DE SOLDATEN Het Wachten (III) FAAM PETROLEUM Economische speurders stoten in V.S. op ontstellende feiten DE BOEKENPLANK Onbetrouwbaarheid tot enorme afmetingen gegroeid SIR WINSTON CHURCHILL (87) ZESTIG JAAR IN DE POLITIEK Voor en na Van Gogh Freud en Nietzsch BEHAAGLIJKE WARMTE voor moderne mensen Wakend en slapend Droog, warm en gezond Teruggeroepen DONDERDAG 11 OKTOBER 1962 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT WALL STREET, dat zijn vuile was toch al flink buiten had gehangen, verkeerde opnieuw in rep en roer toen onlangs twee grote, goed be kend staande makelaarsfirma's merkten dat ze samen voor een waarde van 1,4 miljoen dollars aan fondsen kwijt waren. Het Federal Bureau of Investigation zette onmiddellijk zijn netten uit over het hele land en legde in korte tijd de hand op dertien lieden, die betrok ken zouden zijn bij een complot tot het stelen van de vermiste certifi caten van aandelen en tot het ten gelde maken van een deel ervan. Tot die mensen behoorde een bediende van de firma Bache Co., die de grootste schade had geleden. Deze employé, die toegang had tot de kluizen van de firma, bezat een strafblad dat niet te voorschijn was gekomen toen bij zijn aanstelling informaties over hem waren inge wonnen. Misdadigers hebben in Wall Street wel eens eerder hun grote dag gehad, maar door de uitbreiding van het effecten verkeer is de mogelijkheid om fraude te plegen nog aanzienlijk groter geworden. Een jaar of drie, vier geleden nestelde een bende 7-icli geheel openlijk in een aantal minder bekende beursfirma's, nam deze over door niet al te zachtzin nig uitgeoefende druk en maakte een fortuin door de verhandeling van ver valste certificaten van aandelen. Betrouwbare makelaarshuizen zijn trou wens ook wel een beetje traag geweest mogelijk door de altijd zo haastige en koortsachtige sfeer in het beurscentrum met het treffen van voorzorgsmaat regelen tegen diefstal door him eigen employés. De onbetrouwbaarheid van deze soort is de laatste tijd toegenomen, niet alleen in Wall Street, maar in de hele wereld van handel en industrie. Vorig jaar be taalden de verzekeringsmaatschappijen, die zich met de dekking van deze risi co's bezit houden, drie maal zoveel uit als ze in 1945 hadden gedaan, en het totale bedrag, op een of andere manier gestolen of verduisterd door geëm ployeerden op vertrouwensposten, van portiers tot vooorzitters van raden van bestuur toe, beliep meer dan een mil jard dollar, zo schrijft „The Economist". En in dit bedrag is dan nog niet eens begrepen wat er verloren ging aan om koopgeld, aan bedragen, uitbetaald aan bij fraude of diefstal betrokkenen (om iets terug te krijgen) of aan diefstal van geheime gegevens. Énkele van de al ja ren gevestigde particuliere recherche- en informatiebureaus, zoals dat van Pinkerton, zijn zich nu ook gaan bezig houden met fraude op het industriële terrein, maar ze hebben daarbij nog al tijd de neiging de volle aandacht te be steden aan de gevaren, die van buitenaf dreigen. Het gevaar van binnenuit vraagt een geheel nieuw soort van speurder, die wel alle foefjes en trucs van de klassieke detective kent, maar die tevens doorkneed moet zijn in de techniek van zakelijk beheer. Hij moet niet slechts kunnen ontdekken waarom een zaak geld verliest, wie er zich mees ter van maakt en op welke wijze hij dat doet, maar hij moet tevens methoden ontwerpen, die herhaling voorkomen. Experts Een van de grootste firma's van effi ciency-experts in de Verenigde Staten is die van Norman Jaspan Associaties Ine-, die ondernemingen adviezen geeft op het gebied van hun bedrijfsinrichting, terwijl een dochtermaatschappij, Inves