Jongeren actief in
jeugddiensten
Confrontatie van de kerken in
het westen met 't communisme
Sennocol
Verheugend
lekker en gezond
Praten
Brood en broodheer
Nieuws van overal
wèg...
verstopping
Zaterdag 16 februari 1963
F\e jeugddiensten, zoals die
sinds een tweetal jaren in
de Middelburgse Koorkerk wor
den gehouden, mogen ongetwij
feld als „ingeslagen" worden
beschouwd. Het zij verre van
ons en ook van de jeugd zelf
te beweren, dat de hoofdste
delijke jongens en meisjes „ker-
kelijker" zijn dan bijvoorbeeld
die in Goes, Sittard, Groningen
of Haarlem, maar het feit, dat
Middelburgse jongeren in de
leeftijd van 16 tot rond 30 jaar
elke maand een zondag in een
verheugend groot aantal zo'n
300 bij elkaar naar de Koor
kerk blijven komen betekent,
dat deze jeugddienst wat zegt.
En niet alleen voor de hervorm
de jongeren; ook komen er ge
reformeerde jongens en meis
jes, alsmede een aantal buiten
kerkelijken.
Hoe komt dat? Er zijn verschillende
oorzaken voor aan te wijzen, maar
de belangrijkste daarvan is de sfeer,
die deze jeugddienst meegekregen
heeft.
Het hoofdaccent is gelegd op de acti
vering van de jongelui tydens de
dienst. Men probeert en met suc
ces een gemeenschappelijke bele
venis te maken van wat deze dienst
is of zou moeten zijn. Dat gebeurt
door op een zo duidelijk mogelijke
manier in te gaan op vragen, die de
jongelui zelf naar voren brengen.
Dat bereikt men en dat is de zin
van deze jeugddiensten door het
evangelie als het ware te vertalen,
duidelijk te maken voor de jeugd zelf.
IN MIDDELBURG:
INGESLAGEN
Deze conclusies trokken we na een
gesprek met een aantal wille
keurige jeugddienstbezoekers, die te
vens actief bij de „organisatie" er
van betrokken zijn. Het voorberei
dend werk namens de jongere bezoe
kers wordt thans onder meer verricht
door Mar ja Huysse (16) en Hendrik-
Jan ter Bals (19); Lex van Selms
(19) vertegenwoordigde in deze
groep de muzikale medewerkers, ter
wijl van de werkgroep, die de alge
hele verzorging op zich genomen
heeft, Nel Davidse (21), Levien de
Nood (25), Jan Antheunisse (26),
Leo de Vlieger (27) en Walter Geu-
kes (29) hun bijdrage aan de discus
sie leverden.
In vele gemeenten ging het (Middel
burg was daar ook bij) en gaat het
echt niet zo best met die jeugddien
sten. De kerk staat momenteel min
of meer buiten de werkelijkheid van
het alledaagse-leven. De jeugd stond
evenmin te dringen om binnen de
kerk te komen, de jeugddiensten kre
gen de belangstelling van de jonge
ren niet. De voorganger, die ze leid
de, moest min of meer vaak een
„one-manshow" opvoeren.
Tocli gingen vele gemeenten met die
jeugddiensten door. Vele malen werd
er naar een „verfrissing" gezocht.
Er moest immers iets meer gezegd
worden dan de vele zaken, die nu in
het leven vun alledag te horen zijn.
Dat „meerdere" is het evangelie, ech
ter zo'n steeds maar herhaalde kreet,
dip in de kakofonie van geluiden
van dc huidige maatschappij verlo
ren ging. Er moet geprobeerd wor
den om liet evangelie te vertalen
voor de jeugd zelf en dat is het
hoofdmotief geweest waarmee twee
jaar terug de Middelburgse jeugd
diensten in een nieuwe gedaante ge
start z(jn. De „motor" er van was en
is wika A. Jansen.
Wanneer we hier over voorbereiding
spreken, vereist dat wel enige ver
duidelijking. Want de jongeren heb
ben bij deze diensten een belangrijk
aandeel in dc voorbereiding: reeds
14 dagen van tevoren begint de vijf
man sterke werkgroep er mee Zij
zet in grote Innen de „plannen" voor
de volgende dienst uit: welk onder
werp behandeld zal worden, de litur
gie, de psalmen en gezangen enz.,
waarbij gestreefd wordt naar een zo
breed mogelijke schakering van on
derwerpen en zo mogelijk steeds een
andere opzet voor de dienst.
