ZELANDICA
VAKANTIEVREUGD: richtlijn
bij boekenkeus in juli
Supersone „Freedom Fighter"
zomaar voor het weggeven
Pre-historisch volk
ontdekt in India
Karhofs ,Gids voor Zeeland'
bleek een bestseller
Oud-journalist Karhof:
plezier in opdracht
JE HOEFT HET NIET
Pockets
DE BOEKENPLANK
AMERIKA MAAKT PLANNEN VOOR
STILSTAANDEKUNSTMAAN
Licht van gewicht, maar volwaardig...
Amerikaans gevechtsvliegtuig
bestemd voor de Navo-partner
6
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
ZATERDAG 25 AUGUSTUS 1962
Juli, vakantiemaand bij uitstek. Drommen toeristen op de wegen.
Overstelpende drukte aan duin en strand. Geen wonder, dat in
deze maand de belangstelling van het lezerspubliek voor een groot
deel is gericht op vakantielectuur: vooral vlotte en pittige pockets
om de minder zonnige uren aangenaam door te kunnen brengen,
maar ook boeken boordevol tips en wenken voor de rusteloos
trekkende vakantieganger. Geen wonder ook, dat de „Gids voor
Zeeland" van de Zeeuwse oud-journalist N. J. Karhof en Bert Gart-
hoffs „Zomaar wat zwerven" zoveel aftrek vonden.
ger bij deze handzame boeltjes
was „De kroegloper" van Simon
Carmiggelt, terwijl ook de nienwe
medische Sesam-eneyclopedie, pas
uitgekomen met de eerste twee
delen, een uitstekende start had.
Min of meer een opmerkelijk feit
is de verkoop in een Middel
burgse boekhandel van een herdruk
van de in 1575 samengestelde Atlas
van Sgroten, een Nederlander, in
dienst van Philips II, die een voor
die tijd moderne atlas van Neder
land samenstelde. Niet minder dan
vier kaarten van Zeeland treft men
in deze kostbare reproduktie aan. De
Middelburgse boekhandel verkocht
enkele tientallen exemplaren.
De juli-enquête heeft ons geleerd, dat
de Zeeuwse boekhandel uitermate, te
vreden is over de middelbare school
jeugd. Mede dank zij aansporingen
van de boekhandelaren, de leraren en
„stukjes" in deze rubriek hebben
meer leerlingen dan ooit tevoren hun
Een bescheiden enquête onder een
aantal Zeeuwse boekhandelaren heeft
het uitgewezen: de „Gids voor Zee
land" „een omvangrijke gids,
waarin geen enkel aspect van het
veelkleurige en boeiende gewest
wordt vergeten", zoals de recensent
in de P.Z.C. schreef is de best
seller van juli, op een halve lengte
gevolgd door „Zomaar wat zwerven".
Met ruime voorsprong op een klein
peloton legden deze bij uitstek va
kantieboeken by de „duurdere boe
ken*' beslag op de eerste en tweede
plaats.
van het tweede groepje won „Mila
18" de sprint en kwam aldus op de
derde plaats, vóór „Herfsttij" van
Hans Martin en „Kameraden" van
Hans Helmut Kirst, die zich resp. als
nummer vier en vijf op de lijst klas
seerden.
Opmerkelijk is de blijvende belang
stelling voor Leon Uris' werken.
Na enkele maanden op kop te zijn
gegaan, veroverde „Mila 18" in juli
een uitstekende derde plaats, terwijl
„Exodus" hoewel veel lager geno
teerd nog steeds wordt genoemd
bij de eerste tien (8e). „Herfsttij"
van Hans Martin zakte weliswaar
van de le naar de 5e plaats, maar
deze vijf bewijst toch de populariteit,
die Hans Martin in Zeeland geniet.
„Spionage contra spionage" van
Oreste Pinto, het enkele maanden
hoog genoteerd staande „Noten kra
ken" van -Godfried Bomans, de An
thony van Kampen Omnibus en „Ka
nonnen van Navarone" van de En
gelsman Alister Mac Lean kregen een IV
zodanige belangstelling, dat zij resp. f\T) TP Cf UDnC\/CM"
de zesde, zevende, achtste en negende |L ANlivLVLll
plaats op de ranglijst bezetten.
