MARIJNEN
'498:
STIJGING GRONDPRIJZEN
IBarunen
Karel I
behoeft niet te verontrusten"
lerman
KLANKBORD
„Chamberlain onderhield geheim
contact met de Italianen"
n
GEMEENTEN BEHOREN TEGEN
PRODUKTIEPRIIS TE VERKOPEN
VOORSCHOT VAN 1000 VOOR
ELK DER GEMENGDE BEDRIJVEN
Kindermoord in Luik
mmmmm
LOVELY f3.30
Eden trad af om
meningsverschil
over houding
tegenover dictators
ENGELAND IN
JANUAR11964
LID E.E.G.?
Erepenning voor
regisseur Ton Lutz
DINSDAG 20 NOVEMEER 1962
PROV IN C1 ALE ZEEUWSE COURANT
RAPPORT VAN MINISTER VAN AARTSEN:
(Van onze Haagse redactie).
De stijging van de grondprijzen sedert de tweede wereldoorlog
behoeft niet te verontrusten. De voornaamste oorzaken van de
prijsstijging zijn namelijk sociaal-economisch volkomen verant
woord. Een door de minister van volkshuisvesting en bouwnij
verheid op 17 mei 1961 ingestelde „commissie grondkosten"
komt in haar dezer dagen verschenen rapport tot deze conclusie.
Van de totale bouwkosten van een woning maken de grondkosten
een niet onaanzienlijk deel uit. Wil men de bouwkosten verlagen,
dan zal niet alleen aandacht geschonken moeten worden aan de
prijzen van de materialen en aan de lonen, maar ook aan de kos
ten van de grond.
Minister Van Aartsen gaf dan ook de
commissie, die onder voorzitterschap
staat van mr. C. Th. E. Graaf van Lyn-
den van Sandenburg, commissaris der
koningin in de provincie Utrecht, de
volgende opdracht mee:
Een overzicht samen te stellen van
factoren, die de prijsvorming ten
van de bouwgrond bepalen, na te gaan
welke invloed zij op die prijsvorming
hebben en middelen aan te geven,
vooral ten behoevj van de woningbouw
tot besparing kunnen leiden;
de vraag te beantwoorden, in welke
mate de exploitatie van nieuw verworven
(Advertentie)
"Waterman
..vulpennen
v a. 13,80
yyalerman
ballpoints
v.a.4,95
1
7/
f_
C3
,.kJ waar iedereen druk mee in
de weer is, maar het begrip is
eeuwen oud. Geruime tijd heeft
het „stand" of „standing" gehe
ten. Maar op een of andere wijze
kreeg dat woord een „burgerlij
ke" klank en nu nemen de oer-
burgerlijken dus al-maar „sta
tus" in de mond, een heel grote
mond met plaats voor tientallen
onbegrepen woorden. Complex
is er óók zo een; maar dan altijd
in verband met minderwaardig
heid.
Goed dus status vandaag, om
dat ik zo juist gelezen heb dat de
heer Reay Gedaes, directeur van
Dunlop, in Londen een rede heeft
gehouden voor vierhonderd jonge
zakenmannen, ivuarin hij heeft
uitgeroepenhoedt U voor het
statussymbool; hoedt U voor al
die bekommernis om het tapijt in
de directiekamerde w.c.-sleutel
voor de procuratiehouder, het
aparte koffieserviesje... allemaal
kwasi-waardigheidstckenen, die
de vitaliteit van uw bedrijf en
van U zelf danig in de weg
staan".
Wij weten daar bij ons in Neder
land ook danig weg mee. En het
is in negen van de tien gevallen
alleen maar belachelijk. Ilc ken
een heel groot bedrijf waar de
status van de meneer achter de
schrijftafel kan worden afgeleid
van de vorm van die schrijftafel.
Hoeveel mensen zijn er met, die
op allerlei plezierige dingen moe
ten bekrimpen omdat zij „voor
m'n stand" allerlei hclcmaal-niet-
plezierige dingen „moeten" doen.
In wezen is het een zielige toe
stand dat een of andere heer „van
standing" niet in een gezellig
buurtkroeg je mag komen.' omdat
hij directeur is van een of andere
fipna; dat die zelfde meneer om
lie zelfde reden geen kop koffie
in een cafetaria mag drinken;
geen goedkoop autootje mag be
rijden; niet op een bank langs de
weg mag zitten; alleen maar in
dat éne vervelende hotel vol oude
dames en heren mag logeren; niet
met X. mag omgaan, maar wel
met Y. moet omgaan en zo maar
voort.