„Dan is het vaak wel mogelijk een
aansluiting te vinden op vragen en
ideeën, waar je op kerkelijk gebied
over denkt", vult Hendrik Jan ter
Bals aan.
De grote lijnen van de kleine groep
worden tenslotte nader uitgewerkt
door de grote werkgroep tijdens een
bijeenkomst, waarbij ook de voorgan
ger aanwezig is.
Het verheugende van deze nieuwe
opzet voor de jeugddiensten is,
dat de voorganger van de jongeren
groep op krijgt welk onderwerp be
handeld zal worden, wat er gezongen
wordt, welke schriftgedeelten er be
handeld moeten worden. Het is dus
niet de voorganger, die alleen de ge
hele dienst moet verzorgen; het aan
deel van de jeugd is even belangrijk,
het is een gemeenschappelijke bele
venis geworden. Bijzonder lofwaardig
vindt de groep de medewerking van
de plaatselijke voorgangers, die al
het mogelijke doen om aan deze op
zet gestalte te geven.
De preek vormt bij dit alles bepaald
niet het belangrijkste element. Want
er gebeurt meer, dóór de jongeren
verzorgd.
„Met een Klankbeeld wordt het on
derwerp benadrukt", vertelt Marja
Huysse. „Soms komt het negatieve
daarin naar voren, waarna in de
preek het positieve en goede tot uit
drukking gebracht wordt".
Voorts verzorgen de jongeren de col
lecte en vanzelfsprekend wordt er
gezongen. Veel gezongen
„De liederen zijn helemaal niet saai,
zoals vaak beweerd wordt", betoogt
Nel Davidse. „Meestal zingen we on
bekende liederen 5 minuten door en
dan is het verheugend te constate
ren, dat echt wel b(jna iedereen ze
meezingt".
De zang wordt begeleid met een pia
no, soms met een gitaar, een blok
fluit, een trompet, soms met een vol
tallige band: sax, sologitaar, slaggi
taar, drumstel en bas.
„Nieuwe kerkliederen worden er ook
gezongen, moderne bijvoorbeeld van
ds. De Bruine", aldus Hendrik-Jan
ter Bals.
„De liederen zQn allemaal prachtig",
meent Lex van Selms, „maar wc
moeten oppassen, dat de jeugd niet
alleen voor de zang naar de jeugd
dienst komt".
Nel Davidse vindt dat zo verschrik
kelijk niet. „Als zo'n lied je nu bij
blijft, is er al veel gewonnen", meent
(Advertentie)
Z.W.O -SUBSlDIt VOOR UIJGAVE VAN
MIDDELNEDERLANDSE BIJBELTEKSTEN
De Nederlandse Organisatie voor
Zuiver Wetenschappelijk Onder
zoek hemt prof. dr. C. C- de Bruin,
hoogleraar in de geschiedenis van het
christendom aan de rijksuniversiteit
in Lelden, een subsidie verleend om
voorbereidingen te treffen voor een
integrale uitgave van de belangrijk
ste mlddelnederlandse bijbelteksten.
Door deze subsidie heeft de hoog
leraar een drietal medewerkers kun
nen aantrekken, die deze arbeid on
der y.iii' supervisie zullen verrichten
De bewuste manuscripten enige
tientallen bevinden zich in België.
Duitsland. Engeland en Frankrijk.
De hoogleraar zal een aantal desbe
treffende handschriften alsnog zelf in
ogenschouw gaan nemen om vast te
stellen, welke teksten voor uitgave
in aanmerking komen, waarna hij er
foto's on microfilms van zal bestel
len. Het spreekt vanzelf dat voor de
ze editie alleen betrouwbare afschrif
ten vervaardigd zullen worden, geba
seerd op dc beste codices.