Angstig ogenblik
voor prinses Margaret
Prinses Margaret van Engeland heeft
donderdag bij Roscrea in Ierland een
angstig ogenblik gehad, toen de auto
waarin ze reed byna in botsing kwam
met een zandauto. De prinses zat naast
de 43-jarige lord De Vesci, toen voor
hun auto in een verblindende regen en
kort na een bocht een tegenligger op
doemde. Lord De Vesci wist een botsing
te voorkomen, al schepte zyn auto een
stuk heg naast de weg. Prinses Marga
ret, die de veiligheidsgordel had gelaten
voor wat ie was, moest houvast zoeken
aan het dash-board.
De wagen van lord De Vesci was op
weg naar Birr Castle, residentie van
de gravin van Rosse, moeder van prin
ses Margarets echtgenoot lord Snow-
don, die achterin zat.
De rechercheur toegevoegd aan prinses
Margaret die haar in een tweede wagen
volgde, zei dat het incident niemands
schuld was. Schade werd niet
richt.
boeken reeds in juli besteld. „Bijzon
der prettig voor ons", merkten ver
schillende boekhandelaren op. „Vroeg
bestellen komt een vlotte afwerking
ten goede".
Een aparte vermelding verdient
zeker de reuzenpocket „Van het
kleine koude front" van J. B.
Charles, die in verschillende
Zeeuwse boekhandels een goede
vraag ontmoette. Voor de pockets
in het algemeen bestond enorme
belangstelling. Vooral detectives
vonden grif aftrek. Een uitsprin-
Advertentie)
Hn nog maar een
scheut of 'n steek.
Maar straks weet U xich geen raad
aan de slopende
ahenmatische P^nen.
Door de beroemde Kruschen kuur,
kleine dagelijkse dosis, om 't bloed weer
zuiver te maken. Duizenden gingen U
voor en nog heel velen zullen uw voor
beeld volgen. Een heerlijke ervaring,
reeds na een betrekkelijk kortstondig
gebruik, als vanzelf die pijnen te voelen
wegvallen. Dat gebeurt naarmate het
bloed gezuiverd wordt van de pijnver-
wekkende onzuiverheden, die zich zijn
gaan ophopen in spieren en gewrichten.
Kruschen is de natuurlijke stimulans
voor de bloedzuiverende organen.
LEZERS SCHRIJVEN
PLANO LOGISCHE DIENST
Op verzoek van „PLANO" van boven
genoemde DIENST verleende de ge
meente Oostkapelle medewerking tot
het houden van een strandtelling bij
Oostkapelle, o.a. door het aanwijzen van
tellers.
Er werd uitgedokterd dat °P v>er over
gangen deze telling, wat Oostkapelle
betreft, zou worden gehouden.
Als uitkomst werd door de tellers
kregen 4868 bezoekers naar en 4648
terug van het strand.
In uw verslag verstrekt door bovenge
noemde dienst werd voor Oostkapelle
opgegeven resp 630 en 585 bezoekers.
Waarom? Wel bij navraag bleek het
volgende. Aangezien het gedeelte van
het strand bij de twee oostelijke over
gangen behoort tot het grondgebied van
Vrouwenpolder, doch in huur is bij
V.V.V. van Oostkapelle, en niettegen
staande dit gedeelte geheel grenst aan
Oostkapelle, daarbij uitsluitend wordt
bezocht door inwoners en gasten van
Oostkapelle, en ieder voor bezoek aar
dit gedeelte van het strand over grond,
gebied van Oostkapelle moet komen, ter
wijl verder ook dit gedeelte van het
strand geheel in exploitatie is bij V.V.V.
Oostkapelle. toch het „logische gedeelte"
van bovengenoemde dienst meende deze
bezoekers te moeten laten meetellen
voor de gemeente Vrouwenpolder.
OVER HERINDELING GESPROKEN!
;n dat uit
door de
r geen reëel beeld is gegeven van
het strandbezoek te Oostkapelle.
„Bestuur V.V.V. „Mooi Oostkapelle'
GEEN HANDDRUK
Hedenmorgen, zondag 19 augustus,
hoorde ik van de nieuwsberichten, dat
Soekarno van plan is naar Nederland
te komen om onze geëerbiedige koningin
Juliana de hand te komen drukken. Als
koningin Juliana de hand van Soekarno
zou aanvaarden, dan zou er een schok
door het Nederlandse volk gaan, daar
die hand van de koningin en het Oranje
huis door de hand van de agressor Soe
karno besmet zou worden.
