VELE WENSEN OP GEBIED VAN
DE SOCIALE VOORZIENINGEN
Twee Nederlandse reuzen
in vennootschapsland
Verhoging van
de A.O.W.
„De Kersentuin
vanTsjechow op de
t.v.-schermen
WELK GLAS IN DE VOORRUIT -
HET GELAAGDE OF GEHARDE?
RESTEN VAN ZEVEN ROMEINSE VESTINGEN GEVONDEN
DONDERDAG 9 MEI 1963
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
PARTIJ-PROGRAMMA'S
Een analyse van de partijpro
gramma's ten aanzien van de so-
eiale voorzieningen leert ons o.
m. 't volgende: De K.V.P. ijvert
voo rde zo snel mogelijke tot
standkoming van een wet op de
arbeidsongeschiktheidsverzeke
ring, ter vervanging van de hui
dige invaliditeitswet en de liqui
datie van de ongevallenwet. De
regering-De Quay heeft reeds
een zodanig wetsontwerp inge
diend.
Wil het de K.V.P. geheel bevredigen,
dan zal het in zijn uiteindelijke vorm
moeten brengen: waardevaste uit
keringen, ruime mogelijkheden tot
revalidatie, een zo breed mogelijke
kring van verzekerden, opname van
de huidige trekkers van de inva
liditeitswet en van de ongevallenwet
ten in de regeling van de nieuwe
wet, bjj de liquidatie van de oude
invaliditeitswet honorering van de
verkregen rechten en aanspraken.
Wat de sociale verzekering betreft
heeft de K.V.P. verder in haar pro
gram staan verhoging van de uitke
ringen van de algemene ouderdoms
wet tot een sociaal minimum; het
zoveel mogelijk gelijk maken van de
basisvoorzieningen der algemene
ouderdomswet en algemene wedu
wen- en wezenwet; verlaging in de
algemene ouderdomswet van de pen
sioengerechtigde leeftijd der onge
huwde vrouwen tot zestig jaar. Zij
staat voor: stimulering van regelin
gen tot aanvullende ouderdomsvoor
zieningen die zo goed mogelijk zijn
afgestemd op de ontwikkeling van
lonen en salarissen; kinderbijslag
voor het eerste en tweede kind in het
kader van de algemene kinderbij
slagwet; afschaffing van de inko
mensgrens (ƒ14.000) voor het recht
op kinderbijslag ingevolge de alge
mene kinderbijslagwetuitbreiding
van de voorziening der werkloosheid-
wet door verlenging van de wettelijke
uitkeringsduur en afschaffing van de
verzekeringsplichtige loongrens;
technische herziening van deze wet
met o.m. aandacht voor de verschil
lende uitkeringspercentages.
Verhoging A.O.W.
De P.v.d.A. heeft niet minder haar
verlangens als de K.V.P., zy het dat
zij ze in haar program „om de kwali
teit van het bestaan" minder uitvoe
rig etaleert. Zij wil een snelle invoe
ring van een nieuwe invaliditeits- en
arbeidsongeschiktheidsverzekering;
een normatieve uitkeringsregeling
voor gehandicapten die niet onder
een nieuwe invaliditeits- of onge-
schikdlieldsverzekering zullen vallen
verhoging van de A.O.W.-uitkeringen,
totdat deze een redelijk minimum-
levenspeil waarborgen; spoedige tot
standkoming van een algemene bij
standswet ter vervanging van de
armenwet; een nieuwe pensioenwet
die een automatische verhoging van
do ambtelijke pensioenen, overeen
komstig stijging van het salarispeil,
garandeert.
In wezen loopt wat de grote politieke
partijen op het terrein van de so
ciale voorzieningen wensen niet zo
ver uiteen. Het is de vraag echter,
hoe zij hun verlangens in de prak
tijk denken te brengen. De V.V.D.
vermeldt in haar program verhoging
van de A.O.W.-uitkeringen tot een
sociaal aanvaardbaar minimum naar
mate dc welvaartsstijging hirevoor
ruimte schept. In tegenstelling tot de
programpunten van de K.V.P. en de
P.v.d.A. voegt de V.V.D. dus aan
haar wens tot verhoging van de
A.O.W.-uitkeringen een restrictie toe.
