DE SOLDATEN
Het
Wachten
(III)
FAAM
PETROLEUM
Economische speurders stoten
in V.S. op ontstellende feiten
DE BOEKENPLANK
Onbetrouwbaarheid tot enorme
afmetingen gegroeid
SIR WINSTON CHURCHILL (87)
ZESTIG JAAR IN DE POLITIEK
Voor en na
Van Gogh
Freud en Nietzsch
BEHAAGLIJKE WARMTE
voor moderne mensen
Wakend en slapend
Droog, warm en gezond
Teruggeroepen
DONDERDAG 11 OKTOBER 1962
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
WALL STREET, dat zijn vuile was toch al flink buiten had gehangen,
verkeerde opnieuw in rep en roer toen onlangs twee grote, goed be
kend staande makelaarsfirma's merkten dat ze samen voor een
waarde van 1,4 miljoen dollars aan fondsen kwijt waren. Het Federal
Bureau of Investigation zette onmiddellijk zijn netten uit over het
hele land en legde in korte tijd de hand op dertien lieden, die betrok
ken zouden zijn bij een complot tot het stelen van de vermiste certifi
caten van aandelen en tot het ten gelde maken van een deel ervan.
Tot die mensen behoorde een bediende van de firma Bache Co., die
de grootste schade had geleden. Deze employé, die toegang had tot de
kluizen van de firma, bezat een strafblad dat niet te voorschijn was
gekomen toen bij zijn aanstelling informaties over hem waren inge
wonnen.
Misdadigers hebben in Wall Street wel
eens eerder hun grote dag gehad, maar
door de uitbreiding van het effecten
verkeer is de mogelijkheid om fraude te
plegen nog aanzienlijk groter geworden.
Een jaar of drie, vier geleden nestelde
een bende 7-icli geheel openlijk in een
aantal minder bekende beursfirma's,
nam deze over door niet al te zachtzin
nig uitgeoefende druk en maakte een
fortuin door de verhandeling van ver
valste certificaten van aandelen.
Betrouwbare makelaarshuizen zijn trou
wens ook wel een beetje traag geweest
mogelijk door de altijd zo haastige en
koortsachtige sfeer in het beurscentrum
met het treffen van voorzorgsmaat
regelen tegen diefstal door him eigen
employés.
De onbetrouwbaarheid van deze soort is
de laatste tijd toegenomen, niet alleen
in Wall Street, maar in de hele wereld
van handel en industrie. Vorig jaar be
taalden de verzekeringsmaatschappijen,
die zich met de dekking van deze risi
co's bezit houden, drie maal zoveel uit
als ze in 1945 hadden gedaan, en het
totale bedrag, op een of andere manier
gestolen of verduisterd door geëm
ployeerden op vertrouwensposten, van
portiers tot vooorzitters van raden van
bestuur toe, beliep meer dan een mil
jard dollar, zo schrijft „The Economist".
En in dit bedrag is dan nog niet eens
begrepen wat er verloren ging aan om
koopgeld, aan bedragen, uitbetaald aan
bij fraude of diefstal betrokkenen (om
iets terug te krijgen) of aan diefstal van
geheime gegevens. Énkele van de al ja
ren gevestigde particuliere recherche-
en informatiebureaus, zoals dat van
Pinkerton, zijn zich nu ook gaan bezig
houden met fraude op het industriële
terrein, maar ze hebben daarbij nog al
tijd de neiging de volle aandacht te be
steden aan de gevaren, die van buitenaf
dreigen. Het gevaar van binnenuit
vraagt een geheel nieuw soort van
speurder, die wel alle foefjes en trucs
van de klassieke detective kent, maar
die tevens doorkneed moet zijn in de
techniek van zakelijk beheer. Hij moet
niet slechts kunnen ontdekken waarom
een zaak geld verliest, wie er zich mees
ter van maakt en op welke wijze hij dat
doet, maar hij moet tevens methoden
ontwerpen, die herhaling voorkomen.
Experts
Een van de grootste firma's van effi
ciency-experts in de Verenigde Staten
is die van Norman Jaspan Associaties
Ine-, die ondernemingen adviezen geeft
op het gebied van hun bedrijfsinrichting,
terwijl een dochtermaatschappij, Inves
tigations, Inc., frauduleuze praktijken
staat, een deskundige op het gebied van
bedrijfsbeheer kan zijn, terwijl het aardi
ge meisje, dat zulk een vaardige secre
taresse bij een farmaceutische onderne
ming blijkt te zijn, mogelijk haar docto
raal in de scheikunde heeft gedaan.