Men heeft de briefivisseling gepu
bliceerd tussen de Britse ondermi
nister Galbraith en de spion Vas
sall. Er stond niets in dat belas
tend was voor de heer Galbraith,
maar: het. was toch wel verdacht
dat zo'n hoog persoon op vriend
schappelijke voet verkeerde met
een klein mannetje van zijn de
partement.
Waarom eigenlijk f Kan iemand
mij dit verklaren t Maar dun niet
met het argimxent dat dit. „nu
eenmaal not done is". Voor dit
„argument" geef ik geen cent.
Het is goed dat de Dunlopier
Geddes het eens duidelijk heeft
gezegd. De statusvan een man
hangt niet af van het feit dat zijn
kamer een dikker tapijt heeft dan
die van anderenof dat hij in het
trotse bezit is van een eigen w.c.-
sleutel.
Zoals ik het zie is liet precies an
dersom: de kamer met. het dunne
karpetje en het kleine schrijf
bureau krijgt, status door de man
die erin werkt en het tweede klas
hotel gaat in status omhoog, om
dat een man-van-betekenis er lo
geert.
De meeste status-zoelcers moes
ten eens weten hoe demensen
met werkelijke status over hen
oordelen! ELIAS
grond voor stads- en dorpsuitbreiding
zelf dekkend behoort te zijn of kan zijn;
aan te geven of en zo ja, op welke wijze
uniformiteit kan worden bereikt in de
methode, volgens welke de bouwgrond
prijzen door de gemeentebesturen wor
den berekend en bepaald;
hem te adviseren omtrent maatregelen,
die zouden kunnen bewerkstelligen of
bevorderen, dat eventuele richtlijnen
worden toegepast.
Oorzaken
Als de belangrijkste oorzaken van de
prijsstijging van bouwgrond noemt de
commissie in haar rapport: een optrek
king van de prijzen tot het peil van de
produktiekosten in gemeenten, waar
vroeger, meestal wegens het ontbreken
van een kostprijsberekening grond be
neden de kostprijs werd verkocht; de al
gemene verlaging van de bebouwings-
coëfficient; de stedebouwkundige opzet
an uitbreidingsplannen ook in gemeen
ten, waar in het verleden geen of nau
welijks sprake van een stedebouwkun
dige opzet was en daarmee gepaard
gaande voorzieningen, die daar vroeger
niet of slechts ten dele werden getroffen;
de waardedaling van de gulden. Op
grond van die oorzaken had zelfs een
grotere stijging van de prijzen kunnen
worden verwacht.
Aan een verdere algemene stijgin;.
van de prijzen zal waarschijnlijk niet
zijn te ontkomen, vreest de com
missie. Deze conclusie berust op een
aantal verschijnselen: de stedebouw
kundige vormgeving van de uitbrei
dingsplannen ontwikkelt zich door
verder gaande eisen in zodanige
richting dat daaruit een toeneming
van de kosten zal voortvloeien; dé
lonen en materiaalprijzen gaan voort
durend omhoog.
De prijzen en onteigeningsvergoedingen
voor ruwe gronden tonen voorts een al
gemene tendens tot stijging, waarvan
onder meer als oorzaken kunnen worden
genoemd nieuwe wettelijke maatregelen
op het stuit van de te betalen vergoedin
gen en een toenemende invloed van de
schaarste aan bouwgrond in samenhang
met de ontheffing van de prijsbeheersing
van niet-landbouwgronden; de gemeen
ten beschikken steeds minder over
gTond, die zij reeds lang in eigendom
hebben en zijn daardoor meer en meer
op verwerving van grond aangewezen;
het proces van een optrekken der prij
zen tot het peil van de kosten is nog
niet geëindigd.
Beleidskwestie
Opvallend is de uitspraak van de com
missie, dat een algemene verlaging van
de grondprijzen of afremming van een
verdere stijging alleen mogelijk zou zyn
door een herinvoering van de prysbe-
heersing voor niet-landbouwgronden, of
als bepaalde elementen, die nu tot de
grondkosten worden berekend, geheel of
gedeeltelijk met andere middelen dan
de grondopbrengsten zouden kunnen
worden gedekt.
