Pokhara-bivak: een epos in thee
NEDERLANDSE
HIMALAYA
EXPEDITIE
1962
wn
zaterdagnummer
SHERPA'S WAKEN OVER
HET WELZIJN VAN DE
EXPEDITIELEDEN
Zwerfkat Nicodemus' maakte
snel carrière in Amerika
SPAREN VOOR MEUBELEN OF T.V.
Zaterdag 3 nov. 1962
(Advertentie)
l~\e Nederlandse Himalaya Expe-
ditie heeft terwijl deze regels
in druk verschijnen de top Van de
ruim 7000 meter hoge Nilgiri reeds
bereikt. Hiermee is één doel van de
expeditie verwezenlijkt. Maar ook het
geologisch onderzoekingswerk is in
volle gang. In feite al sinds de twee
voorlopers van de expeditie, prof. dr.
G. C. Egeler en dr. T. de Booy, in
Nepal zijn aangekomen. Al menig
maal hadden zij kleine excursies in het
gebergte ondernomen en de eerste
stenen-handstukken, zegt dr. De Booy
zijn dan ook binnen.
e brief, die wij hierbij publiceren,
is nog afkomstig uit Pokhara; hij
werd juist verzonden, voor de expe
ditie zich van het bivak Pokhara ver
plaatste naar het basiskamp Tukucha.
Het is een verhaal van de routine in
het kamp, van het in-, uit- en ompak-
ken en van de kennismaking met het
vele nieuwe, dat deze Europeanen in
een oud en van tradities vervuld Azia
tisch land ontmoeten.
De Nederlandse Himalaya Expeditie 1962 compleet na de aankomst
van de vijf nagekomen leden op het vliegveld van Kathmandu.
Rechts de leider van de expeditie, prof. Egeler, in het midden
(eveneens met camera) dr. T. de Booy.
Enkelen van de dragers, die de vracht in eerste instantie hebben
opgevoerd van Kathmandu naar Pokhara en die hier in afwachting
zijn van het startsein voor de lange mars naar Tukucha.
De bedrijvigheid van Pokhara. In het kamp stapels goederen van
de meest uiteenlopende aard, verpakt in colli van 30 kg, telkens
voor één drager. Van de zijde van de bevolking is de belangstelling
groot.
POKHARA-BIVAK. Dit is een oord, waar je - hoe kort je
verblijf ook duurt - snel ingeburgerd raakt. In de week, die
we hier nu doorbrengen, is dit bivak ons vanzelfsprekend thuis
geworden. De leiders, Egeler en De Booy, hebben hier al drie
weken rondgezworven, maar de overige Nederlanders - de drie
geologen Bodenhausen, Schaar en Nijhuis, de expeditiearts
Tammes en de drie aLpinisten-gebroeders Van Lookeren Cam
pagne, zijn hier eerst kort gearriveerd. Toch lopen zij hier
bruingebrand door het tentenkamp, alsof zij nooit anders heb
ben gedaan. Zij voelen zich allen wel bij het klimaat en de sfeer
van leven. Zij genieten van het verre uitzicht in de vlakte en
van het dagelijks weer fascinerende panorama in het noorden:
de achtduizenders, die met hun onbewogen ijskappen onver
zettelijk tegen de hemel op wacht staan.
'ij zijn snel in de routine van
het bivak gegroeid. Om zes
uur komt de zon op en kruipt
ieder uit zijn tent. Dannu,
plichtsgetrouwe kok, heeft dan
de thee al gezet. Ons rest niets
anders dan een klapstoel te pak
ken en te gaan zitten genieten,
iedere ochtend weer, van het
uitzicht op de Himalaya-reuzen,
onmetelijk hoog. Dat is de grote
verassing van dit land: je gaat
erheen met de stoutste voorstel
lingen over de hoogte van het
gebergte, je komt hier in de re
gen en ze zeggen tegen je: al
wat je je ervan hebt voorgesteld
is niets, vergeleken bij de wer
kelijkheid.
Dan denk je: ze moeten 't toch waar
achtig niet te gek maken en de
zon breekt door, de wolken in het
noorden scheuren uit elkaar en daar
liggen de toppen, veel hoger en veel
machtiger dan je je ooit hebt kun
nen voorstellen.
