Ook een kerkelijke
herindeling nodig?
Acuut stadium intercommunie:
de universitaire kapeldiensten
zaterdagnummer
Wél begeren - maar hóe?
Zaterdag 11 mei 1963
Is een herindeling van de ker
kelijke gemeenten in Zeeland
nodig? Moeten de kerken zich
ook niet heroriënteren wat de
groepering van de gemeenten
betreft? Burgerlijk is en wordt
één en ander duchtig onder de
loep genomen. In hoeverre heb
ben de kerken in ons gewest
met hun éigen indeling te ma
ken met de burgerlijke concen
traties. Wat zijn de invloeden,
die ontvolking van het platte
land (trek naar de steden of
het verlaten van Zeeland), het
landelijke predikantentekort,
dat ook zijn neerslag vindt in
de predikantsvacatures in Zee
land, op de vele kerkgemeen
ten, klein en groot, in deze
provincie
Deze en andere vragen hebben
wij gestéld aan verscheidene
predikanten en geestelijken uit
diverse kerken. Kerkelijke her
indeling blijkt in verschillende
kerken onderwerp van ge
sprek uit te maken, in weer
andere kerkgenootschappen
speelt dit probleem minder.
Als dank van de r.-k. parochie
voor verleende gastvrijheid
staat in het hervormde bede
huis in die gemeente een
smeedijzeren standaard voor
het doopbekken. Van eind aw-
gustus tot Kerstmis vorig jaar,
maakten de rooms-katholieken
tijdens restauratie ua» hun
eigen kerkgebouw, gebruik
van de hervormde kerk.
De hervormde voorganger H.
J. Begeer: „als je iemand kunt
helpen, moet je dat doen" en
pastoor H. J. Deenen: „wij zijn
heel erg geholpen en we hoef
den alleen maar verwarming
en verlichting te betalen". De
r.-k. leden collecteerden de
standaard bijeen, die kortgele
den is aangeboden.
(Foto P.Z.G.)
Jn de Hervormde Kerk in Zee
land is na bijna twee jaar
een provinciale commissie voor
kleine gemeenten aan het werk.
Men zoekt naar de mogelijkheid
van grotere lokale en territo
riale eenheden, er zijn voorzich
tige stappen in die richting ge
daan. De Particuliere Synode
van de Gereformeerde Kerken
in Zeeland heeft op de laatste
vergadering een coördinatie
commissie voor het beroepings-
werk herbenoemd, die nu ook
ongeveer twee jaar aan het
werk is. In deze commissie
wordt bekeken of alle voor de
hand liggende arbeid efficiënt
kan worden gedaan, indien een
gemeente wenst te beroepen. De
gemeenten, die een vacante pre
dikantenplaats hebben, gaan
dus niet „zo maar' 'beroepen.
VACATURES IN DE
naar traktement. De hervormde pre
dikanten worden naar anciënniteit en
naar grootte van de gemeenten be
taald: als gemeenten één zouden
worden, kunnen zij terecht komen in
een hogere klasse, dit kan aanmer
kelijke financiële nadelen met zich
brengen. Het traktementsverschil tus
sen oudere en jongere predikanten
is nu 2700 en tussen de klassen één
en vijf 3000, maakt samen ruim
5000.
In dit verband werd gewezen op het
verantwoordelijkheidsgevoel van de
kerken: „men is geroepen om elkaar
te helpen". De kerkgemeenten zou
den elkaar mogelijk financieel kun
nen bijstaan, waardoor grotere regio
nen tot stand zouden kunnen worden
gebracht. Wat de ontvolking betreft
van de gemeenten: Tholen staat er
gunstig voor, hoewel deze zich ook
daar zal inzetten, zo meent men. Dit
geldt ook voor Noord-Beveland. Een
„probleemgebied" zou de Zak van
Zuid-Beveland met vele kleine kerk
gemeenten kunnen zijn.
Een predikant van Schouwen-Duive-
land zei ons, dat het zielental van de
plattelandsgemeenten daar nog
steeds achteruit gaat. Het zyn de be
kende vraagstukken: de landbouw
heeft geen mensen meer nodig, de
bevolking veroudert vrijwel overal.
De consulenten hebben druk werk:
verenigingsbezoek in de vacante ge
meenten, ziekenbezoek, catechismus,
zij komen er vrijwel niet aan toe.
