HET BEGIN
PUZZEL -rubriek
Leo Nelissen - de vreemde
Djinn van de radio
zaterdagnummer
„Wat weet ik van mensen?"
SINKE'S DRANKEN
Erasmusprijs 1963
voor Martin Buber
Filmweek Arnhem
Zaterdag 30 maart 1963
De lange winter heeft een kaal en nat Zeeuws land
achtergelaten. De sneeuw is langzaam verdwenen als
sneeuw voor de zon, het schitterende wit heeft plaats
gemaakt voor de grauwe, veelbelovende aarde. De
landbouwers hebben ongeduldig zitten wachten op de
dooi, op het zachter worden van al die bunders klei,
want het werd hoog tijd om aan het werk te gaan. Het
is voorjaar geworden en men kan aan de slag. Het begin
is er. Voorbereidende werkzaamheden kunnen ter hand
worden genomen. Bietenkuilen worden afgegraven en
ploegen trekken de eerste voren in de akkers waar dat
mogelijk is. Maar voorlopig zijn er nog overal de sporen
van de winter, zoals grote plassen water die slechts
uiterst langzaam in de traag ontdooiende ondergrond
konden wegzakken. En voor de vogels is het vooralsnog
een grote moeite om uit de teruggekeerde akkers nog
iets op te pikken.
de man die in al zijn handelingen re
kening houdt met de menselijke na
tuur zoals die is. Enfin, we hebben
zitten wippen op onze stoel omdat we
het helemaal niet met Leo Nelissen
eens waren, maar U misschien Ook
niet, al hoeft U het dan weer niet
met óns eens te zijn.
Ouderen
(Van onze radio- en t.v.-redactrice)
pen heel gesprek lang en niet hem duurt een gesprek lang
zijn we het een beetje oneens geweest met Leo Nelissen.
Vreemd, zegt Leo Nelissen, wil vreemd blijven, zozeer dat zelfs het
ene vreemd niet op een vorige vreemd mag lijken. Een hele toer
voor een man, want hij heeft er nu al drieëntachtig vreemds op
zitten, en elke dinsdagavond om tien over half elf is het weer zo
ver. Om toch weer vreemd te kunnen zijn moet Nelissen dan ook
heel gewoon doen: hij moet er elke week een onderwerp voor pak
ken en dan er over gaan dóórdenken, hij zal er wel bij hardop
praten tegen zichzelf, maar dat is zo vreemd niet.
Nooit, zegt hjj, staat van tevoren
vast hoe het wordt of wat het wordt,
liet kan iets actueels zyn dat ge
beurd is of staat te gebeuren, rnaur
het kan ook zijn dat ik alleen maar
in een bepaalde stemming ben, door
het toevallige weer, of misschien ben
ik langs een bloemenwinkel gefietst
en kreeg toen een inval die wel of
niet met bloemen te maken heeft.
Met elke gedachte komen de asso
ciaties om eens wat te zeggen:
lente - prille liefde - weemoed -
Schubert. Of, iets wat actueel was:
het pleidooi voor gratie aan vier oor
logsmisdadigers en de associaties:
recht - wraak - menselijke vergeving
en Goddelijke vergeving.
Erudiet
Hjj zegt er niet hjj wat er dan toch
wel by moet komen: eruditie be
lezenheid kennis van muziek, van
toneel. Hjj zegt dat hy moet gaan
„zoeken" In de schatkamers van de
Hilversumse discotheek, maar hjj
weet dan wel wat hij zoekt, en dus
zal hjj vinden.
Heel de uitzending over genade en
vecht heeft hij een goederentrein la
ten rijden dat wil zeggen: het ge
ratel van wielen over rails, onheil
spellend, want de luisteraar weet:
daar rijden de treinen met radeloze
joden haar Auschwitz, naar Bergen-
Belsen.
