REGERING HOUDT VAST AAN
RECLAME IN DE TELEVISIE
Bescherm
Uw gezin
verzeker
Uw \éy\
Omroepverenigingen
ook op tweede net
Nazi klaagt over
accommodatie in cel
VOORSTELLEN ZUN IN STRIJD
MET JUISTE RECHTSBEDELING'
Forumgesprek op
t.v. over uitspraak
in Luiks proces
DR, BERGHUIS RICHT ZICH TOT
„VERONTRUSTE A.R.P.-LEDEN"
Dood van 1S9.0D0
joden ten laste
gelegd
PLEEGZUSTER
v
Kamer keurt
„transactie"
Van Gogh goed
WOENSDAG 14 NOVEMBER 1962
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
8
EXTRA ZENDTIJD FINANCIEREN UIT ADVERTENTIES
(Van onze Haagse redactie.)
Wat enige dagen reeds bij gerucht kon worden vermelfl, is thans offi
cieel bevestigd, namelijk dat de regering, ondanks de kritiek van een
meerderheid uit de Tweede Kamer, vasthoudt aan haar plan een
machtiging voor het uitzenden van televisieprogramma's te verlenen
aan een maatschappij, die haar inkomsten niet uit het kijkgeld, maar
uit reclameboodschappen zal verkrijgen. De bevestiging is te lezen in
de gisteren door staatssecretaris Scholten van onderwijs, kunsten
en wetenschappen, en staatssecretaris Gijzeis van economische
zaken, bij de Tweede Kamer ingediende memorie van antwoord
inzake de nota-reclametelevisïe.
In de memorie vindt eveneens het gerucht zijn bevestiging dat de
regering is teruggekomen op haar plan aan de commerciële t.v.-
maatschappij het gehele, in 1964 in gebruik te nemen, tweede t.v.-
net ter beschikking te stellen. Van de dertig beschikbare zenduren
per week, worden tien zenduren toegewezen aan de bestaande om
roeporganisaties, dus de N.T.S. en de omroepverenigingen. De com
merciële omroep, die het eerste jaar met minstens 10 uur moet be
ginnen, kan beschikken over maximaal 20 zenduren.
Deze situatie zal duren zolang twee
zenders in gebruik zijn. Wordt in
1969 ook het derde televisienet in
De emblemen op
het scherm
(Van onze Haagse redactie).
De N.T.S. en de omroepvereni
gingen hebben op het ogenblik
dertig zenduren per week. De
N.T.S. verzorgt 40 procent van
de zendtijd ofwel 12 uur. Van de
overblijvende 18 uur krijgen de
A.V.R.O., K.R.O., N.C.R.V. en
VARA elk 3/13 deel, ofwel iets
meer dan vier uur, en de V.P.R.
O. l/13e (ongeveer 1 uur 30 min.).
Wanneer het tweede net met
reeds direct dertig uur in gebruik
wordt genomen en de verdeelsleu
tel welke de regering voor ogen
heeft, in het parlement genade
vindt, zal gedurende 20 uur per
week kunnen worden gekeken
naar programma's van de com
merciële concessiehouder.
Onder het N.T.S.-embleem zullen
gedurende 16 uur programma's de
lucht ingaan. De A.V.R.O., K.R.
O., N.C-R.V- en VARA zullen iets
minder dan zes uur mogen uitzen
den. (3/13e deel van 60 procent
van 30 uur zendtijd over het eer
ste net en 10 uur over het tweede
net, samen 40 uur). De V.P.R.O.
krijgt dan bijna 2 uur.
Tweede helft van
Fei j enoord-V asas
toch op televisie
In het AVRO-televisieprogramma
van woensdagavond 14 november
zal om 21.00 uur een directe re
portage worden ingelast van de
tweede helft van de voetbalwed
strijd FeijenoordVasas, de eerste
ontmoeting tussen beide clubs in
de tweede ronde van de competitie
om de Europabeker voor lands
kampioenen. Het commentaar
wordt verzorgd door Aad van
Leeuwen.
gebruik genomen, dan krijgt de
commerci le televisiemaatschappij
het tweede net in zijn geheel. Het
derde wordt dan toegewezen aan
de thans oestaande omroepvereni
gingen.