Op deze wijze heeft een detective van
Investigations, Inc., die fungeerde als
employé van een onderneming en als
zodanig heel onschuldig zijn handen
stond te wassen in de garderobe van het
bedrijf, ontdèkt, dat een „collega" bezig
was een vertrouwelijke blauwdruk te
copiëren, één van een hele serie die hij
doende was te verkopen aan een con
currerende onderneming.. Een andere
snapte een man in een goudmijn, die
ifgoud deed in plastic zakjes en die in
een w..c. liet verdwijnen. Hij pikte ze
dan weer op uit een rooster, dat hij te
voren in een afvoerbuis had aange
bracht. De beheerder van een super
market werd erop betrapt dat hij elke
morgen zijn eigen kasregister weer naar
de zaak bracht, na er thuis het nodige
hebben uitgehaald. De chef van een
vleespakhuis zo vond weer een andere
detective uit verstuurde, in samen-
aan het licht brengt. Deze beide firma's
hebben verspreid over het gehele
tployés in dienst, d!
klanten, onder v
grootste industriële bedrijven van Ame
rika. Vorig jaar zochten ze oneerlijke
handelingen van allerlei aard uit, die te
zamen een bedrag van 60 miljoen dol
lar betroffen, waarvoor ze een honora
rium van vier miljoen dollar ontvingen.
Iemand van de firma kan zich op ver
zoek van het bestuur van een onderne
ming gaan bezighouden met een open
onderzoek naar (bijvoorbeeld) de wijze
van verzending van goederen, naar me
thoden om het personeel tot grotere pro-
duktiviteit te prikkelen en naar allerlei
andere zaken, die betrekking hebben op
de hele gang van zaken bij een indus
trieel bedrijf, maar daarbij kan soms
blijken, dat het noodzakelijk is Investi
gations, Inc., te hulp te roepen om
langs andere, minder openlijke wegen,
eens achter de schermen te kijken.
Agenten
van Jaspan zeggen aldus
,,The Economist" dat ze er meestal
heel weinig aan hebben rechtstreeks met
de topfiguren te gaan praten. Dan levert
gewoonlijk heel wat meer op een jonge
efficiency-expert in zjjn eigen kring
bekend als een geheim agent bij een
onderneming te laten „solliciteren'" voor
een baantje als secretaris van de vice-
president, of als portier, of als man ach
ter een machine, zodat hij alles kan
waarnemen, overal kan luisteren en, zo
nodig, een blik in de dossiers en de ad
ministratie kan werpen.
Deze mensen verschillen in zoverre van
de afgezaagde figuur van de „stille", dat
de jonge man, die als portier in de hal
op de bijgaand
naar plaatselijke
s vermeld.
zelfbedieningszaken
Ontwerpen-diefstoi
De mensen van Jaspan komen een toe-
aantal gevallen tegen van dief-
staf van ontwerpen, waarop patent is
aangevraagd of reeds verkregen. Zo
zag onlangs een efficiency-expert, die
een open onderzoek instelde naar de ver-
voersmethoden van een grote chemi
sche fabriek aan de oostkust van de
Verenigde Staten, een kist staan, die
met „monsters" was gemerkt en door
het hoofd van de research-afdeling ge
adresseerd was aan een firma aan de
westkust.
Hij liet de kist eens openmaken en er
bleken de gegevens in te zitten betref
fende het ontwikkelingswerk aan een
nieuw produkt. De fabriek had er al vier
jaar aan gewérkt en er vier miljoen
tedollar voor uitgegeven om het zover
te brengen dat het gereed was voor
commerciële explotatie. Zoals gebruike
lijk had 't hoofd van de researchafdeling
een contract met zijn, maatschappij ge
sloten, dat zou moeten voorkomen dat
hij er vandoor zou gaan met de resul
taten van het werk, dat in het labora
torium en met het geld van de maat
schappij was verricht. Niettemin had de
man een afspraak met handlangers aan
de westkust gemaakt om die de gege
vens te verstrekken, die nodig waren
om ze een voorsprong op de markt te
geven.