tigations, Inc., frauduleuze praktijken staat, een deskundige op het gebied van bedrijfsbeheer kan zijn, terwijl het aardi ge meisje, dat zulk een vaardige secre taresse bij een farmaceutische onderne ming blijkt te zijn, mogelijk haar docto raal in de scheikunde heeft gedaan. Op deze wijze heeft een detective van Investigations, Inc., die fungeerde als employé van een onderneming en als zodanig heel onschuldig zijn handen stond te wassen in de garderobe van het bedrijf, ontdèkt, dat een „collega" bezig was een vertrouwelijke blauwdruk te copiëren, één van een hele serie die hij doende was te verkopen aan een con currerende onderneming.. Een andere snapte een man in een goudmijn, die ifgoud deed in plastic zakjes en die in een w..c. liet verdwijnen. Hij pikte ze dan weer op uit een rooster, dat hij te voren in een afvoerbuis had aange bracht. De beheerder van een super market werd erop betrapt dat hij elke morgen zijn eigen kasregister weer naar de zaak bracht, na er thuis het nodige hebben uitgehaald. De chef van een vleespakhuis zo vond weer een andere detective uit verstuurde, in samen- aan het licht brengt. Deze beide firma's hebben verspreid over het gehele tployés in dienst, d! klanten, onder v grootste industriële bedrijven van Ame rika. Vorig jaar zochten ze oneerlijke handelingen van allerlei aard uit, die te zamen een bedrag van 60 miljoen dol lar betroffen, waarvoor ze een honora rium van vier miljoen dollar ontvingen. Iemand van de firma kan zich op ver zoek van het bestuur van een onderne ming gaan bezighouden met een open onderzoek naar (bijvoorbeeld) de wijze van verzending van goederen, naar me thoden om het personeel tot grotere pro- duktiviteit te prikkelen en naar allerlei andere zaken, die betrekking hebben op de hele gang van zaken bij een indus trieel bedrijf, maar daarbij kan soms blijken, dat het noodzakelijk is Investi gations, Inc., te hulp te roepen om langs andere, minder openlijke wegen, eens achter de schermen te kijken. Agenten van Jaspan zeggen aldus ,,The Economist" dat ze er meestal heel weinig aan hebben rechtstreeks met de topfiguren te gaan praten. Dan levert gewoonlijk heel wat meer op een jonge efficiency-expert in zjjn eigen kring bekend als een geheim agent bij een onderneming te laten „solliciteren'" voor een baantje als secretaris van de vice- president, of als portier, of als man ach ter een machine, zodat hij alles kan waarnemen, overal kan luisteren en, zo nodig, een blik in de dossiers en de ad ministratie kan werpen. Deze mensen verschillen in zoverre van de afgezaagde figuur van de „stille", dat de jonge man, die als portier in de hal op de bijgaand naar plaatselijke s vermeld. zelfbedieningszaken Ontwerpen-diefstoi De mensen van Jaspan komen een toe- aantal gevallen tegen van dief- staf van ontwerpen, waarop patent is aangevraagd of reeds verkregen. Zo zag onlangs een efficiency-expert, die een open onderzoek instelde naar de ver- voersmethoden van een grote chemi sche fabriek aan de oostkust van de Verenigde Staten, een kist staan, die met „monsters" was gemerkt en door het hoofd van de research-afdeling ge adresseerd was aan een firma aan de westkust. Hij liet de kist eens openmaken en er bleken de gegevens in te zitten betref fende het ontwikkelingswerk aan een nieuw produkt. De fabriek had er al vier jaar aan gewérkt en er vier miljoen tedollar voor uitgegeven om het zover te brengen dat het gereed was voor commerciële explotatie. Zoals gebruike lijk had 't hoofd van de researchafdeling een contract met zijn, maatschappij ge sloten, dat zou moeten voorkomen dat hij er vandoor zou gaan met de resul taten