Wat tot dusver nog niet naar buiten was
uitgelekt, is het plan van de regering
om de N.T.S. en de omroepverenigingen
voor een keuze te stellen. Ze mogen de
tien zenduren op het tweede net finan
cieren uit het, zo nodig tot 40,per
jaar te verhogen kijkgeld. Maar als zij
dat willen mogen zij die tien uur even
eens betalen uit de opbrengst van. re
clameboodschappen.
Zij mogen die, door advertenties betaal
de, programma's onder eigen beheer
uitzenden, maar een andere mogelijk
heid is dat zij voor de tien commerciële
zenduren op het. tweede net, een aparte
rechtspersoon in het leven roepen. Voor
de, door reclame betaalde uitzendingen
der omroepverenigingen zal, evenals
geldt voor het toe te laten commerciële
t.v.-bedrijf, concessiegeld moeten wor
den betaald aan de regering, omdat an
ders een oneerlijke concui'rentie wordt
aangedaan aan de commerciële conces
siehouders.
Niet onder controle
Do uitzendingen van een door de
omroepverenigingen en de N.T.S. op
te richten commerciële televisiemaat
schappij of de commerciële zend
uren van de omroepverenigingen zelf
zullen echter niet onder controle
hoeven te staan van do programma
raad, welke door de kroon in het
leven wordt geroepen om toezicht te
houden op de programma's van de
grote commerciële telcvisieorganisa-
ties. De omroepverenigingen kennen
hun verantwoordelijkheid.
Of de omroepverenigingen het derde net
te zijner tijd uit de kijkgelden moeten,
respectievelijk mogen, financieren, dan
wel dat hun wordt toegestaan de pro
gramma's van het derde net te finan
cieren door advertenties is een vraag
die zal worden bezien wanneer ervaring
is opgedaan met hetgeen op het tweede
net zal gaan gebeuren.
De regering heeft evenmin nog beslist
of in do radio reclame moet worden toe
gelaten en zo ja, op welke wijze. De
kwestie is in studie.
Vrije meningsuiting
Toen (lo nota-reclametelevisie werd in
gediend, verdedigde de regering haar
voornemen om reclame in de televisie
toe te laten met voornamelijk twee stel
lingen. De eerste luidde dat reclame
boodschappen in de televisie uit econo
misch standpunt noodzakelijk zijn. De
tweede stelling was dat reclame in de
televisie moet worden toegelaten omdat
de grondwet het recht op vrije menings
uitingen waarborgt.
In het voorlopige verslag liet de meer
derheid van de Tweede Kamer weten
dat dc in de grondwet bedoelde vrije
meningsuiting Ideëel is bedoeld en niet
commercieel, gericht op het verkopen
van waren- In de memorie van ant
woord zeggen de staatssecretarissen
Scholten en Gijzeis dat het doen van
reclamemededelingen blijkens de be
staande jurisprudentie wel valt onder
artikel 7 van de grondwet (het recht
op vrije meningsuiting). Voorts valt het
onder artikel 10 van het te Rome ge
sloten verdrag tot bescherming van de
rechten van de mens en de fundamentele
vrijheden.
De staatssecretarissen zijn het
voorts niet eens .met de kritiek in
het voorlopig verslag van de Tweede
Kamer, dat het toelaten van een
commerciële televisiemaatschappij
het bestaande omroepbestel door
breekt. „Het bestaande televisiebe-
stel wordt niet doorbroken maar
aangevuld."