Reeds in vroeger jaren heeft prot
De Bruin een begin met de transcrip
tie gemaakt door eigenhandig twee
volledige vertalingen van het Nieuwe
Testament te kopiëren. Een afzonder
lijke vertaling van de vier evange
liën. twee evangeliën-harmonieën, een
vertaling van de psalmen en een
bundel epistclen en evangeliën. Het
Wij willen het gehele gezin weer
naar de kerk roepen.
„In de grote dienst doet de dominee
het alleen, wrj doen het echter alle
maal samen", vult Levien de Nood
aan.
„Een voorbeeld, dat ook de „grote
kerk" zal moeten navolgen. Ook de
ouderen moeten mét de predikant ac
tief zijn, een kerkdienst voorberei
den", meent Leo de Vlieger.
„In de kerkeraad zouden dus ook
jonge mensen opgenomen moeten
worden, bijvoorbeeld in de toekomst
bezoekers van deze jeugddiensten",
voegt Walter Geukes er aan toe.
„Inderdaad", besluit Lex van Selms,
„op somige punten komt de kerk wat
achteraan. Er is te laat ingezien, dat
er jeugddiensten moesten komen."
Opmerkingen en gedachten van jon
geren, die ongetwijfeld tot nadenken
stemmen. Jongeren, die een oplossing
proberen te zoeken en die daarvoor
bereid zijn te werken. Want ook in
de kerk moet gewerkt worden! Er
zijn resultaten: een volle kerk trok
nog niet zo heel lang geleden be
paald geen 300 jongeren, thans zitten
er in de Koorkerk minstens 90 pro
cent jongeren!
Mogelijk gelijke rechten voor
protestantse kerken in Spanje
De Spaanse protestanten zullen bin
nenkort waarschijnlijk dezelfde -rech
ten kragen als de rooms-katholieken
in dit land, aldus een mededeling van
zegslieden in Madrid.
Op de jaarlijkse conferentie van
Spaanse bisschoppen heeft de rooms-
katholieke clerus besloten een „wet
van protestantse gelijkschakeling" te
aanvaarden. Deze wet was eerder
opgesteld door de Spaanse minister
van buitenlandse zaken, Fernando
Maria Castiella.
De aartsbisschop van Zaragoza dr.
Casimiro Moreillo, is dezer dagen
naar Rome vertrokken om het Vati-
caan op de hoogte te brengen van de
voorgenomen emancipatie.
De wet zal niet worden toegepast,
alvorens de Heilige Stoel zijn fiat
heeft gegeven.
sten. Met de predikant, die na de
bijeenkomst achter in de kerk vragen
van belangstellenden graag wil aan
horen; dat lukt nog niet zo, maar on
der elkaar en ook op school gebeurt
het vaak. De ene maal zijn de jonge
ren opgetogen over de preek, de an
dere keer vinden ze „er niks aan",
maar hoe dan ook, ze zijn in dit op
zicht actief. En kritisch
Belangrijke aandacht wordt besteed
aan de publiciteit... Via affiches, ad
vertenties en via bioscoopplaatjes.
Elke filmbezoeker weet, dat er één
zondag per maand een jeugddienst is
in de Koorkerk en publiciteitsman
Levien de Nood ziet deze „stap in de
goede richting" als een „klem suc
cesje".
Is er nog wat vergeten Ja. meent de
groep, de voorbede. Gebeurt door de
predikant of door ieder die daar
maar behoefte aan heeft, soms via de
microfoon. En de jonge kerkgangers
vinden het „helemaal niet gek", dat
één van hen de bijzondere aandacht
vraagt voor de nood van andere men
sen.
De Middelburgse jeugddiensten
„doen het dus best", wanneer we
deze populaire uitdrukking mogen
gebruiken. En daarom klinkt het wel
licht wat paradoxaal, wanneer Jan
Antheunisse opmerkt, dat die jeugd
diensten er eigenlijk niet zouden
moeten z(jn, een opmerking, waar
mee de voltallige groep instemt.
„Eigenlijk", zo verduidelijkt Jan. „is
de jeugddienst een noodoplossing.
Als de wet wordt aangenomen,
zullen de protestanten hun eigen
scholen mogen hebben waarop zij
bijbels kunnen verspreiden. Sinds
het einde van de Spaanse burger
oorlog was de verspreiding van
protestantse bijbels verboden. Ook
zullen de protestanten staatsrech
telijk worden gelijkgeschakeld,
iets wat heeft ontbroken sinds
Spanje een republiek werd.