ZEEUWSE KERKEN Gereformeerden
In de twee grootste protestanse
kerken van Zeeland speelt de ge
dachte aan concentratie een voor
zichtige achtergrond-rol.
Het aantal predikantsvacatures in
de hervormd* kerk in Zeeland is zeer
gering: Walcheren 3, Schouwen-Dui
veland 4 (waarvan 1 met een vica
ris) plus 1 gemeente, die binnenkort
vacant wordt, Tholen is vrijwel volle
dig bezet. Beveland: één gemeente
met een hulppredikant, één die bin
nenkort vacant wordt, 1 vacature,
Zccuwsch-Vlaanderen1 gemeente
permanent vacant (waar men dus
geen beroep uitbrengt) en enkele ge
meenten met een hulppredikant op
totaal 112 predikantenplaatsen.
Waar gemeenten vacant zyn, treedt
een predikant van een naburige ge
meente als consulent op: hij verricht
daar de pastorale werkzaamheden.
Tot op het moment is de toestand
dus wat de predikanten betreft
niet ongunstig, maar de toekomst:
„de ontvolking van het platteland
zet door, een sanering zal niet kun
nen uitblijven, want op de duur zal
het voor de kleine gemeente finan
cieel niet meer mogelijk zjjn het
hoofd boven water te houden, in de
Hervormde Kerk streeft men naar de
vorming van grotere rayons", aldus
zei men ons van de zfjde van de pro
vinciale commissie voor kleine ge
meenten. „Concentratie Is onvermij
delijk, maar höe? Er is een streven
naar het zoveel mogelijk gelijk laten
vallen van kerkelijke en Burgerlijke
gemeentegrenzen.' Er z(jn al emge
combinaties in vroeger jaren tot
stand gekomen en ook tijdelijk pseu-
docombinaties".
De Gereformeerde Kerken in Zee
land tellen aan vacatures in pre
dikantenplaatsen: in Zeeuwsch-
Vlaanderen 1 vacature op 9 kerken,
In de classis Goes 1 permanente va
cature, I aanstaande lege plaats en
2 vacatures, op Walcheren 2 vaca
tures, drie binnenkort bezette plaat
sen; in de classis Tholen: 2 vacatu
res op 7 kerkgemeenschappen, op
Schouwen-Duiveland zijn er op de 8
kerken geen vacatures, wel 1 per
manent onbezette plaats.
In Zeeuwsch-Vlaanderen kan veilig
worden aangenomen, zo meende een
gereformeerd predikant, dat er vrij
wel geen gereformeerde kerk is, die
niet een gering vertrekoverschot
heeft, maar in grote ljjnen blijven de
kerkelijke gemeenten toch wel sta
tionair. Er zijn ook.enkele gemeen
ten, die groeien, zoals Terneuzen.
Of een concentratie van gemeenten
nodig wordt? „Als men simpel op de
cfjfers let, dan zou het mogelijk zijn,
maar indien men verder kijkt, dan
komen andere geaardheid, zelfstan
dig ontwikkelde gemeenten, die ge
handhaafd moeten blijven en andere
problemen ter sprake
Een zeer beslist geluid in deze zin
vernamen wy van een Walcherse ge
reformeerde predikant: „concentratie
van gemeenten is op Walcheren niet
nodig; men is er sterk op de eigen
zelfstandigheid gesteld. De vacatures
op Walcheren zijn zich bovendien nu
aardig aan het vervullen, er zijn geen
irenlang slepende vacatures en de
erken lopen niet dermate terug in
zielental, aat de vacatures open moe
ten blijven, vele kerkgemeenten blij
ven ook hier stationair".
Uitwegen
Men heeft naar uitwegen gezocht
en zoekt nog: predikanten blij
ven en nemen er een nevenbetrek
king bij (maar dan: In hoeverre moet
men de instantie van de nevenbetrek
king (een school bijvoorbeeld) be
trekken in het beroeplngswerk?),
men zoekt naar mogelijkheden tot
het aantrekken van een catecheet
een evangelist, een bijstand .n het
pastoraat (emeritus predikant of vi
caris).
Wanneer men gemeenten zou gaan
samenvoegen in de vorm van wij
ken wellicht dan is er het pro
bleem van de clasificatie, de indeling
noodsituatie, die concentratie speelt
In de classis Tholen praktisch geen
rol", aldus een predikant uit dat ge
bied.
