2 In Casablanca woedt een „huwelijks oorlog" In Amerikaans Oostburg blijven Nederlandse gewoonten in ere Eerste Nederlandse emigranten trokken in 1845 naar Milwaukee LANGE VORSTSTRAAT 100-102 GOES „OVER WAT LEEFT EN GROEIT EN ONS STEEDS WEER BOEIT Dr. Fop 1. Brouwer vijftig jaar Schuttersfeesten in Brown worden druk bezocht SINT-NICOLAAS Atues, 12 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT DONDERDAG 15 NOVEMBER 1962 Een gedenksteen bij de Amerikaanse plaats Oostburg herinnert eraan, dat hier de eerste Nederlandse immigrant zich vestigde in de nieuwe wereld. Negen van de tien postbussen in de landstreek Sheboygan dragen mooie Nederlandse namen, zoals De Boer, De Pagter, Wijkhuis, Hesselink, Bruggink, Van de Boom, De Lindert en Toutenhoofd. Deze laatste naam is vooral in Westkapelle bekend. In de keukens van de Amerikaans-Nederlandse boerderijen vindt men nog de gebruikelijke Hollandse potkacheltjes. En als je dat wenst kun je nog steeds een paar klompen kopen. Ze worden op bestelling gemaakt. Of ze zijn klaar terwijl men wacht, als men tenminste tijd heeft: de klompenmaker heeft er vier uur voor nodig. Dit alles schrijft het Amerikaanse dagblad Milwaukee Journal, dat een pagina wijdde aan de Nederlandse neder zetting Oostburg in de staat Wisconsin. „Toch zijn er niet zoveel Nederlan ders meer in de omgeving", ver klaarde Harrie Rouwerdink. een radio- en televisietechnicus, die be kend is als plaatselijk historicus. „De ouderen gaan er vandoor en een hele boel mensen kunnen de Nederlandse taal niet eens meer spreken". De Nederlanders namen hun klompen mee naar Amerika, maar lieten na tuurlijk hun windmolens in Neder land achter. De enige echte windmo len staat bij de woning van Lena de Ronde, dichtbij het strand van het Michigan-meer. Het gevaarte is ongeveer 10 meter hoog en werd on gericht met het doel de woning te voorzien van elektriciteit. V ersc.hillen Het Amerikaanse blad schrijft, dat de eerste Nederlandse immigranten naar de V.S. kwamen, omdat er grote godsdiensttwisten in de lage landen bij de zee waren. Momenteel bezoeken Oostburgse Nederlanders in Amerika vier verschillende kerken, nJ. de Bethel Orthodox, First Pres byterian, First Reform en Christian Reform kerk. Het Calvinisme van de Oostbur gers impliceert verschillende voor Amerikaanse begrippen wonder lijke taboe's. Zo mag er niet ge danst worden. De enige taveerne in Oostburg verkoopt alleen bier. Zodra de kerkklokken zaterdag middag om half zes gaan luiden houdt iedereen op met werken, die niet absoluut hoeft te werken. Op zondag zijn er twee kerk diensten- „Ik geloof niet dat de kinderen het als een beproeving zien", zo vertelde mevrouw Molly ten Haken, die de First Reform Church bezoekt. „Ze gaan 's morgens naar de kerkdienst van half tien en daarna naar de zondagsschool. Ze komen niet naar huis voor kwart voor twaalf, 's Avonds is er een bijeenkomst van jongeren, waarna om half acht weer een preek wordt gehouden". Dan is er bovendien nog een wekelijkse bijbelklas, die op woensdagavond ge steld is- Ook als Amerikaanse-Nederlanders hun moedertaal niet meer goed kun nen spreken, zijn de invloeden van die taal nog zeer goed te merken in bepaalde aceenten. De gebruikelijke groet „goedendag" wordt evenwel nog veel gebruikt. Nederlands wordt nog gesproken in de preken voor dc ouderen. De Nederlandse kookkunst is van te goeden huize, zo meent het Ame rikaanse blad. om zo maar te kunnen verdwijnen. De kapper van Cedar Drove. Jan Schaap, spreekt trots van ..worstenbroodjes" en „suikerspek jes". Pap is populair