HERDENKINGSBIJEENKOMSTEN VAN REGERING EN PARLEMENT EEN MOEDER VOOR HET GEHELE NEDERLANDSE VOLK Rede van premier en van kamervoorzitters Toespraak premier Polygoon werkt aan een film Spakenburgs petekind zond direct telegram „Groot was zij in voor- en tegenspoed" BUITENLANDSE PERS OVER DE PRINSES Deze week nog in 125 theaters Ook droefheid in Noorwegen Sedert 1916 het contact bewaard GESPREK MET 18 STUDENTEN DONDERDAG 29 NOVEMBER 1962 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT 1 Overal in ons land en daarbuiten is uiting gegeven van gevoelens van rouw om het overlijden van prinses Wilhelmina. In de Tweede Kamer van de Staten Generaal hebben de voorzitter dr. Kortenhorst en de minister-president prof. De Quay het woord gevoerd op een herden kingsbijeenkomst. Alle ministers en staatssecretarissen van het koninkrijkskabinet waren in de vergaderzaal aanwezig. Voorzitter Kortenhorst noemde de prinses een tedere Iandsmoeder die treurde met de treurenden en blij was met de blijden. Haar naam zal tot in lengte van tijden voor ons volk een gezegende herinnering blijven. Prof. De Quay zei dat prinses Wilhelmina de wezenlijke betekenis van het koningschap tot werkelijkheid heeft gemaakt. Zij is het bindend element geweest in ons volksleven. Vanmiddag komt de Tweede Kamer weer bij een om een adres van rouwbeklag vast te stellen. Daarvoor is een commissie ingesteld waarin zitting hebben de leiders van de acht frac ties en de Kamervoorzitters. De verdere werkzaamheden van de Tweede Kamer zijn opgeschort tot na de begrafenis van prinses Wil helmina. De Eerste Kamer herdacht gistermor gen prinses Wilhelmina. De vergadering, die aanvankelijk om half elf zou beginnen, werd eerst om elf uur geopend. De voorzitter van de Eer ste Kamer, mr. J. A. Jonkman, hield een gevoelvolle rede. die door de i wezigen staande werd aangehoord. „Groot uias zij" Mr. Jonkman wees erop, dat de over leden prinses 58 jaar lang koningin Wil helmina is geweest, waarvan de eerste acht jaar met koningin Emma als re gentes. In haar proclamatie bij haar ambtsaanvaarding in 1898 had koningin Wilhelmina als haar levensdoel gesteld het voorbeeld van haar moeder na te volgen. Hieraan heeft koningin Wilhel mina ten volle beantwoord. Het Neder landse volk ziet in zijn herinnering ningin Wilhelmina in al haar grooth Groot was zij in voor- en tegenspoed, in tijden van vrede en oorlog, bij haar voorgaan in het verzet, maar ook bij haar oproep tot medewerking aan de wederopbouw. Mr. Jonkman noemde de overleden prinses naar een woord van Van Vollenhoven een „schatkamer van nationale kracht" De Raad van State is gistermiddag in een besloten vergadering bijeen geweest voor een herdenking van prinses Wil helmina. De vice-president, de minister van staat dr. Beel, hield een toespraak. In het nationale radioprogramma wer den ook woorden van gedenken ge sproken door de aartsbisschop van Utrecht, mgr. Alfrink, en door de deken van het corps diplomatique in Den Haag, F. X. baron van der Straten Willet. Telegrammen De Katholieke Volksparty en het Nederlands Verbond van Vakvereni gingen hebben de koningin telegram men van rouwbeklag gezonden. Koningin Elisabeth van Engeland heeft een boodschap gestuurd waarin zy haar deelneming betuigt met het overlijden van prinses Wilhelmina. Zij vermeldt daarin de moed en de standvastigheid van de prinses tydens de tweede we reldoorlog. In Londen is meegedeeld dat de Britse vorstin by de begrafenis van prinses Wilhelmina vertegenwoordigd zal zyn