Een gereformeerd predikant op
Schouwen-Duiveland, ltd van de be
roepingscommissie, gaf ons als zijn
mening, dat een samenvoeging van
kerkelijke gemeenten niet zou moe
ten uitlopen op een soort afschadu
wing van de ourgerlijke gemeente
grenzen. De zaken liggen kerkelijk
moeilijker. „Kerkelijk zou men iets
dergelijks moeten krijgen, maar het
kerkgebouw en de pastorie vormen
het centrum van de gemeenschap.
Die moeten „bewoond" zijn. Prakti
sche pastorale arbeid speelt bij con
centratie geen rol: iedere predikant
zal moeten beschikken of beschikt al
over een auto, maar wél is van be-
Ituim 800 leden telt de r.-k. parochie in Hoofdplaat, welks kerkge
bouw hier is afgebeeld. Het inferieur <s ingrijpend gerestaureerd.
Tweede pinksterdag (drie junizal mgr. G. H. de Vet, bisschop
van Breda, het nieuwe marmeren hoofdaltaar consecreren. Voor
Ut altaar staat een verplaatsbare altaartafel.
(Foto P.Z.C.)
lang, dat een kerkelijke herindeling
niet een zuiver planologische zaak
is: men kan niet alles door de econo
mie laten beheersen. Er zijn boven-
economisehe factoren, die moeten
gelden, of zoals prof. R. Schipper
(Vrije Universiteit) het eens uit
drukte: „de kwestie van de pastor
in het midden van ziin kudde is een
belangrijke grootheid ook voor de
representatie van de gemeente is
dit een belangrijk punt". Deze predi
kant wees verder op de ook in zijn
kerk spelende financiële consequen
ties: de hogere predikantstraktemen-
ten. Indien een concentratie tot stand
zou moeten komen, dan moet deze
meer die van een wijkindeling wor
den, opdat evenals in de Hervormde
Kerk de zelfstandigheid toch be
waard blijft.
Geref. gemeenten
De Gereformeerde Genieenten in
Nederland tellen in 142 gemeen
ten totaal 66.235 leden (in 1954 nog
54.000), waarvan in tien gemeenten
met slechts drie predikanten bijna
15.000 in Zeeland: 17 gemeenten met
3 predikanten en 7638 leden in de
classis Goes, 10 gemeenten met 4587
leden en 1 predikant in de classis
Middelburg (Walcheren en Zeeuwscli-
VIaanderen en in de classis Tholen
(Noord-Zeeland) 9 gemeenten met
2685 leden en geen predikant.
Deze cijfers zijn uit het jaarboekje
van dit kerkgenootschap. Niet al
deze gemeenten brengen beroepen
uit, maar wel een groot deel. De 4
predikanten moeten ieder een deel
van het totaal aantal zielen verzor
gen.
Daarnaast vervullen uiteraard de
ouderlingen een belangrijke, veelom
vattende taak. Men heeft voorname
lijk leesdiensten.
De Gereformeerde Gemeenten in
Zeeland hebben te maken met een al
gemene trek naar de gemeenteker-
Iedere gave die goed, en elk geschenk,
dat volmaakt is, daalt van boven neder,
van de Vader der lichten, bij wie geen
verandering is of zweem van ommekeer.
Jacobus 1 17.
Bij ieder doet het woord begeerte wel iets opvlammen. Want één
van de dingen waarin wij de warmbloedige kracht van ons menszijn
beleven, is de begeerte. Waar geen begeerte meer werkt, daar is
gebrek aan spanning, tekort aan genieting. Door begeerte verlangen
wij nieuwe stréken te ontdekken in de vakantie, verder te komen
in de maatschappij, liefde te geven en liefde te ontvangen.
Toch kunnen xoij niet zonder meer een lofzang op de begeerte zin
gen. Wij zijn met de in ons sluimerende begeerte niet alleen in een
schoon, maar ook in een gevaarlijk gezelschap. Jacobus ziet haar
als een vrouw die meelokt en verleidt en die niet eerder verzadigd
is voordat ze het Ik volledig in haar netten gevangen heeft. En als
ze bevrucht is door een Ik, een hart, dat zich aan haar gewonnen
gaf, dan brengt ze wanprodukten voort: allereerst zonde dat wat
los staat van God, ontrukt is aan zijn bestemming en ten slotte
de dood. Wij kunnen verhard en verstard zijn in het najagen van
onze begeerten, toegesloten voor elk redelijk appel. Wij komen in de
houding van door dik en door dun te gaan. Dit is de dood in onszelf
maar tegelijk de dood voor onze omgeving.