En men weet dan ook: in Breda zit
ten er vier die de treinen lieten rij
den: trein na trein, dag na dag, drie,
vier jaar lang. Deze Vreemd liet hij
beginnen mot het pleidooi van Portia
in Sbakespcares Koopman van Ve
netië: The quality of mercy is nol
straln'd met dit vervolg: genade
druppelt als de goede regen van de
hemel, tweemaal gezegend zegent
genade ^eni die schenkt én die ont
vangt. Een gevaarlijk citaat, want
Leo Nelissen weet tevoren, dat heel
wat luisteraars hun Shakespeare uit
de boekenkast zullen halen en hem
een ander citaat van Portia zullen
toeslingeren: The jew shall have all
justice - no, he shall have nothing
but the penalty de jood zal geen
recht geschieden, hij zal slechts
worden gestraft. Onmiddellijk na
Portia draait hjj een stukje rede van
een in zijn haat stikkende Hitier, en
tegen het eind een stukje dialoog uit
de kapitein van Köpenick, de arme
sloeber die na vijftien jaar trouwe
dienst als soldaat denkt dat hij nu
wel de diefstal van een paar post
zegels heeft goedgemaakt, en dan
te horen krijgt: Nein, so was ist nie
vorbei, bemerken Sie das- En daarop
volgt dan het Pater Noster van Stra-
winsky vergeef ons onze schul
den... zoals wy vergevenWat wil
Nelissen met zo'n programma?
Hij zegt: ik wil de mens benaderen.
Tegenstelling
Als hjj aan het werk is, zit hij in de
discotheek plaatjes te draaien, band
jes te beluisteren, hij leest gedich
ten, nogeens over, of fragmenten van
toneelstukken, en zo, zegt hij, begint
het programma te groeien en ik krjjg
liet gevoel dat my de wet gesteld
wordt; dan ga ik mezelf uitschake
len, en laat de tegenstellingen die ik
hjj elkaar heb gezocht tegen elkaar
uitspelen.
Dan blijft nog de vraag: hoe ben ik
zelf georiënteerd? Ik kan er een ant
woord op geven als het gaat om zo-
Iets als de ontgroening van studen
ten, de idee zelf vind ik goed,
maar wat een macabere intelligent
sia ervan maakt niet, Hjj vertelt ook
hoe lang en moeizaam hij heeft ge
werkt óp een uitzending over Alge
rije en hoe hjj geprobeerd heeft
de mens' de Gaulle „eruit" te halen,
Zo er tussendoor praat Nelissen over
radio als vak, hij meent bijvoor
beeld dat hjj alleen kan werken met
oudere acteurs en actrices, omdat die
zich van hun kunstjes van voorlezen
van een papiertje hebben bevrjjd en
hun boeiende zelf zijn.
Hij heeft weieens jonge mensen van
de toneelschool gevraagd of ze ge
leerd hadden met een microfoon om
te gaan, of ze wisten dat ze door ra
dio mensen „op hun huid" kunnen
praten. Ze keken hem dan aan of hj]
gek was, en dat is dan wél een
verschil met Leo Nelissen zelf, die
alleen maar knikt als we zeggen dat
wij dat op je huid praten, dat door
de radio intiem doen en als een goede
vriend je toespreken, bijzonder irri
tant en onbescheiden vinden: we mo
gen het weer best met hem oneens
zijn.
En dan is er Djinn elke zaterdag
morgen. Als Djinn, zegt Leo Nelissen,
ben ik een verleider: ik wil de men
sen laten luisteren, en dan liefst
eens naar wat ze anders nooit willen
horen. Als je mensen vraagt wat ze
willen, weten ze het maar zelden,
maar iedereen weet heel beslist wat
hjj niet wil. Kritiek op radio en te
levisie is immers vrijwel altijd nega
tief, intellectuelen willen „niet" de
lol van een show, en anderen willen
weer „niet" begrafenismuziek en dat
is dan voor hen alle klassieken. Als
ze nu op hun vrije zaterdagochtend in
bed naar de radio luisteren en te lui
zjjn om eruit te komen om de knop
om te draaien, kan ik ze tóch eens
die muziek laten horen die ze niet
wilden horen.