Geen monopolie
De bestaande omroepverenigingen heb
ben geen monopolie. Misschien lijkt het
erop, maar dat tot dusverre niet meer
omroeporganisaties zijn toegelaten komt
alleen doordat daarvoor op de enige
bestaande zender geen ruimte was- Nu
er bij het in gebruiknemen van een
tweede t.v.-zender meer ruimte komt, is
het toelaten van een nieuwe concessie
houder een eis van democratie. ..Een
zendmachtiging kan daarbij nimmer
worden geweigerd onder het motief dat
de gegadigde voornemens is reclame-
programma's uit te zenden. Het zou,
zoals gezegd, in strijd zijn met het ver
drag van Rome".
De omroepverenigingen hebben bij de
regering een prognose ingediend, waar
bij becijferd werd dat zij bij een gelijk
blijvend kijkgeld van ƒ36,— per jaar
in 1964 tien extra zenduren kunnen fi
nancieren oplopend tot 30 uur in 1969.
De regering is hel niet met de cijfers
eens. Hoewel de omroepverenigingen
daar niet om vragen, vinden de staats
secretarissen het alleszins aanvaardbaar
dat het kijkgeld wordt verhoogd tot
het bedrag dat de wet maximaal toe
laat, n-1. 40 gulden, wanneer het tweede
programma regionale uitzendingen en
schooltelevisie worden ingevoerd.
Bovendien zo zegt met name staatsse
cretaris Scholten, is het plan om liet
tweede net te beginnen met tien zend
uren te weinig. Er moet het eerste jaar
minstens twintig uur uitgezonden wor
den. Anders is de keuzemogelijkheid van
de kijkers niet reëel. Uit de kijkgelden
kan dat niet betaald worden, ergo: er
is geen andere oplossing dan een con
cessiehouder toe te laten, die zijn pro
gramma's op andere wijze financiert en
wel uit de opbrengst van advertenties.
KANDIDATENLIJST V.V.D.
Mr. E. H. Toxopeus
lijstaanvoerder
(Van onze Haagse redactie)
Mr. E. H. Toxopeus, dc minister van
binnenlandse zaken, is door de verkie-
zingsraad van de V.V.D., overeenkom
stig het voorstel van het hoofdbestuur,
voorgedragen als lijstaanvoerder in alle
kieskringen bij de Kamerverkiezingen
van volgend jaar.
De eerste tien kandidaten op de voorlo
pige lijst zijn in het gehele land de
zelfde mensen .zij het dat zij in ver
schillende delen van het land in wisse
lende volgorde op de lijst komen. D<
definitieve lijst zal in januari worden
vastgesteld, wanneer de algemene ver
gadering van de V.V.D. wordt gehou
den.
Tot de eerste tien kandidaten behoren
onder andere prof. dr .H. J. Witteveen,
thans lid van de Eerste Kamer, staats
secretaris E. G. Stijkel, ir- D. S. Tuyn-
man, secetaris van het Koninklijk Ne
derlands Landbouwcomité en mr. F
Portheine. een bekend figuur in mid
denstandskringen.
De huidige Kamerleden, mr. F. G. van
Dijk en prof. dr. S. Korteweg, komen
niet meer op de lijst voor, hoewel zij
zich wel herkiesbaar hadden gesteld.
Gebouwencomplex van
Kath. Economische
Hogeschool geopend
Ook kleinbedrijf
De kritiek dat alleen de grote bedrij
ven belang hebben bij reclame in de
televisie wordt in de memorie van
antwoord ontkend. Aan het tweede
t.v.-net komen dertien straalzenders
te pas. Per rayon kunnen derhalve
verschillende soorten reclamebood
schappen woorden uitgezonden. Hier
door kan worden bereikt dat de mid
den- en kleinbedrijven, die vaak
slechts een regionaal debiet hebben,
reclameboodschappen tegen uiter
aard aanzienlijk lagere prijs kunnen
uitzenden.