Vlissingen. D. van Leeuwen
ONTSPANNING BEJAARDEN
Volgende week wordt in Middelburg
door de Algemene Bond van Bejaarden
een collecte gehouden, die v/ij speciaal
onder uw aandacht zouden willen bren
gen. De opbrengst moet dienen om onze
bejaarden enige ontspanning te bezor
gen. Immers het in stand houden van de
sociëteit in de Nieuwstraat en zo nu en
dan eens een ontspanningsavond kost
veel geld en daarom doen wij een beroep
op U om deze collecte extra te geden-
Door een groot gebrek aan collectanten
is het al zo moeilijk om een behoorlijk
bedrag bij elkaar te krijgen, want de be
jaarden zelf, hoezeer zij ook hun best
doen, kunnen wegens hun leeftijd maar
weinig daadwerkelijk aan deze collecte
meehelpen.
Middelburg J. P. Goeman, voorz.
Noordsingel 146.'
?7T Toe de opdracht lnidde? Tja,
n het moest zo uitvoerig mo
gelijk en toch beknopt. En als
journalist heb je nou eenmaal
geleerd om met weinig woorden
veel te zeggen".
Oud-journalist N. J. Karhof, 33
jaar „Zeeland" voor het dagblad
„De Stem", werkte met plezier
aan de opdracht van de uitgeve
rij Nïjgh en Van Ditmar, die
een gids voor Zeeland samenge-,
steld wilde zien. De gids is er
gekomen, met tekst van Kar
kof. Grondig gedocumenteerde
tekst en dat is geen wonder.
Terecht was bij het zoeken naar
een auteur de naam van deze
Geen Amerikaanse
basis op Jamaica
De Verenigde Staten hebben premier
Bustamente van Jamaica bedankt voor
diens aanbod een Amerikaanse basis op
het eiland toe tc staan, doch tevens
gezegd dat zy hiervan geen gebruik
zullen maken. Dit werd donderdag door
Amerikaanse functionarissen in Wash
ington bekendgemaakt.
Korte tijd nadat Jamaica op 6 augus
tus van dit jaar onafhankelijk was ge
worden van het Britse koninkrijk ver
klaarde premier Bustamente dat hij
bereid was de Verenigde Staten een
basis op het eiland te verschaffen zon
der daarbij te denken aan een tegen
prestatie in de vorm van Amerikaanse
steun.
0 In de Cubaanse stad Bayamo, in de pro
vincie Oriente, zijn tien arbeiders door elek
trische stroom gedood, doordat een kraan
een hoogspanningskabel vernielde, die op
een bouwwerk terechtkwam
EEN BESCHAVINGSTEKEN: BENZINEBLIKKEN
N. J. KARHOF
Zeelandkenner
kenner van Zeeland bij uitstek
gevallen. In zijn journalistieke
loopbaan doorkruiste hij de
provincie Zeeland van oost naar
west en van noord naar zuid.
Bij zijn komst in dit gewest telde de
provincie nog 101 gemeenten. Karhof
heeft ze allemaal bezocht en verschei
dene gemeenten uiteraard aanzienlijk
méér dan eenmaal.
„Je onthoudt natuurlijk niet alles,
maar toch wel veel", vertelt hij. „Zo
wist ik dat er ergens in de Zak van
Zuid-Beveland een bijzonder aardige
klapbank moest staan, maar welk
dorp, nee dat wist ik niet precies
meer. Toen ben ik zelf maar weer
eens gaan kijken en het bleek Oude-
lande te zijn".
De klapbank komt in de gids voor.
Ja, de heer Karhof vond het een
mooie opdracht. „Het is prettig
schrijven over Zeeland. Je hoeft het
echt niet op te schroeven en dat zou
ik trouwens ook niet gekund hebben.
Maar wat is er allemaal al niet ge
beurd: de oorlogsjaren, de ramp,
daarna het herstel, de Deltawerken
en neem tenslotte de brug over de
Oosterschelde. In Amsterdam zeuren
ze al jaren over een tunnel; hier op
pert men het plan voor een miljoe
nenproject en het komt voor elkaar.
