MARSEILLE - havenstad met een verbluffende veerkracht Het Kanaal geeft geheimen prijs Spanjaarden ontdekken vlees en aardappelen Plan voor een Rhöne-Rijn- kanaal „Rechtse" Chinese minister gezuiverd Beslist geen onschuldige gracht' Van en voor de boekenplank PRIMITIEVE KUNST Goedkope vis minder gevraagd MAANDAG 11 MAART 1963 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT 7 (Advertentie) (Van een medewerker) Fje toeristen die deze zomer de stad Marseille bezoe ken krijgen de verrassing van hun leven. In de plaats van het beroemde boottochtje naar het Chateau d'Yf biedt men hen een tochtie aan naar het Mar seille van het jaar 2000. Met rondvaartboten maakt men een tocht langs de oude haven en de nieuwe kaden, terwijl men aan de hand van films, tekeningen, plattegronden en maquettes een beeld krijgt hoe dat alles er over veertig jaren uit zal zien. Mensen met de verbeelding van een scien- ce-fictionauteur hebben deze nieuwe stad geschapen, die tegelijkertijd industriestad zo wel als olrestad, havenstad en woonstad zal worden. In de eerste plaats is 't echter de te genaanval van een stad die dreigt te worden verstikt. sedert Algerije, dat zestig procent van de MarsatUacmse handel inbracht, onafhankelijk is ge worden terwijl er tevens zovele tienduizenden vluchtelingen zijn gekomen Voor sociologen e Marseille altijd een verontrustend geval geweest. Men kan de stad nog het beste vergelijken met de als pad destoelen oinhooggeschoten goudste den uit het Amerikaanse westen. De bevolking van Marseille is altijd ge stegen of afgenomen naarmate de haven bloeide of terugliep. In het stadhuis kan men er een gra fiek van laten zien: in 1939 een mil joen inwoners en grote activiteit in de haven. Oorlog: daling van de ha venactiviteit. zeshonderdduizend in woners, 1945: de Duitsers hebben de haveninstallaties vernield en de ha ven ligt stil, vierhonderdduizend in woners. Daarna de langzame terug keer naar de welvaart, met hier en daar sprongen omhoog of omlaag: het verlies van Indo-China, van Tu nesië. van Marokko, de Suezinval. En toch bleef Marseille dank zij de handel met Algerije de grootste ha ven van Frankrijk met 25 miljoen ton goederenomzet en een miljoen passagiers per jaar en de tweede stad van Frankrijk met bilna acht honderdduizend inwoners. Maar deze stad is een monster. Zü strekt zich uit over een oppervlakte die tweeën half maal zo groot is als die van Pa rijs! Langs een slagader Marseille is een gevangene van de omringende heuvels, maar de stad kan vrij uitgroeien langs de Rhone, haar natuurlijke levensader. Tot nu toe Is die groei de stad ont zegd om de simpele reden dat.... Marseille niet aan de Rhone ligt! Reeds vóór de tweede wereldoorlog bestonden er plannen voor de bouw van een zeven km lange scheep vaarttunnel. die de haven van Mar seille met de Rhónedelta zou verbin den. Door dit kanaal zou de stad rechtstreeks contact krijgen met de olieraffinaderijen van de Etang de Berrc, de oliehaven van Lavera en met de havensteden Port-de-Bouc, Martigues en Mnrignane. Het tus senliggende gebied zou een enorm industriegebied worden. en een grote invoerhaven worden. Voor Zwitserland en Oostenrijk in de eerste plaats, maar zelfs voor België en Nederland. Om de Rhone voor grote rivierschepen bevaarbaar te maken tot aan de verbinding met de Franse kanalen in het noordoosten van het land, is een bedrag van drie miljard nieuwe franken nodig. De kosten van het transport van een ton staal van Longwy naar Marseille kunnen tot de helft teruggebracht worden, waardoor de Franse staal industrie goedkoper zal kunnen ex porteren via Marseille. Legende van Marius Marseille beschikt over de energie van tien elektrische centrales in het Rhönedal, het gas van de pe trochemische industrie der nabijge legen raffinaderijen