door de gravin van Athlone. Koning Gustav Adolf van Zweden en koningin Louise hebben ook een condo- leancetelegram gestuurd. Ook zy zullen zich bij de begrafenis laten vertegen woordigen. Het Deense hof heeft rouw aangenomen tot en met 4 december. Rouw in de West In Suriname en de Nederlandse An tillen hangen de vlaggen op de over heidsgebouwen en veel particuliere kantoren halfstok. Verscheidene win keliers zijn van plan rouwctalagcs in te richten. Het nieuws van het overiyden van prinses Wilhelmina werd op de Ne- derlandsc Antillen gistermorgen be- De drie Brusselse avondbladen hebben gisteren grote anndacht besteed aan het overiyden van prinses Wilhelmi na. Zowel het Nederlandse „Laatste Nieuws" als de franstalige bladen „Le Soir" en „La dernière heure" bevatten tal van foto's uit het leven van de vorstin en uitvoerige levens- beschry vingen. „Het Laatste Nieuws" had een kop over de gehele voorpagina: „Prinses Wil helmina heengegaan in haar slaan". Naast een foto, waarop koningin Wil helmina in gezelschap van koning Leopold is afgebeeld tydens een be zoek aan een tentoonstelling in Luik in 1939, schryft het blad onder meer: ..Haar gezag was het gevolg van de kordaatheid van haar optreden en van de eerbied, die zy afdwong, ook van vreemde mogendheden". Kruger „Een voorbeeld daarvan was haar be slissing om met de kruiser „Gelder land" president Kruger van Zuid- Afrika af te halen tydens de oorlog tussen de boeren en de Britten. Dit voorbeeld staat niet alleen. Tegen over ons land heeft koningin Wilhel mina zich steeds voorkomend gedra gen ook al was zy einde 1918 ver plicht j^aal en perk te stellen aan de bevlieging van enkele Belgen en een paar Maastrichtenaren, die Zeeland en Nederlands Limburg wilden annexeren". Het bericht dal prinses Wilhelmina was overleden was voorpugina-nieuws voor de Londense avondbladen. Bei de brachten z.y bet nieuws, gecom bineerd met foto's van «Ie. prinses, op de voorpagina's van hun eerste editie». In zowel de „Evening News" als de ..Evening Standard" werd aandacht besteed aan het feit dat de prinses in de jaren veertig als vorsteiykc banneling in Engeland had gewoond. kendgemaakt in een extra radio uitzending. Daarna werden de auto riteiten officieel op de hoogte ge steld. Premier Jonkheer en gouverneur Debrot hebben koningin Juliana telegrafisch hun leedwezen betuigd. Het overlijden van prinses Wilhelmina zeggen zij, is ook voor de Nederlandse Antillen een groot verlies. De voorzitters van de Belgische Kamer van Volksvertegenwoordigers en van de Senaat hebben gistermiddag een rede gehouden ter nagedachtenis van prinses Vilhelmina. De voorzitter van de Se naat, de heer Struier, herinnerde eraan dat zij samen met koning Leopold aan de vooravond van de wereldoorlog heeft geprobeerd het dreigende conflict af te wenden. De kamervoorzitter, de heer Van Abbe, herinnerde in zijn toespraak lalf- o.m. aan de ontvangst die de tijdens de eerste wereldoorlog 13 uc- reid. De Belgische radio heeft gister middag grote aandacht besteed aan het overiyden van prinses Wilhelmina. Ook in België De Nederlandse afdeling van de B.R.T. zond een rede uit die minister president De Quay gistermorgen heeft uitgesproken. Ook op de Europese school in Brussel is prinses Wilhel mina herdacht. Het onderwijs aan de Nederlandse leerlingen werd aan omstandigheden aangepast. De minister van defensie heeft een d. order uitgegeven waarin hij het mili taire en burgerpersoneel in kennis brengt van het overlijden van prinses Wilhelmina. De regering zal geen aan bevelingen doen aan burgemeesters over het afgelasten van openbare bij eenkomsten en vermakelykheden. 