Bovendien is hier veel te zien, veel
moois op gebied van natuur- en ste
denschoon".
"If arhof kent het als geen ander.
IS. „Een vreemdeling zou er jaren
mee bezig zijn", meent hij dan ook.
Zelf werkte hij twee maanden inten
sief aan de „Gids voor Zeeland",
waarna het bijschaven nog enige tijd
in beslag nam. Soms was dat wel
nodig, want termen als „vaate" en
„weel", die de auteur argeloos ge
bruikte, willen bij niet-Zeeuwen nog.
al eens vraagtekens oproepen.
Hij beschikte persoonlijk nog over
veel documentatie. Voor een beschrij
ving van Middelburg kon de heer
Karhof bijvoorbeeld putten uit een
vele jaren eerder door hem verzorgde
tekst voor een fotoalbum en verder
stonden hem vanzelfsprekend de
bronnen van de Provinciale Biblio
theek ter beschikking, terwijl ook de
Provinciale V.V.V. voor informaties
zorgde. „Ook oud-collega's waren mij
terwille", vult hij aan
Het succes verbaast hem eigenlijk
niet eens zo heel erg. „Het was ten
slotte bekend, dat er behoefte bestond
aan een complete gids voor heel Zee
land. Er was vraag naar bij de boek
handel. De vraag bestond dus al voor
het boekje er was", verklaart hij.
Of hij nog reacties heeft ontvangen?
Karhof lacht. Hij lacht graag en
veel. „Ja, je kennissen moeten er
fatsoenshalve natuurlijk wel over
praten. En dan kunnen ze niet anders
dan zeggen dat ze het goed vinden..."
De Aunges worden
met uitsterven bedreigd
De antropologische dienst in New
Dehli heeft gerapporteerd in
het binnenland van het eiland
Andamans in de baai van Ben
galen een volk te hebben ont
dekt, dat nog in de prehistorie
leeft en dat bedreigd wordt met
uitsterven. Het zijn de Aunges,
die nomadisch leven en die zout
beschouwen als onsmakelijk,
ongezond en onhygiënisch.
De Aunges zijn nomaden, die leven van
jacht en \isvangst en van wilde
vruchten en wortels. Het binnenland
van Andamans is dicht begroeid met
rimboe. De Indische antropologen
nemen aan, dat in die rimboe nog
meer van deze prehistorische stam
men moeten leven, maar men heeft
ze nog niet op kunnen sporen.
Het viel met de Aunges al niet mee. Zij
stonden niet toe dat vreemdelingen
dicht bij hen kwamen. Zij toonden
zich oorlogzuchtig en aggress'
De Aunges weten om zo te zegj
niets van de moderne beschavi_.0.
Zy hebben slechts een „beschavings
teken" leren kennen: lege benzine-
blikken uit de tweede wereldoorlog,
die op het eiland aanspoelden uit
Birma. Deze blikken hebben zij in
gebruik genomen. Op een of andere
wijze "werden de blikken in twee
stukken gesneden en gebruikt als
kookpotten.
De Aunges zwerven van kust naar
kust. Zij verblijven soms enige tijd
in hutten van hout en klei. Het is
by hen gewoonte om een man te
begraven in de hut waarin hij is
gestorven, meestal onder het bed.
De stam die ontdekt werd, telt ongeveer
200 zielen. De mannen jagen en
rissen met pijl en boog, de vrouwen
doen het met twee kleine, aan elkaar
gebonden netten. Zij hebben een
groot gevoel voor schoonheid. Op
hun huid schilderen zy in eindeloze
variatie symmetrische figuren. Dat
wordt meestal door de vrouwen ge
daan- Als de mannen na het eten
een uiltje gaan knappen, beschilde
ren de vrouwen met een soort rode
klei de huid. De schilderingen schij
nen hen te moeten beschermen te
gen kwade geesten en ziekten.
De Aunges zijn byzonder gesteld _t.
honden. Dat is overigens ook min
of meer een teken van kennismaking
met de beschaving, want de eerste
honden op Andamans werden daar
gebracht door Birmese smokkelaars.
Nu, na 30 jaar, leven er meer hon
den dan mensen op het eiland.
De Aunge is volkomen ongeletterd en
kan niet verder tellen dan tot drie.