en binnenkort ook over atoomenergie uit de centra les van Marcoule en Pierrelatte. Die energie is betrekkelijk? waarde loos kis men niet de beschikking krijgt' over grondstoffen uit het noorden, vooral steenkool en ijzer. Er is al eens een gesprek over in dustrialisering geweest tussen on dernemers uit het noorden en men sen uit Marseille, maar de automo bielfabrikant Berliet herinnerde zich een woord van zijn vader: bouw geen fabriek zuidelijker dan Valence! Het is een legende die de vooruit gang van Marseille remt, de legende van Marius, de onverbeterlijke Mar- seillan, vol humor, maar onuitspre kelijk lui en genoegzaam, die liever op een café-terras zit te filosoferen dan de handen uit de mouwen te steken. En toch bestaat Marius al leen maar als legende. De scheepsbouwers van Le Ciotat behoren tot de vlugsten ter wereld en de havenarbeiders van Marseille zijn bekend om hun tempo. De ligtijd van schepen is nergens in Frankrijk zo kort als in Marseille. Het is de enige Franse haven, waar olietan kers van negentigduizend ton kun nen worden gerepareerd dank zij droogdokken, waarin zelfs de „Fran ce" zich thuis zou voelen. In Mar seille is de enige fabriek, waar men tankschepen bouwt voor het vervoer van vloeibaar methaan bij een tem peratuur van 72 graden onder nul, waarbij de meeste staalsoorten bros worden. Zelfs Amerikaanse technici stonden verbaasd over de methoden waarmee dit staal wordt gefabri ceerd. Ondanks de legende van Marius heb ben tal van fabrieken zicli in en rond Marseille gevestigd: Ricard, Benoït, Nestlé, Péchinery-Progyl, Thomson-Houston. De sleutel tot de welvaart van Marseille is het Rhöne-Rijnka- naal: dat staat te lezen in een ver slag van dertig kilogram zwaar dat het resultaat is van een langdurige studie. Teruggebracht tot één zin staat daarin: de Duitse industrie leeft op en aan en van het water en Frankrijk moet dit voorbeeld volgen. De strijd om het water tussen Duits land en Frankrijk is al jarenlang aan de gang en niet alleen aan de Rijn. Het duistere uur van Marseille sloeg in het begin van 1943 toen de Duit sers rond de oude haven twaalfhon derd huizen in de lucht lieten vliegen waarbij veertigduizend mensen dak loos werden. Officieel werd de actie ondernomen om de misdaad te be strijden, in werkelijkheid om de ille galiteit de voet dwars te zetten en een vrjj schootsveld te krijgen. Achteraf is deze vernieling voor Marseille een zegen geweest; men kreeg ruimte voor plannen die al se dert 1934 in voorbereiding waren. De hoop van de Duitsers deze havenstad meteen als concurrent te hebben uit geschakeld, is vervlogen. Marseille is na de oorlog snel gegroeid; vooral sedert de zelfstandigheid van Alge rije is de bevolking in tempo toege nomen en de meesten van deze vluchtelingen zoeken en vinden werk in en rond Marseille. Een miljoen in woners acht men ideaal voor Mar seille, maar deskundigen menen dat de stad binnen tien jaar anderhalf miljoen zal tellen. Na de oorlog heeft Marseille zestigduizend woningen gebouwd, wat te weinig is. „We mis sen le Corbusler!" zeggen de Mar- seillanen. Le Corbusier heeft er twaalf jaar geleden zijn beroemde woonblok op stelten gebouwd. Ook bij afwezigheid van deze bouwmees ter zijn er echter grootse plannen: wolkenkrabbers van honderd meter hoog langs de oude haven, boule vards van zeventig meter breed en er is zelfs al een wolkenkrabber in het centrum in aanbouw die hon derdtachtig meter hoog wordt. Overigens heeft Marseille ook een verkeersprobleem: langs de Canne- bière rjjacn elke dag zestigduizend voertuigen en daarmee is deze be roemde straat de drukste ter wereld. Marseille heeft hoop op de toekomst, nu de schok van Algerije is overwon nen; men klikt al verder, naar de nieuwe zelfstandige gebieden van Afrika, die meer én meer zaken doen