Karnemelkse pap wordt nog veel ge geten en is zeer populair bij de Oost- burgers. Het wordt in Amerika nog vaak als avondeten opgediend en is iets dat de maag vult, zeker bij een familie met negen kinderen, zo gaat de Milwaukee Journal verwondert verder. „Ik ben er van overtuigd dat wij allen er van in leven zoudfin blijven, maar de kinderen zijn er niet meer tevreden mee", aldus Jan Schaap, die zijn kinderen ook graag iets anders laat eten dan stevige Nederlandse en dan met name Zeeuwse kost- „Eerlijkheid is zo'n sterke ka raktereigenschap van de Neder landers, aldus nog steeds het Amerikaanse blad, dat de kruide niers de bestelling op de stoep zetten als ze niet voor sluitings tijd zijn afgehaald. De Nederlandse familie Koskamp heeft een boerderij met een opper vlakte aan grond van 24 ha. „Wh dachten eer3t: zoveel grond zal wel genoeg zijn. zei mevrouw Koskamp. „maar nu hebben we wel 80 hec tare nodig, want veel van onze buren hebben de melkveehouderij er aan gegeven, omdat ze het niet winst gevend vonden". Nog altijd karnt mevrouw Koskamp zelf boter voor haar gezin. De maker van klompen, die volgens het blad „Willem Klompenhouwer'! heet, zegt dat hij de klompen alleen voor toeristen maakt. Bij de oudere Nederlanders in Amerika staan de klompen gewoon naast de deur. Men gebruikt ze om er een wandelingetje mee te maken naar de schuur of het land. De 78-jarige Klompenhouwer is klompenmaker uit de derde genera tie en gebruikt honderd jaar oude ge reedschappen, die in Holland nog werden gebruikt door zijn grootva der. Zijn naam betekent reeds „klom penmaker" zo schrijft de Milwaukee Journal, maar voor zover de klom penmaker zelf weet, had de familie die naam reeds toen zijn grootvader zijn zaken als klompenmaker begon. Hij maakt 60 a 80 klompen per jaar en verkoopt ze voor 2 en $3.50: ;ijn vader maakte er vier paar per dag. ,.Ik maakte er zelf vroeger ook veel meer", zo verklaarde hij. De meeste mensen associëren het begin van de Nederlandse vestigin gen in Canada met het zinken van het schip „Phoenix", dat op 21 no vember 1847 ter hoogte van She boygan vlam vatte en verging. Van de meer dan honderd Nederlandse immigranten aan boord konden er slechts 25 worden gered. De enige herinnering aan deze gebeurtenis is een bijbel, die onder glas bij het huis van mevrouw De Meester in Cedar Drove is geplaatst. Van Milwaukee De eerste Nederlandse immigranten in deze streek zouden Jan Zeeveld en Leunis de Vos zijn geweest, die elkaar in 1845 in Milwaukee ont moetten en naar de stad Holland verhuisden. Zeven families volgden hen een jaar later. Ze werden geleid door dominee Peter de Zonne, die in 1853 de eerste kerk bouwde en wel een mijl ten noorden van Cedar Dro ve, bij Oostburg voor 80 families- De oorspronkelijke plaatsen Amster dam, zo genoemd door de eerste Ne derlanders, en Oost-Oostburg hebben opgehouden te bestaan. Amsterdam is veranderde in Ce- dar Grove, een welvarende ge meente, die enkele conservenfa- brieken heeft alsmede een schoe nenfabriek. Oost-Oostburg maak te plaats voor Oostburg. Een mo tel is het enige zakelijke bedrijf in Oostburg. Peter Daane bouwde er een korenmolen. Cedar Grove heeft een inwonertal van 1175 personen en Oostburg van 1056: ongeveer -95-% van de inwoners van beide plaatsen Is van Neder landse afkomst. Deze Nederlandse omgeving van Cedar Grove noord tot aan de She boygan Falls is overigens niet de enige landstreek waar zich Neder landers concentreerden. Immigran ten uit Friesland reiden naar de Mis- sissippirivier en vestigden zich in het vlakke land bij