van het werk, dat in het labora torium en met het geld van de maat schappij was verricht. Niettemin had de man een afspraak met handlangers aan de westkust gemaakt om die de gege vens te verstrekken, die nodig waren om ze een voorsprong op de markt te geven. In ruil daarvoor hadden ze hem een goedbetaalde baan plus tien procent van de winst op de verkoop van het nieuwe produkt beloofd. Begonnen als afgevaardigde voor Oldham Op 1 oktober 1900, nog onder de regering van koningin Victoria, koos de stad Oldham een 25 jaar oude conservatief tot haar afgevaardigde in het parlement. „God zegene de kranige jonge man en dat hem een lang leven beschoren zij", juichten de kie zers van Oldham, nadat zijn ver kiezing bekend was geworden. Die kranige jongeman was een lang le ven zowel als een levenslange poli tieke loopbaan beschoren, want gis teren vierde Sir Winston het feit, dat hij zyn land nu al 60 jaar politiek dient. De 87-jarige staatsman, begon als afgevaardigde voor Oldham in het parlement en werd later tweemaal premier van het Britse kabinet. Sinds de eerste verkiezing, heeft Chur chill onafgebroken zitting gehad in het Lagerhuis, met uitzondering van Zuid-Slavië en Nigeria hebben een over eenkomst getekend voor samenwerking op handels-, wetenschappelijk en technisch ge bied. Volgens Radio-Havanna zijn drie anti- Castrorebellen bij een actie op Cuba gedood en zeven anderen gevangen genomen. de periode 1922-1924, toen hij door de kiezers niet was uitverkoren. Momenteel is hij afgevaardigde van de conservatieve partij voor Woodford en tot hij onlangs bij een ongeluk zijn linker dijbeen brak, was hij de meest regelmatige bezoeker van de zittin gen van het Lagerhuis. Uitgeschakeld Toen hij uit de conservatieve partij trad om zich aan te sluiten bij de libera len, bracht de „Daily Telegraph" met grote koppen, „Churchill is uitge schakeld" juist nu wij daar de groot ste behoefte aan hebben kunnen wij geen woord over de lippen krijgen. Churchill is helemaal uitgeschakeld". Later keerde hp in de gelederen van de conservatieven terug om zich daarna weer van deze partij te dis tantiëren. Bovendien trachtte hij tot driemaal toe een eigen partij op te richten, daarmee uitdrukking gevend aan zijn opvatting, dat „iedereen van gedachte kan veranderen. Maar er is een zekere lenigheid van geest en welbespraaktheid voor nodig om weer tot zijn oude politieke opvattingen terug te keren", zo zegt hij hierover. In 1922 werd hij in Dundee niet geko zen, nadat een blindedarmoperatie hem tijdelijk had uitgeschakeld. Hij gaf het volgende commentaar op zijn nederlaag: „Ik ben nu zonder func tie, zonder zetel, bij geen enkele par tij aangesloten en... zonder blinde darm". Voor z(jn jubileum stonden geen specia le festiviteiten op het programma. Volgens de laatste berichten gaat de grijze staatsman goed vooruit na het ongeluk waarbij hij zijn been brak. Op het ogenblik verblijft hjj in zyn woning te Londen. Advertentie fantastisch cVan en voor In de onvolprezen serie „De schoonheid van ons land" van de uitgeverij Contact, Amsterdam, verscheen onlangs „Voor en na Van Gogh". Het is een voortreffelijk boek geworden een eigenschap overi- frens van vrijwel alle delen uit deze ange reeks met prachtige reproduc ties en een gedegen inleiding van dr. H. Gerson. Deze inleiding geeft een schat aan documentatie, een werkstuk dat met de reproducties een eminent over zicht vormt van de beeldende kunst in ons land gedurende de laatste tweehon derd jaar. De Wereldbibliotheek is met twee aan trekkelijke herdrukken voor de dag ge komen: Freuds „Totem en taboe" (ver taling dr. W. J. de Sauvage Nolting), alsmede