De commissie onthoudt zich van het
uitspreken van een oordeel over de
wederinvoering van de prijsbeheer
sing voor niet-landbouwgronden, om
dat dit een beleidskwestie is, die op
politiek terrein ligt.
Zelfdekkend
Als aan een aantal voorwaarden is vol
daan kan de exploitatie van de grond,
die in een uitbreidingsplan is begrepen,
over het algemeen zelfdekkend zijn,
meent de commissie. Dat behoort ook
zo, voegt zij eraan toe, voor zover de
produktiekosten niet op eenvoudige en
billijke wijze uit een speciale belasting
of uit andere bijzondere middelen kun
nen worden gedekt. Ook voor bouw
grond moet de economische regel gelden
dat de produktiekosten door de op
brengst dienen te worden gedekt.
De uitgifteprijzen behoren in beginsel
op zodanige bedragen te worden ge
steld, dat zij te samen de produktiekos-
sten voor zover niet door andere mid
delen gedekt niet te boven gaan, al
dus de commissie. Binnen het raam
daarvan moet een redelijke differentiatie
in de prijzen worden aangebracht, ge
baseerd op verschil in ligging, bestem
ming enz.
Het behoeft echter geen vaste regel
te zijn, dat de uitgifteprijs van een per
ceel grond gelijk moet zijn aan het
bedrag der daaraan toegerekende pro
duktiekosten. Onder bepaalde omstan
digheden kan het van een juist beleid
getuigen als de uitgifteprijs hoger of
lager wordt gesteld, ook als daardoor
het totaal der uitgifteprijzen zal afwij
ken van de te dekken produktiekosten.
Het verdient aanbeveling, zo meent de
commissie tenslotte, dat een afzonder-
derlijke studie van deskundigen wordt
gewijd aan de inrichting en analyses
van uitbreidingsplannen ten doel hebbend
de beoordeling daarvan zoveel mogelijk
te vergemakkelijken en op de duur te
voorzien in de behoefte aan vergelij
kingsmateriaal, waaraan nienwe plan
nen kunnen worden getoetst. Daarna'
zou men kunnen bezien of het gewenst
is ter zake nieuwe voorschriften te ge
ven, die verder gaan dan de thans gel
dende.
GROOTTE TUSSEN 1 EN 15 HECTARE
Fruitkwekers vallen
in beginsel
buiten regeling
De voorschotten die minister Ma-
rijnen, onder voorbehoud van
joedkeuring door de Staten-Gene-
raal, heeft toegezegd te zullen ver
lenen aan in directe financiële nood
verkerende gemengde agrarische
bedrijven op de zandgronden, zul
len 1000 per bedrijf bedragen,
Zij zullen worden gegeven aan bedrijven
tussen 1 en 15 hectare op zandgronden,
waar het zuiver inkomen van de boer
in 1958, 1959 en 1960 gemiddeld niet ho
ger is geweest dan 6000 of waar hy
over die jaren gemiddeld minder dan
300 inkomstenbelasting heeft betaald.
Zij zullen worden verleend voor ten
hoogste drie jaar. Gedurende deze tijd
zal over de voorschotten geen rente
verschuldigd zijn. Na afloop van de drie
jaar zal het geleende geld moeten wor
den terugbetaald, tenzij in overleg met
de betrokkene alsdan een andere rege
ling is overeengekomen.
Dit blijkt uit een gisteren door het mi
nisterie van landbouw en visserij gepu
bliceerde mededeling. Aan het verkrijgen
van een voorschot zyn de volgende voor
waarden verbonden:
Het betrokken bedrijf moet gelegen zijn
op de zandgronden, met als uiterste be
grenzing het graantoeslaggebied lichte
gronden. De veenweidebedrijven en de
veenkoloniale bedryven vallen echter
buiten de regeling.
De oppervlakte cultuurgrond van het be
drijf moet ten minste een hectare en
mag ten hoogste vijftien hectare bedra
gen.
De exploitant van het bedryf moet in
de landbouw (akkerbouw of veenhoude-
ry) zyn hoofdberoep hebben, dat wil
zeggen dat hy op zijn bedryf ten minste
1250 uren dit is de helft van een
normaal aantal arbeidsuren produk-
tieve arbeid moet verrichten.
Tuinders (fruitkwekers inbegrepen)
vallen in beginsel buiten de regeling.
De kleine gemengde bedrijven met enige
groenten- of fruitteelt worden echter
niet by voorbaat uitgesloten.