Altijd bah
Neem me zelf, ik heb altijd bah
gezegd tegen Richard Wagner, en ik
hou nóg meer van Mozart, maar
ik ben toch echt de Preislieder uit
die Meistersinger gaan waarderen,
na een paar keren horen en de ver
rassing van dan, bjjna tegen je wil,
facetten van schoonheid ontdekken.
Ik weet dat er veel mensen een anti
sentiment sentiment hebben, maar
draaien ze nou zaterdagochtend de
knop om voor één verdrietig liedje?
Ze weten toch niet wat erna komt.?
Voor Djinn ga ik uit van luie of een
beetje rondlummelende mensen in
een goed humeur. In iedere uitzen
ding draai ik wel een Israëlisch
plaatje, optimistische en melan
cholieke muziek tegelijk, en ik hoop
maar dat er dan mensen zijn die dat
net zo voelen, Maar wat weet ik
Advertentie
FEESTKLANKEN
VLISSINGEN
NIEUWE! JÖIJK 51. TELEFOON 42Ó6
v/h DEKKER
De Erasmusprijs 1963 is toegekend aan
de joodse godsdienstfilosoof en socio
loog Martin Buber te Jeruzalem.
De 85-jarige laureaat zal de prijs
froot honderdduizend gulden op
juli te Amsterdam ontvangen uit han
den van prins Bernhard, regent van de
te Amsterdam zetelende Stichting Prae-
mium Erasmianum, die deze jaarlijkse
prijs heeft ingesteld voor personen of
organisaties die zich uitzonderlijke ver
diensten hebben verworven voor dc
Europese cultuur. Het vorig jaar werd
de Erasmusprijs te Brussel uitgereikt
aan de bekende christen-humanist Ro
mano Guardini.
Martin Buber, in 1878 te Wenen gebo
ren, is in ons land, met name bij de Theo
logen, bekend om zijn baanbrekend werk
op het gebied van het oude testament.
Met de geweldige onderneming van zijn
bijbelvertaling (oorspronkelijk, tot diens
dood in 1929, samen met Franz Rosen-
zweig) heeft hij bij vakgenoten veel stof
opgeworpen. Ondanks hun kritiek is de
vertaling overal gewaardeerd en ge
bruikt. Zij heeft als voorbeeld gediend
bij andere nieuwe vertalingen of revisies
van vertalingen.
I)e internationale filmweek Arnhem zal
dit jaar waarschijnlijk niet kunnen wor
den gehouden, daar de Nederlandse Bio
scoopbond af heeft laten weten. Dit-
vanwege het feit, dat men de vermake
lijkheidsbelasting voor filmvoorstellin
gen in ons land te hoog vindt in de hui
dige omstandigheden. Dit lastenvraag-
stuk vraagt veel tjjd en aandacht van
het hoofdbestuur.
Voor het eerste werd de filmweek Arn
hem in 1955 gehouden en vervolgens om
de twee jaar. zodat het nu voor de vijfde
keer zou zijn dat deze internationale
filmweek zou plaatsvinden, omstreeks
eind juni begin juli.
De filmweek Arnhem heeft vanaf het
begin zeer in de belangstelling gestaan
en tal van prominente figuren uit de
filmwereld verleenden er medewerking
eigenlijk van mensen? Ik heb in
een warenhuis kennis gemaakt met
een man in een stofjas en met een
gek petje op, hij kwam zo uit z'n
werk in lunchtijd om Siciliaanse
volksmuziek te beluisteren waar-
Daar hou ik nou van, zei hij.
De prijzen van onze wekelijkse puzzel
zijn als volgt toegekend: de eerste
prijs gaat naar mevrouw W. de Rest-
de Jonge, Voorstraat 10, Colijnsplaat,
die een waardebon van 5,kriiirt
toegezonden. Deze bon is t
winkelier, die in
De overige prijzen komen
tcrceru ujj resp. H. J. Roelvink,
Zanddorp 91, Middelburg; J. A.