7~ beslissing daarover wordt in elke meente overgelaten aan de burgemees ter. In Amsterdam bepaalde de burgemees ter dat gisteravond geen openbare ver makelijkheden mochten plaatsvinden. Een soortgelyke maatregel trof de bur gemeester van Den Haag. In Rotter dam werden geen byzondere maatrege len genomen ten aanzien van openbare vermakelykheden. Wel zijn in Rotter dam maatregelen te vernachten voor de dag van de begrafenis. Het hoofdbestuur van de Nederlandse Bioscoopbond adviseerde de leden tele grafisch in verband met het overiyden van prinses Wilhelmina de bioscoop theaters te sluiten. Het bestuur van Horecaf heeft de leden gevraagd in het café- en restaurantbedryf tot nader or der af te zien van vermakelykheden. Het verzocht de buitenverlichting zoals neon en lichtbakken te doven. De minister-president, dr. J. E. de Nederlandse radio in een rede o.m. Luisteraars, In dit uur van nationale rouw richt ik mij namens u allen tot onze koningin en haar gezin om te zeggen hoe innig wij medeleven met het verlies van prinses Wil helmina, die vele jaren onze ko ningin was. Op een ogenblik als dit gevoelen wij hoe woorden tekort schieten. Wij hebben er eigeniyk behoefte aan stil te zijn, niet te spreken, doch enkele ogenblikken te leven in de herinnering aan een grote vrouw, die van ons is heengegaan. Het is naar mfln mening een ze gen voor ons koninkrijk geweest, dat in dc onrustige periode van de eerste helft van deze eeuw ko ningin Wilhelmina als constitu tioneel vorstin heeft geregeerd. Ik ben er van overtuigd, dat haar wysheid en vooral haar juiste in zicht in taak en plicht van een constitutioneel vorstin hebben be werkt, dat ons vorstenhuis tot op deze dag geliefd en geëerd is in het gehele koninkrijk. In de tweede wereldoorlog bleef zij staan als een rots in de bran ding, een bezielend symbool van onze vrijheid. Zy was de hoedster van een grote schat van hoge geestelyke waar den: vrijheid, gerechtigheid, naas tenliefde en eerbied voor de waar de en waardigheid van de mens. Deze waarden waren voor haar de inzet van de stryd en van het ver zet. Zy kregen nog diepere bete kenis door naar Godsvertrouwen, Quay, heeft gisterochtend voor de gezegd: dat haar ook droeg in de jaren van beproeving, toen het vader land door de vijand was over spoeld en de stryd voor de vry- heid schier hopeloos scheen. Men heeft wel eens gezegd: Ons volk heeft koningin Wilhelmina nooit aarzelend or zwak of ver slagen gezien. Ongetwijfeld was het geheim hiervan de wyze waar op zij Gods leiding aanvaardde in haar eigen leven en in het leven van haar volk. Op haar hoge post stond zij eenzaam, maar niet al leen. Wij zijn dankbaar, dat de prinses nog zovele jaren in ons midden is geweest, tot op hoge leeftüd krachtig en helder van geest, vol belangstelling voor ons volk en zijn problemen en belangen, ook die van dc jeugd. Vele malen Haar belangstelling voor interna tionale en nationale problemen bleef onverzwakt. Toch hield zij zich in deze jaren steeds op de achtergrond. Nog eenmaal treedt zy thans op ce voorgrond. By dit afscheid is zy weer wat zy voor velen van ons zo lang geweest is: koningin Wil helmina. Als er één beeld van koningin Wilhelmina in ons geheugen ge grift staat, dan is het wel het beeld van de moeder des vader lands. Onze „moeder des vaderlands" ruste in vrede. In Cinecentrum in Hilversum is de afgelopen nacht