N.T.S. en omroeporganisaties
Ontwikkeling van
televisie wordt
bemoeilijkt
,,De voorstellen der regering ver
vat in de memorie van antwoord
op de nota inzake reclametelevisie
zijn in strijd met een juiste rechts
bedeling. Zij bemoeilijken een ver
antwoorde verdere ontwikkeling
van de televisie en zijn gespeend
van werkelijkheidszin. Zij zullen
het kijkende publiek niet dienen
maar schaden".
Dit is het oordeel van de besturen van
de Nederlandse Televisie Stichting en
de omroeporganisaties over de voorstel
len der betrokken staatssecretarissen.
De besturen hebben officieel nog geen
kennis kunnen nemen van de letterl(j-
ke inhoud van de memorie. Op vrij
dag 9 november hebben de beide
staatssecretarissen het bestuur van
de N.T.S. mondeling op de hoogte
gesteld van de voornaamste punten
van de inhoud van dit stuk.
De besturen van de N.T.S. en de om
roeporganisaties verklaren:
„Ten aanzien van het in de memorie van
antwoord vervatte voorstel, dat door de
staatssecretaris van o., k en w. als „een
wezenHJk nieuw voorstel" werd geken
schetst, heeft nimmer eni» overleg met
de besturen van de N.T.S. en de om
roepverenigingen plaatsgevonden. Even
min hebben de staatssecretarissen aan
de N.T.S. medegedeeld, dat zy zich met
de door de N.T.S. verstrekte prognose
ten aanzien van de financiering van het
tweede programma niet konden vereni
gen. De besturen van de N.T.S. en de
omroeporganisaties betreuren het volle
dig gebrek aan overleg over deze- pun
ten".
„De door de staatssecretarissen ver
strekte mondelinge informaties geven
de N.T.S. en de omroeporganisaties
echter voldoende aanleiding om reeds
nu hun mening uit te spreken over
de gedane voorstellen. Daarbij willen
zij in het bijzonder wijzen op net feit,
dat in de memorie van antwoord de
gedachte is gehandhaafd zendtijd te
geven aan een zogenaamde onafhan
kelijke commerciële televisiemaat-
„De N.T.S. en de omroeporganisaties
zijn voorstanders van een zo ruim mo
gelijke meningsuiting. De nog steeds
Beperkte zendmogelijkheden maken het
echter noodzakelijk tot een verdeling van
de beschikbare zendtijd te komen vol-
(ens vaste wettelijke normen".
Onaanvaardbaar
.Daarbij mag niet willekeurig worden
gehandeld, maar dienen objectieve, voor
iedereen gelijke, maatstaven in acht te
worden genomen. De staatssecretarissen
echter scheppen een systeem van rechts
ongelijkheid, dat principieel onaanvaard
baar is en er bovendien toe leidt, dat
ieder der grote geestelijke, maatschap
pelijke en culturele stromingen in ons
volk een geringere vrijheid van menings
uiting krijgt dan een toevallige groep
van particuliere ondernemingen, wier
doelstellingen niet is gericht op verzor
ging van televisieprogramma's, maar
die in de televisie slechts hun econo
misch belang zien".
(Advertentie)
NILLMIJ
N.V. LEVENSVERZEKERINGMAATSCHAPPIJ NILLMIJ - 's-GRAVENHAGE
Gistermiddag is in Tilburg,
zigheid van koningin Juliana, het nieuwe
gebouwencomplex van de Katholieke
Economische Hogeschool yan de Hoge
schoollaan geopend.
Daarbij heeft de minister van onderwijs
kunsten en wetenschappen mr. J. M. L.
Th. Cals, een rede gehouden. Hij zei on
der meer: „Zoals een volk, dat leeft,
bouwt aan zijn toekomst, zo zal een volk,
dat aan de toekomst denkt, bouwen aan
zijn onderwijs". Mr. Cals wees erop, dat
ook de overheid aan het onderwijs bouw
de, de laatste decennia in steeds sterker
mate.