Nietzsches „Aldus sprak Zara- thoestra" in de bekende vertaling van Endt-Marsman. Van Marsman is ook de inleiding. Deze Nederlandse vertaling krijgt hiermee haar vijfde druk. Dans en Religie In de Phoenix-pockets van De Haan verscheen „Dans en religie" van prof. dr. Th. P. van Baaren, een uitmuntende inleiding over een cultuurhistorisch ver schijnsel, dat ons nog altijd bezighoudt. Een lezenswaardig boekje van deze Gro ningse hoogleraar, die zich daarin een waardig opvolger van Van der Leeuw toont. Van harte aanbevolen. In dezelfde reeks verscheen een herdruk van dr. A. Vloemans' Erasmus, alsmede een inleiding van Mario Prodan over „De kunst van China". Uitvoering als gewoonlijk honderd procent. Advertentie 71 natuurlijk een oliehaard gestookt met SCHOON ZUINIG WARM Het was ongeveer 10 uur n.m. toen sol daat Arthur B. („Dutch") Schultz van de 82ste Divisie Luchtlandingstroepen besloot op te houden met dobbelen, want misschien zou hij nooit meer van zijn leven zóveel geld hebben. Ze hadden gespeeld sinds de aankondiging, dut de luchtlanding voor minstens 24 uur werd uitgesteld. Het spel was achter een tent begonnen, voort gezet onder de vleugel van een vliegtuig en nu in volle gang in de hangar, die was in gericht als een reusachtige slaapzaal. Zelfs hier had het spel zich telkens ver plaatst, langs de gangpaden tussen de rijen van twee bedden boven elkaar. En Dutch was een van de grote winnaars. Hij wist niet eens hoevéél hij had gewonnen, maar hij schatte dat de in zijn vuist ge klemde bundel verfrommelde groene En gelse bankbiljetten en helder blauw-groene Franse bankbiljetten, die na de invasie als wettig betaalmiddel zouden fungeren, meer dan 2500 bedroeg. Dat was méér geld dan hij ooit in al zijn 21 levensjaren bij elkaar liad gezien. Lichamelijk en geestelijk had hij alles gedaan om zich op de sprong voor te bereiden, 's Morgens waren er op het vliegveld godsdienstoefeningen gehouden voor alle gezindten, en Dutch, die rooms-katholiek was, had gebiecht en gecommu niceerd. En nu wist hij precies wat hij met het gewonnen geld zou gaan doen. Uit zijn hoofd rekende hij uit hoe hij het zou verdelen. Hij zou 1000 deponeren op het kantoor van de adju dant: dat geld kon hij opnemen als hij met verlof in Engeland terugkwam. 1000 zou hij naar zijn moeder in Philadelphia zenden, die het voor hem zou bewaren; maar 500 van dat bedrag mocht ze zelf houden, als geschenk ze kon het zeker gebruiken. Voor hqt overige geld had hij een speciale bestemming dat zou hij verbrassen als zijn onderdeel, het 505de, Parijs had bereikt. De jonge parachutist voelde zich best; hij had voor alles gezorgd. Maar had hij dat werkelijk Waarom moest h(j zich steeds herinneren wat er die morgen was gebeurd Waarom gaf dat voor val hem zo'n gevoel van onbehaaglijkheid Toen de post deze morgen werd uitgedeeld, had hij een brief van zijn moeder ontvangen. Toen hij de enveloppe openscheurde, viel er een rozen krans uit. Het ding lag bij zijn voeten. Snel, voor zijn sarcastische kameraden het hadden kunnen merken, had hty de rozenkrans opgeraapt en deze in zijn plunjezak gestopt, die hij hier zou achter laten. Nu maakte de gedachte aan de rozenkrans op eens, dat er een vraag in hem opkwam, die hjj zich tevoren nog niet had gesteld: waarom gokte hij op een tijdstip als dit Hij keek naar de ge vouwen en verfrommelde bankbiljetten, die hij in de hand hield het was méér geld dan hij in één jaar had kunnen verdienen. Op dat moment wist soldaat Dutch Schultz dat hij zeker zou sneuvelen, als hij al dat geld behield. Hij besloot om het niet te riskeren. „Ga es een endje opzij", zei hq, „ik wil meedoen". Hij keek