doorgewerkt om vandaag in 125 van de ongeveer 500 Nederlandse bioscopen een herdenkingsfilm over prinses Wil helmina te kunnen vertonen. Het speciale journaal zal zeseneenhalf minuut duren. Het is samengesteld door A. Koolhaas uit archiefopnamen. Ook zijn in de loop van woensdag nog opna men gemaakt bij paleis Het Loo. De 125 bioscopen die het filmpje ver tonen, zijn de zogenaamde eerste week theaters. Dat zijn de bioscopen die ook het actuele nieuws-program van Poly goon Profilti vertonen. De andere bio scopen, die op het Polygoon Profilti journaal zyn geabonneerd, vertonen de film in de tweede of derde week. Twee copieën van de film worden vrij dag naar de Verenigde Staten gevlogen om aldaar voor de grote televisienet werken te worden vertoond, het mate riaal zal ook worden gebruikt in jour naals die onder de Amerikaanse scholen circuleren. Later in de week gaat het herdenkingsjournaal ook naar de acht tien landen, waarmee Polygoon Profilti journaalnieuws uitwisselt. Daarby zyn vrywel alle landen achter het IJzeren Gordyn, verder de West- europese landen, enkele landen in Zuid- Amerika, in Noord-Afrika Marokko en in Azië o.a. India en Israël. De kleuren- reportage van het bezoek van prinses Beatrix aan Thailand zal normaal in de Nederlandse bioscopen komen. Ook deze film moest gisternacht nog worden af gewerkt. Naar aanleiding van het overlijden van prinses Wilhelmina heeft het personeel van de domeinen te Apeldoorn vrij gekregen. Op de foto de arbeiders bij het verlaten van het terrein van het paleis Het Loo- Deze foto van prinses Wilhelmina toen nog koningin werd ge nomen te Vlissingen tijdens baar tocht na haar terugkeer in 1944. Het nieuws van het overiyden van prin ses Wilhelmina is in Noorwegen met droefheid ontvangen omdat zij er werd beschouwd als een grote vriendin van Noorwegen. Zy heeft er vaak een va kantie doorgebracht, meestal incognito a slechts vergezeld van een secretaris i gezelschapsdames. De directeur van de Noorse V.V.V., G. B. Lampe, herinnert zich dat de konin gin eens het Park Hotel in Aandalsnes, ten zuiden van Trondheim had afge huurd en er met haar gemaal prins Hendrik en haar dochter Juliana, de tegenwoordige koningin, vertoefde. Het koninkiyk gezin bleef er veertien dagen. Koningin Wilhelmina bracht de tijd door met schilderen en wandelen in de ber gen, terwijl zij ervan genoot te worden behandeld als een gewoon menselijk we zen instede van een koninkiyke per soon, vertelde Lampe, die zich ook nog herinnerde dat Wilhelmina eens met een stoomvrachtschip langs de kust voer om land en volk van Noorwegen beter te leren kennen. Alle avondbladen van Oslo brachten het nieuws van het overiyden op hun voor pagina's. Wilhelmina Korlaar-Vedder Zodra zij het droeve nieuws door de radio hoorde heeft de 46-jarige mevrouw Wilhelmina Aartje Korl aar-Vedder, het Spakenburgse pe tekind van de overleden prinses Wilhelmina, een condoleantie-tele- gram aan de koninklijke familie gestuurd. Aartje Vedder werd op 14 januari 1916 tydens de watervloed in de Zuiderzee, die ook haar geboortedorp trof, geboren. Enkele dagen later kwam de toenmalige koningin Wilhelmina in het dorp en vroeg of er mensen in nood waren. De dominee vertelde van het gezin Vedder, dat alles had verloren maar waar een meisje was geboren. „Dan is dat mijn petekind" heeft de koningin toen gezegd en sindsdien is Aartje Vedder, die als nog als eerste voornaam Wilhelmina kreeg, elk jaar door de vorstin met ge schenken bedacht. „In 1956 is de prin ses voor