Het zuiver inkomen van de aanvrager
mag over de belastingjaren 1958, 1959,
en 1960 gemiddeld niet meer hebben
bedragen dan 6000, tenzy zyn aanslag-
in de inkomstenbelasting over genoemde
jaren gemiddeld minder is geweest dan
300, iri welk geval hy wel voor een
voorschot in aanmerking kan komen.
Zy die een voorschot willen aanvragen
kunnen van maandag 26 november af by
de plaatseiyite bureaulrouders formulie
ren krygen, die uiterlijk op 3 december
ingevuld moeten worden ingeleverd.
Spaanse treiler met
13 man vergaan
Men neemt aan, dat alle 13 opvarenden
van de Spaanse treiler „De Jcsus" zijn
verdronken. Het schip meldde zondag
avond, toen het zich op ongeveer 13
kilometer van de plaats Pasajes, aan de
Golf van Biscaje, bevond, snel water te
maken.
Opspori
enkel resultaat opgeleverd.
„De" winkelstraat van Amster
dam, de Kalverstraat, heeft zich
weer in feesttooi, gestoken voor
de komende feesttijd.
Militaire bakkerij
in Amsterdam
gaat verdwijnen
De militaire bakkerij in Amsterdam zal
gaan verdwijnen. De juiste datum van
opheffing is nog niet bekend, maar die
zal vermoedelijk vallen tegen het einde
van het eerste kwartaal van het komen
de jaar.
De broodvoorziening van de tot dan door
genoemde bakkerij bediende garnizoe
nen zal worden overgenomen door bur
gerbakkerijen. Deze civiele bakkerijen
zullen aan de militairen verpakt gesne
den brood gaan leveren. De militaire
bakkerij in Deventer zal voorshands
worden gehandhaafd. Die in Vught (in
totaal zijn er drie militaire bakkerijen
in ons land) zal in de toekomst grondig
worden gereorganiseerd en verbeterd.
Zowel in Deventer als in Vught wil men
komen tot de produktie van gesneden en
verpakt brood. De daarvoor nodige ap
paratuur zal worden aangeschaft. De'
belangen van het door de opheffing en
reorganisatie vrijkomende personeel zul
len zo goed mogelijk worden behartigd.
De 32-jarige Luikse mevrouw Paulette
heeft zich maandagavond
,-jange
JDeguefrrpy 1
bij een gevangenis in Luik gemeld met
de mededeling, dat zy baar 3-ja.rig
sdood. De kleine Ma-
-iind met een water
hoofd dat al verscheidene malen in eer
inrichting opgenomen is geweest en bin
nenkort weer zou worden opgenomen,
was erg onzindelijk, aldus de bekente
nis van de moeder. Dit had de moeder,
die haar achtste kind verwacht, buiten
zichzelf gebracht. Zy had het kind op
het hoofd geslagen en maandag was
het- gestorven. De vader, een metselaar,
is zièkelyk en dikwijls zonder werk.
Advertentie
NU een 210 liter
koelkast
voor i
per week zonder
enige aanbetaling
Verbaas u. Zoveel ruimte voor die prijs? Ja.
Maar dan ook vlug zijn. Decemberfeest begint
in koelkast: de room, de kip, de drank. Grote
koelkast (de meesten zijn beslist te klein).
Goede koelkast. Garantie! Tip voor royale
mannen: geef 'm cadeau. Ooit aan gedacht?
Buitenkansje, deze koelkast. Groot. Slank
(58 x 58 cm). Weinig stroom. Compressor.
Hij staat bij uw vakhandelaar.
l-« m N.V.Technisch Bureau
Waldorpstr. 52, Den Haag, 070-184640
Service in hec hele land.
Militair overleden na
val van 6 meter
De ongeveer 20-jarige militair Evert
Verhoef is gisternacht b(j het binnen
klimmen van de ouderlyke woning aar
de Haarlemmerdijk te Amsterdam van
een hoogte van ongeveer zes nieter naar
beneden gevallen en gedood. Zyn vader,
een poelier, die gistermiddag omstreeks
twaalf uur wat gevogelte wilde gaan
slachten, vond het dode lichaam van
zyn zoon op het binnenplaatsje achter
de woning.