De V.V.D. is verder voorstandster
van dc invoering van een stelsel van
waardevaste bedrijfs -en onderne
mingspensioenen door het heffen van
toeslagen op de premies in geval
van een algemene prijsstijging; in
voering van een stelsel van wel-
vaartsvaste overheidspensioenen,
waarbij het pensioen het loonpeil
regelmatig en bij de overheid om
pensioenrechten „mee tc nemen" by
verandering van werkkring.
Wat de volksgezondheid betreft heb
ben de reeds genoemde K.V.P. en de
P.v.d.A. niet minder hun wensen dan
de V.V.D. De P.v.d.A. bijvoorbeeld
heeft in haar progTam opgenomen: 'n
nieuwe ziekenfondswet, die o.a. de
problemen van de vrijwillige verze
kering oplost, de mede-verantwoor
delijkheid van medewerkers en fond
sen regelt, het aantal ziekenfondsen
beperkt, een regeling voor de dek
king van zogenaamd zware ziekte
kosten-risico's brengt en een betere
procedure voor de vaststelling der
medewerkershonoraria omvat.
Min of meer in de lijn van de andere
politieke partijen schrijft de A.R.-P.
in haar programma: een spoedige
totstandkoming' van een wet op de
arbeidsongeschiktheid; een uitbrei
ding van deze voorziening tot ande
ren dan werknemers. Voor zover
hierdoor nog niet alle gehandicapten
worden geholpen met name dient
hier te worden gedacht aan hen, die
als gehandicapten geboren zijn of
op jeugdige leeftijd zijn geworden
dient ook voor deze groep een be
vredigende regeling van levensonder
houd, geneeskundige behandeling en
revalidatie te worden geschapen. De
A.R.-P. is voorts voor een verbete
ring van de positie der gepensioneer
den mede door verhoging van de
A.O.W.
Langdurig zieken
De C.-H.U. vindt dat de verdere uit
bouw en ontwikkeling van maatrege
len ter waarborging van de sociale
zekerheid behoren te worden bevor
derd. De uitkeringen krachtens de
algemene ouderdomswet dienen te
worden verhoogd tot een sociaal
verantwoord minimum. Een wet op
de arbeidsongeschiktheidsverzekering
moet zo spoedig mogelijk tot stand
worden gebracht en een spoedige
invoering van een algemene bij
standswet en van een nieuwe zieken
fondswet acht de C.-H.U. noodzake
lijk. Wat de volksgezondheid aan
gaat vraagt de C.-H.U. aandacht
voor de langdurige zieken en de ge-
brekkigen, voor hetere voorzieningen
in de gevolgen van zware genees
kundige risico's en voor de verzor
ging van geestelijk gestoorde be
jaarden.
Een geheel afwijkend standpunt
neemt de S.G.P. in. In haar pro
gramma zegt zij. dat de overheid
heeft te helpen bij het verwerven
van een behoorlijk bestaan en te be
schermen die delen en standen van
ons volk, die in de maatschappelijke
strijd dreigen te bezwijken. Armen
zorg blijve echter in de eerste plaats
aan kerkelijke en particuliere instel
lingen overgelaten. De overheid late
die instellingen geheel vrij haar ar
beid zelf te regelen -aldus de S.G.
P. en grijpe in die regeling dan
ook nimmér in.
De S.G.P. verklaart zich tegen ver
plichte verzekering en mitsdien ook
tegen de sociale dwangverzekerings-
wetten. In 'haar uiterst korte ver
kiezingsprogram vermeldt de C.P.N.
slechts verhoging van de A.O.W.-uit-
kering. Wie echter de beginselen,
waarvan de C.P.N. uitgaat, enigszins
kent, weet dat zij een totale hervor
ming van de maatschappij nastreeft
en de vestiging van een partijdicta
tuur, waaronder zij verwacht, dat de
bevolking beter en gelukkiger
leven dan thans het geval is.
De P.S.P. staat op het terrein van
de sociale verzekering en van de
sociale voorzieningen voor: een alge
mene ongeschiktheidsverzekering;
een nationale gezondheidsdienst; in
voering van een premievrij staats
pensioen met als noodzakelijke over
gangsmaatregelen een sterke verho
ging van de A.O.W.- en de A.W.W.-
uitkerïngen, een sterke verhoging
van de uitkeringen aan invaliden en
minder-validen en opheffing van het
maximumbedrag bij heffing van de
A.O.W.-premie.