Nieuw-Guinea wordt
niet voor mei 1963
overgedragen"
Dr. Djalal Abdoli, de V.N.-bestuurder
voor Nieuw-Guinea, heeft- gisteren bij
zijn aankomst te Hollandia verklaard
dat „noch de Indonesische regering noch
de Nederlandse regering formeel de wens
te kennen heeft gegeven de bestuurs-
overdracht van Nieuw-Guinea aan Indo
nesië eerder te laten plaatsvinden dan in
van het volgend jaar, zoals in het
akkoord is overeengekomen".
Dr. Abdoh verklaarde tegenover een
A.N.P.-verslaggever dat „indien een
voortijdige overdracht praktisch uitvoer
baar zou zijn, dit niet zou kunnen ge
schieden dan met toestemming van de
drie betrokken partijen: Nederland, In
donesië en de V.N.".
Deze cape
wellce te zien is op
bate van het liefdadigheidsfonds
van de Britse R.A.F. kost maar
liefst 20.000 gulden.
In de rubriek „commentaar" zal de
A.V.R.O. televisie-omroep vandaag een
forumgesprek uitzenden naar aanleiding
de uitspraak in het Luikse proces.
In verband hiermee zal de medewerking
van de heren mr. G. B. J. Hilterman,
F. B. en Philippe Ia Chapelle jr. aan de
rubriek „commentaar" vandaag verval
len.
Wegens de aard van het onderwerp zal
het forum-gesprek niet om 19.30 uur,
maar om 22.00 uur worden uitgezonden.
Het forum zal bestaan uit: de heer D.
T. F. D'Angremond, centraal geestelijk
raadsman vari „Het Humanistisch Ver
bond", prof. mr. Ch. J. Enschedé, hoog
leraar in strafrecht en strafvordering
aan de stedelijke universiteit van Am
sterdam, mevrouw Hella S Haasse,
schrijfster, dr. A. Klapwijk, arts voor
revalidatie, geneesheer-directeur van de
„Johannastichting" te Arnhem, prof. dr.
C. van Ouwerkerk, moraaltheoloog aan
het groot-seminarie te Wittem en prof.
dr. R. Schippers, hoogleraar in de theo
logie aan de vrije universiteit van Am
sterdam. Als voorzitter van het forum
zal V 1'reden de heer Th. H. Joekes, we-
tensi appelijk medewerker van het libe
rale studiecentrum „De Teldersstich-
ting".
PARKEERVETERWET
IS ER DOOR
(Van onze parlementaire redacteur)
De Eerste Kamer heeft zonder hoofde
lijke stemming het wetsontwerp goedge
keurd tot wijziging van de motorrijtui
genbelasting.
Deze wijziging maakt de invoering van
parkeermeters mogelijk ter controle van
de parkeerduur van motorrijtuigen.
(Advertentie)
Het Wereldgebeuren
„Eenzijdige
conclusie getrokken"
De voorzitter van de Anti-Revolutionai
re Partij, dr. W. P. Berghuis, heeft gis
teren een verklaring afgelegd over de
brief van de „groepering van verontrus
te anti-revolutionairen" aan de kiesver
enigingen, vergezeld van een afschrift
een brief aan het centraal comité
van de Anti-Revolutionaire Partij. ELij
heeft het volgende meegedeeld:
„Wij leven in een vrij land en als anti
revolutionairen binnen een democratisch
partijverband, zodat ieder het recht
heeft zich te uiten, zoals hij meent dat te
moeten doen. Ik wil in dit verband daar
bij dan ook nog buiten beschouwing la
ten de vraag, of het organisatorisch wel
juist is. dat een in landelijk verband op
tredende groep van antirevolutionairen
zich rechtstreeks tot de kiesverenigingen
richt en of zij zich niet beter publiekelijk
tot het centrale comité had kunnen rich
ten. Wat mij wel onaangenaam heeft
getroffen is dat deze groep thans pu
bliekelijk eenzijdige conclusies trekt om
trent een tot twee maal toe gehouden
uitvoerig vertrouwelijk gesprek van het
moderamen met een deputatie van de
groep.