New-Amsterdam in de landstreek La Crosse. Dat was in 1853. Katholieke Nederlanders wer den door pater Theodoor van den Proek naar Little Chute geleid in 1840. Ieder jaar in juni verzamelen de Nederlanders zich in Brown voor de Scliutters-zondag, de schietin gen, die met veel festiviteiten ge paard gaan. De mannen testen hun schietvaardigheid op een hou ten vogel, die bovenop een 30 me ter hoge paal is bevestigd. De gene, die de laatste delen van de vogel wegschiet wordt tot koning gekroond. Maar dit vereist meestal honderden schoten. De winnaar wordt na afloop, gehuld in een rode mantel, die uit 1848 da teert, een medaille aangeboden, ge slagen uit het lood van de gebruikte patronen- En wie wint Toeterconcerten bij trouwpartijen verboden Casablanca's toekomstige bruids paren zijn op het ogenblik ver toornd over de gemene streek, die de stedelijke overheid hun heeft geleverd. De gouverneur, als hoofd van het stadsbestuur wil namelijk zijn gehele politiemacht inzetten, wanneer trouwlustigen en hun aanhang zich luidruchtig blijven misdragen. In Marokko is het sedert jaren gebruik of misbruik de bruidsstoet per auto te begeleiden met een oorverdovend claxonconcert. In de eerste wagen zit het bruidspaar, in de tweede de ouders en dan komen de auto's van nabye en verre verwanten, van vrienden en geno digden. En elke bestuurder drukt tij dens de tocht onophoudelijk op zijn toe ter. Bij eenvoudige bruiloften zyn het er vyf tot tien, by grotere vaak vyftig en nog meer auto's, die in een lange stoet, vrolijk versierd en luid" toeterend door de stratem trekken. Een infernaal spek takel In een miljoenenstad als Casablanca, die toch al gevuld wordt met een oor verdovend verkeerslawaai moest het hierover op een kwade dag wel tot bot singen komen. En die is nu uitgegroeid tot een completekoude „huwelijksoor log". De voorstanders van het claxon concert menen, dat men de jonge men sen toch hun pleziertje moet gunnen en dat trouwen in de meeste gevallen tenminste iets is, dat je maar eens in je leven doet. Maar de buren der ver schillende kerken en de bewoners van de binnenstad protesteerden. De kritiek sprak van „grof wangedrag", „kwaad willige verstoring van de rust" en zelfs van „een weerzinwekkend overblijfsel uit de koloniale periode". Vermaningen Zo maande reeds dit voorjaar het stadsbestuur de bruiloftsgasten tot rust. Men wees erop dat het huwelijk ten slotte eert privé-zaak is, waar niet de hele stad bij betrokken mag en wil zijn. Maar de vermaning gaf niets. Toen werd het toeteren verbo den. Casablanca's politiemannen wa ren natuurlijk niet in staat alle num mers van toeterende auto's te note ren. Het werd gebruik, dat de bruidegom alle boetes voor zijn toeterende familie on vrienden betaalde. Een zaak, die knap kon oplopen, maar die men bij het feest op de koop toe nam. Bijna leek het, of het stadsbestuur had gecapituleerd voor de luidruchtige bur gers. Maar nu heeft het zich klaarge maakt voor een beslissend tegenoffen sief. De politiemannen hebben de op dracht gekregen op donderdagen en za terdagen de populairste dagen om te trouwen met alle middelen de toete rende bruiloftsstoeten tegen te houden. All inzittenden van de auto's inclu sief het bruidspaar zullen gedwongen worden, uit te stappen en hun tocht te voet voort te zetten. De auto's worden in beslag genomen en door de politie van de straat verwijderd. De toeter- grage bestuurder krijgt zijn voertuig pas weer terug, wanneer zijn verzoek na een omstandige procedure is ingewilligd en slechts Allah weet, hoe lang zo iets in dit land kan