van tijd dat de discriminatie tussen de
rassen zal zyn opgeheven. In Zuid-Afrika is de
politiek van de regering er op gericht deze te be
stendigen.
In Christus is noch jood, noch Griek, schrijft de
apostel Paulus, die in de wereld van zijn dagen
ook het een en ander te maken had met de ras
senkwestie. Het onderscheid tussen de rassen
kunnen we niet ontkennen, maar het gevaar ligt
daar, waar een anti-houding ontstaat en men het
ene ras ver verheven boven het andere gaat stel
len en dan is het natuurlijk zo, dat men eigen ras
op de hoogste trap van de ladder zet. In alle
gruwelijkheid hebben wij dat beleefd met het an
tisemitisme. Wanneer we er in de kerk niet van
uit gaan dat voor God en voor Christus ieder
mens gelijk is, zijn we het heidendom nabij.
Daarom mogen we geen discriminatie gaan toe
passen alleen om het feit dat iemand van een an
der ras is. Als we dat wel gaan doen, komen we
vanzelf in een bijgelovigheid terecht, waar men
gaat denken in een wit-zwart patroon. De We
reldraad van Kerken heeft een en andermaal een
waarschuwende vinger opgestoken. Ze heeft een
paar jaar geleden een delegatie naar Zuid-Afrika
gestuurd, met als enig resultaat dat de Zuid-
afrikaanse blanke kerken zich uit de Wereldraad
terugtrokken. En in de Amerikaanse staten, waar
de toestand het meest urgent is, hebben de ker
ken feitelijk ook verstek laten gaan, hoewei ze
uit andere delen van Amerika op verschillende
wijze zijn aangespoord de dienst der verzoening
praktisch ter hand te nemen. In dezen is er, wat
de kerken in die bijzondere delen betreft, ook
waarlijk niet te roemen.
Wat wij in dezen beleven zijn de stuiptrekkin
gen van een periode die feitelijk al voorbij
is. Maar onze gedachten kunnen de stormachtige
gang van deze tijd moeilijk bijhouden en ons den
ken zit nog te veel vast in een voorbijgegane
periode. We denken hier niet aan de tqd toen door
onze vaderen scheepsladingen negers werden ver
voerd om er rijke winst mee te maken, maar wel
aan een periode van bijvoorbeeld 100 jaar gele
den, toen men tegen de edele zendeling en ont
dekkingsreiziger David Livingstone te velde trok
omdat hij ook de neger beschouwde als een vol
waardig mens en zich daarom verzette tegen de
slavenhandel.
Door heel de geschiedenis heen zien we hoe wij
mensen de gedachtemvereld van voorbijgegane
perioden zo moeilijk kwyt raken, omdat we deze
te vanzelfsprekend zyn gaan vinden, Het is te-
hopen dat de kerken in de omstreden gebieden
de rechte weg mogen vinden. De houding van de
neger-kerken, zowel in Zuid-Afrika als in Ame
rika is, by alle opkomen voor hun rechten, toch
zo, dat ze niet liever willen dan meedoen aan de
dienst der verzoening. Althans, nu is die houding
nog zo.
H.
Het kerkgebouw van de Gerefor
meerde Kerk Vrijgemaakt te Terneu-
zen, waarvan deze foto het exterieui
toontwerd 15 juli 1961 in gebruik
genomen. Ruim 250 personen vinden
er een plaats. De kerkgemeente telt
360 zielen. Rondom de toegangsdeu
ren zijn geglazuurde tegels aange
bracht. (Foto P.Z.C.)
7orig jaar is de Zuidafrikaanse hoogleraar in
V de theologie, prof. dr. A. S. Geyser, afgezet
als predikant van de Nederduits Hervormde
Kerk en hem is ontslag gegeven als hoogleraar
aan de universiteit te Pretoria, waar hij tot dan
zyn lessen gaf. Dit is gebeurd in een besloten
zitting van de daartoe gekozen commissie van
deze kerk, op grond van een aanklacht van een
drietal studenten dat hij, naar aanleiding van
Pliil. 2 5II ketterse en onbijbelse leringen
verkondigde. Hoe die aanklachten precies luidden,
is niet officieel bekendgemaakt, maar het zal wel
geweest zyn dat lijj, naar aanleiding van dit bij
belgedeelte heeft gesproken over de eenheid der
mensheid voor God en voor Christus, waarom ook
de kerk geen onderscheid mag maken en daarmee
trapte hjj op de Zuidafrikaanse zere teen.
Hoewel alles zich in beslotenheid had afgespeeld,
was leder er toch van overtuigd dat professor
Geyser moest verdwijnen, niet terwille van een
kerkelljk-theologische kwestie, maar om zijn vi
sie op het rassenvraagstuk, wat in dat land het
allermoeilijkste punt is, dat ligt te wachten op
een oplossing. Wie wel eens Zuid-Afrikanen heeft
gesproken en daaronder ook die het niet zo direct
eens zijn met de maatregelen die de regering in
dezen neemt, proeft dat men daar in een lastig
parket zit, waarover het voor ons gemakkelijker
is te praten dan voor hen. De praktische moeilijk-
Ijk niet gering. Een van de moei-
lee men in de N. H. Kerk van
s nog niet allereerst dat men re
geringsgetrouw wil zijn, maar dat er, sinds de
vorige eeuw reeds, een artikel in haar „kerkwet"
is, waarin staat dat alleen blanken lid van de kerk
kunnen zijn. Wat betreft de apartheid is de kerk
in zekere zin de regering vóór geweest, althans
deze kerk.
Prof. Geyser heeft in zijn afzetting niet berust,
maar hij ls in beroep gegaan bij het Hoogge
rechtshof. Dat is geen kerkelijke, maar een we
reldlijke instantie. Dit gerechtshof had niet te
oordelen over de uitleg van het betreffende
schriftgedeelte, maar wel stond het voor de vraag
of het kerkelijk proces goed was gevoerd, het
proces namelijk, dat achter gesloten deuren had
plaatsgevonden. Dit kon ze niet, zonder dat alle
stukken op tafel kwamen, waarvoor de kerkelijke
commisie terugdeinsde. Zoals we de vorige week
hebben kunnen lezen, moest de commissie terug
krabbelen. Ze heeft dat gedaan in een verklaring
dat hun uitleg van profesor Geysers uitleg „on
opzettelijk onjuist" is geweest, bij welke uitspraak
de hoogleraar zich heeft neergelegd.
In Zuid-Afrika hebben we te maken met een ras
sen-kwestie. Ze wordt gewoonlijk aangeduid met
het woord „apartheidspolitiek". Men kent daar
vijf groepen. Afrikanen, Engelsen, negers, kleur
lingen en Indiërs, voor wie alles zoveel mogelijk
apart moet worden gehouden. Niet alleen uit
Zuid-Afrika horen we over moeiijkheden tussen