De Indische regering wil hen voor
uitsterven behoeden, maar alle plan
nen zijn tot nu toe afgeketst op te
genstand van de Aun«*es. Alcoholi
sche dranken kennen zij niet. Het
meest geliefde voedsel is honing,
varkensvlees en schildpadvet.
cUa« t
„DE VERBINDING'
JAN G. Elburg schreef de tekst voor
een met vele fraaie foto's verlucht
boekwerk, dat verscheen ter gelegen
heid van de automatisering van het
telefoonnet in Nederland op 22 mei
1962. Het is een keurig verzorgd geheel
orden, uitgegeven door de Centrale
;ctie van net Staatsbedrijf der
P.T.T., op initiatief van de esthetisch
adviseur van dit bedrijf, Christiaan de
Moor. Jurriaan Schrorer verzorgde het
scenario met „De verbinding" als cen
traal thema. Voor de zwart/wit-foto's
tekenden Violette Cornelius en Eddy
Posthuma de Boer en voor de kleuren
foto's Paul Huf. Met deze namen willen
wij volstaan, want de achter in het boek
opgenomen verantwoording is nogal uit
voerig.
Met name de zwart/wit-foto's zijn van
een suggestieve, strakke soberheid, die
gekozen thema, „De verbinding"
doeltreffend illustreren. De kleurenfo
to's. hoewel goed van gehalte, zyn wat
erg nadrukkelijk geposeerd, zoals ook
de tekst een nogal nadrukkelijke toon
heeft. Jan G. Elburg heeft het allemaal
wel erg mooi willen zeggen en komt
dan tot gezochte uitspraken, zoals, over
„de telefoon als een spreken dat doelbe
wust op reis gaat": „...Het maken van
grote stappen over bergen en zeeën
waarmee ae knieschijf niets, de kies-
schijf alles te maken heeft".
Enfm, hy besluit zakelijk met het ver
melden van het feit. dat in Nederland
iedereen kan opbellen zonder tussen
komst van een telefoniste en dat de
P-T.T. verder gaat: het buitenland is
aan de beurt. Een en ander is in dit
boek vastgelegd en hierby is ook op een
aantrekkeiyke manier aandacht ge
schonken aan de technische ontwikke
ling van de telefoon.
De nieuwste mode op het ge
bied van toilettafels: geïnspi
reerd op de aarde en een satel
liet, is dit produlct van een
Engelse fabriek, dat voor een
handige doe-het-zélver weinig
problemen zal scheppen. Het
driehoekige tafelblad is be
dekt mei kunststof, zodat het
schoonhouden weinig proble
men zal opleveren. De twee
spiegels kunnen alle richtin
gen draaien dankzij een Icogel-
verbinding.
DRIE „SYNCOMS" GENOEG
Er bestaan in Amerika plannen
voor de bouw van een „Syncom"
kunstmaan, die Noord- en Zuid-
Amerika, Afrika en Europa met
elkaar zal verbinden, eenvoudig
door ogenschijnlijk stil te staan in
de ruimte.
De kunstmaan wordt ontworpen door t
Hughes vliegtuigfabrieken in Culv<
City, in opdracht van het Amerikaanse
bureau voor dc ruimtevaart.
Het geheim van Syncom is, dat men de
raket wil afschieten tot een hoogte van
33.480 kilometer boven de aarde; daar
zou de kunstmaan in een baan komen
met een snelheid die even groot is als de
rotatie van de aarde. Op die wijze zou
de kunstmaan dus lijken stil te staan
boven de Atlantische Oceaan.
Deze Syncom zal anderhalve meter in
doorsnee zyn en 500 pond wegen.
Herhalers
Er zullen meer vermoedeiyk vier
signaalherhalers in de kunstmaan
geplaatst worclen. Elk van deze appa
raten zal 300 telefoongesprekken te
gelijk kunnen doorgeven, of een tele
visie-uitzending.
Op die wijze kan de kunstmaan 1200 te
lefoongesprekken tegelijk doorgeven, of
bijvoorbeeld een combinatie van 600
sprekken en twee t.v.-programma's.
Het grote voordeel van Syncom zou
vooral liggen in het fe.it, dat de satel
liet, boven hetzelfde punt van de aarde
bljjft hangen, en dus een permanente
verbinding mogeljik maakt.
Drie Syncoms zouden de gehele wereld
kunnen omspannen.