Volgens buren van de familie Verhoef
was het niet ongewoon dat de zoons van
de poelier niet via de deur, maar via de
gevel het ouderlyke huis binnenklom
men. Op deze wijze meenden zij hun late
thuiskomst voor hun vader te kunnen
geheim houden. Evert Verhoef, die met
een lang weekeinde-verlof was (hy was
gelegerd in Ossendrecht) moet 's nachts
tussen twaalf uur en drie uur zyn thuis-
;ekomen, via een paar bouwvallen was
iy naar boven geklommen. By het laat
ste deel van zijn klimparty een hoog
te van ongeveer twee en een halve me
ter heeft hy volgens de politie waar-
schljnlijk mis gegrepen. Hij viel onge
veer zes meter naar beneden en kwam
op zijn rug op de betonnen vloer van
het binnenplaatsje terecht.
f Advertentie)
doos van 10 stuks
'N GESCHENK WAAR U EER
MEE INLEGT
LORD AVON ONTHULT IN MEMOIRES:
„De oorzaak lag niet in het leeftijds
verschil, noch temperament noch
welke andere onbelangryke invloeden
ook die geassocieerd werden met
myn aftreden als minister van bui
tenlandse zaken van premier Cham
berlain", aldus Lord Avon.
„De geschillen die ons scheidden wa
ren over aangelegenheden welke be
palend waren voor een succesvolle
leiding van de buitenlandse politiek,
wanneer dan ook".
„Zy houden in de vooronderstelling
dat een leidinggevende democratie
in onderhandelingen met een militan
te dictatuur, niet met de hoed in de
hand moet gaan in de hoop op nieu
we onderhandelingen, totdat er een
bewijs is gevonden dat de dictator
de afspraken zal nakomen".
laten leiden, hij wellicht meer zou
hebben bereikt, in het bijzonder bij
de besprekingen met de Italianen.
Lord Avon zei dat hij wellicht het
respect voor zyn land zou hebben ge
wonnen, dat een bandiet heeft voor
iemand die niet bang voor hem is.
Lord Avon was in het bijzonder ge
belgd over de wyze waarop de Itali
aanse ambassadeur in Engeland,
fraaf Dino Grandi, hem en Cham-
erlain had behandeld. Chamberlain,
zo vertelde Lord Avon, was onder dc
invloed van Grandi gekomen en
stond er op dat hij rechtstreeks met
hem onderhandelde, met voorbijgaan
van de minister van buitenlandse za
ken.
Lord Avon verklaarde dat Grandi
„Wanneer de democratie deze bepa
ling negeert, zullen andere landen dit
voorbeeld volgen", zo verklaarde
Lord Avon in zijn memoires.
De voormalige premier verklaarde
LOKD AVON
Lord Avon, de voormalige Brit
se premier en minister van bui
tenlandse zaken, sir Anthony
Eden, heeft voor de eerste maal
uiteengezet waarom hij in 1938
kort voordat de tweede oorlog
uitbrak, als minister van bui
tenlandse zaken onder de rege
ring van premier Neville Clnim-
berlain, was afgetreden.
In het eerste deel van zijn memoires
„Pacing the dictators", die gisteren
zijn uitgegeven, verklaarde Lord
Avon dat hij vanwege diepgaande
politieke geschillen met name welke
houding Engeland moest nemen te
gen Adolf Hitler en de Italiaanse
fasistenleider Benito Mussolini, de
regering de rug had toegekeerd.
voorts dat als gevolg hiervan poten
tiële vrienden In twyfel zouden wor
den gebracht, de democratische lan
den luerdoor worden beangstigd en
de dictators de vastberaden houding
op liet kritieke ogenblik van de de
mocratie zouden onderschatten.
Lord Avon is van mening dat ook le
ring kan worden getrokken uit zijn
geschil met Chamberlain.
„Hoe kritischer de onderhandelings
positie van een democratie is, des te
belangrijker is het zich te houden
aan de beproefde vormen van diplo
matie om stap voor stap vorderingen
te maken, en de punten vast te stel
len waarover voorlopige overeen
komst is bereikt, alvorens tot de de
tails over te gaan", aldus Lord Avon.
Toen de oorlog uitbrak merkte
Chamberlain dat zyn vredespolitiek
geen succes had geboekt en trad
daarom af.
Lord Avon, toen nog Anthony Eden,
werd onder de regering van Winston
Churchill, weer minister van buiten
landse zaken tot 1955, waarna hij
premier werd. Hy behield deze post
tot 1957. Wegens zijn gezondheid en
mede door het falen van zijn politiek
inzake de Suezkwestie is hy In dat
jaar afgetreden.