duren! en wan neer hij de kosten voor het slepen opbergen van de auto, alsmede de boete voor moedwillig toeteren betaald heeft. In heel Marokko wacht men nu niet spanning af, of de toekomstige bruids paren in Casablanca zich zullen kunnen herstellen van deze politionele knock out. Want het voorbeeld van Casablanca heeft in alle Marokkaanse steden school gemaakt niet alleen wat het claxon concert betreft, maar ook ten opzichte van de politiemaatregelen ter bestrij ding van overbodig lawaai in dit toch al zo luidruchtige land- Vrouwen van arbeiders bij de Engel se Ford-fabrieken hebben in Dagen ham een bijeenkomst belegd om een gezamenlijke actie te ontketenen te gen de voorgenomen stakingsplannen van hun mannen. De staking zou aanstaande zaterdag beginnen. De dames stelden, dat zij altijd het meest te lijden hebben van een sta king. En wel speciaal nu, met de kerstdagen in zicht. De foto toont, enige opgewonden vrouwen tijdens de bijeenkomst. Onze St—Nicolaasetalages zijn gereed. Komt U eens kijken, dan ziet U een enorme sortering in zeer mooie en praktische cadeaus voor heren, jongens en kinderen- Een goede raad is, stel niet te lang uit om uw cadeaus te kopen; want NU kunt U naar hartelust kiezen Voor jongens en kinderen Wollen truienvanaf Wollen shawlsvanaf Helanca broekjes vanaf Nappa handschoenen vanaf Suède wantenvanaf Sokkenvanaf Sporthemdjesvanaf Tricot-nylon overhemdjes vanaf Nylon jacksvanaf Coatsvanaf Parka's vanaf Kostuums vanaf Sportcolberts vanaf Terlenka pantalons vanaf Enz-, enz. Voor de heren Kamerjassen Pyjama's Wollen truien Pull-polos Wollen shawls Wollen handschoenen Nappa handschoenen Laimböck handschoenen Sportshirts Bel-O-fast overhemden Tricot-nylon overhemden Zelfbinders Zakdoeken, 3 stuks luxe verpakt Hoeden, petten, sokken, enz. enz. Verder Demi's k Regenjassen Lodenjassen Kostuums Sportcolberts Losse pantalons Enz. enz- Zie etalages- Koop ook uw St.-Nicolaas- cadeaus bij Van Westen dan heeft U van het nieuwste en het beste, en zeer voordelig. Al vroeg op het buitenspoor (Van onze medewerker) ,in Groningen, de stad van het peerd van ome Loeks en de Mar tinitoren, ligt dichtbij het station de middelbare landbouwschool. En in de directiekamer zetelt daar, te midden van wat opgezette dieren die zijn bijzondere interesse, de biologie, verraden, dr. Fop I. Brou- wer.Het is een ervaring zijn pret tige stem bekend uit net VARA- programma van de vroege zondag morgen „Weer of geen weer" en de RONO-natuurpraatjes op woens dagavond te beluisteren, oog in oog met de spreker zelf. Een rus tige, uitermate vriendebjke figuur, wiens pakkend en jeugdig-fris tim bre niet het minst medewerkt tot het succes van zijn radio-werk. Zaterdag wordt dr. Fop 1. Brouwer 50 jaar. Het lijkt overdreven daaraan toe te voegen: en heeft dan een naive eeuw- zwerven in de vrije natuur achter de rug: zo heel veel scheelt daar toch niet aan. Want deze populaire Groningse bioloog had al op jeugdige leeftijd oor en oog open voor de levende nutuur; zijn ouders, beiden natuurvrienden, leid den hem al vroeg op het buuenspoor in. Nu is dr. Fop I. Brouwer één van de be kendste verspreiders van de kennis der natuur i.i ons land. Hij drukt de voet sporen van pioniers als dr- Heymans en ur. Thijsse, de grondleggers van de po- pularisatie tier natuurwetenschappen. Het is ook dr. Heymans geweest, waar aan dr. Fop I. Brouwer zijn proef schrift wljdue, waarop hij in 1958 pro moveerde. Heymans, die vlak voor het begin van de eerste wereldoorlog, in 1914 zo tragisch aan zijn einde kwam tijdens een 'vakantieverblijf