Volksgezondheid
Ten .slotte vermeldt het program
van de V.V.D.: invoering van een
arbeidsongeschiktheidsverzekering
voor werknemers; invoering van een
volksverzekering tegen zware ge
neeskundige risico's; Invoering van
een ziekenfondswet, waarby de ver
zekerde desgewenst onder vermin
derde premiebetaling een zeker eigen
risico kan dragen en waarhjj hem
bovendien de keuze wordt gelaten
tussen het huidige stelsel van ge
neeskundige verzorging met „geslo
ten beurs" en uitkering in geld we
gens zelf gemaakte kosten voor ge
neeskundige hulp.
Met meer dan 200 foto's,
deels nooit eerder gepubli
ceerd.
Groot formaat (19x26).
Uitstekend papier.
Slechts 2,25.
Zolang de voorraad strekt
uitsluitend verkrijgbaar bij
onze kantoren te Middel
burg, Vlissingen en Goes. In
alle andere plaatsen kan
men het boek bij onze agen
ten bestellen.
Miljarden gaan er om
Beide rijk gezegend
met honderden
„dochters"
(Door onze economische
medewerker)
Koninklijke Olie en Unilever zijn
niet alle respect voor een
A.K.U., Hoogovens en Koninklijke
Nederlandse Zoutindustrie de
reuzen onder de Nederlandse on
dernemingen. Zelfs de bekende
lampenfabriek in het zuiden van
het land met een eigen vermogen
van ƒ3588 miljoen en een omzet
van ƒ5535 miljoen staat bij deze
werehlbedrijven in de schaduw.
Dezer dagen zyn de jaarverslagen ver
schenen. Wy willen hieruit "wat cyfers
lichten om een indruk van hun omvang
ook van hun belang voor de Neder
landse economie te geven. En al lezende
zullen w(j dan het gevoel krygen «lat
Nederlands initiatief en ondernemings
lust wel heel wat gepresteerd hebben om
toegegeven, te zamen met grote En
gelse ondernemingen twee wereld
ondernemingen voort te brengen, die tot
de grootste ter wereld behoren.
De reus onder de reuzen in Koninklyke
Olie, officieel geheten N.V. Kon. Neder-
landsche Petroleum Maatschappij. Zij is
buiten de V.S. zonder meer de grootste
in de wereld. Het is een ingewikkelde,
gigantische organisatie.
Te zamen met de Engelse „The Shell
Transport and Trading Company" bezit
zij de aandelen van meer dan 500 onder
nemingen, die te zamen de Koninklijke/
Shell-groep vormen. De belangrijkste
van die dochterondernemingen zijn de
Bataafsche Petroleum Mij. in Den Haag
en The Shell Petroleum Cy in Londen.
Koninklijke Olie kan aanspraak ma
ken op 60 procent van het vermogen
van de groep; het overwicht ligt dus
by de Nedei'landse maatschappy. Als
wij dit uitrekenen dan komen wij
voor Koninklijke Olie eind 1962 op
een eigen vermogen van 14.476 mil
joen. Dat is dus ongeveer 4x zo groot
als het eigen vermogen van Philips.
Derde van nationaal inkomen
Wat betekent nu ƒ14.476 miljoen? Het
is zó groot, dat wy er ons nauwelijks een
voorstelling van kunnen maken. Daarom
een kleine vergelijking. Het nationale in
komen, dus het inkomen van ons allen
te zamen, was in 1962 42.700 miljoen.
Met andere woorden, het vermogen van
Koninklyke was ruwweg 1/3 van ons
nationale inkomen.
Koninklyke Olie heeft ook aanspraak op
60 procent van de inkomstenpot. Wy zul
len direct zien hoe groot de stroom geld
Is, die hierdoor naar de aandeelhouders
vloeit. Eerst iets over de produktie en
de verkoop.
De gehele Koninklijke/Shellgrocp haalt
in vele delen van de wereld uardolic uit
de grond: in Canada, Ver. Staten, Vene
zuela, Azië, Afrika en Nederland. Deze
aardolie gaat met eigen tankers (Ko
ninklijke Olie is de grootste scheepvaart -
maatschappy in ons land) naar dc raffi
naderijen, die over de gehele wereld ver
spreid zyn (in Pernis staat de grootste
van Europa).