Wél begeren maar hoe is het mogelijk dit te doen zonder te
komen tot deze beweging des doods? Jacobus geeft het antxooord:
Alles wat orm loordt aangereikt en wat xcerkelijk heilzaam is komt
van God, de Vader der lichten. In zijn goedheid verandert Hij niet
en zijn geschenken zullen nooit dxiisternis brengen. Nu komt alles
wat het leven ons aanreikt te staan in de glans van het wonder.
De verleidelijke begeerte komt in deze verwondering tot zxoijgen.
Haar energie wordt geheiligd door de dankbaarheid. Dit begeren
krijgt en nieuwe naam: liefhebben, en het kan alleen gebeuren bij
nieuwe mensen. Deze mensen kunnen bidden: Vergun het de uwen,
dat zij liefhebben, wat Gij gebiedt en verlangen naar hetgeen Gij
belooft.
MIDDELBURG. H. SNOEP.
siever worden en meer op de Zeeuw
se kerken worden afgestemd. Totaal
zijn er in ons land 171 kerken met
106 predikanten. Dubbelplaatsen
meegerekend zijn er 76 vacatures.
Dit jaar zijn er 4 kandidaten. „Wat
het aantal predikanten betreft zijn er
niet zulke grote perspectieven", aJ-
dus deze predikant.
De Bond van Vrye Evangelische Ge
meenten in Nederland omvat in Zee
land vier gemeenten met vyf (bezet
te) predikantenplaatsen. Yerseke is
een belangrijk centrum van deze
kerk. Men ziet voor deze gemeente
een onzekere toekomst, als er geen
nieuwe werkgelegenheid komt. Dan
zou in de toekomst van de gemeente
aldaar een „volksverhuizing" zijn te
verwachten, op het ogenblik Lijkt de
toestand stabiel.
De gemeenten in Zeeland zijn te
groot voor een samenvoeging, aldus
zei men ons. „Men heeft een grote
vriendenkring rond onze gemeenten,
die niet belijdende leden zijn, maar
wel sterk mee-levend".
Oecumenisch
j dikanten voor Zeeland voor
doopsgezinden, maar dit is nog
in een beginstadium", zo vertelde ons
een doopsgezinde predikante. Er zijn
geen vacatures, maar de concentratie
van gemeenten zou kunnen geschie
den, wanneer in de toekomst één der
predikanten uit Zeeland vertrekt. De
vermindering van het aantal predi
kanten in ons land is hier van in
vloed (100 van ongeveer 150 gemeen
ten) en voor Zeeland: vermindering
van het zielental door wegtrekken in
een enkele gemeente.
Om toch een zekere band te honden
is er een broederschapshuis in Aar
denburg op komst (volgend jaar
klaar), de „Elderschans", aat min of
meer als vormingscentrum zal gaan
fungeren. De predikante zei, graag
met andere kleinere kerken, remon
stranten en vrijzinnig hervormden, te
willen zoeken naar een oplossing van
het concentratievraagstuk. „Plaatse
lijk zon dit veel beter zijn: het zou
de oecumenische contacten verbete
ren".
In onze studententijd woonden we een paar jaar
op geen honderd meter afstand van een gere
formeerde kerk. Wanneer het weer eens wat
slecht was of de tijd wat al te krap, glipten we
daar wel eens binnen en luisterden naar predikers
als van Arkel, Kallmann, Kajan, toen nogal be
kende figuren in die kerken. Er kwamen nogal
cons herinneringen aan afscheiding en doleantie
alsof toen pas de kerkgeschiedenis begonnen
was, maar waarom zouden wy die als hervorm
den niet mogen horen? Toen we daar weer eens
een keer binnenvielen, zou er het H. Avondmaal
worden gevierd en we zyn toen maar weer ver
trokken. In die tyd vonden we dal vanzelfspre
kend en nu, na veertig jaren, vinden we dat
eigenlijk niet meer zo vanzelfsprekend. Dit is
maar een klein voorval, maar het is toch wel
tekenend om aan te geven hoe er lets is veran
derd by ons zelf en in heel wat kerkelijk denken.