Het enige voorbehoud in de wet
ligt in het verbod dat de protes
tanten zullen proberen bekerin
gen te maken onder katholieken.
Verdraagzaamheid
Algemeen wordt aangenomen dat de
beweging voor eenheid onder de chris
tenen en verdraagzaamheid de grote
drijfveer is geweest bij de totstand
koming van de wet. Er zijn in Span
je ongeveer 30.000 protestanten, ver
deeld over de Spaanse Hervormde
Kerk, de Broeders van Plymouth, de
Spaanse Evangelische Kerk en de
Evangelisch Doopsgezinde Unie. Deze
richtingen hebben totaal 119 kerken,
117 geestelijken, een seminarium, een
weeshuis en verschillende scholen.
Hoewel de protestanten in theorie de
zelfde rechten genieten als de rooms-
katholieken, hebben leden van andere
christelijke, niet katholieke kerken,
altijd moeite gehad om in de regering
of in het leger te komen. Dit in te
genstelling tot de joodse gemeente in
Spanje die altijd een grote bescher
ming van de Spaanse regering heeft
ondervonden. De joodse kolonie in
Madrid bijvoorbeeld, heeft een syna
goge in het centrum van de stad. Er
zijn ongeveer 4500 joden in Spanje.
Leger des Heils
verkeerd begrepen
JVan een correspondent)
De winter was lang en streng.
Daarom besloot het Leger des
Heils in Montreal een inzameling
van warme kleding te organise
ren. Zo geschiedde. De pullovers,
jassen, sokken en broeken stroom
den binnen. Er werd met milde
Canadese hand gegeven.
Toen echter de voorraad uitgesor
teerd ging worden, kwamen enige
zaken aan de dag, die wat moei
lijk bij de warme kleding te ru
briceren waren. Een mitrailleur
met twintig banden munitie, een
geweer, vier revolvers en enige
kisten patronen.
Gevraagd naar de mogelijke be
doelingen van de goede gevers,
haastte de plaatselijke comman
dant, kapitein Howard Nicholl,
zich te verklaren: „er kan geen
twijfel over bestaan, dat er men
sen zijn, die het doel van onze or=
ganisatie niet helemaal hebben
begrepen
Johannes 6.
Als God Zich aan ons openbaart als Eén die ons zonder moeite
brood in overvloed kan geven, dan verdringen zich de vele volge
lingen om Hem heen: fleer, we zullen V volgen; geef ons altijd dit
brood".
En als wij helemaal niets meer hebben, onze laatste kansen ver
keken zijn en God misschien onze alletrlaatste kans is, dan wellicht
verdringen zich wéér joelen om Hem meen: fleer, we zullen U vol
gen, geef ons brood".
Als evenwél blijkt dat God niet wenst de Baal uit te hangen; niet
wenst gediend te worden terwille van de voordelen die 0N8 dan
ter vrije beschikking zouden komen, maar als blijkt dat „God
dienen" betekent: HEM de vrije beschikking geven over ons én ons
brood, en /laarvoor in de plaats" alleen Hemzelf ontvangen, dan
keren we ons om: wat verbeeldt God zich wel dat Hij anders wil
zijn dan rcij wensen; Hij ia er immers voor ons mensen T!
En als God ons dan toont dat Hij dat inderdaad wil zijn, maar al
léén als die mensen er voor God willen zitjn, d.wz:. Hemzelf verlangen
te hebben als de bron zonder Wien alle overvloed ophoudt werkelijk
rijkdom te zijn, en mét Wien zelfs tirmoede geen verlies is, dan
luidt ons commentaar: „da's al te fcnxs gezegd, deze rede is hard;
wie zal zich daarmee kunnen verstaan, 't is niet om aan te horen".
Neen, inderdaad niet om aan te horen tenzij de Geest des Vaders
ons de ogen opent en ons doet zien, dat alle overvloed, alle brood
slechts een TEKEN is, slechts dén waarde heeft als 't ons vermag
te verwijzen naar hét Brood dat hét Leven is: ziet, Hij is het.