En wat wordt er nu uit de aardolie &_-
haald? Benzine, stookolie, smeermidde
len alsmede ontelbare chemische produlc-
ten. De afwasbak, de vuilnisemmer,
zwemvliezen, speelgoed, een plastic ther
mosfles, de autoband, de schoenzool, in-
sekticiden en kunstmeststoffen om
maar een greep te doen kunnen ge
maakt zyn uit de grondstoffen die Ko
ninklyke Olie levert.
Alles by elkaar leverde die verkoop in
1962 30-826 miljoen op, dus van ons
nationale inkomen. Hieruit, werd een
nettowinst voor de groep gehaald van
f 2073 miljoen. Koninklijke Olie heeft
hierin dus een aandeel van 60 procent
ofte wel 1244 miljoen.
Aan dividend wordt echter shïclits
520 miljoen aan Koninklijke Olie
uitgekeerd, zodat er 724 miljoen in
eigen bedryf wordt gehouden. Uitein
delijk vloeit er nnar aandeelhouders
een totaal bedrag van bijna 508 mil
joen, waardoor cr op élk aandeeltje
van f 20 precies 6,25 kan worden
uitgekeerd, dus 31'4 procent.
Wij moeten niet denken dat al dit geld
in Nederlandse zakken terechtkomt. Een
groot deel van de aandelen is namelyk in
handen van buitenlanders; ruwweg 30
procent is slechts in Nederlandse handen.
Unilever: 500 dochters
Thans Unilever. Evenals Koninklyke
Olie een houdstermaatschappy van
aandelen, die samenwerkt met een
Engelse reus. De Nederlandse tak be
stond oorspronkelyk uit de mai'ga-
rinefabrlkanten Jurgens en Van den
Bergh en de Engelse tak uit de zeep
fabrikanten Lever Brothers. Thans
vormen zij de groep Unilever mei
meer dan 500 dochterondernemingen
over de gehele wereld.
Het totale eigen vermogen van de Ne-
derlundse Unilever was eind 1962
„slechts" 2289 miljoen. Dat was dus
kleiner dan van Philips, maar als groep
steekt Unilever met een totaal eigen ver
mogen van 5572 miljoen toch boven
Philips uit. En vooral met zyn omzet.
Unilever heeft eigen plantages in Afrika
en Azië. Zy haalt o.a. kopra uit de Phi-
lippijnen, palmpitten en palmolie uit
West-Afrika, grondnoten uit West- en
Oost-Afrika, visolie uit Peru en Chili en
koopt traan van Noorse, Japanse, Engel
se en Nederlandse wal vis vaardei's. Toch
is het werkterrein nog gotcr dan hieruit
blijkt, want de groep verkoopt marga
rine, spijsvetten, andere levensmiddelen
(o.a. diepvries, vleeswaren, soepen, ijs),
oliën en vetten, wasmiddelen, toiletarti
kelen, mengvoeder, veekoeken, chemi
sche produkten (o-a. kaarsen, kleefstof
fen, plastics), papier en tropische pro
dukten.
In totaal leverde de verkoop aan derden
in 1962 voor de gehele groep 14.972
miljoen op, waaruit een netto winst van
525 miljoen voortkwam. Hiervan wordt
324 miljoen in bedrijf gehouden en
161 miljoen aan aandeelhouders ge
geven.
Dat betekent dat de aandeelhouders
van de Nederlandse Unilever op elk
aandeeltje van 20 precies 4,40 ont
vangen, dus 22 procent. Maar evenals
bij Koninklijke Olie zijn ook de aan
delen van Unilever over de gehele we
reld verspreid; vermoedelijk is onge
veer 45 procent in Nederlandse han
den.
Beide reuzen hebben iets met elkuar ge
meen. Beide zijn over de gehele wereld
werkzaam, beide halen overal hun
grondstoffen vandaan, vervoeren die
grotendeels met een eigen vloot en ver
werken die in een groot aantal eigen
fabrieken in vele landen.
Van groot belang
Hoewel «leze reuze» dus sterk internatio
naal georiënteerd zijn, zyn zij voor onze
economie vun groot belang. Dat is niet
precies in geld uit te drukken, maar toch
wel «iuideiyk te maken. Beide onderne
mingen besteden elk jaar enorme kapi
talen voor uitbreiding en modernisering
en tal van Nederlandse ondernemingen
krygen hierdoor regelmatig opdrachten.