In de protestantse kerken van ons land (en
waarlijk daar niet alleen) wordt er tegenwoordig
nogal eens gesproken over de betekenis van
het sacrament van het H. Avondmaal. Wanneer
dit het geval is, komt het hoofdzakelijk voort
uit de oecumenische ontwikkeling die wij beleven.
Eerst, heel nuchter nog, hebben enkelen over de
grenzen van hun kerk heen gekeken, in de
overtuiging dat het toch nergens zo goed was
als in eigen kerk en dat nergens elders het
evangelie zo best was bewaard. Schoorvoetend
nam men aan dat het woord van Jezus wel waar
zou zijn dat Hij nog andere schapen heeft die
niet van deze stal zijn.
Deze houding is nu langzamerhand bezig in z'n
tegendeel te verkeren. Steeds meer hoor je zeg
gen dat er uiteindelijk maar één kerk is en één
Heer en één God en Vader en dat het zonde voor
God is in gescheidenheid voort te gaan. Weg
met al die grenzen van kerken! „Opdat zij allen
één zijn", is immers de bede van Christus voor
zijn discipelen geweest. Men ergert zich aan
ieder die dit lied van de eenheid niet spontaan
met hen meezingt en opmerkt: Ja maar, die
scheidingen zijn er niet zo maar vanzelf ge
komen; er moet eerst worden gepraat; het ver
leden kunnen we zo maar niet van ons afschud
den. Dit „ja maar", wekt dan ergernis en ontlokt
de opmerking dat er al meer dan genoeg ge
praat is. Geen woorden, maar daden, daarvoor
is de tijd nu gekomen.
Diezelfde klanken kan men ook horen wanneer
het gaat om het H. Avondmaal. De inter
kerkelijke viering daarvan is in een accuut sta
dium gekomen door de universitaire kapeldiens
ten in de Janskerk te Utrecht. De vraag is daar
gesteld wanneer wy als mensen, die uit heel ver
schillende kerken komen, naar het evangelie
kunnen luisteren, waarom kunnen wy dan niet
gezamenlijk het H. Avondmaal vieren? De sa
cramenten willen immers voor ons zijn zichtbaar
geworden Woord, waar in de taal der tekenen
niet anders wordt gezegd dan wat wij ook in de
prediking mogen beluisteren. Bij de uitleg van
de H. Schrift wordt in de diverse kerken ook
wol een verschillende nadruk gelegd, maar het
blijkt mogelijk dat er gezamenlijk naar het evan-
nen Yerseke, Krabbendijke en Goes.
Totaal zijn er in ons land 25 predi
kanten van dit kerkgenootschap en
6 in de Verenigde Staten van Noord-
Amerika.
Men tracht de grote nood aan predi
kanten te ondervangen door de stu
denten van de theologische school te
Rotterdam na 2 jaar studie spreek-
consent te geven, zij doen dus dan
al pastoraal werk. Binnen vyf jaar
zijn zij beroepbaar. Twee zyn binnen
kort beroepbaar en er zijn momenteel
11 studenten op de school.
Dekenaten
In 1962 kwam in het bisdom Breda
een dekenale herindeling tot stand.
Het was één van de eerste daden van
de nieuwe bisschop van Breda, mgr.
G. H. de Vet. Waren er eerst de de
kenaten Hulst, Oostburg, Middelburg
en Hontenisse, bij de nieuwe inde
ling kwam er het nieuwe dekenaat
Kanaalzone (dekenaat Terneuzen) en
werd het dekenaat Hontenisse als
zodanig opgeheven.
Een bevoegde instantie zei ons uit
deze herindeling te mogen constate
ren, dat de R.-K. Kerk de geestelijke
en religieuze problematiek van de
Kanaalzone terecht als een aparte
zaak beschouwde, anders dan die in
de randgebieden. Door een tekort
aan priesters (verscheidene parochies
zouden er één of meer kapelaans by
moeten hebben), omdat verscheidene
dienstdoende pastoors op leeftijd zijn
en vanwege de vele kleine gemeenten,
wordt van de zyde van de leken de
wenselijkheid van een herindeling in-
Sezien. Ook een rapport van het
.A.S.KJ. (Katholiek Sociaal Kerke-
Op deze foto het interieur van het
Ned. hervormd kerkgebouw te
Hoofdplaat. De hervormde gemeen
te telt ongeveer 150 kerkleden. In
dit gebouw kerkten vorig jaar de
rooms-katholieken van Hoofdplaat.