Zonder Hem is noch brood noch leven van wezenlijk belang.
Vindt U dat te kras gezegd? Geef dan een EERLIJK antwoord op
Jezus' vraag: „gij wilt toch niet óók weggaan
Noordgouwe. G. F. H. Kelling.
Deze P.Z.C.-foto geeft een indruk
van het interieur der Koorkerk in
Middelburg. In dit kerkgebouw ko
men geregeld jongeren bijeen in de
jeugddiensten.
Voor het eerst sinds jaren hebben
Indonesische instanties een re-entry-
permit verstrekt aan drie zendings
arbeiders van de Gereformeerde Ker
ken. Zij kunnen daardoor met verlof
komen en weer naar Indonesië terug
keren. Het zijn: mej. A. Hoeksema,
die jarenlang werkzaam was aan de
opleidingsschool voor vrouwen en
meisjes in Magelang, mej. R. van
Netten, betrokken bij het kaderwerk
van de Javaanse Christelijke Kerk
op Midden-Java en de arts. L. Hoor
weg, verbonden aan het christelijk
ziekenhuis „Bethesda" in Djokjakar
ta. De meeste zendingsarbeiders
werken al veel langer in Indonesië
dan zij contractueel waren verplicht.
Op uitnodiging van de Evangeli
sche Alliantie zal de Amerikaanse
evangelist Billy Graham in juni naar
Duitsland komen, om te beginnen in
Berlijn. Op 8 en 9 juni zijn er samen
komsten georganiseerd in de Deutsch-
landhalle. In 1954 hoorden ruim
100.000 mensen hem spreken in het
Olympiastadion, in 1960 sprak hij
voor ruim 150.000 mensen op het
plein voor het oude rijksdaggebouw
dichtbij de sectorgrens.
Omdat Graham maar kort kan blij
ven en ook in verband met de ruimte
in de Deutschlandhalle, zal worden
afgezien van een oproepen van de
toehoorders om in het openbaar hun
geloof te belijden. Men wil de contac
ten op een andere manier zien te leg
gen en te bestendigen. Als voorbe
reiding van deze evangelisatiecam
pagne worden op vele plaatsen (in
gemeenten, scholen e.d.) filmverto
ningen georganiseerd.
Klankbeeld van Zeeuwse
kerke'ijke leven
.Luctor et Emergo" heet een
klankbeeld, dat het I.K.O.R.
zondagavond morgen 17
februari uitzendt. Het klank
beeld handelt over de ontwik
keling van het kerkelijk leven
na de watersnoodramp in 1953
in Zeeland. Samensteller van
het klankbeeld is Erik Bos-
huijzen. Het programma wordt
uitgezonden van tien over half
zeven tot zeven uur over Hil
versum H.
voorbereidend werk zal naar schat
ting, vier jaar in beslag nemen.
Ons land, zo heeft prof. De Bruin in
een oinvderhoud meegedeeld, heeft
niet ten onrechte de naam van het
klassieke land der bijbelverspreiding.
Het heeft echter een aanmerkelijke
achterstand in te halen bij Duitsland
Engeland en by Frankryk.
Een integrale uitgave van de be
langrijkste mlddelnederlandse bij
belteksten. aldus de hoogleraar, ont
leent haar betekenis allereerst aan dc
stimulerende werking, die een bron
nenpublicatie op velerlei beoefening
van wetenschap zal hdbben: de mld
delnederlandse evangeliën-harmonieën
op de tekstkritiek van het Nieuwe
Testament hun voorgeschiedenis
reikt terug tot in de, tweede eeuw
de andere bijbelvertalingen op hel
onderzoek van de ontwikkelingsgang
van de Nederlandse taal- en letter
kunde en evenzeer op de bestudering
van haar kerkhistorische achtergron
den. Ten aanzien van de taalgeschie
denis wees prot. De Bruin op de be
tekenis die schriftteksten hebben ge
had voor de vorming van de bijbeltaal
in het bijzonder en van het Neder
lands in het algemeen. Wanneer de
uitgave in de toekomst van de pers
zal zijn gekomen, zal zij de omvang
van de twee gewone bijbels hebben.