het laatst zelf bij mij geweest, daarna kwam er altyd een hofdame", mis" en ïk hield er dan ook rekening mee met het schoonmaken van myn huisje. Want de prinses hield ervan, dat alles helder was. Als zy binnenkwam klonk het meermalen „wat ziet het er hier toch keurig uit". Mevrouw Korlaar is er van over tuigd, dat de relatie tot de koninkiy ke familie van grote invloed is ge weest op het gezin van haar ouders en het hare. „Niet dat wij er ooit direct, door protectie of iets derge- lyks, van hebben geprofiteerd. Maar prinses Wilhelmina liet zich op de hoogte stellen van de gang van za ken en dat was voor ons een stimu lans. Zy had altyd grote belangstelling voor de vorderingen van de kinderen op school, ook de myne, en bij byzondere gebeurtenissen in de gezinnen kwam er altyd tenminste een telegram. Ook by ziekte toonde de prinses haar medeleven. „Haar belangstelling was echt gemeend". Flink Mevrouw Korlaar, ons ontvangend in haar propere zitkamer in een van de nieuwe wyken van Spakenburg, heeft groot ontzag voor de ontslapene: „Zy hield niet van luieren. Zij was zelf een flinke". In de woning herinneren vele zaken aan de band tussen deze eenvou dige vrouw en het vorstenhuis. De bijbel is een geschenk van koningin Wilhel mina, die ook enkele jaren geleden haar petekind niet vergat toen de eerste exemplaren van „Eenzaam maar niet alleen" van de persen kwamen. En dan zyn er nog gebruiksvoorwerpen, ge schenken bij bijzondere gebeurtenissen, zoals een theewagen met servies, die het echtpaar Korlaar ter gelegenheid van hun huwelijk in 1939 van de vorstin kreeg. Oet bericht, van het overlijden van prinses Wilhelmina heeft een schok van diepe ontroering door het Neder landse volk doen gaan. Wij gevoelen allen: hier is een vorstin van zeer bij zondere allure van ons heengegaan. Bij het horen van het bericht vermenigvul digen zich daarom onze gedachten. En kele van deze gedachten wil ik hier neerschrijven. Zij betreffen in grote dankbaarheid zowel de wijze waarop prinses Wilhelmina het regeringsbeleid heeft gevoerd als haar persoon. Toen prinses Wilhelmina in 1898 koningin werd, was de monarchie in Europa de alge meen voorkomende staatsvorm. Een republiek was een uitzondering. Frankrijk was daarvan het meest bekende voorbeeld. Wat is die verhouding in de jaren 1898-1948 volkomen veranderd Er is een periode ge weest dat men zeide dat dc kronen over de straat rolden. Tal van landen hebben de mo narchie losgelaten. Maar in Nederland werd daarover niet gedacht. Wij hebben gelukkig zelfs nooit een koningskwestie gehad als in België. Welnu, dat alles is in niet geringe mate te danken aan het wijs beleid van ko ningin Wilhelmina. Zij heeft de monarchie in Nederland dieper wortel doen schieten. De democratie uitgegroeid Nog een ander belangrijk staatkundig feit kenmerkt do regeringsperiode van ko ningin Wilhelmina. In 1898 was Nederlund reeds een constitutio nele democratie geworden. Deze staatsvorm kwam overeen met het. gevoelen van het Ne derlandse volk. Mot grote nauwgezetheid heeft koningin Wilhelmina deze staatsvorm steeds geëerbiedigd. Het is dan ook geen wonder dat de dicta toriale systemen ln ons land geen enkele kans maakten. Terwijl het fascisme zich van het zuiden van Europa moester maakte, bleven de fascisten In ons land een onbetekenend groep je, dat met een schouderophalen werd voorbij gegaan. Een Mussolini heeft by ons nooit enige kans gehad. Een vleugje van nationaal- socialisme vertoonde zich in ons land in dc ellendige