Voorts geven de bedrijven aan tal van
Nederlanders werk (Unilever had in
1962 in ons land ruim 15.000 mensen in
dienst) terwijl nogal wat Nederlanders
op leidende posten in het buitenland
werkzaam zijn. En wij moeten ook niet
vergeten dat de grote produktie in de
Nederlandse bedr(jven van beide reuzen
weer voor een belangrijk deel wordt uit
gevoerd, hetgeen onze handelsbalans ten
goede komt. En tot slot biykt het Neder
landse kapitaal, dat in deze ondernemin
gen is belegd, een behoorlijk rendement
op te leveren.
Ben Bella naar Cairo
Premier Ben Bella van Algerye zal 18
mol op uitnodiging van president Nasser
een bezoek aan Cairo brengen. Na een
verblijf van twee dagen in «le Egyptische
hoofdstad vertrekken Nasser en Ben
Bella naar Etheopië waar zy een confe
rentie van Afrikaanse leiders zullen by-
wonen.
Vanavond op het beeldscherm een to
neelstuk van Anton Tsjechow. Zyn mees
terwerk naast de talloze korte verha-
is voor velen dat stuk „De Ker
sentuin" «lat de VARA-televisle onder
regie van Peter Scharoff door de beste
bezetting van de Haagse Comedie laat
opvoeren, met als toegevoegd televisie
regisseur Willy van Hemert.
Een blyspel noemde Tsjechow het zelf,
ofschoon het gegeven in handen van ie
der ander een drama geworden zou zijn.
„De Kersentuin", dat is eigenlijk het
landgoed van de door zorgen verkomme
rende zorgeloze al wat ouder wordende
vrouw Ljoebow Ranjewskaja, en haar
ook al op zijn laatste benen lopende
broer Ljeonid Gajew, de dwaas die tel
kens wat verstandigs zeggen wil, maar
iedereen roept dan: oompje, oompje,
houd toch je mond, en dan gaat hij
maar weer biljarten.
Zij, de ten ondergang gedoemden, waren
de tijdgenoten van Tsjechow: omstreeks
de eeuwwisseling het oude Rusland
was voorbij en het nieuwe had zich nog
niet gemeld. Het oude Rusland dat is de
stokoude lakei Firs, die zich nog herin
nert hoe de Samowar lekte en bleef lek
ken op die dag van de ramp: toen de lijf
eigenschap werd opgeheven en hij vrij
werd ofschoon hy niet vrij wilde zijn.
Het nieuwe Rusland, dat is dan al Lo-
pachin, de pummel wiens vader lijfeigene
was op dit landgoed, maar die zelf rijk
geworden is en het landgoed koopt,
om het te verkavelen als een villa-wijkje.
Als spreeuwen vluchten dan de mensen.
maar de oude spreeuwen zullen niet
ver meer vliegen. De jonge wel: An ja,
het dochtertje van Ljoebow gaat met de
student die de gouverneur was van haar
broertje Chrisja, dat verdronk, naar
Moskou. En Warja, het pleegdochtertje,
zal gaan werken en zich zeker ontwikke
len tot de verstandige vrouw die het le
ven aan kan. Maar die ouder wordende
vrouw Ljoebow, en die moedeloze oude
dwaas Gajew, waar moeten zy nc
heen?
K.L.M.-VLIEGERS WILLEN
„OPEN OVERLEG"
(Van onz.e Amsterdamse redacteur)
Aan de vooravond van wellicht ingrij
pende veranderingen bij de K.L.M. heb
ben de vliegers van deze maatschappy
voor hun vereniging een nieuw bestuur
gekozen.
President is nu de in Bergen woonachti
ge gezagvoerder J. G. Renaud. Deze
heeft na zijn verkiezing vérklaard dat
het nieuwe bestuur voorstander is van
een „open overleg" met de directie van
de K.L.M., ten einde de huidige moeilijk
heden op een voor de K.L.M. en daarme
de de vliegers zo goed mogelijke wijze op
te lossen. (Zoals bekend zyn voorstellen
van de directie met betrekking tot reor-
fanisatorische maatregelen op het ogen
lik in beraad bij de regering. Het ziet
er niet naar uit dat daarover een beslis
sing zal worden genomen voor de aan
staande vergadering van aandeelhouders
van de K.L.M.)