met het oude moederland, een bedrijf waarvoor Marseille de sleu tel moet vormen. Ex-nazi werd in Oost-Duitsland van post ontheven De Oostduitse regering heeft gisteren het ontslag bekend gemaakt van admi raal Heinz Neukirchen, een voormalig nazi. Neukirchen was bevelhebber van de Oostduitse marine. Westelijke inlichtingenbronnen zouden het nazi-verleden van de admiraal aan het licht gebracht hebben. Het communistische partijblad „Neues Deutschland" schreef, dat de minister van defensie, generaal Heinz Hoffmann de plaatsvervanger van Neukirchen, ad miraal Willi Ehm, heeft aangesteld als bevelhebber van de marine. In het artikel van „Neues Deutschland" werd geen gewag gemaakt van het nazi-verleden van Neukirchen. In Pekingse dagbladen Is gisteren be richt dat Tsjang Nai Tsji, een voor malige minister voor de voedselvoorzie ning en een van de bekendste „rechts- gezinden" in de Chinese volksrepubliek, uit het nationale bestuur van de „raad gevende politieke conferentie" is ge zet. Dit is een orgaan, waarin onder meer vertegenwoordigers der acht zoge naamde „democratische partjjen". In China zitting hebben. Het geeft de regering raad op politiek gebied. De uitzetting geschiedde op een donderdag jl. door liet bestuur gehouden vergade ring. Tsjang Nai Tsji werd ook uit het cen trale comité van zijn eigen partij, het „genootschap voor de nationale demo cratische wederopbouw van China", ge zet, terwijl hem tevens het partijlid maatschap werd ontnomen. (Dit ge nootschap is een der genoemde Chinese „democratische partijen"). Dit geschied de reeds op 19 januari jl. Als reden voor de uitzuivering van Tsjang Nai Tsji wordt in de genoemde berichten in Pekingse dagbladen ver meld dat de ex-minister „zich is blij ven kanten tegen de Chinese commu nistische partij, het 'volk en het socia lisme". Groot of klein, elk écht genoegen haalt u even uit de sleur. Neem Arsenaleen gróte sigaret in formaat, smaak en aroma. Overigens..... rookt al Arsenal? Sedert elf eeuwen bevaren Britse schepen Het Kanaal en sinds tweehonderd jaar hebben hydrografen dit, ge bied tussen Engeland en het Contingent in kaart ge bracht. Men zou dus mogen veronderstellen, dat er nau welijks nog geheimen rond dit water bestaan. Het tegen deel is echter waar; de we tenschap is nog ijverig bezig het kanaalgebied te onder zoeken. In de voorlaatste zo mer begonnen hydrografen met de eerste fase van een over 25 jaar gepland project waarbij de getijden rond de Britse eilanden zullen worden onderzocht. Als resultaat van een onderzoek van zes jaar, zal de Britse Royal Navy een nieuwe kaart van J.4.000 vierkante mijlen zeebodem uit brengen, die wellicht een beter houvast zal bieden voor de kennis van de geologische gesteldheid van Het Kanaal en zijn westelijke toegangswegen. Het project wordt geleid door de hoogleraar in de geologie aan de universiteit van Bristol, prof. W. F. Wliittard, die pas kortgeleden is terugge keerd van de laatste der tien kruistochten, die tot nu toe in verband met dit onderzoek wer den gemaakt. Bij het onderzoek maakte men gebruik van de mo dernste middelen. Daartoe beho ren de zogenaamde „Sparkers" en „Boomers", die elektrische ont ladingen en schokgolven naar de zeebodem zenden. De wijze, waar op deze door de onderwaterrotsen worden teruggekaatst, wordt op soortgelijke wijze als bij seis misch onderzoek naar de aanwe zigheid van aardolie geregi streerd. De geoloog zit in zijn laboratorium aan boord van een schip en, kan de resultaten op de instrumenten aflezen. Dit alles komt de gewone z. wellicht vrij overbodig voor de zeeman die zich moeizaam een weg zoekt door de nauwe vaar geul van Het Kanaal, die behoort tot de drukstbevaren scheepvaart wegen ter wereld en een soort verkeersknooppunt der zeven zeeën is. Hem interesseert het