crisisjaren van 1930 en volgende. Maar toen de economische toestand verbeter de. liep dc beweging snel terug. En in dc jaren der bezetting heeft het nationaal-socia- lisme zich zo gehaat gemaakt, dat iedere Nederlander slechts met afschuw aan dit stel sel kan denken. Het communisme, dat zich van Oost-Europa meester maakte en in landen als Italië cn Frankryk nog steeds een grote invloed uitoefent, heeft In Nederland al even min wortel kunnen schieten. De communis tische partij, die na dc wereldoorlog nogal enige aanhang had, is sedertdien steeds verder ineengeschrompeld. Zo heeft de democratie in Nederland de Europese stormen van fascisme, nationaal-soclalisme en communisme glansryk doorstaan. Dit mede door de wyze waarop koningin Wilhelmina haar constitutionele taak opvatte. Het gehele volk achter haar Kenmerkend voor de regeringsperiode van koningin Wilhelmina is, dat zy in de loop der jaren steeds meer werd gedragen door de warme sympathie van het gehele Nederlandse volk. Maar wat dat betreft heeft het Neder landse volk het koningin Wilhelmina bepaald niet gemakkelyk gemaakt. In protesfants-christelijke kring werd gaarne gesproken over het drievoudig snoer: God, Nederland en Oranje. Zeer ten onrechte werd daardoor de indruk gevestigd alsof de pro- testants-christelyke groepering een byzondere claim had op de liefde van Oranje. Dat nu wenste koningin Wilhelmina juist helemaal niet. Zij wilde immers voor het gehéle Neder landse volk zy'n. Gedurende het eerste deel van de regeringsperiode van koningin Wilhel mina bevonden de socialisten zich in het anti- monarchale kamp. Dit is zeker mede te wyten aan de onsympathieke houding van het ove rige deel van het Nederlandse volk. Oranje feesten werden dikwijls gebruikt om zijn af keer van het socialisme te luchten. Het liedje: „Weg met de socialen, leve de Willenden" da verde dan door de lucht. Op deze wyze is ondanks haar houding tussen de koningin en dc socialisten een kloof ontstaan, welke later gelukkig geheel is overbrugd. Merkwaardig dat er ook denkers in liberale kring waren, die de positie van de Kroon in ons land geheel verkeerd hebben beoordeeld. Zo werd gezegd, dat het parlementaire stelsel dc Kroon zou maken „tot een klokopwinden van 't staatsuurwerk, dat buiten hem om vóór- of achterloopt". Een andere uitlating maakte do Kroon tot „het vijfde rad aan de wagen der uitvoerende macht". Opmerkingen als deze klinken alleen maar belacheiyk wan neer men denkt aan de leidende positie, die koningin Wilhelmina in de oorlogsjaren in Londen heeft ingenomen. Vooral haar houding in die tyd heeft haar gemaakt tot de grote nationale figuur, waarvoor wy allen diepe eerbied en warme liefde koesteren. In Londen D' LA ai koningin in Londen 1 Dat is een heel apart hoofdstuk. Doordat Ik in mei 1940 deel uitmaakte van het kabinet, dat naar Lon den moest uitwijken, heb ik persoonlyk van uaby kunnen meemaken wat zy daar voor ons land heeft betekend. Het was al dadelijk een bewijs van vooruit ziend beleid dat koningin Wilhelmina tijdig Nederland verliet om te voorkomen dat zij in handen der Duitsers zou vallen. Later is wel heel duideiyk gebleken hoe het gehele Duitse plan erop was gericht om de koningin zo spoedig mogelyk gevangen te nemen. Het Ne derlandse volk heeft het uitwijken van de ko ningin destyds aanvankelyk maar heel slecht begrepen. Maar het was geen vlucht. Het was een moedige daad. Haar doel was immers alleen om de strijd tegen de misdadige over weldiger op een andere plaats met kracht