Meer bereikt
Lord Avon verklaarde ervan over-
i dat wanneer Chamber-
i onderhandelingen had
j T «-.iiamberlain op zulk een overtuigen-
Ynnrhpp n de wyze had gesproken dat het ten-
ucciu slotte erop leek of Engeland Abes-
sinië had overvallen.
Nadat Grandi was vertrokken, stond
Chamberlain erop dat Engeland on
derhandelingen met Italië opende en
toen Lord Avon dit weigerde, werd
de premier „vertoornd".
Woedend
Lord Avon verklaarde dat hij nog
nooit Chamberlain zo woedend had
gezien. „Anthony", zo sprak Cham
berlain tegen zijn minister van bui
tenlandse zaken, „kans na kans heb
je voorby laten gaan. Je kunt niet op
deze manier doorgaan".
Lord Avon zei dat graaf Grandi la
ter had toegegeven dat hy via een
derde contact had met de Britse pre
mier. Er was een geheim rendez
vous gehouden in een taxi na onze
bijeenkomst in Downingstreet. De
contactman was een speciale agent
van Chamberlain.
„Gedurende die week had ik er geen
flauw vermoeden van dat de eerste
minister geheime onderhandelingen
voerde met Grandi". aldus Lord
Avon.
Over Hitier schrijft Lord Avon in
zijn memoires dat hij tijdens de eers
te wereldoorlog in dezelfde sector
van de frontlinie met de toenmalige
korporaal Hitier heeft gestaan.
Toen de Franse ambassadeur Fran
cois Poncent dit hoorde vroeg hij
Lord Avon: „is het waar dat je te
genover Hitler gestaan hebt?" Toen
Lord Avon dit beaamde zei Poncet:"
en je hebt hem gemi9t? Je moet
hiervoor worden doodgeschoten"
Bij de besprekingen tussen de zes landen
van de Europese Economische Ge
meenschap en Engeland wordt uitge
gaan van de veronderstelling, dat Enge
land op 1 januari 1964 tot de E.E.G. zal
kunnen toetreden.
Dit is gebleken uit een verklaring van
de Nederlandse staatssecretaris van bui
tenlandse zaken, dr. H. R. van Houten.
Staatssecretaris Van Houten deelde op
een persconferentie voorts mede, dat in
de onderlinge besprekingen van de zes
E.E.G.-landen over het vraagstuk van
de financiële regelingen van het ge
meenschappelijke landbouwbeleid „enig
licht is gevallen op de richting, waarin
de oplossing zal moeten worden ge
zocht". Dit waagstuk kon zaterdag,
hoewel het op de agenda stond, niet met
de Britse delegatie worden besproken,
aangezien de „zes" onderling geen ge-
meenschappelyk standpunt konden be
palen. Twee beginselen voor de gemeen
schappelijke financiële verantwoordelijk
heid voor het landbouwbeleid hebben de
„zes" thans aanvaard, aldus dr. Van
Houten: 1) De opbrengst van het hef
fingsstelsel van het landbouwbeleid
vormt in de eindfase daarvan een onder
deel van het inkomen van de gemeen
schap; 2) Er moet een evenwichtige
verdeling van de lasten zijn tussen d"
lid-staten.
Ton Lutz („bewogen beweger van de
drammatische kunst") is voor zyn ver
dienste als regisseur onderscheiden met
erepenning „Herscheppend, schep
van de Rotterdamse kunststichting, in
gesteld in 1954 en zeer incidenteel toe
gekend aan „hen, die door hun kunst,
een kunstwerk deden leven", zoals de
zinspreuk luidt.
„Ton Lutz heeft een stijl van dramati
sche kunst ontwikkeld, waaruit de gloed
van de overtuigingskracht straalt", zei
de heer W. A. Wagenaar, bestuurslid
van de Rotterdamse Kunststichtini
de heer Lutz de penning overhani
„Hij dwingt de essentie van elk stuk
met een doordringende presentatie aan
ons op".
P. A. Zoetmulder wordt
hoofddirecteur van
gasverkoopmij.
De minister van economische zaken
heeft zijn goedkeuring gehecht aan de
benoeming van de heer P. A. Zoetmul
der tot hoofddirecteur van de op te rich
ten gasverkoopmaatschappij.
Deze maatschappij zal zich, zoals be
kend, belasten met transport en ver
koop van in Nederland gewonnen aard
gas en van gas door de participanten in
hun eigen bedrijf geproduceerd.