op zjjn hor loge en vroeg zich af hoeveel tijd het zou vergen om 5 2500 te verliezen. rrwijl de nacht viel, zaten de invasietroepen in geheel Zuid-Engeland te wachten, te wach ten Vol opgekropte spanning na maanden van training, waren zy nu klaar om te gaan, en het uitstel had hen zenuwachtig gemaakt. Ze wacht ten nu al 18 uur en elk uur had het geduld en de paraatheid van de troepen ondermijnd. Zy wisten niet dat D-Day nu binnen 26 uur zou beginnen; het was nog steeds veel te vroeg om het nieuws te laten doorsijpelen. En daarom zaten de man nen op deze stormachtige zondagavond te wach ten, eenzaam, bezorgd en heimelijk bang tot er iets, wat dan ook, zou gebeuren. In een van de depots in de omgeving van New- haven zat korporaal Reginald Dale van de Britse 3de Divisie rechtop in zijn kooi en maakte zich bezorgd over zijn vrouw Hilda. Zij waren in 1940 getrouwd en sindsdien hadden zij beiden erg naar de komst van een kind verlangd. Tijdens zijn laatste verlof, nog slechts korte tQd geleden, had Hilda hem verteld dat ze zwanger was. Dale was woedend geworden. Steeds had hij het gevoel ge had, dat de invasie spoedig zou plaatsvinden en dat hij er bij betrokken zou zyn. „Ik moet zeg gen: „rotter kon het niet treffen had hij ge snauwd. In zijn herinnering zag hij weer hoe haar ogen onmiddellijk een gekwetste uitdruk king hadden aangenomen en opnieuw foeterde hij zichzelf uit om zijn onbekookte reactie. Maar het was nu te laat. Hij kon haar niet eens opbellen. Hij liet zich achterover vallen op zijn brits en trachtte, evenals duizenden anderen aan de zuidkust van Engeland, met alle wilskracht zichzelf in slaap te brengen. Een paar koelbloedige mannen, die geen last van hun zenuwen hadden, lagen in een diepe slaap verzonken. Eén van hen was sergeant-majoor Stanley Hollis van de 50ste Divisie, die zich in de inschepingszone bevond. Lang geleden had hij al geleerd te slapen, waar hij maar kon. De op handen zijnde aanval liet Hollis tamelijk koud; hij wist ongeveer wel wat hem te wachten stond. Hjj was uit Duinkerken geëvacueerd, had met het Achtste Leger in Noord-Afrika gevochten en was op het strand van Sicilië geland. Tussen de mil joenen manschappen in Engeland vormde Hollis die nacht een uitzondering. Hij verheugde zich op de invasie, want hij wilde terug naar Frankrijk om nog méér Duitsers om zeep te brengen. Hollis had daar zijn persoonlijke reden voor. Ten tijde van Duinkerken was hij ordonnans geweest en in de stad Lille had hij, toen de troepen terugtrok ken, iets gezien dat hij nooit meer had kunnen vergeten. Afgesneden van zijn onderdeel, had Hollis zich in de weg vergist in een stadswijk, waar de Duitsers blijkbaar juist waren doorge trokken. Hij bevond zich in een doodlopende straat, die bezaaid lag met de nog warme licha men van meer dan honderd Franse mannen, vrou wen en kinderen. Ze waren doorzeefd met mitrailleurkogels. Honderden kogels waren in de muren gedrongen achter de lijken, of lagen ver spreid op straat. Sindsdien was Stan Hollis een prima jager op de vijand geworden. De manschappen op de grote marine- en trans portschepen, op de vliegvelden of in de depots hadden geluk gehad. Zy mochten hun post niet verlaten en het was er stampvol, maar zy waren in elk geval droog, warm en gezond. Het was heel anders gesteld met de troepen, die zich in de platboomde landingsvaartuigen bevonden en voor anker lagen buiten bjjna elke haven. Som migen hadden reeds meer dan een week op deze boten doorgebracht. De schepen waren volgeladen en smerig, de man nen voelden zich onbeschrijfelijk ellendig. Voor hen was de slag, lang voor zij Engeland zouden verlaten, al