voort te zetten. Waar kon dit beter gebeuren dan in Engeland, het centrum van de oorlogs voering Zy heeft daarbij het Nederlandse volk geen ogenblik vergeten. Door haar ko ninkiyke radio-redevoeringen heeft zy iedere Nederlander in zyn nood bemoedigd en ver warmd. Koningin Wilhelmina bekleedde in Londen een positie van groot gezag. Persobnlyk hield zy zich intens bezig met de talloze moeilijke pro blemen, die zich iedere dag voordeden. En zy gaf daarin leiding. De eenvoudige wyze waar op zij in Londen woonde en zich daar bewoog, bezorgde haar al spoedig de sympathie van het gehele Engelse volk. Voor ons als minis ters toonde zy ook haar warme mensclykheid. Levendig herinner ik mij nog de kerstviering die zij in 1940 voor ons als ministers organi seerde en zelf geheel leidde. Wij kregen allen als herinnering een klein geschenk mede. Weer prinses Reeds in Londen bleek duidelyk dat koningin Wilhelmina ervan overtuigd was, dat na de wereldoorlog op velerlei terrein een periode van algehele vernieuwing zou intreden. Hot betekent alweer haar groot karakter dat zij op 68-jarige leeftijd meende deze taak nu verder aan haar dochter prinses Juliana te moeten overlaten. De geschiedenis kent al te veel vorsten, die zelfs op zeer hoge leeftijd geen afstand van de troon konden doen. Niet aldus koningin Wilhelmina. Toen haar besluit om af te treden eenmaal was genomen, heeft zy ten volle haar nieuwe positie aanvaard. Vandaar dat zy niet langer „koningin", maar „prinses" wilde heten. Een tekenend gebaar Teruggetrokken in de rust op Het Loo heeft zy toch haar innig contact met het Neder landse volk weten te behouden. Haar levens bericht „Eenzaam, maar niet alleen" is het kostbare geschenk, dat zy van daaruit aan het Nederlandse volk heeft gegeven. Het is volkomen begrijpelijk dat dit boek niet alleen in ons land, maar ook in het buitenland een enorme aandacht heeft gekregen. Hier was een vorstin aan het woord, die als mens haar volk deelgenoot maakt van haar intieme leven. En dan zien wy hoezeer zij zich, omringd door de hofetiquette, opgesloten gevoelt als in „een kooi". Indrukwekkend is het te lezen hoe zij zich daaruit losmaakte en groeide tot de krachtige zelfstandige per soonlijkheid die zy later is geworden. De schrijver van het nevenstaande Ln memoriam, mr. dr. A. A. van Rhyn is thans lid van de Raad van State. Zijne Excellentie Van Rhyn maakte als minis ter van landbouw en visserij deel uit van het tweede ministerie De Geer te Londen, daarna, als beheerder van de zelfde portefeuille van het eerste mi- nisterie-Gerbrandy, van 3 september 1940 tot 1 mei 1941. Na de oorlog was hy staatssecretaris in drie ministeries- Drees, sinds 1 oktober 1960 is liy lid van de Raad van State. In de Londense regeringsperiode heeft hij de overleden vorstin van zeer nabij meegemaakt en met haar samengewerkt. Na zijn mi nisterschap te Londen werd hy onder meer voorzitter van de bijzondere alge mene rekenkamer en bekleedde hy ver schillende overheidsfuncties. Haar geloofsgetuigenis van haar persooniykheid ver meerderde de kracht van haar godsdien stig geloof. De persoon van Jezus Christus werd voor haar steeds meer het middelpunt. Zoals zy het in „Eenzaam, maar niet alleen" zelf zegt „Alle mensen brengen tot Christus, van alle volkeren en rassen, zoals Christus dit bedoelt en de zynen bevolen heeft. Niet volgens een of ander patroon door mensen bedacht, doch een zuiver uitvoeren van Zijn opdracht. Hier gaat het om de opwekking tot levend geloof, waardoor