In ruil daarvoor hadden ze hem een
goedbetaalde baan plus tien procent van
de winst op de verkoop van het nieuwe
produkt beloofd.
Begonnen als
afgevaardigde
voor Oldham
Op 1 oktober 1900, nog onder de
regering van koningin Victoria,
koos de stad Oldham een 25
jaar oude conservatief tot haar
afgevaardigde in het parlement.
„God zegene de kranige jonge
man en dat hem een lang leven
beschoren zij", juichten de kie
zers van Oldham, nadat zijn ver
kiezing bekend was geworden.
Die kranige jongeman was een lang le
ven zowel als een levenslange poli
tieke loopbaan beschoren, want gis
teren vierde Sir Winston het feit, dat
hij zyn land nu al 60 jaar politiek
dient. De 87-jarige staatsman, begon
als afgevaardigde voor Oldham in het
parlement en werd later tweemaal
premier van het Britse kabinet.
Sinds de eerste verkiezing, heeft Chur
chill onafgebroken zitting gehad in
het Lagerhuis, met uitzondering van
Zuid-Slavië en Nigeria hebben een over
eenkomst getekend voor samenwerking op
handels-, wetenschappelijk en technisch ge
bied.
Volgens Radio-Havanna zijn drie anti-
Castrorebellen bij een actie op Cuba gedood
en zeven anderen gevangen genomen.
de periode 1922-1924, toen hij door de
kiezers niet was uitverkoren.
Momenteel is hij afgevaardigde van de
conservatieve partij voor Woodford
en tot hij onlangs bij een ongeluk zijn
linker dijbeen brak, was hij de meest
regelmatige bezoeker van de zittin
gen van het Lagerhuis.
Uitgeschakeld
Toen hij uit de conservatieve partij trad
om zich aan te sluiten bij de libera
len, bracht de „Daily Telegraph" met
grote koppen, „Churchill is uitge
schakeld" juist nu wij daar de groot
ste behoefte aan hebben kunnen wij
geen woord over de lippen krijgen.
Churchill is helemaal uitgeschakeld".
Later keerde hp in de gelederen van
de conservatieven terug om zich
daarna weer van deze partij te dis
tantiëren. Bovendien trachtte hij tot
driemaal toe een eigen partij op te
richten, daarmee uitdrukking gevend
aan zijn opvatting, dat „iedereen van
gedachte kan veranderen. Maar er is
een zekere lenigheid van geest en
welbespraaktheid voor nodig om weer
tot zijn oude politieke opvattingen
terug te keren", zo zegt hij hierover.
In 1922 werd hij in Dundee niet geko
zen, nadat een blindedarmoperatie
hem tijdelijk had uitgeschakeld. Hij
gaf het volgende commentaar op zijn
nederlaag: „Ik ben nu zonder func
tie, zonder zetel, bij geen enkele par
tij aangesloten en... zonder blinde
darm".
Voor z(jn jubileum stonden geen specia
le festiviteiten op het programma.
Volgens de laatste berichten gaat de
grijze staatsman goed vooruit na het
ongeluk waarbij hij zijn been brak.
Op het ogenblik verblijft hjj in zyn
woning te Londen.
Advertentie
fantastisch
cVan en voor
In de onvolprezen serie „De schoonheid
van ons land" van de uitgeverij Contact,
Amsterdam, verscheen onlangs „Voor en
na Van Gogh". Het is een voortreffelijk
boek geworden een eigenschap overi-
frens van vrijwel alle delen uit deze
ange reeks met prachtige reproduc
ties en een gedegen inleiding van dr. H.
Gerson. Deze inleiding geeft een schat
aan documentatie, een werkstuk dat
met de reproducties een eminent over
zicht vormt van de beeldende kunst in
ons land gedurende de laatste tweehon
derd jaar.
De Wereldbibliotheek is met twee aan
trekkelijke herdrukken voor de dag ge
komen: Freuds „Totem en taboe" (ver
taling dr. W. J. de Sauvage Nolting),
alsmede Nietzsches „Aldus sprak Zara-
thoestra" in de bekende vertaling van
Endt-Marsman. Van Marsman is ook de
inleiding. Deze Nederlandse vertaling
krijgt hiermee haar vijfde druk.