Het is lang onzeker geweest of er waarnemers
van de Russisch Orthodoxe Kerk op het con
cilie in Rome zouden komen. Daarvoor was nog
nodig een extra reis van Mgr. Willebrands naar
Moskou en wanneer hij gegaan is, zal dit wel ge
weest zyn op speciaal verlangen van paus Johannes
We twijfelen er aan of zyn voorganger zich ook
zoveel moeite zon hebben getroost om de. Russen
aldaar te krjjgen en we zijn er haast, zeker van dal
de Russisch Orthodoxe Kerk toen niet op de uit
nodiging zou zyn ingegaan. In het bericht waarin
werd medegedeeld dat het patriarchaat van Moskou
alsnog waarnemers zou zenden, stond ook dat men
eerst dc opening van het concilie heeft willen af
wachten om te weten in welke geest de paus in zijn
eerste woorden liet concilie heeft willen bezielen.
Het zou mogelyk geweest zjjn dat daarin een aanval
op het communisme werd gedaan. Toen het een
rede bleek te zyn die naar alle kanten verzoenings
gezind was, had men in Moskou blijkbaar geen
overwegende bezwaren meer en maakte men on
middellijk bekend welke leden van de Russische
Kerk naar Rome zouden worden gezonden. Blijk
baar was alles toch reeds tevoren klaar gemaakt.
Sinds in 1961 bijna alle oosterse orthodoxe kerken
achter het IJzeren Gordijn lid zijn geworden van
de Wereldraad der Kerken, heeft men hier ernstig
rekening te houden met het christendom dat leeft
in communistische landen. Trouwens voordien
waren er reeds enkele kerken uit die landen
(Tsjecho-Slowakije, Hongarije) lid en toen stond
men voor dezelfde vragen. Nu kan men zeggen dat
de meeste kerken (in ons land bijv.) niets te maken
hebben met het communisme. Dit is slechts schijn.
De kerken uit de communistisch geregeerde landen
hebben er wel mee te maken en als zodanig hebben
wij er ook mee te maken wanneer onze kerken lid
zijn van de Wereldraad der Kerken. Doch ook
buitendien wordt de wereld waarin wij leven be
roerd door de communistische gedachtengang, het
zij dat men er zich fel tegen verzet, hetzij dat men
deze (gedeeltelijk) aanvaardt. Dat communisme is
niet meer weg te denken uit onze samenleving.
En ook al zouden alle communistisch geregeerde
landen omzwaaien, dan nog zouden we met deze
gedachtenwereld te maken biyven hebben. Er is nu
eenmaal een confrontatie met het communisme
Ook op" het Vaticaan weet men dit. Als wereld
kerk komt men er mee in aanraking. Denk
aan een land als Polen. En in Italië zit de grootste
communistische partij, die meer leden telt dan die
van Rusland zelf. Zo moet men, of men wil of niet,
er zich wel mee bezig houden. Het is nu eenmaal
een maatschappelijk stelsel naast andere. Het wil
echter ook meer zijn dan een maatschappelijk stel
sel. Het heeft ook iets te maken met levens- en
wereldbeschouwing en daarin zitten nu juist de
ergste punten van conflict. Dit nu is het conflict
dat de kerken achter het IJzeren Gordijn in veel
sterkere mate kennen dan de kerken in niet-com-
munistisch geregeerde landen. Zij staan hier mid
denin. Wij kunnen het nog van een afstand be
schouwen; zij moeten er in en er onder leven. Wie
de geschiedenis van de laatste veertig jaren ge
volgd heeft, moet nu tot zijn verbazing, misschien
beter gezegd tot zijn beschaming, constateren dat
deze kerken niet zijn tenonder gegaan.
Sinds 1961 kennen we de beweging die het meest
bekend is ondier de naam „Praagse Christelijke
Vredesconferentie", waaraan een 700 mensen uit
landen vóór en achter het IJzeren Gordijn hebben
deelgenomen. Voor ons land heeft prof. dr. A. J.