Snel terug naar de routine! Dannu
heeft de ochtendthee ingesteld als
een goede, maar desondanks vermoei
ende ceremonie. Een half uur later
volgt het ontbijt: pap, omelet, gebak
ken aardappelen en weer thee. Nepal
moet van voor tot achter vervuld van
thee zijn, want we drinken het in
ongelooflijke hoeveelheden. Cafés
zijn hier nergens en bier en limonade
moeten in deze streken nog uitgevon
den worden. Maar thee is er zoveel te
meer. Egeler en De Booy, die in be
gin september vanuit Pokhara een
geologische verkenning uitvoerden,
ontmoetten met de regelmaat van de
klok langs hun pas een teashop, waar
je voor heel weinig geld net zoveel
glazen kon krijgen als je maar wilde.
Er is een reden voor al die thee. Ge
woon water is niet drinkbaar; een ge
mene dysenterie zou er het onmiddel
lijke gevolg van zijn. Al het niet-ge-
kookte water is sterk besmet.
Iedere dag
vier liter thee
Omdat we tijdens werken en klim
men snel ademen, sterk transpi
reren en dus veel vocht kwijtraken, is
drinken geboden. Vandaar de talloze
glazen sterke thee. Per etmaal halen
we gemakkelijk vier liter per man.
De bevolking weet óók van gevaar
lijk drinkwater. Kinderen die koorts
hebben of diarree, krijgen het niet
te drinken. Maar ze krijgen dan ook
niets anders. Vandaar, dat ze vaak
blaasstenen hebben.
Uitdroging is voor deze steenvorming
verantwoordelijk. De operatie is zeer
pijnlijk, maar wanneer er niet chirur
gisch wordt Ingegrepen, verloopt de
aandoening meestal dodelijk. Opera
tieve behandeling is echter in dit land
niet zo'n eenvoudige zaak als in Eu
ropa.
Met de gezondheidszorgen van Nepal
hebben wij terstond na onze aan
komst kennis gemaakt. In de buurt
ligt een Engels missie-hospitaal,
waarvoor we wat medicijnen hadden
meegenomen tegen de lepra. Derge
lijke geneesmiddelen zijn niet gemak
kelijk in tc voeren; de medische staf
was er dan ook ontroerend dankbaar
voor. We komen er af en toe terug:
een uur lopen door de verzengende
zon van de middag. Zo'n wandeling
leert van alles. Drie van ons hebben
tropcnervaring en werden getroffen
door de gelijkenis van de gehuchtjes
hier met de kampongs tegen de berg
hellingen van Java: in de dorpsstraat
volgen de warongs elkaar op en op de
pleinen ontbreken zelfs de waringins
niet. In de huizen wordt mais ge
stampt onder een zware steen, die
door middel van een primitieve wip
steeds met de voet wordt opgetild en
die daarna met een plof in een kuil
valt. De hand, die de mais in de kuil
moet omwoelen, ontkomt daarbij am
per aan verplettering.
Zeven vrouwen
Het hospitaal is opgebouwd uit zin
ken nissenhutten. Het woonhuis
van dokter Watson, waar we thee
dronken, is van leem met een
dak van stro; het verschilt maar wei
nig van de overige huizen in het dorp
't enige gerief is er een koelkast.
Dokter Watson is de vrouwelijke
chirurg; zij komt uit Engeland.
Er is nog een tweede vrouwelijke
arts; vijf verpleegsters assisteren.
Zeven vrouwen, ver van alle comfort,
die de handen hier vol hebben. De in
fectieziekte, die hier de meeste
slachtoffers maakt, is de tuberculo
se. Het lijkt onbegonnen werk de be
volking met zo'ïi klein team ook
maar even op te heffen uit zijn ellen
de. Er is heel wat idealisme nodig om
door te gaan.
Ze gaan door, gewoon.
Ze hebben een operatiekamer en wat
ziekenzaaltjes en- op dit papier zijn
dat heel mooie woorden. De werke
lijkheid is minder mooi maar des
ondanks bruikbaar, en dat is voor de
ze vrouwen al heel wat. Ze bleken
zelfs op hun bescheiden outillage
trots, toen ze er ons rondleidden. En
toen ze merkten, dat Peter van Loo
keren Campagne behalve alpinist ook
nog tandarts is, duurde het niet lang
of hij stond op vaderlandse wijs het
gebit van de verpleegsters te sane
ren. Dat mocht dan ook wel.