Het nieuw benoemde bestuur van de ver
eniging van K.L.M.-vliegers heeft met
een al een besluit genomen, namelijk tot
stichting van een orde van verdienste.
De afgetreden president H. A. Hartogh
Heys kreeg als eerste het ereteken van
deze orde opgespeld: een wereldbol met
daaronder drie briljantjes.
BEIDE SOORTEN HEBBEN VOOREN NADELEN
Probleem vraagt
om onpartijdige
voorlichting
Het is niet waarschijnlijk, dat veel
automobilisten zich tot vt
kort het hoofd hebben gebroken
over de vraag, wat voor soort
glas er nu eigenlijk in hun voor
ruit zit. Meestal weten ze wel,
dat dit veiligheidsglas is en ook,
dat als het breekt het in duizend
kleine stukjes uiteenvalt. Een
enkeling weet misschien ook
nog te vertellen dat er óók auto
ruitenglas is, dat weliswaar
barst, maar niet uiteenvalt en
evenmin ondoorzichtig wordt.
Het veiligheidsglas, dat wij hier kennen
en dat vrywel in alle Europese auto's
wordt toegepast is 't eerstgenoemde
glas, gehard glas. De andere soort, in
de V.S. voorgeschreven voor voor
ruiten van auto's, is het z.g. gelaag
de glas, een „sandwich" van twee
glaslagen met daartussen een elas
tische, taaie folie. Dit gelaagde glas
is tweemaal zo duur als het geharde
glas. Over de voor- en nadelen van
beide glassoorten met betrekking tot
de veiligheid is thans een «liscussie
aan de gang, die intussen de icoper
van een anto alleen theoretisch zal
interesseren, omdat hy zijn auto nu
eenmaal koopt voorzien van een
voorruit van een bepaalde soort.
De discussie is begonnen na een pers
bijeenkomst met demonstraties, die
eind vorig jaar in Gent werd gehou
den. Hier probeerde de fabrikant van
de folie, welke gebruikt wordt voor
de fabricage van gelaagd glas, de
aanwezigen er van te overtuigen, dat
gelaafd glas veiliger is dan gehard
glas. Hij kwam met een aantal ar
gumenten, ontleend aan neutraal we
tenschappelijk ongevallen-onderzoek
en hij wist velen te overtuigen.
Voor de t.ü.
Er moet bij gezegd worden, dat men
in Gent bepaald niet heeft gezegd,
dat alleen "gelaagd glas veilig zou
zijn, wel dat het veiliger is. De voor
lichting stond daar op hoog niveau.
Later is voor de Nederlandse televi
sie, naar aanleiding van Gent, een
pleidooi gehouden voor gelaagd glas
(in combinatie met een veiligheids
gordel!).
WUWWWUWWWUWWiWWWWVWWIWWtfW
Een kijkje in de bouioput van de
IJ-tnnnel aan de zijde van Am
sterdam-Noord. De sigaarvormige
gevaarten zijn zogenaamde „stem
pel»", welke steun geven aan de
wanden van de bouwput om te
voorkomen dat deze naar binnen
klappen. De bijzondere vorm geeft
meer weerstand.
Een korte felle brand heeft in de
nacht van dinsdag op woensdag
weinig heel gelaten van liet twin
tig bedden tellende hotel „De
Kampioen" in Nieuwersluis. De
brandweren van Loenen en Breu-
kelen, die het vuur bestreabn on
der leiding van de burgemeester
van Loenenmr. W. I. Doude van
Troostwijkklaagden er niet ii»
veel van het gebouw te redden,
doordat het vuur bijzonder snel
om zich heen greep.
De foto toont de brandweerlieden
in actie langs de gehele voorgevel
van het hotel.
Grootste archeologische
onderneming
147.000 voorwerpen
werden geborgen
Do grootste archeologische on
derneming in ons land vormt de
reeks opgravingen in de dorps-
heuvel van Valkenburg aan de
Rijn. De grondslagen werden
daarbij ontdekt van zeven Ro
meinse vestingen. De eerste
werd gebouwd van aarde en
hout, vermoedelijk in het jaar
42 na Christus, de laatste zou
zijn opgeheven in de tweede
helft van de derde eeuw en be
stond uit aarde en tufsteen. Bij
de opgravingen werden niet
minder dan 147.000 voorwerpen
geborgen, die ter plaatse wer
den gedetermineerd en beschre-
Dit blijkt uit het verslag over het
jaar 1962, gedaan door Gedeputeerde
Staten aan de provinciale staten van
Zuid-Holland.