De heer Zoetmulder is thans directeur
van het verkoopkantoor van de staats
mijnen ïn Den Haag.
Eerste t.v.-cursus
openbaar kunstbezit
In januari begint naast de zevende ra
diocursus, doch daarvan geheei onaf
hankelijk, d-e eerste televisiecursus van
de stichting Openbaar Kunstbezit. Deze
zal bestaan uit 20, elk 15 minuten du
rende t.v.-uitzendingen, vermoedelijk op
maandag, eens per veertien dagen. De
abonnementsprijs is gelyk aan die van
de radiocursus (f 9,75).
Dit heeft het bestuur der stichting op
een persconferentie in Amsterdam me
degedeeld. Om het gemis aan kleur te
compenseren en de snelle vervluchti
ging van het geziene te beperken, ont
vangen de deelnemers per uitzending
een kleur'enreproduktie met daarby twee
bladen met kleinere afbeeldingen in
zwart-wit. Dit bleek noodzakelyk, aldus
het bestuur, omdat de auteurs zich by
hun bespreking niet tot een enkel kunst
werk zullen bepalen. Een maand na de
uitzending ontvangt men een samen
vatting van de gesproken tekst. Het
is de eerste maal in ons land dat een
t.v.-cursus buiten de televisie om wordt
begeleid door materiaal daarover.
In Spanje lieeft de regering de hotel-
prijzen vrijgegeven. Men verwacht een lichte
stijging van de prijzen. De nieuwe tarieven
mogen een jaar niet worden gewijzigd.
Het Wereldgebeuren
Geen „spiegelei"
op Duits menu
In West-Duitsland is eindelijk gebeurd,
waarvoor men al lang bang was: het
indertijd zo moeizaam opgebouwde coa
litiekabinet is ineengestort. De Vrye De
mocraten van Erich Mende konden gis
teren niet meer terug. Zij hadden een
ultimatum gesteld: of C.D.U.-minister
van defensie Strauss, (die betrokken
was by de Spiegel-affaire) treedt af óf
wij trekken onze vyf ministers terug.
Dr. Adenauer bleek niet bereid voor dit
dwangmiddel te zwichten en toen zat
er voor de Vrye Democraten niets an
ders op dan te doen wat zij gezegd had
den. Gistermiddag maakte Erich Mende
na een vergadering van het liberale par
tijbestuur in Neurenberg het besluit be
kend: alle vijf ministers zouden aftre
den.
In Bonn had men niet anders verwacht.
Vorige week gaf minister Strauss reeds
te kennen, dat hij de volledige steun had
van de bondskanselier. „Dr. Adenauer
wenst niet dat ik vertrek", zei Strauss
in een interview. Dr. Adenauer had zelf
al eerder duidelyk gedemonstreerd hoe
hij over de nasleep van de Spiegelaffai-
re dacht, toen hij de staatssecretaris
van defensie Hopf, die aanvankelijk om
zyn rol in de zaak was geschorst, per
soonlijk in diens functie herstelde. Hals
over kop kwam de bondskanselier eind
vorige week naar Bonn. Hy brak daar
voor zelfs zyn besprekingen met de
Amerikaanse regering voortydig af.
By zyn vertrek naar Amerika had hy
de minister zonder portefeuille Hein-
>per_
tydens zyn afwezigheid herhaalde de
Vrye Democratische Party plotseling
haar al eerder gestelde eis, dat minister
Strauss van het regeringstoneel moest
verdwijnen.
Krone voorzag een ernstige crisis en hy
telefoneerde terstond Adenauer, die di
rect besloot naar huis terug te keren.
Bondskanselier Adenauer dacht waar-
schijnlyk direct na zyn terugkeer
dit probleem wel even te kunnen oplos
sen. De Vrije Democraten hadden echter
reeds hun in vrij krachtige bewoordin
gen opgestelde ultimatum gepubliceerd
en zy konden daar moeilijk op terugko
men.
Overigens was het kennelijk niet de be
doeling van de Vrye Democraten om
voorgoed een eind te maken aan de coa
litie met de Christen-Democraten van
Adenauer. De verklaring van gistermid
dag. waarin het aftreden van de vyf
F.D.P.-ministers werd bekendgemaakt,
bevat een zinsnede die daar duidelijk op
wyst.