Als men er behoefte aan gevoelde om
met datgene wat men als resultaten
van dit gesprek beschouwde en daar
in met name uitlatingen van de ande
re gesprekspartner, het moderamen.
zoals men deze interpreteerde, naar
buiten te brengen, had men op zijn
minst de partner daarin moeten ken
nen en in ieder geval moeten zorgen,
dat de publikatie het gevoelen van
deze partner juist weergaf.
Dit is niet gebeurd. En daarom is
hetgeen in de brief van de groep van
10 november j.l. aan het centraal bu
reau als resultaten van het gesprek
worden genoemd eenzijdig en onvolle
dig en daarom onjuist.
Mijnerzijds ga ik thans op de inhoud van
het vertrouwelijk gesprek met de groep
niet in. Zo nodig zal dit naderhand kun
nen gebeuren. Ik zou alleen willen stel
len, dat er van een neiging tot relative
ring van de beginselen, zoals wordt ge
steld, bij de leidingen van partij en frac
ties geen sprake is.
Overigens zou ik de kiesverenigingen
willen adviseren zich niet te richten
naar de actie van deze groep, maar op
het punt, waarom het haar in concreto
gaat, n.l. de kandidaatstelling, vertrou
wen te hebben in het beleid van het cen
traal comité in deze, en voorts, zoals dat
by de structuur van onze partij past,
naar eigen inzicht en met wysheid te
werk te gaan".
„Mi/n post komt te laat"
Het proces te Bonn tegen 12
oud-S.S.-ers die ervan be
schuldigd worden 180.000 jo
den in Polen vergust te heb
ben, is gisteren korte tijd on
derbroken na een felle uitval
van de hoofdverdachte, de
63-jarige Ernst Burmeister.
Toen Burmeister verzocht werd
antwoord te willen geven op en
kele vragen die de rechtbank hem
wilde stellen begon h(J te schreeu
wen: „ik heb zeven maanden in
voorarrest doorgebracht mijn
accommodatie was slecht mijn
post kwam te laat".
Daar hij weigerde zijn geschreeuw
te staken en bleef aanhouden, dat
de rechtbank bevooroordeeld is,
gaf de rechter opdracht de zitting
voor een half uur te schorsen.
Terwijl de 12 verdachten werden
weggeleid, riep een der twee offi
cieren van justitie Burmeister ach
terna „maak van deze pauze maar
eens gebruik om over Goldberg na
te denken".
Goldberg is een van de 40 tot 50
joden die Burmeister doodgescho
ten zou hebben omdat hij te 'zwak
was om te werken. Burmeister
wordt er bovendien van beschul
digd als hoofd van een Einsatz-
kommando verantwoordelijk te
zijn voor de dood van 180.000
joodse mannen, vrouwen en kinde
ren in het verdelgingskamp
Chelmno (Kulmhof) in Polen,
Na het reces bleek by voldoende
tot kalmte te zijn gekomen om
antwoord te kunnen geven op en
kele vragen. Hy deelde de recht
bank mede, in de loop van zijn
leven geleerd te hebben te gehoor
zamen. „Dit was mijn plicht als
gjed Pruisisch ambtenaar", aldus
urmeister.
BLOEDWIJN
t gar h.
uo> getwndKeü^
bij apachekers en dro£iscen
(Van onze parlementaire redacteur)
Er bestond gisteren in de Tweede Ka
mer grote eenstemmigheid over het
wetsontwerp tot goedkeuring van de op
21 juli j.l. gesloten overeenkomst tussen
de Staat der Nederlanden en de Vincent
van Gogh Stichting, die ten doel heeft
een zeer kostbare en unieke verzameling
van werken van Vincent van Gogh, be
nevens brieven en andere archiefstuk
ken, betrekking hebbend op de schilder,
voor Nederland te bewaren.