De geschiedenis van onze geheime diplomatie
in de achttiende eeuw is nog nimmer uit
voerig beschreven. Verschillende interessante
figuren zijn zodoende in het duister of halfduis
ter gebleven. Een van de merkwaardigste is zon
der twijfel zij, van wie hier wordt getracht een
ongedwongen portret te brengen."
Aldus begint de inleiding van het pas verschenen boekje van mr.
H. Hardenberg: „Etta Palm, een Hollandse Parisienne 1743—
1799". Deze vrouw had al eerder de aandacht van de geschied
schrijvers getrokken als kampioene voor de emancipatie van de
vrouw. In dit boekje wordt vooral aan haar rol als politiek agente
aandacht besteed. Geboren in 1743 als dochter van een Groningse
korsetténmaker, liet Etta Lubina Johanna Aelders zich als negen
tienjarige schaken door de student Christiaan F. L. Palm. Om ver
der schandaal te voorkomen werd in een huwelijk berust, dat te
Groningen werd voltrokken. Het huwelyk vormde voor deze knappe
vrouw geen beletsel voor lichtzinnige avontuurtjes. Een scheiding
volgde. Na avonturen van allerlei aard kon zy in 1773 uitvoering
geven aan haar plan naar Parijs te gaan. Voor een intelligente en
knappe vrouw, in de liefde niet onervaren, viel hier veel te bereiken.
Als madame la Baronne d'Aelders zag zy kans intieme betrekkin
gen aan te knopen met ministers en diplomaten. Dan begint haar
rol als politiek agente, waarin zy kans zag aan de invloed van de
Hollandse Patriotten in Frankrijk afbreuk te doen en de Oranje
partij te steunen.
De patriotten vertrouwend op Franse hulp, waanden zich zo
goed als zeker van de overwinning. De Oranjepartij wenste
evenwel ook propaganda te maken aan het Franse hof voor haar
standpunt. Met dit doel vertrokken in het voorjaar van 1787 twee
Zeeuwse regenten, mr. A. J. C. Lampsins en W. van Citters, met
een geheime opdracht naar Frankrijk. Het voorstel hiertoe wa3
uitgegaan van de Zeeuwse raadpensionaris Van de Spiegel. Na
drie weken bracht Lampsins verslag uit en volgens hem stond
er een revolutie voor de deur. Gezien de berooidheid van de schat
kist, die alle maatregelen verlamde, behoefde rhen voor een Franse
interventie ten gunste van de Patriotten niet te vrezen. Te Parijs
zocht Lampsins contact met Etta Palm. De zending moet wel suc
ces gehad hebben, want nadat Van de Spiegel enige tyd later
raadpensionaris van Holland was geworden, leek het hem nood
zakelijk over een blyvend contactpunt in Frankrijk te beschikken.
In dit verband werd hem de naam van Etta genoemd. „Door tussen
komst van Lampsins liet Van de Spiegel haar vragen, of ze bereid
was hem regelmatig op de hoogte te houden van het voornaamste
nieuws, in het byzonder dat, wat men gewoonlijk niet in de kranten
pleegt te lezen, en zo nodig te Parijs berichten te lanceren, op wier
verbreiding men in Den Haag prijs stelde". Het betekende een
nieuwe fase in haar bestaan: propagandiste en geheim bericht
geefster van de raadpensionaris. Na het uitbreken van de revolutie
ontpopte zij zich als een voorvechtster van de vrouwenrechten. Hoe
wel zij als agente ijverde voor een goede verstandhouding tussen
Nederland en Frankrijk, kwam zy in moeilykheden toen in 1792
een eskadertje Franse kanonneerboten op de Schelde verscheen.
Dit veroorzaakte in Holland en Zeeland grote consternatie. Na het
uitbreken van de Bataafse revolutie werd zy gevangen genomen
en in het kasteel van Woerden opgesloten. Het einde roemloos
kwam op 28 maart 1799.
(Van onze luchtvaarimedewerker)
e Amerikaanse regering heef! nu beslis! welke vliegtuigenfabriek honder
den moderne gevechtsvliegtuigen mag gaan bouwen die als mili!aire
hulp naar bevriende landen zullen gaan. Northrop in Hawthorne, vlak bij
Los Angeles, is de gelukkige en zij zal er voorlopig jaren werk aan hebben.