Ncufegli.se, Th. F. Blankenstraat 11,
Breskens; M. van Espe, Dorpsstraat
3, Waarde. Deze prijswinnaars ont
vangen een waardebon van 2,50, die
op gelyke wyze te besteden is als de
eerste prys. Oplossingen van onze
nieuwe puzzel moeten worden gericht
aan de Redactie P.Z.C., Walstraat
58-60, Vlissingen en wel vóór donder
dagmiddag. En vergeet niet in de
linkerbovenhoek van uw briefkaart
of enveloppe te vermelden: „Puzzel-
rubriek".
Hier volgt dan de nieuwe puzzel:
Horizontaal: 1. hakwerktuïg; 3. weefsel
voor borduurwerk; 10. gewicht v. dia
manten, enz., afk.12. ten bedrage van:
14. ideaal land, paradijs; 15. op de ma
nier van; 16. idool der communisten; 19.
meisjesnaam; 20. zoutachtig (water);
21. gemeente in het Gooi, N.-Holland;
23. overeenkomstig, gelijk gemaakt; 26.
ingespannen kijken; 28. broeder, afk.;
29. landbouwwerktuig; 31. karakterloze
man; iemand, die slechts zijn naam
leent voor iets; 33. naar mijn mening,
afk.; 35. niet moedig!; 37. voorkant v.
d. hals; 38. heel goede; 40. verhittings-
plaats; 43. werkelijk, niet vals; 44.
klem-- en conserv. middel v. hout; 45.
het midden van (een maand); 48. dik
van gewonnen melk; wilde jazzmuziek;
49. elem. Titanium, afk.; 50. flink, dege
lijk; 52. muzieknoot; 53. gij; 55. kleui-
van het gelaat; 57. heilzaam; 61. voor
zetsel: 63. lancet: 64, eiland in de Oost
zee; 66. iemand die femelt; 68. buig U;
69. vliesvleugelig insekt; 71. kippepro-
duct! 72. godsdienst, afk.; 73. voetstuk;
74. woonboot,
Verticaal: 1. dansfeest; 2. praalziek; 4.
tijdelijk, afk.; 5. bedorven; 6. zangstuk;
7. toezicht over een gebied; 8. denk
beeld, inval; 9. -liet: ruw bewerkte
steen uit voorhistorische tijden; 10, dui
delijk; 11. beleid; 13. ziekteverwekker:
15. uit Arabië; 17. heel vochtig; 18. dure
bontsoort; 20- Burgerlijk Wetboek, afk.;
22. zie 18 vertic.; 24. boksersterm. afk.;
25. verdeeld in lobben (v. e. blad); 27.
gevangenis (spreekt.); 30. gift; talent;
32, zware hamer; 33. met mij, met U;
34. bevochtigen m. nat doekje e.d.; 36.
daadwerkelijk; 39. dondergod' v. d. Ger
manen; 41. Ned. Talen Inst., afk.; 42.
leefregel wat voedsel betreft; 45. reeks
noten op één lettergreep; 46. insektendo-
dend middel, afk.; 47. kruisboog v. e. ge
welf; 51. bovenaards wezen; 53. voor
spoed; 54. moeder; 56. maak tam; 57.
Met meer dan 200 foto's,
deels nooit eerder gepubli
ceerd.
Groot formaat (19 x 26)
Uitstekend papier.
Slechts 2,25.
Zolang de voorraad strekt
uitsluitend verkrijgbaar bij
onze kantoren te Middel
burg, Vlissingen en Goes. In
alle andere plaatsen kan
men het boek bij onze agen
ten bestellen.
Wetb. v. Burgerl. Rechtsvordering, afk.;
58. lengtemaat, afk.; 59. gestorven; 60.
berggeit; 62. naar beneden; 65. bewoner
v. een d. Baltische staten; 67. vriende
lijkheidsbetuiging v. hond; 69. uitroep;
70. muzieknoot, opbergruimte.
De oplossing van de vorige puzzel is als
volgt:
ÖTNlUfRAÏNiNlE
BA-RjE'NMSr
Ü!kBB_E!E iRlLlplQlSlI
ElupaiRlElEÉiNL
NlsjiïlZ OiTlT'Ei,