in de Eifcl. Bij een bergbeklimming werd de popu laire natuurkenner door een hartver lamming getroffen. Zetten dr. Fop I. Brouwers ouders hem al vroegtijdig op het leerzaam en boei end pad door bos en veld, het is toch vooral zijn lidmaatschap van een biolo- ische jeugdvereniging van de r.b.b.s. te ïroningen Linnaeus genaamd ge weest, dat veel invloed op zijn verdere leven heeft gehad. Ook de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie, waarvan hij nog lang na zijn huwelijk de grote zomerkampen leidde, vormde hem tot wat hij nu is. Nooit spijt gehad Na zijn h.b.s.-tijd was hij aanvanke lijk van plan de Landbouwhoge school in Wageningen te bezoeken, doch op aanraden van zijn vader bleef hij in Groningen en ging er biologie studeren. Spijt heeft hij van die beslissing nooit gehad, zegt hij In Assen, Den Haag en Ter Apel stond hij achtereenvolgens, als biologieleraar voor de klas, tot hij in 1940 als zoda nig werd aangesteld op de middelbare landbouwschool in zijn geboortestad. Sinds I mei van dit jaar is dr. Fop I- Brouwer directeur van deze bloeiende onderwijsinstelling met zijn honderd leerlingen en veertien vaste en „losse' leerkrachten. Zelf verzorgt hij nog 18 lesuren per week. Hebben bekende ijveraars voor de ver spreiding van de kennis van de natuur als Wigwam, Strijbosch, Hana enz. hun populariteit uitsluitend te danken aan de vele boeken en artikelen, die ze schreven, dr. Fop I. Brouwer is toch op de eerste plaats dc verteller, de pret tige causeur, die zijn bekendheid voor namelijk dankt aan zijn natuur-praatjes voor VARA- en RONO (Regionale om roep Noord en Oost)-microfoon, zo den ken velen. De dokter helpt ons vlug uit de droom. Reeds sinds 1930 publiceert een plaatselijk dagblad wekelijks een artikel van zijn hand. Jaren was hij dacteur en hoofdredacteur van Wandelaa in Weer en Wind", regelma tig schrijft hij in „Groei en Bloei", een uitgave van de Mij. voor Tuinbouw en Plantkunde te Den Haag en in het na- tuurtijdschrift „Natura Verschillende boeken heeft hij op zijn naam. Zoals „Zoogdieren kruisen ons pad" (1952), Zwerven door Gronin gen en Drente, in de Kosmosrceks: „Schadelijke dieren in en om huis" en een hele rij schoolboeken, land- houwdierkundo voor het lager, mid delbaar zowel als hoger landbouw onderwijs- Voor het nijverheidson derwijs kwam van de pers: „Biologie voor de huisvrouw". Lezingen en brieven n men vraagt om meer. De uitgevers laten de auteur niet met rust, vroegen hem de VARA-radiopraatjes te bunde len. Maar er is geen tijd. Geen tijd? Twee 4 drie avonden per week een le zing, geïllustreerd met zelf-gemaakte kleurendia's hij is een enthousiast natuur-fotograaf ergens in ons land, iedere woensdagavond om zeven uur in de RONO-studio te Groningen voor zijn natuurpraatjes of de veertiendaagse ru briek „Brieven van Luisteraars". En dan do televisie. Ook ons modern ste medium legde beslag op dr. Fop I. Brouwer. Afgelopen zomer was hij drio keer in de Bussumse studio's- In het zaterdagmiddagprogramma van do VARA vertelde hij de jeugdige kijkers over de vrije natuur. En excursies leiden, heel veel zelfs, hele dagtochten soms. En reisleider bij meer daagse buitenlandse tochten- Maar zijn 6 rote hobby is dat niet. Het liefst gaat ij alleen naar buiten, of met zijn vrouw en zijn drie dochters (20, 19 en 15 jaar), van wie de jongste zich ontpopt als een talentvol tekenares van biologische on derwerpen, maar die toch geen van allen do voetsporen van hun vader willen drukken.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1962 | | pagina 12