meer, dat in november aan de internationale scheepvaartorganisatie details zijn voorgelegd over een interna tionaal plan ter coördinering der scheepvaartroutes in Het Kanaal. Dit plan dient ertoe, het gevaar van scheepsbotsingen te vermin deren en het scheepvaartverkeer op de Engelse zijde van de Ka- naalkust te ontlasten. Wanneer men bedenkt dat dage lijks 750 schepen het Nauw van Calais passeren kan men zich een voorstelling van de verkeers dichtheid maken. Het merendeel der schepen, 90 procent, maakt gebruik van de nauwe geul tussen het lichtschip Varne en de En gelse kust. Door deze concentra tie is dit zeegebied vooral bij mist zeer gevaarlijk. Onberekenbare getijden Praat men met oude vissers aan Engelands zuidkust, dan kan men van alles horen over de luimen van Het Kanaal: dat men bijvoor beeld langs een bepaald stuk kust bijna subtropische condities aan treft en niet ver daar vandaan polaire temperaturen. Nog onbe rekenbaarder dan het weer zijn de getijden. Voor de Kanaalha- vens bestaan geen betrouwbare getijtafels, omdat een plotselin ge verandering van de windrich ting eb en vloed soms een uur kan verschuiven. In sommige baaien bijvoorbeeld komt de vloed twee uur vroeger dan op andere punten van dezelf de kuststrook. In het westen dringt de vloed op met een snel heid van anderhalve knoop, in de nabijheid van Goodwin met vijf knopen. Bovendien is de bodem van deze zeeëngte een der oneffenste ter wereld. Het Kanaal is midden in de Straat van Dover slechts 20 vadem (37 meter) diep, aan de westkust daarentegen 60 vadem (110 meter) en de zeebodem be staat deels uit rotsen, deels uit zand en modder. Nu en dan dui ken enorme zandbanken op die het onderwateronderzoek tot een riskante en gevaarlijke onderne ming maken. Het Kanaal is' dus beslist geen „onschuldige gracht". Het onder zoek dat nu begonnen is heeft ten doel alle nukken van dit vaar water te leren kennen en daar mee de gevaren te signaleren. De had dus ongeljjk HAAGS TRIO PLEEGDE NOG MEER MISDRIJVEN waterweg" van zestienhonderd km Het is de rechter-commissaris gebleken, lengte voor schepen tot 1350 ton, die dat de drie Hagenaars verdacht van Rotterdam, de grootste haven van inbraken en doodslagen in de Schapen- Europa, moet verbinden met Mar- laan en de Hugo Verrieststraat nog seille. Het traject Rotterdam- meer op hun kerfstok hebben. Straatsburg kan dan in één etmaal worden afgelegd, het traject Rotter- 13 bekendgemaakt, dat het trio dam-Marseille in vijf etmalen. h2rnnfrtoabtenaar bewusteloos sloeg en Daarmee zou Marseille een uitweg Derooiae- f krijgen naar de Noord- en Oostzee Het havenfront met daarachter de stad en de heuvels. Aan deze haven zullen wolkenkrabbers van honderd meter hoog verrijzen; in het centrum komt een gebouw van ISO meter hoogte. Voorwaarde tot de toekomstige welvaart van de stad: het Rijn-Rhónekanaal. Sinds het einde van dc vorige eeuw cn het begin van deze eeuw is de zoge naamde „Primitieve Kunst", de „grote kunst van lage culturen" meer en meer in de belangstelling gekomen. Vond i vroeger maskérs, beelden, snij werk enz. van primitieve volkeren enkel in volkenkundige verzamelingen en -musea, in do laatste decennia Is men tot het inzicht gekomen dat deze kunst uitingen vaak van een even hoge orde zjjn als de meest geslaagde scheppin gen van de groten der westerse kunst. Goede stukken, en thans ook reeds veel minder goede stulcken (want de wereld raakt aardig afgegraasd en veel nieuws komt er niet bij, want de artistieke tra dities der primitieven gaan teloor), wisselen op de grote kunstveilingen reeds voor fabelachtige prijzen van ei genaar. Over primitieve kunst ver schenen veel geïllustreerde boeken. In Gaades Kunst-Galerij (Uitg. W. Gaade, Den Haag), verscheen een vertaling van het bekende boek van dr. Douglas