De oudste vesting had een oppervlak
te van 1,4 hectarre en in de loop der
jaren werd bij herbouw dc vesting
telkens een beetje groter, zodat de
laatste een terrein van 1,71 ha heeft
beslagen.
Aangenomen wordt, dat de eerste
vesting op de een of andere wyze
verband houdt met de verovering van
Britannië in het jaar 43. Een paar
jaar later werd een nieuwe gebouwd,
die eveneens een korte levensduur
was beschoren.
By gelegenheid van een inval van
Citaukische zeerovers in 47 onder lei
ding van de kanninefaat Gannascus
zou de derde vesting' zijn verwoest.
In datzelfde jaar, zo menen de ar
cheologen, is de veldheer Corbulo
naar het Rijnmondingsgebied ge
stuurd om de Chauken te verdryven.
Corbulo stichtte toen het vierde Cas-
teUum.
Opstand
Aangenomen wordt voorts, dat bij de
aanvang van de Batavenopstand in
69 onder Civilis deze legerplaats door
brand is verwoest, wat de kannine-
faten onder Brinno als een van hun
heldendaden boekten. De opstand
werd onderdrukt en Cerealis bouwde
in Valkenburg in of kort na 70 een
nieuwe vesting. Werden tot dan toe
hout en aarde gebruikt, een deel van
de zesde vesting was van tufsteen.
De vervanging van al dat hout door
tufsteen bij de bouw van het zevende
Castellum kan samenhangen met de
inval van de Chauken lussen onge
veer 170 en 174, tegen wie de gouver
neur van de provincie Belgica, M.
Didius Severus Julianus hy was
later, in 193, nog een tijdje keizer
is opgetreden.
Ook wordt gemeld, dat aan het ze
vende Castellum de regering van Sep
timus Severus (193211), werd ge
bouwd. Deze vesting zou onder de
steeds toenemende druk van de Ger
manen op de grens van het Imperium
Romannm, rond 260 zijn opgeheven.
Niet is komen vast te staan of de
Castella alle of deels tot huisvesting
van niet meer dan één cohors (een
afdeling van het Romeinse leger, on
geveer 600 man sterk) hebben ge
diend.
Onderzoek
In 1962 geschiedde het onderzoek
de opgravingen begonnen in 1941
onder supervisie van prof. A. E. van
Giffen, prof. dr. H. T. Waterbolk en
prof. dr. W. Glasbergen, van wie de
laatste de dagelykse leiding had. Vo
rig jaar werden 22.000 voorwerpen
geborgen, waarmee het totaal van
voorwerpen op 147.000 is gekomen.
Tot de jongste vondsten.behoren o.m.
een bronzen beeldje van de Egypti
sche godin Isis, drie bronzen schild-
knoppen, een marmeren vijzel, stuk
ken van wastafeltjes en een fraai ver
sierde beker van terra sigillatn.
Op een van de stukken van de was
tafeltjes staat aan wie het tafeltje
werd gezonden: een soldaat van de
cohors UI Gallorum. De beker draagt
Je signatuur van Masclns van La
Graufesenque en dateert uit ongeveer
het jaar 50.
'~'^iniinnn/v«fwwwwwvvvtn/\>wvwuvvwvwwin<wwwvwwwvmnnnfvww</vvwwwwvwwvuu\i\iwwwv«n<vvwwwwwvvvuwwvvwwwwvvwvuwvvvvv\nnnnivvwwvvwuww«A>wi
De fabrikanten van gehard glas heb
ben zich niet onbetuigd gelaten. Zij
hebben gezegd: De ideale autoruit
moet nog gemaakt worden, maar het
gaat niet aan, nu ineens gehard glas
naar het tweede plan te schuiven. En
dit resulteerde dan onlangs in een
persbijeenkomst te Amsterdam. Ook
daar een discussie op niveau en ar
gumenten, die ontleend waren aan
ongevallenonderzoek in tie V.S. en
Europa en ook daar demonstraties.
En uiteraard een pleidooi voor ge
hard glas.