Rasker uit Leiden zitting in het werkcomité dat de
conferentie heeft voortbereid en dat voortdurend
bezig is met de centrale vragen hoe vanuit de
opdracht die Christus in de Evangeliën gegeven
heeft, de problemen van onze tijd, die zozeer door
de tegenstelling tussen Oost en West worden ge
markeerd" moeten worden verstaan. Of „heeft de
politiek al zulk een invloed op ons christen-zijn
uitgeoefend, dat ons christen-zijn geen betekenis
meer heeft voor de politiek"? We mogen ons niet
blijven opsluiten „binnen een bepaalde politieke
constellatie of sociaal economische structuur" alsof
deze de enig juiste was. Moet de kerk de vragen
van onze aardse werkelijkheid niet durven op
nemen Ze heeft er toch mee te maken en ze is er
aan verbonden.
ferentie is de hoogleraar in die stad
Hromadka. Hij is predikant bij de Evangelische
Kerk der Tsjechische Broeders geweest voordat hrj
hoogleraar werd in de dogmatiek. Hij tracht een
positieve houding tussen kerk en staat in zyn land
te bevorderen. Hij is lid geweest van het Centrale
Comité van de Wereldraad der Kerken en juist
daarom lanceerde de I.C.C.C. menige aanval op de
Oecumene, die beschuldigd werd van crypo-com
munisme. Deze Hromadka is een van de belang
wekkendste kerkelijke figuren van onze tijd. Da
een figuur als deze hoogleraar uit Bohemen komt
is niet toevallig. De kerk waar hij predikant is ge
weest, heeft een merkwaardige geschiedenis. Z<
dateert al vanaf 1467, dus van voor de Kerkher
vorming. Ze sloot zich later bij de Kerkhervorming
aan, maar bleef toch eigen kenmerken houder,
door de soberheid in wijze van leven en in de ere
dienst en ook door een strenge tucht. Toen reeds
kenden deze Boheemse of Moravische Broeders een
zeker communisme. Een gedeelte van hun nako
melingen kennen we beter als de Hernhutters. Het
is dus waarlijk niet toevallig dat uit deze kerk een
figuur als Hromadka is voortgekomen.
Dat men er in de kerken steeds meer mee bezig is
om een eigen houding te bepalen tussen de poli
tieke tegenstellingen die de wereld beheersen en
die ons doen leven in vrees voor een allesverterende
wereldbrand, is te begrijpen. En eveneens is het te
verstaan dat in tijdschriften en weekbladen men
telkens weer bezig is met de vragen die hier opdoe
men. „In de Waagschaal" had in zijn laatste num
mer een artikel van F. G. de Groot: „Het probleem
van te leren leven met het communisme". Wy in
het Westen, zullen moeten komen tot een ontmoe
ting met het communisme. „We raken het goedkope
gezeur over de tegenstelling communisme-christen-
dom kwyt. Het zwart-wit schema doet het echt
niet meer". Doch dit gaat uiterst langzaam. Wy
hebben onze verhouding tot het communisme te
bepalen met het oog op de verschrikkelijke drei
gingen waaronder de ganse mensheid gedrukt
gaat. „In wezen verarmen wij het Evangelie als
het dienst moet doen in de concurrente problema
tiek tussen Evangelie en maatschappelyke en hu
manistische stromingen". Aldus de heer de Groot.
In het laatste nummer van het r.-k.weekblad
„De Bazuin" stond een artikel van de dominicaan
Karl Derksen: „Spreken met communisten". Het
is geschreven mede na een ontmoeting met „de in
het Westen veelomstreden" prof. Hromadka
„Hromadka behoort tot diegenen gelukkig neemt
hun aantal toe die niet ïyden aan de dikwijls
voorkomende dwang-neurose van het anti-commu-
nisme". De kerk heeft een priesterlijke taak, ook
in een communistisch land". Zy zal zich solidair
moeten weten met allen die gebukt gaan onder
dezelfde last". Zij mag niet vluchten. Hromadka
heeft de schrijver verder duidelijk gemaakt dat
men met communisten kan spreken. Dat is moge
lijk op het vlak van het geloof. Dit eist van de
christen een zeer nauwkeurig zelfonderzoek, want
..de communisten hebben een zeer fyn gevoel voor
echtheid en onechtheid in het geloof". Verder is
met hen te spreken „op het vlak van christelyk
bestaan". „Gedragen we ons in ons bestaan van
edere dag werkelyk christelijk?" „Wij moeten com
munisten laten zien dat hun opvattingen over onze
■godsdienst fout waren". In de derde plaats is er
3en gesprek mogelijk „op het vlak van de geschie-
ienis van het menseiyk denken". Bij communisten
/eranderen de gedachten over de mens. „Men komt
namelyk tot de ontdekking dat er in ieder mensen-
'even noodzakelyk iets heiligs moet zyn". Deze
dominicaan is nog al onder de indruk gekomen van
Hromadka, die hem ten slotte verzekerde „dat de
gelovigen van Tsjecho-Slowaky'e vurig bidden, dat
de Westerse christenen niet onder mogen gaan in
hun materialisme".