Dans en Religie
In de Phoenix-pockets van De Haan
verscheen „Dans en religie" van prof.
dr. Th. P. van Baaren, een uitmuntende
inleiding over een cultuurhistorisch ver
schijnsel, dat ons nog altijd bezighoudt.
Een lezenswaardig boekje van deze Gro
ningse hoogleraar, die zich daarin een
waardig opvolger van Van der Leeuw
toont. Van harte aanbevolen.
In dezelfde reeks verscheen een herdruk
van dr. A. Vloemans' Erasmus, alsmede
een inleiding van Mario Prodan over
„De kunst van China". Uitvoering als
gewoonlijk honderd procent.
Advertentie
71
natuurlijk een oliehaard gestookt met
SCHOON ZUINIG WARM
Het was ongeveer 10 uur n.m. toen sol
daat Arthur B. („Dutch") Schultz
van de 82ste Divisie Luchtlandingstroepen
besloot op te houden met dobbelen, want
misschien zou hij nooit meer van zijn leven
zóveel geld hebben. Ze hadden gespeeld
sinds de aankondiging, dut de luchtlanding
voor minstens 24 uur werd uitgesteld. Het
spel was achter een tent begonnen, voort
gezet onder de vleugel van een vliegtuig en
nu in volle gang in de hangar, die was in
gericht als een reusachtige slaapzaal.
Zelfs hier had het spel zich telkens ver
plaatst, langs de gangpaden tussen de
rijen van twee bedden boven elkaar. En
Dutch was een van de grote winnaars. Hij
wist niet eens hoevéél hij had gewonnen,
maar hij schatte dat de in zijn vuist ge
klemde bundel verfrommelde groene En
gelse bankbiljetten en helder blauw-groene
Franse bankbiljetten, die na de invasie als
wettig betaalmiddel zouden fungeren, meer
dan 2500 bedroeg. Dat was méér geld
dan hij ooit in al zijn 21 levensjaren bij
elkaar liad gezien.
Lichamelijk en geestelijk had hij alles gedaan om
zich op de sprong voor te bereiden, 's Morgens
waren er op het vliegveld godsdienstoefeningen
gehouden voor alle gezindten, en Dutch, die
rooms-katholiek was, had gebiecht en gecommu
niceerd. En nu wist hij precies wat hij met het
gewonnen geld zou gaan doen. Uit zijn hoofd
rekende hij uit hoe hij het zou verdelen. Hij zou
1000 deponeren op het kantoor van de adju
dant: dat geld kon hij opnemen als hij met verlof
in Engeland terugkwam. 1000 zou hij naar zijn
moeder in Philadelphia zenden, die het voor hem
zou bewaren; maar 500 van dat bedrag mocht
ze zelf houden, als geschenk ze kon het zeker
gebruiken. Voor hqt overige geld had hij een
speciale bestemming dat zou hij verbrassen
als zijn onderdeel, het 505de, Parijs had bereikt.
De jonge parachutist voelde zich best; hij had
voor alles gezorgd. Maar had hij dat werkelijk
Waarom moest h(j zich steeds herinneren wat er
die morgen was gebeurd Waarom gaf dat voor
val hem zo'n gevoel van onbehaaglijkheid
Toen de post deze morgen werd uitgedeeld, had
hij een brief van zijn moeder ontvangen. Toen hij
de enveloppe openscheurde, viel er een rozen
krans uit. Het ding lag bij zijn voeten. Snel, voor
zijn sarcastische kameraden het hadden kunnen
merken, had hty de rozenkrans opgeraapt en deze
in zijn plunjezak gestopt, die hij hier zou achter
laten.