Men begon om half zeven zondags
morgens; tegen tien xixir xcas de
kerk xoeer wij. Door de week werd
de mis opgedragen in het r.-k. ver
enigingsgebouw. Voorin het kerkge-
bouw xcas een tijdelijk altaartje op
gericht.
(Foto P.Z.C.)
iyk Instituut), dat momenteel een
kerktelling houdt in de parochies van
het dekenaat Middelburg (Walche
ren, Tholen en Schouwen), sprak al
over deze wenselijkheid. Er is geen
principieel plan tot herindeling,
maar wel gaan de gedachten uit naar
moederparochies met kernen. Eén en
ander kwam al eerder op deze pagi
na ter sprake.
Reorganisatie
Van de elf predikantsplaatsen in
Zeeland van de Christelijk Gere
formeerde Kerken zjjn er 4 bezet.
Concentratie speelt nog geen belang
rijke rol, wél meende één der predi
kanten, dat Goes bijvoorbeeld, een
plaats in opkomst, samen zou kunnen
met één der andere kerkgemeenten,
als er een jonge predikant zon zijn.
Een paar jaar geleden is een reorga
nisatie tot stand gebracht: Zeeland
(eerst onder de classis Dordrecht)
werd toen een aparte classis Middel
burg, de arbeid kon daardoor inten-
gelie geluisterd wordt. Nu mogen er in de avond-
maalsopvattingen verschillen zijn en nu mag het
waar wezen dat juist deze verschillen in de
kerkgeschiedenis mede aanleiding zijn geweest
tot kerksplitsing; maar moeten we nu precies
gelijk denken om het toch te kunnen vieren? Dit
is de vraag die in Utrecht steeds meer accuut
is geworden. Men heeft toen het verheugende
besluit genomen om dit sacrament niet op eigen
houtje te vieren. Daarmee zou een godsdienstige
gemeenschap worden gesticht naast de bestaande
kerken. Aan de verschillende gemeenten in
Utrecht die daarvoor in aanmerking kwamen
heeft men officieel gevraagd of zij mee konden
doen aan een interkerkelijke universitaire avond
maalsdienst. De lutherse en hervormde gemeen
ten hebben vrij vlot geantwoord. Hoewel ze er
niet afwijzend tegenover stond, heeft de kerkc-
raad van de Gereformeerde Kerk geantwoord
dat deze zaak classicaal en synodaal besproken
moest worden, naar de orde der Kerk. Remon
stranten en doopsgezinden gaven geen moeilijk
heden. Wat anders lag het by de oud-katholieken
door hun volkomen andere avondmaalsopvattin-
gen en door hun geheel andere denkwyze over
het kerkelijk ambt. Daardoor konden ze de be
diening van het H. Avondmaal, zoals dat plaats
vond in de kerken der reformatie, niet als voluit
geldig erkennen. Maar in ieder geval is het
Avondmaal in de universitaire kapeldiensten ge
vierd en mede daardoor is het gesprek over de
intercommunie in een nieuw stadium gekomen,
wat een verheugend feit is. Het gaat er niet om
dat enkelingen over de muren van hun kerk
heenspringen, maar dat de kerken in deze tijd
gezamenlijk het gesprek voeren over de vragen
die samenhangen met de gezameniyke kerkdiens
ten en de gezameniyke viering van het H. Avond
maal. Wat verenigt ons en wat houdt ons (nog)
gescheiden
Met het woord „intercommunie" duidt men dus
aan dat kerken het mogelyk maken dat door
haar leden, gezameniy'k met die van andere ker
ken het H. Avondmaal wordt gevierd en soms
ook hun predikanten toestemming geven om dit
sacrament in een andere kerk te bedienen. Dat
in Utrecht de lutherse en hervormde gemeente
het eerst antwoord gaven, heeft zyn reden. Enige
jaren geleden, in 1956, is tussen deze twee ker
ken een „consensus (overeenstemming) over het
Avondmaal" tot stand gekomen. Men heeft die
consensus bereikt, uitgaande van de overtuiging
dat men bereid moest zyn „boven de particula
rismen van hun respectieveiyke beiydenisgeschrif-
ten uit, ln een nieuwe confrontatie met de H.