Terug in het bivak realiseren we ons,
dat wjj hoe primitief ook toch
eigenlijk als vorsten leven. Dannu is
een uitstekende kok: hii is kennelijk,
geobsedeerd door de gedachte, dat
,,'t nu nog kan" en laat ons volop de
len in het vette der aarde. Over een
maandje is dat allemaal wel over;
dan zullen we, kleumend tegen de
noordwand van de Nilgiri, wel ons
maal moeten doen met een rolletje
biscuits en wat vruchtensap.
Het is een moeilijke gedachtensprong:
in onze beschaduwde messtent komt
de temperatuur nog gemakkelijk bo
ven de 37 graden Celsius; straks in
de bergen staat het kwik stevig on
der nul en giert de blizzard.
Niet alleen bij de kok treffen we een
roerende zorg voor ons welzijn. Ook
de andere sherpa's waken erover met
een attentie, die misschien alleen in
dit land wordt aangetroffen. De Booy
en Egeler hebben dat ervaren, toen
zij in september een tocht maakten
door het voorgebergte. Jongens gooi
den toen een steen op hun tent.
"s Avonds legde de gids Dorjee zijn
slaapzak voor de tentopening en ging
daar liggen met z'n houweel naast
zich. 's Nachts regende het, maar
Dorjee bleef voor de tent liggen, wa
kend over zijn meesters.
Uit- en inpakken
Onze dagindeling hier is een afwis
seling van drukke activiteit en
oosterse contemplatie. Wie voor dat
laatste geen tijd neeint, vaart in dit
land niet lang wel. Zouden we 't eer
ste verwaarlozen, dan kwamen we
van onze levensdagen niet in Tuku
cha. Daarom zijn we na het ontbjjt
stug bezig met het uitpakken van de
grote houten kisten, waarin het me
rendeel van onze bagage naar hier
vervoerd is. De levensmiddelen moe
ten worden gesorteerd en opnieuw in
kartonnen dozen verpakt, die niet
meer mogen wegen dan dertig kilo
gram. Dit is het gewicht, dat de dra
gers over lange afstanden mee kun
nen voeren zonder dat het tempo al
te veel zakt.
Het is een vreemde gewaarwording,
wanneer je ziet, dat een drager soms
lichter is dan de vracht, die hij ver
voert. Hij gaat op blote voeten en dat
wil wat zeggen in een land, waarvan
de paden allesbehalve naar Europese
wijs geplaveid zijn. Toch zullen deze
mensen onze spullen honderd kilo
meter ver brengen, door regen en fel
le zon, tien dagen lang en over een
route, die twee passen telt van tussen
de 2500 en 3000 meter. Persoonlijke
eigendommen? Die hebben ze nage
noeg niet geen dekens, geen scho
ne kleren, 'n Drager die bij dat al
meer verdient dan twee gulden per
dag is een witte raaf.
Na het middagmaal werken we met
man en macht door. Eerst wanneer
de zon begint te zakken, maakt de
westerse activiteit plaats voor een
meer aan 's lands wijs aangepaste
rust. Do eerste avond van ons verblijf
hier schakelden we op de afgespro
ken tijd onze transistorradio in. Het
was tien minuten voor acht. Een
ogenblik vol emotie: kristalhelder,
byna niet aangetast door fading
li wam de Wereldomroep uit Hilver
sum door met speciale berichten voor
de expeditie en met nieuws van onze
i en kinderen.
nemers te vertellen, waar 't hier op
staat. Een ernstig woord, dat wij
goed hebben verstaan. Wij zijn een
gelukkig team.
Kinderen volop
Hier wordt gewerkt. Hier wordt ge
rust. Recreatie? We zitten graag
by een meertje, hier een kwartiertje
vandaan. Eens hebben we een voetbal
meegenomen en de dorpsjeugd liep in
trossen uit om er mee vandoor te
gaan. 't Zijn lenige jongens en zij
hadden er geen moeite mee, de sahibs
behendig te omspelen.
Van kinderen wemelt het hier.
We beleefden een grappig mis
verstand toen een van ons van
een huisvader te weten wilde
komen, hoeveel weken de baby
oud was, die hij op zijn knieën
had. Hij stak eerst twee vingers
op, maar de vader schudde ont
kennend het hoofd. Daarna
hield onze man vijf vingers om
hoog, maar de vader schudde
nog heftiger van neen. Achteraf
bleek, dat de man zich een bult
was geschrokken. Hij dacht, dat
wij een bod deden op zijn kind.