Nu maakte de gedachte aan de rozenkrans op
eens, dat er een vraag in hem opkwam, die hjj
zich tevoren nog niet had gesteld: waarom gokte
hij op een tijdstip als dit Hij keek naar de ge
vouwen en verfrommelde bankbiljetten, die hij in
de hand hield het was méér geld dan hij in
één jaar had kunnen verdienen. Op dat moment
wist soldaat Dutch Schultz dat hij zeker zou
sneuvelen, als hij al dat geld behield. Hij besloot
om het niet te riskeren. „Ga es een endje opzij",
zei hq, „ik wil meedoen". Hij keek op zjjn hor
loge en vroeg zich af hoeveel tijd het zou vergen
om 5 2500 te verliezen.
rrwijl de nacht viel, zaten de invasietroepen
in geheel Zuid-Engeland te wachten, te wach
ten Vol opgekropte spanning na maanden van
training, waren zy nu klaar om te gaan, en het
uitstel had hen zenuwachtig gemaakt. Ze wacht
ten nu al 18 uur en elk uur had het geduld en de
paraatheid van de troepen ondermijnd. Zy wisten
niet dat D-Day nu binnen 26 uur zou beginnen;
het was nog steeds veel te vroeg om het nieuws
te laten doorsijpelen. En daarom zaten de man
nen op deze stormachtige zondagavond te wach
ten, eenzaam, bezorgd en heimelijk bang tot
er iets, wat dan ook, zou gebeuren.
In een van de depots in de omgeving van New-
haven zat korporaal Reginald Dale van de Britse
3de Divisie rechtop in zijn kooi en maakte zich
bezorgd over zijn vrouw Hilda. Zij waren in 1940
getrouwd en sindsdien hadden zij beiden erg naar
de komst van een kind verlangd. Tijdens zijn
laatste verlof, nog slechts korte tQd geleden, had
Hilda hem verteld dat ze zwanger was. Dale was
woedend geworden. Steeds had hij het gevoel ge
had, dat de invasie spoedig zou plaatsvinden en
dat hij er bij betrokken zou zyn. „Ik moet zeg
gen: „rotter kon het niet treffen had hij ge
snauwd. In zijn herinnering zag hij weer hoe
haar ogen onmiddellijk een gekwetste uitdruk
king hadden aangenomen en opnieuw foeterde
hij zichzelf uit om zijn onbekookte reactie.
Maar het was nu te laat. Hij kon haar niet eens
opbellen. Hij liet zich achterover vallen op zijn
brits en trachtte, evenals duizenden anderen aan
de zuidkust van Engeland, met alle wilskracht
zichzelf in slaap te brengen.
Een paar koelbloedige mannen, die geen last van
hun zenuwen hadden, lagen in een diepe slaap
verzonken. Eén van hen was sergeant-majoor
Stanley Hollis van de 50ste Divisie, die zich in
de inschepingszone bevond. Lang geleden had hij
al geleerd te slapen, waar hij maar kon. De op
handen zijnde aanval liet Hollis tamelijk koud;
hij wist ongeveer wel wat hem te wachten stond.
Hjj was uit Duinkerken geëvacueerd, had met het
Achtste Leger in Noord-Afrika gevochten en was
op het strand van Sicilië geland. Tussen de mil
joenen manschappen in Engeland vormde Hollis
die nacht een uitzondering. Hij verheugde zich op
de invasie, want hij wilde terug naar Frankrijk
om nog méér Duitsers om zeep te brengen. Hollis
had daar zijn persoonlijke reden voor. Ten tijde
van Duinkerken was hij ordonnans geweest en in
de stad Lille had hij, toen de troepen terugtrok
ken, iets gezien dat hij nooit meer had kunnen
vergeten. Afgesneden van zijn onderdeel, had
Hollis zich in de weg vergist in een stadswijk,
waar de Duitsers blijkbaar juist waren doorge
trokken. Hij bevond zich in een doodlopende
straat, die bezaaid lag met de nog warme licha
men van meer dan honderd Franse mannen, vrou
wen en kinderen. Ze waren doorzeefd met
mitrailleurkogels. Honderden kogels waren in de
muren gedrongen achter de lijken, of lagen ver
spreid op straat. Sindsdien was Stan Hollis een
prima jager op de vijand geworden.
De manschappen op de grote marine- en trans
portschepen, op de vliegvelden of in de depots
hadden geluk gehad. Zy mochten hun post niet
verlaten en het was er stampvol, maar zy waren
in elk geval droog, warm en gezond. Het was
heel anders gesteld met de troepen, die zich in
de platboomde landingsvaartuigen bevonden en
voor anker lagen buiten bjjna elke haven. Som
migen hadden reeds meer dan een week op deze
boten doorgebracht.