Voor- en nadelen
Het is bepaald niet de bedoeling hier
in de controverse gehard glasge
laagd glas stelling te nemen. Beide
soorten hebben hun voor- en hun na
delen. Voor gelaagd glas pleiten: een
grotere sterkte, een zekere mate van
elasticiteit en vooral, dat het door
zichtig blijft bij breuk. De nadelen
van gelaagd glas zyn, dat er gemak
kelijker verwondingen kunnen optre
den, wanneer een inzittende van de
auto met zijn hoofd tegen de voor
ruit wordt geslingerd.
Voor gehard glas pleit dan ook, dat
het snel breekt in een dergelijk geval
en dat de kleine stukjes nauwelijks
verwondingen kunnen veroorzaken.
Tegen gehard glas, 'dat het, wanneer
het van buitenaf getroffen wordt, in
eens ondoorzichtig wordt op een
klein vlakje in het gezichtsveld van
de bestuurder na en dat dit tot pa
niekreacties kan leiden. Door beide
partijen is veel documentatiemate
riaal aangedragen, afkomstig o.a.
van medische onderzoekingen naar
de gevolgen van ongevallen.
Waar het hier echter om gaat is, dat
de voorlichting aan het publiek over
deze toch inderdaad wel belangryke
zaak geheel in handen is van belang
hebbenden ïnplaats van een neutrale
onderzoekinstantie. Pikant detail ïs
intussen, dat verschillende van de
grote glascoucerns beide soorten ma
ken. Het publiek zou derhalve, zoals
dit ook het geval is met veiligheids-
gordels, gediend zijn met een onder
zoek door bijvoorbeeld het RAI-TNO-
instituut te Delft. En voorts leert de
ze discussie, «lat men blijkbaar in het
buitenland, met name in Duitsland en
de V.S. bepaald verder is met het
medisch onderzoek naar de gevolgen
althans, dat er meer over Is ge
publiceerd.
Nederlands schip
na aanvaring
gezonken
Het 500 ton metende Nederlandse
motorschip „Pinta" is dinsdagavond voor
de kust van New Jersey, op vijftien mijl
ten zuiden van de haven van New York
in aanvaring gekomen met het 7,547 ton
grote Britse vrachtschip „City of Perth"
en gezonken. De elf koppen tellende be
manning van het Nederlandse scliip is
ongedeerd overgestapt op het Britse
vrachtschip dat vervolgens koers zette
naar New York.
De gezagvoerder van de „Pinta" liet di
rect na de aanvaring een S.O.S. uitzen
den, waarin hij zei dat zyn schip een gat
onder de waterlijn had opgelopen en
zware slagzij maakte. Later kwam van
het Britse schip bericht, dat de beman
ning van de „Pinta" die in de boten was
gegaan ongedeerd aan boord van de veel
grotere „City of Perth" was geklommen.
Inmiddels waren schepen en vliegtuigen
van de Amerikaanse kustwacht naar de
plaats van de aanvaring gesneld. Zij be
hoefden echter geen hulp te verlenen.
Zorgen in Delfzijl
over toekomstig
beheer van Eems
Delfzyl maakt zich ernstig zorgen over
het toekomstige beheer over de Eems.
Men eist, dat èr tenminste twee noorde
lingen worden benoemd tot Eems-com-
missarissen onder het Eems-Dollard-
verdrag.
„Ten einde te verzekeren dat voldoende
plaatselijke en regionale kennis naar
voren zal worden gebracht bij het
Eemsbeheer, komt het ons noodzakelijk
voor dat een goede, gezonde en demo
cratische invloed op de benoeming van
althans twee Eems-commissarissen
wordt gerealiseerd", hebben de vereni
ging van havenbelangen en industriële
ontwikkeling en de industriële club
„Eemsmond geschreven aan de .leden
van de Eerste Kamer.
Nadrukkelijk wordt de senatoren ver
zocht te bevorderen, dat aan het ha
venschap Delfzijl de bevoegdheid wordt
verleend om te allen tijde advies uit
te brengen of zo mogelijk een voor
dracht op te stellen voor de benoe
ming van bovengenoemde twee van de
in totaal drie Nederlandse Eems-com
missarissen. Het havenschap zou daar
in dan moeten worden bygestaan door
de uit het bedrijfsleven gevormde com
missie van advies.