Haar ontwerp, de N-156F, genaamd Freedom Fighter, kreeg de voorkeur
boven de Starfighter F-104-17, een door Lockheed speciaal voor dit doel
ontwikkelde lichtgewicht-uitvoering van dit bekende gevechtsvliegtuig.
Northrop is ervan op de hoogte gesteld, dat zij binnenkort de eerste opdracht
van de Amerikaanse regering kan verwachten, want zoals te doen gebruike
lijk is zal ieder jaar een deel van de fotaalopdracht worden geplaatst omdat
de benodigde geldmiddelen van jaar tot jaar op de begroting moeten worden
gereserveerd.
Voor Northrop is dit een mooi succes,
temeer omdat men eigeniyk al niet veel
hoop meer had dat men eens iets met
deze Freedom Fighter zou kunnen gaan
doen. Northrop ontwikkelde dit toestel
enige jaren geleden geheel op eigen ge
legenheid, veronderstellende dat er
grote mogeiykheden zouden zijn voor
een dergelijk licht type gevechtsvlieg
tuig, dat bijna anderhalf maal zo snel
als het geluid zou zijn. Er werden twee
prototypen van gebouwd en de eerste
hiervan maakte op 30 juli 1959 ztjn eer
ste vlucht. De beide prototypen werden
in de volgende jaren zeer uitvoerig ge
test en invliegers uit vele landen maak
ten er proefvluchten mee. Vliegers uit
Duitsland. Zwitserland, Italië. België,
Nederland cn andere landen. Maar wat
er ook kwam: geen orders. Meestal gaf
men de voorkeur aan de Starfighter,
soms aan do Franse Mirage.
WEL DE „TALON"
Een succes boekte Northrop in ieder
geval wel. Zij had tegeiykertijd uit
de Freedom Fighter een tweezits les-
vliegtuig ontwikkeld, de T-38 Talon.
Deze vond genade in de ogen van de
Amerikaanse luchtmacht, die er inmid
dels ruim 300 van besteld heeft. Tevens
heeft zij laten weten er nog tenminste
750 van te willen hebben. Bovendien
verwacht men dat binnenkort ook de
Westduitse luchtmacht deze Talon zal
bestellen. De produktie van de Talon is
in de fabriek in Hawthorne in volle gang
en er zijn er al tientallen aan de Ameri
kaanse luchtmacht afgeleverd.
De tweezitter werd dus een groot suc
ces, maar voor do éénzittcr had nie
mand belangstelling. Totdat er plotse
ling een taak kwam. waarvoor de Free
dom Fighter uitstekend te gebruiken
was Er zijn namelijk vrij veel leden van
de N.A.V.O., maar ook veel niet daarbij
aangesloten landen, die van de Ameri
kaanse regering militaire hulp krijgen,
o.a. bestaande uit vliegtuigen. In de af
gelopen jaren zijn aan tal van landen
Thunderjets, Thundcrstreaks en Sabres
geleverd. Maar deze toestellen zyn nu
al niet meer het laatste woord op het
gebied van gevechtsvliegtuigen en over
enkele jaren zijn zij dat zeker niet
meer. Al deze landen hebben dus 'op
korte termijn, nieuwe vliegtuigen nodig.
„VESTZAK-JAGERTJE"
den om al dlc landen van zware, inge
wikkelde gevechtsvliegtuigen te voor
zien. Bovendien hebben zij die niet be
paald nodig. In de meeste landen wor
den de genoemde toestellen immers in
de eerste plaats gebruikt als jachtbom
menwerpers, d.w.z. voor het doen van
aanvallen op gronddoelen. Bovendien
heeft men lang niet overal de beschik
king over vllegbases met kilometers
lange betonbanen die nodig zyn voor de
start en de landing van de forse ge
vechtstoestellen die het dubbele van de
geluidssnelheid halen. Een lichter toe
stel, dat van kleinere terreinen gebruik
kan maken en dat wat minder snel is,
is voor hun doeleinden goed genoeg.
Bovendien kon de inrichting cn uitrus
ting van deze toestellen een stuk een
voudiger zijn, zodat ook de kosten be
langrijk lager zouden komen te liggen.