Ir. V. W. van Gogh heeft deze collectie,
aangevuld met meer dan honderd en vijf
tig schilderijen en tekeningen van Corot,
Manet, Pissarro, Gauguin. Toulouse-
Lautrec, Bernard, Monticelli en vele an
deren, aan de stichting verkocht voor
f 18.470.000,Dat is ver «meden- het
bedrag, dat hij er bij verkoop naar bui
tenland voor had kunnen krijgen. De
gehele verzameling zal in Amsterdam
worden ondergebracht.
Namens de bijzondere commissie uit de
Tweede Kamer, die de openbare behan
deling van het wetsontwerp heeft voor
bereid, sprak dr. Tilanus van de C.H.U.
zijn bijzondere dankbaarheid jegens de
familie Van Gogh uit.
Geschokt Afrika
De oorlog tussen China en India
heeft het westen minder geschokt
dan de neutralistische landen. In het
westen had men van de Chinese com
munisten niets anders dan agressie ver
wacht. Het neutralistische blok daar
entegen, dat afzijdig stond, zolang
de koude oorlog uitsluitend woedde tus
sen de uitgesproken communisten en
anti-communisten, constateert nu tot
zijn grote schrik, dat een der eigen
landen het slachtoffer is geworden van
de communistische expansiedrang. Dat
heeft op zijn zachtst uitgedrukt
enige verwarring gewekt in het neu
tralistische kamp. Aanvankelijk wacht
te men nog even af tnet commentaar
te geven. De Chinezen zouden wel zo
verstandig zijn tot een vreedzaam ak
koord te komen met India en dan zou
er geen vuiltje aan de neutralistische
hemel zijn. Maar men had buiten Mao
Tse Toeng gerekend. De Chinezen lie
ten duidelijk blijken, dat zjj niet aan
terugtrekken dachten en toen sloeg de
schnk vele Afrikanen om het hart.
Nehroe's positie als leider van de neu-
tralistische1landen, als de spreekbuis van
de „niet gebonden" staten, was in Afri
kaanse ogen lange tijd onaantastbaar
geweest. Zo was naar neutralistisch
oordeel ook de staat India onaantast
baar. China heeft zich echter van neu
traliteit of neutralisme niets aange
trokken en het zal zich daar ook in de
toekomst waarschijnlijk nimmer iets
van aantrekken. In sommige Afrikaan
se landen beseft men dat nu wel duide
lijk.
Dr. J. Gikonyo Kiano, de parlemen
taire secretaris van Jomo Kenjat-
ta, de voornaamste leider van de na
tionalisten in Kenia bracht het alge
meen gevoel van verontwaardiging
voorzichtig onder woorden met de ver
klaring, dat „China de sympathie, die
het in de Afrikaanse landen had ge
wonnen, bezig was te verliezen".
„Hoe weten wij, dat China tegenover
Oost-Afrika niet hetzelfde zal doen als
tegenover India?" vroeg dr. Kiono zich
af.
De premier van Oeganda, sir Milton
Obote, een van de weinige Afrikaanse
politici, die het westen openlijk goed
gezind is en die in belangrijke politieke
kwesties het westen steunt, verklaar
de dat zijn land de communistisch-Chi-
nese aanvraag voor het V.N.-lidmaat-
schap nimmer zal steunen zolang de
Chinese agressie in India voortduurt.
De eerste landen van de conferentie van
Belgrado, die China veroordeelden, wa
ren Ethiopië en Cyprus. Daarna kwa
men ook de stemmen van Kongo (Braz
zaville), de Verenigde Arabische Re
publiek, Keni4 Liberia, Somalië, Oe
ganda en een aantal van de vroegere
Franse koloniën in Midden-Afrika.
De eerste minister van Nigeria, sir Abu-
bakar Tafawa Balewa bijvoorbeeld he
kelde de Chinese opvatting, dat „recht
hetzelfde betekent als macht". „Lan
den die er zo over denken, moeten wor
den veroordeeld", verklaarde de Nige-
riaanse regeringsleider.