Fra- ser, verbonden aan de Columbia univer siteit, vertaald door D. Ouwendijk, „Primitieve Kunst". Het bevat 320 blz. en 183 afbeeldingen,daarvan 59 ih kleuren. Die reprodukties zijn, in aan merking genomen dat het boek niet zeer kostbaar is en ook de kleurfoto's op ge woon boekdrukpapier werden uitge voerd, niet slecht. Onderscheid in kwa liteit ziet men wanneer men de repro dukties van het omslag, die in glans- druk zijn uitgevoerd, vergelijkt met de zelfde afbeeldingen in het boek, en daarom was het mogelijk beter ge weest het boek iets duurder te maken en dan de prachtige kleurfoto's (want prachtig zijn ze!) op glanzend papier af te drukken. wijzen benaderen. Frasor deed het meer als kunstminnaar dan als antropoloog. Ook hier geldt wat we hierboven over Gerson zeiden: doordat één man het boek schreef, ontstond er eenheid, maar alleen is hier de stof zó omvangrijk, dat één man haar onmogelijk kan beheer sen: de primitieve kunst van alle vol keren der aarde en van alle tijden. Hier en daar wordt het wel eens een dorre en beknopte opsomming. Over de tallo ze problemen die de primitieve kunst opwerpt vertelt Fraser vooral over ka rakter en achtergronden dezer kunst uitingen (die geheel anders zijn dan bij de westerse moderne kunst) weet hij veel te vertellen en duidelijk te ma ken. Na deze inleidende hoofdstukken De werktuigen in ons leven Voor de jongeren heeft uitgeversmaat schappij „West-Friesland" in Hoorn een nieuwe serie opgezet, waarin onder meer verschenen de boekjes „Werktui gen in ons leven" en „De tijd in ons leven". Het eerste werkje is een be werking van het Amerikaanse „Tools in your life" van Irving Adler. De schrijver vertelt op onderhoudende wijze, soms wat al te simplistisch, over de oorsprong, ontwikkeling en de bete kenis van de diverse werktuigen voor de mens, de „tool-making animal" (het dier, dat gereedschappen maakt). Van uit die gedachte van tool-making ani mal (Benjamin Franklin) is het hele boekje geschreven. De taal is bijzonder eenvoudig, de vergelijking van de ge reedschappen met het natuurlijke ma teriaal, waarover de dieren beschikken, zijn in het algemeen goed getroffen. Het geheel kan als een aardige inleiding voor jongeren gelden op de populair wetenschappelijke lectuur. De tekenin gen van Rulli Adler doen iets minder prettig aan. waarin dus algemene zaken aan de or de komen, behandelt de schrijver ach tereenvolgens de primitieve kunst van de stammen van Afrika, Azië-Oceanië en Amerika. Hier en daar zet men een vraagteken, soms een groot. Is bv. de zeemeermin afkomstig van de Benin- zeegod zoals op pag. 100 wordt be weerd? Een uitgebreide literatuur helpt de be langstellende lezer verder op weg. Het viel ons op dat onder de kop Afrika geen enkel werk van Frobenlus ge noemd wordt. De vertaling is soms on duidelijk. Als geheel een aanbevolen boek, niet het minst door de talrijke minder bekende afbeeldingen. W. GAADE, DEN HAAG. Afbetalingszaken namen aanzienlijk toe De omzetten van de particuliere geld- schietbanken en handelsbanken (per soonlijke leningen) hebben in het derde kwartaal van 1962 een zeer sterke stij ging vertoond ten opzichte van het overeenkomstige kwartaal van 1961. De percentages van de stijging zijn res pectievelijk 29 en 56 procent. Ook de kredietverlening van gemeente lijke volkskredietbanken is belangrijk toegenomen. De stijging bedraagt hier 17 procent. De omzetten van betaal- zegelkassen en die van financierings maatschappijen zijn omhoog gegaan met respectievelijk 10 en 15 procent. Post orderbedrijven en grootwinkelbedrijven zagen hun afbetalingsomzetten met res pectievelijk 26 en 1 procent achteruit gaan. Voor de groep overige detailhan delaren is een toeneming geconstateerd van 10 procent. Deze gegevens heeft de staatssecretaris van economische