een wezeniyke en per- soonlyke binding met Christus kan ont staan". Maar niet alleen in haar levensbeschryving „Eenzaam, maar niet alleen", ook in haar boodschappen vanuit Het Loo gezonden, ging zij door te getuigen wat het geloof voor haar leven heeft betekend. Zo zegt zij in 1961 aan het slot van haar beschouwing over de 23e Psalm, de Heer is myn herder: „Het ware geloof spoedt voorwaarts, de onbekende toekomst in; het spoedt de we reld in met de blijde boodschap van Gods Liefde voor ons, door Christus' offer aan het kruis geopenbaard. Het ware geloof kan niet zwijgen; iets in de mens, sterker dan hyzelf, dringt hem te spreken door zyn leven en woord". Hiermede is zy voor ons allen een voorbeeld. Want geloven en getuigen behoren by elkaar. Zo blijft prinses Wilhelmina by ons volk voortleven als een koninkiyke figuur, wys in haar beleid, warm door haar menselijkheid en sterk door haar innig christelyk geloof. Wy allen danken haar daarvoor uit het diepst van ons hart. Mr. dr. A. A. van Rhyn. Grote invloed Nooit in paleis Merkwaardig genoeg is mevrouw Korl aar zelf nooit in het paleis geweest. Wel haar man, die nog geregeld vis bezorgt op paleis Soestdijk, en haar oudste doch ter Jannie, die tot haar trouwen in de huishouding van koningin Juliana en prins Bernhard heeft gewerkt. (Van een onzer verslaggevers) Op 18 september, prinsjesdag, heeft een groepje Groninger studenten op Het Loo anderhalf uur indringend met prinses Wil helmina gesproken over de wij ze van oecumenisch ontmoeten, die in Groningen wordt geprak- tizeerd. De prinses toonde zich uitermate geïnteresseerd, zo bleek uit haar vragen en opmer kingen. De zeven studenten en de beide predi kanten, die mede aanwezig waren, behouden thans na het overlijden van de prinses de herinnering aan dit gesprek als een kostbare en blyvend- ontroerende gedachtenis. Dit vertelde ons desgevraagd studen tenpastor M. A. Krop te Groningen naar aanleiding van mededelingen van de heer Th. Booy, particulier secretaris van de prinses. Volgens deze bron is haar gezondheidstoe stand eerst zeer kort geleden aan leiding tot ongerustheid gaan geven. De indruk, dat zij al maandenlang ernstig ziek zou zijn geweest, weer spreekt de particulier secretaris met klem. Het onderhoud met de studenten kwam op initiatief van de prinses tot stand. Ds. Krop verklaarde, dat zy vanaf het begin interesse heeft gehad in het oecumenisch avondmaal, zoals dat te Groningen wordt gevierd. Men heeft in de Martinistad een vorm van intercommunie en intercelebratie gevonden, die waarschynlyk nog uniek in Nederland is. In september 1961 vond dit avondmaal voor het eerst plaats. Het initiatief werd geboren binnen de oecumenische samenwerking van de Groninger studenten, die overigens sterk aan de gemeenten is gebonden. De kerkeraden van de Nederlands Hervormde, Doopsgezinde, Gerefor meerde, Lutherse en Remonstrantse Gemeenten nodigden tot deelneming allen uit, die in hun eigen kerk tot het avondmaal waren toegelaten. Anderhalf uur duurde op Het Loo het gesprek, waarbij in hoofdzaak de jongeren aan het woord waren. Zy vertelden van hun manier van oecu menisch ontmoeten. De prinses on derbrak ben af en toe met vragen en opmerkingen, uit welke bleek dat zU zich uitgebreid had georiënteerd. Haar gefundeerde en liefdevolle inte resse schiep een sfeer van grote ver bondenheid, die zo besloot ds. Krop op de deelnemers aan het gesprek diepe indruk heeft gemaakt.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1962 | | pagina 7