De schepen waren volgeladen en smerig, de man
nen voelden zich onbeschrijfelijk ellendig. Voor
hen was de slag, lang voor zij Engeland zouden
verlaten, al begonnen: de strijd tegen voortdu
rende zeeziekte en braakneigingen. De meeste
mannen herinneren zich nog steeds dat de sche
pen slechts naar drie dingen roken: dieselolie,
verstopte toiletten en braaksel.
Het ene schip was er erger aan toe dan het an
dere. Op de LCT 777 was de seiner 3de klasse
George Hackett jr. verbaasd toen hij zag dat de
golven zo hoog waren, dat zij over de boeg sloe
gen en er over de achtersteven weer afrolden.
LCT 6, een Engels landingsvaartuig, was zo
overladen, dat luitenant-kolonel Clarence Hupfer
van de 4de Amerikaanse Divisie vreesde, dat het
zou zinken. Het water stond tegen het dolboord
en sloeg er soms overheen. Het kombuis stond
onder water en daarom waren de troepen wel
Landingsvaartuig voor voertuigen. Op
het invasiestrand werden klep en wiel-
geleiders neergelaten, waarna de lading
naar buiten reed, klaar voor actie. Op
de foto die overigens pas op 18 au
gustus 1944 w genomen zijn mannen
van de Irenébrigade aan 't debarkeren.
Maar de troepen, die gedurende de wachtperiode
het meest hadden geleden, waren de man
schappen der teruggeroepen konvooien. De gehele
dag hadden zy de storm in Het Kanaal moeten
trotseren. En nu hingen ze doorweekt, moe en
somber over de railing, terwijl de laatste der
verspreide konvooien het anker lieten vallen. Om
streeks 11 uur n.m. waren alle schepen terug
gekeerd.
Buiten de haven van Plymouth stond kapitein
luitenant-ter-zee Hoffman op de brug van de
„Corry" te kijken naar de lange rijen donkere
schaduwen van verduisterde landingsvaartuigen
van allerlei soort en formaat. Het was koud. Er
stond nog steeds een hoge wind en hij kon de
ondiepe schepen in het dal van elke golf, op het
water horen klotsen.
Hoffman was moe. Ze waren nog maar juist in
de haven teruggekeerd, toen zq te horen kregen
waarom de invasie was uitgesteld. Ze hadden
nu weer het consigne gekregen om zich gereed
te houden.
Te middernacht begonnen de kotters van de kust
wacht en de torpedojagers weer aan de enorme
taak van het verzamelen der konvooien. Maar
ditmaal zouden zq niet teruggeroepen worden.
Een eindje uit de Franse kust kwam de kleine
duikboot X 23 langzaam naar de oppervlakte.
Het was 5 juni, 1 uur v.m. Luitenant George
Honour opende snel het luik. Nadat zfl in de
kleine commandotoren waren geklommen, richt
ten Honour en een lid van de bemanning de
antennes op. Benedendeks draaide luitenant
James Hodges de radio op een bepaalde golf
lengte en drukte met zijn handen de koptelefoon
tegen zijn oren.
Hij hoefde niet lang te wachten. Heel zwak
ving hij hun roepsein op... PADFOOT...
PADFOOT... PADFOOT. Toen hij het uit
één woord bestaande bericht, dat volgde,
had opgevangen, keek hij ongelovig op.
Zijn handen nog vaster op de koptelefoon
drukkend luisterde hij opnieuw. Maar hij
had zich- niet vergist. Hij vertelde het aan
de anderen. Niemand zei iets. Somber ke
ken zij elkaar aanze moesten nóg een vol
etmaal onder water blijven.
(Wordt vervolgd)
Copyright Uitg. van Holkema en Warendorf,
Amsterdam.
gedwongen koud voedsel te eten dat wil zeg
gen: zij die nog kónden eten.
De LST 97 herinnert zich sergeant Keith
Bryan van de 5de Brigade speciale genietroepen
zat zo stampvol, dat de mannen over elkaar
vielen, en het schip rolde zo erg dat zij, die zo
gelukkig waren geweest een kooi te kunnen be
machtigen, moeite hadden om er in te blijven. En
sergeant Morris Magee van de 3de Canadese Di
visie vond de bewegingen die zijn vaartuig
maakte „erger dan wat men in een roeiboot mid-
denop Lake Champlain kreeg te doorstaan". Hij
was zó zeeziek, dat hij zelfs niet meer kon
braken.