Kortom: nodig was een „vestzak-straal-
jagertje"
Verscheidene fabrieken niet al
leen Amerikaanse maar ook Euro
pese dienden ontwerpen voor der-
gelyke vliegtuigen in, maar van het
begin af hadden Lockheed en Nor
throp dc beste papieren. Het was
dan ook te voorzien dat de strijd
voornameiyk tussen die twee zou
gaan en dat gebeurde dan ook, met
als resultaat dat Northrop de win
naar is geworden.
NIET TE ONDERSCHATTEN
Al is de Freedom Fighter een vereen
voudigd lichtgewicht gevechtsvlieg
tuig, toch moet men zyn prestaties niet
onderschatten. Hij kan een snelheid ha
len van Mach. 1.4, oftewel ongeveer
1600 km per uur; direct na de start zyn
neus omhoog richtend kan hy klimmen
met een snelheid van ruim tien kilome
ter per minuut en een maximum hoogte
van 16.500 meter bereiken. Het toestel
weegt startklaar 5400 kg maar het kan
ruim 2000 kg aan allerlei soorten wa
gens, zoals bommen, raketten, napalm-
iouders of losse vuurwapens meene-
aen. Een baantje van 500 meter lang
is voldoende voor start cn landing. Om
dat de Freedom Figther laag op zijn
poten staat kan het grondpersoneel
overal bij zonder dat het trappen be
hoeft te gebruiken. Door allerlei vernuf
tige vindingen is het onderhoud zo een
voudig mogelijk gemaakt: drie man
kunnen b.v. in twintig minuten tijd een
van de beide motoren verwisselen.
Welke landen zullen nu in de komen
de Jaren in aanmerking komen om
deze toestéllen te ontvangen? Er
zijn er in totaal negentien die de drie
bovengenoemde andere toestellen
d.w.z. een of twee types ervan in
gebruik hebben. Thunderjets vliegen
.v. in Portugal, Griekenland, Tur
kije, Denemarken, Noorwegen. Na
tionalistisch China, Thailand. Joego
slavië en Pcrzië. Sabres komt men
tegen in Noorwegen, Pakistan, Peru,
de Philippijnen en Spanje. Thunder-
streaks vliegen bij de luchtmachten
van Duitsland. Italië, Frankryk, Bel-
frië en Nederland. Enige van deze
anden voorzien zelf in hun behoefte
aan nieuwe jachtbommenwerpers,
zoals Duitsland en .Italië, die hier
voor de Fiat G-91 in dienst stellen.
Frankrijk gaat zyn eigen Mirage er
voor gebruiken. De Turken zouden
al Super-Sabres hebben gekregen.
OOK NEDERLAND?
Voor de andere landen zullen waar
schijnlijk de meeste wel in aanmer
king komen voor nieuwe Amerikaanse
toestellen. Maar of Nederland daar ook
bij zal zijn staat nog helemaal niet vast.
By de keuze van de Starfighter is men
or van uitgegaan dat men een vliegtuig
wilde dat alle opdrachten, dus ook die
van jachtbommenwerper, zou kunnen
uitvoeren. Maar zoals men weet is door
het verminderen van de toegezegde
Amerikaanse steun het aantal bestelde
Starfightcrs tot bijna de helft terugge
bracht, zodat wij er in totaal maar 125
zullen krijgen. Er is in dit verband al
gesteld, dat daarom dc Thunderstreaks
langer in dienst zullen moeten biyven
dan oorspronkeiyk de bedoeling was.
Het zou dus kunnen zijn dat de Ameri
kanen ook aan Nederland straks een
aantal Freedom Fighters zullen geven
als vervangers voor de al aardig tegen
zijn pensioen aanlopende Tnunder-
streak. Maar voorlopig is er in ieder
geval nog geen sprake van.
Bij Northrop zelf weet men waarschyn-
lHk ook nog niet waar straks al die
Freedom Fighters men zegt dat het
er wel duizend zullen worden heen
zullen gaan. Dat is ook niet belangrijk.
Belangrijk is in de eerste plaats dat de
produktie snel op gang komt. Dat is
niet zo moeiiyk, want de Freedom
Fighter is voor een groot deel gelyk
aan de T-38 Talon die nu al in volle
produktie is en de produktie van het
nieuwe vliegtuig kan daar gemakkelijk
bij „inhaken". De stroom van Freedom
Fighters kan dus al heel gauw losko
men