H.
Tot planetarium is bestemd de in
1961 gesloten orthodoxe kathedraal
van Riga. De kathedraal is van zijn
gouden kruis ontdaan en het gebouw
zal veranderd worden in een weten
schappelijk centrum. Er komt een
filmzaal, die evenals het planetarium
290 zitplaatsen krijgt. Verder een
leeszaal, een buffet en een laborato
rium. Sinds 1961 is ook de kerk van
de baptisten in Riga gesloten. Daarin
is nu een televisiestation gevestigd.
De rooms-katholieke dom van Riga
doet 's winters dienst als concertge
bouw en 's zomers als tentoonstel
lingsruimte.
Een oecumenisch jongerencontact
Zuid-Holland is onlangs opgericht.
Het O.J-C. wil een contact c.q.
samenwerkingsorgaan zijn tussen de
plaatselijke oecumenische jeugdraden
en interkerkelyke jeugdgroeperingen,
een „oefenplaats in getuigenis en
dienst op weg naar de eenheid". De
oecumenische jeugdraad Rotterdam
heeft instemming betuigd met het
nieuwe orgaan, waarin vooral sa
menwerken jongeren uit Den Haag,
Lekkerkerk, Schiedam en Vlaardin-
Het Zweedse toeristenblad wekt de
toeristen op vooral de. talrijke oude
Zweedse dorpskerkjes te bezichtigen,
waar veelal fraaie middeleeuwse
muurschilderingen te vinden zyn be
nevens andere uitingen van kerke
lijke kunst. Het blad heeft aan de
Zweedse aartsbisschop Dr. Hultgren
gevraagd of toeristen welkom zyn in
ae kerken. „Zyn weetgierige toeristen,
die door de kerken lopen, een profa
natie voor het huis van God, doordat
zy daar alleen maar als toeristen ko
men, of zou juist de kerkelijke kunst
de toeschouwer tot nadenken stem
men?" werd gevraagd. De aartsbis
schop antwoordde, dat iedereen wel
kom is in de kerken van Zweden,
hetzij hij alleen de bezienswaardighe
den in ogenschouw komt nemen, het-
zy hy deel wenst te nemen aan de
godsdienstoefening. Christelyke sym
bolen, bybelse afbeeldingen en ker
kelijke architectuur zijn iets „funda
menteels", d.w.z„ aldus onderstreepte
de bisschop, dat zij een boodschap
te verkondigen hebben; en deze func
tie is niet gebonden aan de momenten
waarop de godsdienstoefeningen of
kerkeiyke plechtigheden plaatsvinden.
In de zomer zullen voorts talrijke
Zweedse kerken voorzien worden van
z.g. „draadloze toeristengidsen",
waarby de toeristen zich kunnen
voorzien van koptelefoon en tydens
hun rondgang door de kerk worden
voorgelicht.
Advertentie)
Zonder kramp, op natuurlijke wijze
heipt Sennocol u van deze hinder
lijke darmstoornis af. Sennocol is
een nieuw natuurproduct, vervaar
digd uit gestandaardiseerdextract
van Sennapeulen. Sennocol geeft u
opnieuw een natuurlijke stofwisse
ling, een gezonde darmfunctie die
uw werklust, energie en humeur
gunstig beïnvloedt. Sennocol is
goed, ook voor bejaarden, mensen
met gevoelige ingewanden en in
hardnekkige gevallen. Sennocol
werkt ongewenste gewoóntevor-
ming niet in de hand.
dragees herstellen uw /f\
natuurlijke stofwisseling OLD