begonnen: de strijd tegen voortdu rende zeeziekte en braakneigingen. De meeste mannen herinneren zich nog steeds dat de sche pen slechts naar drie dingen roken: dieselolie, verstopte toiletten en braaksel. Het ene schip was er erger aan toe dan het an dere. Op de LCT 777 was de seiner 3de klasse George Hackett jr. verbaasd toen hij zag dat de golven zo hoog waren, dat zij over de boeg sloe gen en er over de achtersteven weer afrolden. LCT 6, een Engels landingsvaartuig, was zo overladen, dat luitenant-kolonel Clarence Hupfer van de 4de Amerikaanse Divisie vreesde, dat het zou zinken. Het water stond tegen het dolboord en sloeg er soms overheen. Het kombuis stond onder water en daarom waren de troepen wel Landingsvaartuig voor voertuigen. Op het invasiestrand werden klep en wiel- geleiders neergelaten, waarna de lading naar buiten reed, klaar voor actie. Op de foto die overigens pas op 18 au gustus 1944 w genomen zijn mannen van de Irenébrigade aan 't debarkeren. Maar de troepen, die gedurende de wachtperiode het meest hadden geleden, waren de man schappen der teruggeroepen konvooien. De gehele dag hadden zy de storm in Het Kanaal moeten trotseren. En nu hingen ze doorweekt, moe en somber over de railing, terwijl de laatste der verspreide konvooien het anker lieten vallen. Om streeks 11 uur n.m. waren alle schepen terug gekeerd. Buiten de haven van Plymouth stond kapitein luitenant-ter-zee Hoffman op de brug van de „Corry" te kijken naar de lange rijen donkere schaduwen van verduisterde landingsvaartuigen van allerlei soort en formaat. Het was koud. Er stond nog steeds een hoge wind en hij kon de ondiepe schepen in het dal van elke golf, op het water horen klotsen. Hoffman was moe. Ze waren nog maar juist in de haven teruggekeerd, toen zq te horen kregen waarom de invasie was uitgesteld. Ze hadden nu weer het consigne gekregen om zich gereed te houden. Te middernacht begonnen de kotters van de kust wacht en de torpedojagers weer aan de enorme taak van het verzamelen der konvooien. Maar ditmaal zouden zq niet teruggeroepen worden. Een eindje uit de Franse kust kwam de kleine duikboot X 23 langzaam naar de oppervlakte. Het was 5 juni, 1 uur v.m. Luitenant George Honour opende snel het luik. Nadat zfl in de kleine commandotoren waren geklommen, richt ten Honour en een lid van de bemanning de antennes op. Benedendeks draaide luitenant James Hodges de radio op een bepaalde golf lengte en drukte met zijn handen de koptelefoon tegen zijn oren. Hij hoefde niet lang te wachten. Heel zwak ving hij hun roepsein op... PADFOOT... PADFOOT... PADFOOT. Toen hij het uit één woord bestaande bericht, dat volgde, had opgevangen, keek hij ongelovig op. Zijn handen nog vaster op de koptelefoon drukkend luisterde hij opnieuw. Maar hij had zich- niet vergist. Hij vertelde het aan de anderen. Niemand zei iets. Somber ke ken zij elkaar aanze moesten nóg een vol etmaal onder water blijven. (Wordt vervolgd) Copyright Uitg. van Holkema en Warendorf, Amsterdam. gedwongen koud voedsel te eten dat wil zeg gen: zij die nog kónden eten. De LST 97 herinnert zich sergeant Keith Bryan van de 5de Brigade speciale genietroepen zat zo stampvol, dat de mannen over elkaar vielen, en het schip rolde zo erg dat zij, die zo gelukkig waren geweest een kooi te kunnen be machtigen, moeite hadden om er in te blijven. En sergeant Morris Magee van de 3de Canadese Di visie vond de bewegingen die zijn vaartuig maakte „erger dan wat men in een roeiboot mid- denop Lake Champlain kreeg te doorstaan". Hij was zó zeeziek, dat hij zelfs niet meer kon braken.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1962 | | pagina 9