zaken, drs. F. J. W. Gijzeis, verstrekt in een brief aan de Tweede Kamer. ONRUST IN V.V.D. (Van onze Haagse redactie) De in liberale kringen bekende journa list mr. dr. H. J. Roethof, parlementair redacteur van de Nieuwe Rotterdamsche Courant, heeft dezer dagen bedankt als lid van de V.V.D. De heer Roethof, die een van de oprichters is van het liberaal democratisch centrum, heeft ook het voorzitterschap van deze progessieve groepering neergelegd, omdat deze functie verbonden is aan het lidmaat schap van de V.V.D, In politieke kringen ziet men enig ver band tussen het bedanken van de heer Roethof en de weigering van minister Korthals om zich voor de Tweede Kamer beschikbaar te stellen. Juist deze week verklaarde de heer Korthals nog, dat zjjn beslissing was gebaseerd op poli- tiek-zakelijke redenen. Ook het zich te rugtrekken van staatssecretaris Stjjkel acht men niet zonder betekenis. Men is van mening, dat de afsplitsingspoging van Gorinchems burgemeester Ridder van Rappard, de onrust binnen de V.V. D. sterk heeft doen toenemen. Westeuropese invloed op menu (Van onze correspondent Werner Schuberth) Het modewoord in Spanje is „Eu ropese integratie" en voor de meeste Spanjaarden betekent dit woord vooral: aanpassing aan de Westeuropese levensge woonten. Hoezeer deze „Euro pese invloed" reeds in het dage lijks leven merkbaar is, vooral ten gevolge van de duidelijk toe genomen welvaart in het jong ste verleden, tonen de nieuwste statistieken en een blik op de Spanjaard van vandaag. Nog slechts enkele jaren geleden was vlees een luxe-artikel, dat bij de grote massa van het volk maar zel den op tafel kwam. Het volk stelde zich tevreden met goedkope vis, voornamelijk sardines. In het afge lopen jaar is hier voor het eerst een duidelijke verandering in gekomen. Volgens de ambtelijke statistieken is de vleesverkoop in Madrid van iets meer dan 50 miljoen kilo in 1961 tot bijna 70 miljoen kilo in 1962 geste gen. Daarentegen verkochten de vis handelaren meer dan drie miljoen kilo vis minder en bovendien was de grootste teruggang vooral te vinden bij de goedkope vissoorten als sar dines. Aardappel Dank zij de toenemende welvaart ligt Spanje dan nog steeds vrij ver achter bij de Westeuropese landen wordt het Spaanse menu „Europees". De Spanjaai-d heeft bijvoorbeeld ook plotseling de aardappel ontdekt en tot volksvoedsel gemaakt. Deze was tot nu toe uitsluitend in de vorm van pommesfrites te vinden op de „bete re tafel". Het verbruik steeg in de loop van een jaar met ruim twaalf miljoen kilo, ondanks het feit, dat de aardappel achter de Pyreneeën rela tief duur is. Een kilo kost er tussen de 25 en 30 cent wat voor het Spaanse levenspeil zeer veel is. En niet alleen de aardappel verovert de tafel van steeds grotere lagen van de bevolking, ook de tot nu toe voor miljoenen Spanjaarden onbetaalbare sinaasappel wordt meer en meer gekocht. De appel en zelfs vruchten- conserven zetten door op de markt. Het verbruik is met 15 tot 20 pro cent gestegen. De verkoop van boter steeg in een jaar zelfs met 25 pro cent. Daarentegen waren erwten, bo nen en andere typische Spaanse voe dingsmiddelen het laatste jaar min der gevraagd. De Spaanse keuken uiteraard om te beginnen in de gTote steden is dus bezig aan een eigen „Europese Integratie". Sandaal verdwijnt Geen wonder, dat tegen de achtergrond van deze ontwikkeling ook de kle ding bezig is te veranderen. Zo is bij voorbeeld in de laatste jaren, mede onder invloed ran buitenlandse toe risten. de „Alpargata" de sandaal van boombast, die sinds mensenheu genis in stad cn land de meestgedra- gen voetbekleding was, steeds meer aan het verdwynen. Plaatje zonder woorden van de huishoudbeurs in het R.A.I.- gebouw te Amsterdam.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1963 | | pagina 7