Peter Koinango, de secretaris-generaal
van de Pan-Afrikaanse Vrijheidsbewe
ging voor Oost-, Midden en Zuid-Afri-
ka sprak van „de Chinese invasie in
India, die de wereld heeft geschokt".
De neutralisten stellen gewoonlijk, dat
hun houding van neutralisme heel
iets anders in dan neutraliteit. Neutrali
teit is weigeren te kiezen tussen goed
en kwaad, menen zij. Neutralisme echter
is weigeren bij voorbaat partij te kie
zen voor bepaalde blokken, zoals Oost
en West. De neutralisten willen geval
voor geval bekijken. Wanneer zij met
een bepaalde situatie worden geconfron
teerd, zijn zij bereid een standpunt in
te nemen, nadat zij de zaak op al haar
merites hebben beoordeeld.
Dat hebben nu de Afrikaanse landen
gedaan in het geschil tussen India en
China. Omdat- er een neutralistisch
land bij de kwestie betrokken is, was
de keus niet moeilijk. China moest ver
oordeeld worden. Overigens wil dit nog
geenszins zeggen, dat deze landen ook
het Chinese communisme verwerpen.
De neutralistische beginselverklaring
maakt het mogelijk de Chinese aanval
op India te veroordelen en het com
munisme van China desondanks te ver
heerlijken. Het neutralisme beoordeelt
immers elke situatie afzonderlijk en
trekt verder geen partij. Deze neutralis
tische opvatting lijkt in strijd met de
kritische woorden, die vele Afrikaanse
leiders aan de kwestie China-India heb
ben gewijd, maar zij is dat niet.
De ernstigste kritiek kwam tot nu toe
namelijk uit landen als Liberia en Ni
geria, uit Oeganda en uit vroegere
Franse koloniën. Deze landen zijn in
naam neutralistisch, maar in wezen wes-
ters-georiënteerd.
Uit een door-en-door neutralistisch land
als Ghana kwam een heel ander geluid.
President Nkroemah schreef in zijn eer
ste brief over het Indiaas-Chinese ge
schil aan de Britse premier MacMillan:
„Aan welke kant ook het recht of het
onrecht staat in de huidige worsteling
tussen India en China, ik ben ervan
overtuigd dat wy de zaak van de vrede
het beste kunnen dienen door ons te ont
houden van iedere actie die de situatie
kan verergeren".
Dat was de reactie van dezelfde presi
dent Nkroemah die in 1961 over de
kwestie Katanga zei: .Waar het gaat
om rechtmatig of onrechtmatig kan van
neutraliteit geen sprake zyn".
Tom Mboya, een invloedrijke politicus
van de Keniase Afrikaanse Nationalis
tische Unie en minister van arbeid in
Kenia was al even voorzichtig in zijn
commentaar op de strijd in de Himalaya.
Hij volstond met te verklaren, dat zijn
partij strikt neutraal (neutralistisch)
was en dat de Afrikanen in Kenia
vriendschappelijk stonden tegenover „al
le landen".
Misschien van meer belang dan de hou
ding der politici is de reactie van de be
volking in Afrika. In Kenia hebben velen
spontaan bloed gegeven voor de Indiase
slachtoffers en de leden van de Kamba-
stam in Kenia hebben zelfs geld inge
zameld voor India. In Nieuw Delhi is
medegedeeld. dat men voor honderdveer
tigduizend dollar aan hulp heetf ontvan
gen uit Kenia, Oeganda en Tanganyika.
Afrikaanse verpleegsters in Oost-Afrika
hebben zich bovendien gemeld om dienst
te doen aan het Himalaya-front. In Nai
robi (Kenia) gaven honderdnegentig
vrijwilligers zich op voor de strijd tegen
China. Negenenzeventig van hen waren
Indiërs, honderdtien waren Afrikanen en
de honderdnegentigste was een gepen
sioneerde Britse majoor, wiens handen
jeukten, zoals hij zei.
PRESIDENT NKROEMAH
.recht en onrecht