De F.D.P. legt er in deze verklaring na
melijk de nadruk op, dat „de C.D.JJJ
C.S.U. en de F-D.P. in de bondsregering
over een brede meerderheid voor een
vooruitziende en constructieve buiten
en binnenlandse politiek beschikken.
Hun samenwerking spruit voort uit de
wil van de meerderheid der Duitse kie
zers. Zij moet derhalve voortgezet wor
den".
Erich Mende verklaarde bovendien, dat
de F.D.P. bereid is onmiddellijke onder
handelingen met de partij van dr. Ade
nauer te beginnen, opdat een nieuwe re
gering kan worden gevormd.
Beide partyen zouden door te onder
handelen het gezicht kunnen red
den. De F.D.P. zou zich in dat geval aan
haar ultimatum hebben gehouden en
dr. Adenauer zou dan niet geheel voor
het ultimatum zijn geweken. Of
Strauss dan achteraf toch nog wordt
opgeofferd is een open vraag. Voor
bondskanselier Adenauer was de keus
tussen Strauss en de F.D.P.-ministers
feitelijk niet moeilijk. Hy moest wel nee
zeggen op het ultimatum van de Vrije
Democraten, omdat hy geen verder
prestigeverlies meer kan incasseren. De
laatste tyd is zyn roem als de legenda
rische leider van het nieuwe na-oorlog-
se West-Duitsland sterk aan het tanen.
Prees men hem eerst als de krasse po
liticus en was men er een beetje trots
op, dat Adenauer met zijn 87 jaren de
oudste regeringsleider op deze wereld
was, thans neemt men het de bondskan
selier in steeds breder kring kwalijk, dat
hij niet over aftreden wenst te oraten.
En het is niet alleen de sc stische
oppositie, die Adenauer verwijmaakt,
hoewel die dankbaar profiteert van de
fouten, welke in Bonn worden gemaakt.
Ook in Adenauers eigen party meent
men, dat de bondskanselier zo langza
merhand plaats moet maken voor een
jongere kracht. Daarnaast verwyt
men Adenauer in die kring, dat hij geen
positieve verandering heeft kunnen
brengen in de kwestie Berlijn. Men zou
zo graag Westduitse initiatieven zien.
Wat dat betreft heeft Adenauer met
zijn bezoek aan Washington eerder een
slechte dan een goede beurt gemaakt.
Hij heeft zich daar in de Verenigde
Staten moeten neerleggen bij de mening
van Kennedy, dat voorlopig geen nieu
we stappen in de kwestie om Berlyn
dienen te worden genomen. Eerst moet
de Cuba-affaire tot een voor het wes
ten aanvaardbare oplossing worden ge
bracht.
Dat moest Adenauer bij zyn terugkeer
in West-Duitsland aan partijgenoten en
oppositie meedelen. Die mededeling zal
hem niet populairder hebben gemaakt.
De Vrye Democraten hebben de gryze
bondskanselier intussen toch niet
nelemaal aan de oppositie willen uitle
veren. Door hun bereidheid om over een
nieuwe regering te onderhandelen heb
ben zij dr. Adenauer een kans gegeven.
Mislukken de onderhandelingen, dan
breekt een mocilyke tijd voor Adenauer
aan. Dan zou zyn aftreden wel eens in
zicht kunnen zijn. Zonder steun van de
F.D.P. zal hij nimmer goedkeuring krij
gen voor zijn begroting voor 1963 en
dat zou het eind van de regering-Ade-
nauer betekenen.
Intussen is de eigenlijke Spiegel-affaire
op de achtergrond geraakt door het po
litieke gekrakeel tegen Adenauer en te
gen Strauss.
Verraad oi geen verraad, een ding is
duidelijk in aeze zaak, namelijk wat de
redactie van het blad beweegt bij haar
kritiek op de regering in Bonn. Achter
de publikaties van „Der Spiegel" schuilt
een al of niet gerechtvaardigo wantrou
wen tegen de regering, en misschien wel
tegen élke Duitse regering. Dat wan
trouwen heeft de teleurgestelde genera
tie van uitgever Rudolf Augstein (ge
boren in 1923) nog uit de Hitlertijd be
waard. Augstein is er daarom direct bij,
wanneer hij meent dat de democratie ge
weld wordt aangedaan.
Hij heeft nu in ieder geval bereikt, dat
de Westduitse parlementariërs in het
Bondsdagrestaurant niet eens meer een
„spiegelei" durven te bestellen.