Schrift", trachten te komen tot „een nieuw
dogmatisch overwegen van het heil dat de Heer
der Kerk ook in dit sacrament aan zyn Kerk
schenkt". Dan volgt In de consensus wat men
gezameniyk belijdt. Daarna worden punten ge
noemd waar niet geiyk wordt gedacht om dan
te besluiten dat „nochtans beide kerken belyden
dat de zegen en de vruchten van het gebruik
des H. Avondmaals werk des Geestes zyn".
Er zijn nu allerlei vormen van intercommunie
of avondmaalsgemeenschap mogeiyk. Twee ge
meenten kunnen het helemaal gezamenlijk vie
ren. Men kan predikanten toestemming geven
het Avondmaal te bedienen in een andere kerk
en leden van andere kerken tot eigen Avondmaal
toelaten. Men kan eenzijdig leden van andere
kerken uitnodigen. Men kan het ook incidenteel
toestaan in bijzondere omstandigheden en in
noodgevallen, zoals bijvoorbeeld in ziekenhuizen.
„In en door het H. Avondmaal is de gemeente
verbonden met Hem, die in de dood ging en
weet zij, dat zy lichaam van Christus is, om
dezelfde weg van offer en overgave te gaan. In
en door het H. Avondmaal is de gemeente ver
bonden met de opgestane Heer en viert zij haar
eigen toekomst". Het Avondmaal is de voortzet
ting van de feesteiyke maaltijden die de discipelen
na de opstanding met de opgestane Heer hebben
gevierd.
Een van de eigenaardige facetten van de inter
communie is, dat het vooral ook „leken"
zyn die hier als drijvende krachten achter zit
ten. Wanneer theologen nog bedenkelijk kijken,
blijken zy er niet de minste behoefte aan te heb
ben om op kerkelyke en confessionele scheids
muren nadruk te leggen. De kerken erkennen
eikaars doop; waarom zou men eikaars avond
maal niet erkennen? By de doop zyn er ook ver
schillende gedachten. Het gaat toch om het éne
brood dat voor allen gebroken is en om de éne
wyn, die voor allen vergoten is. Dit is waar,
maar laten we niet doen alsof daarmee het laat
ste woord gezegd is in deze tyd. We moeten het
H. Avondmaal niet gaan isoleren, waarschuwt
het rapport van de Generale Synode der Neder
landse Hervormde Kerk, dat in de classicale
vergaderingen is besproken. „Het Avondmaal
is niet het enige gebeuren in de eenwording der
kerken". Dit rapport laat ons ook iets zien van
de vragen die hieraan vastzitten. We hebben
reeds genoemd de kwestie van het ambt. Met het
sacrament hangt ook samen het belyden der
kerk. De vraag komt hier ook op naar de ver
houding van woord en sacrament. Wanneer deze
twee elkaar dekken, is het sacrament helemaal
niet meer nodig, terwyl het toch nadrukkeiyk
door de Heer ingesteld is. Aan het Avondmaal
is ook verbonden de kerkelyke tucht, althans in
de kerken van het gereformeerd protestantisme.
Dit is een onderwerp waarover al heel wat ge
schreven is. Is het juist dat de tucht aan de
sacramenten, speciaal aan het H. Avondmaal
gebonden wordt?
Bij alle oecumenische haast die sommigen hebben,
iykt het ons toch het beste dat de kerken, even
als dat tussen de lutherse en hervormde het
geval is geweest, met elkaar gaan spreken over
de verschillende vragen die hier opdoemen en dat
men het H. Avondmaal viert zoals tot nu toe,
maar met pyn in het hart over de gescheiden
heid en denkende aan de bede van Christus: dat
zy allen één zyn. H.
ISRAEL. Op een totale bevolking
in Israël van 2.232.000 zijn 172.000
moslems. 52.150 christenen (meest
van Arabische oorsprong) en 24.000
druzen. De christenen hebben onge
veer 200 kerken en kapellen en 1000
geestelijken. Rooms- en Grieks-ka
tholieken en maronieten: 27.950
(waarvan 4000 vreemdelingen).
Tïrieks- en Russisch-orthodoxen
16.000 (1000 vreemdelingen). Tot de
oosterse kerken behoren 900 Ar
meniërs en 500 Kopten en Ethiopiërs.
De protestantse kerken tellen 1100
leden (700 vreemdelingen).
(Advertentie)