Wij merkten dat pas, toen onze
collega in een laatste poging om
de leeftijd van het kind te weten
te komen al zijn tien vingers op
stak. Ontzet vluchtte de vader
met het kind zijn huis binnen.
Dc volwassen Nepalees is klein van
stuk en tenger gebouwd. Het is on
waarschijnlijk, welke lasten hij kan
torsen. Het record op de korte af
stand, dat wij zelf meemaakten, be
droeg 125 kilo; de drager die dat met
zichtbare trots presteerde woog zelf
37 kilo. Harde werkers zijn de man
nen van Pokhara overigens niet.
Zware houtlasten en waterkruiken
worden bijna steeds door vrouwen ge
dragen. Deze gaan gekleed in prach
tig rode sari's, dragen felgekleurde
kralensnoeren om de hals en een
klein gouden ringetje door de neus of
oorschelpen. Voor kleurenfotografen
vormen zij een felbegeerd doel, maar
door hun verlegenheid zijn zij slechts
met listen voor de camera te vangen.
De moesson eindigt
Nog enkele dagen. Het weer is
goed, ook al is de natte moesson
die in juni begint en in september
eindigt, vermoedelijk nog niet hele
maal achter de rug. Een van de laat
ste nachten kreeg het bivak na vele
dagen droog en warm weer een woes
te plensbui te verwerken, die in een
oogwenk het hele kampterrein blank
zette. Sherpa's en sahibs groeven in
niet veel meer dan een onderbroekje
krampachtig gootjes om de vloed-
stroom rond het kamp te leiden. Ver
volgens wentelden we ons in het koe
le regenwater, dat op de laagste ge
deelten wel 30 cm hoog stond.
Wanneer de karavaan uit Kath
mandu hier is aangekomen, bre
ken we op. Dan gaan 150 man
met 4500 kilo bagage op weg
om in zeven dagen Tukucha te
bereiken. Het wordt tijd. Want
hoe goed we 't ook in de vlakte
van Pokhara hebben, achter de
groene heuvels in het noorden
wenken de ruige kammen van
het gebergte.
Ons doel. Onze uitdaging.
Juist op die avond ook was ons gezel
schap compleet. Er zijn dingen, die 'n
mens z'n leven lang in het geheugen
blijven. Dit was zo'n moment, zonder
twijfel. Prof. Egeler maakte van de
rijpe gelegenheid gebruik om de deel
Niet alleen arme immigranten kunnen
het ver schoppen in de Verenigde Sta
ten en van schoenenpoetser of kran
tenbezorger opklimmen tot miljonair.
Hun voorbeeld is nagevolgd door een
zwerfkat nit New York, die naar de
schone naam van Nicodemus luister-
do en Perzisch bloed in de aderen
had.
Nicodemus leed een zorgelijk bestaan
rond do Newyorkse vuilnisbakken,
verstoten als hij was door zijn voor
malige eigenaar die een kat had wil
len hebben om de muizen weg te hou
den. En Nicodemus at geen muizen.
Tot op een dag een vrouw zich over hem
ontfermde en hem mee naar huis
nam. Hier werd hij verwend en ver
troeteld en toen zijn vacht weer ging
glanzen werd hij mooi genoeg bevon
den om samen met een fotomodel
vereeuwigd te worden. Dat was het
begin van zijn carrière.
Hy verdiende al ras 30 dollar per uur,
kreeg vermaardheid, poseerde op
schoot by nog mooiere modellen voor
50 dollar per uur.
Toen sloeg het noodlot toe. Een ach
teloze jongeman van het pyp rokendo
soort, hanteerde zjjn pijp op een dus
danige wijze, dat Nicodemus' snor aan
een zijde acht prachtige lange haren
verloor.
had niet
demus zijn evenwicht
loor en een trauma kreeg, maar
ook dat zijn dagen als modclkat
voorbij waren.
Tot een Newyorkse pruikenmaker op het
briljante idee kwam zijn evenwicht te
herstellen door aan de verminkte zij
de een kunslsnor van acht lange wit
te haren te bevestigen.
Nu is Nicodemus ingeschreven by de
Amerikaanse octrooiraad, geniet een
inkomen van 5000 dollar per jaar en
is het onderwerp geworden van een
boek, „The career cat", dat onlangs
is verschenen.
despaarbank met volledige bankservice lïï
