ZELANDICA
WINKELCENTRA: voor en tegen
Amersfoortse kunstenaar maakt
landkaarten voor blinden
BE BOEKENPLANK j
PROBLEMEN
VAN DE
WELVAART
„DJAHZ" WINT V
IN RUSLAND
NIEUWS
i\ uJOTEDOP
DE PRAKTIJK IN AMERIKA
VALT NIET ALTIJD MEE
ZATERDAG 23 JUNI 1962
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
1
IN HET BOUWCENTRUM te Rotterdam werd 5 juni
de tentoonstelling KOPEN EN KNOPEN geopend, die
als „ondertitel" heeft „Tentoonstelling over de
welvarende mens in zijn stad tussen gisteren en mor
gen". De opening viel samen met een tweetal
studiedagen, waarop onder meer gesproken werd
over koopcentra, winkelcentra en verkeersproblemen.
Later volgen nog meer studiedagen. Ook dan zullen
verschillende onderwerpen aan de orde komen, die
eigenlijk alle gedekt worden door de genoemde
„ondertitel". Amerika is het land, waar het koop
centrum, „shopping-centre", het eerst toepassing
vond en over de ervaringen in de V.S. zal dan ook
op een der latere studiedagen worden gerapporteerd.
Intussen is over deze ervaringen in Nederland reeds
het een en ander bekend. Vorig jaar heeft namelijk
een groep Nederlandse architecten, sfedebouwkun-
digen, economen en deskundigen op het gebied van
de middenstand een studiereis naar de V.S. gemaakt.
Met enkelen van hen had een onzer verslaggevers
een gesprek. De indrukken, die de leden van het
gezelschap tijdens hun reis langs Amerikaanse winkel
en koopcentra opdeden geeft hij in bijgaand artikel
cUan en voor
Aantrekkelijk boek over
Verenigde Staten
Een boeiende verhandeling over de
Verenigde Staten van Noord-Ameri-
ka verscheen in de serie „Land-Volk-
Cultuur"-boeken van uitgeverij het
Wereldvenster in Baarn. Dr. Herbert
von Borch, socioloog-journalist in
New York geeft in dit werk een dui
delijke analyse van Amerika, zoals dit
zich manifesteert in de publieke sec
tor, de particuliere sector, in land
schap en in levensroman. Naar de-
laatste drie onderwerpen heeft dr.
Von Borch de stof ook gerangschikt.
In een hoofdstuk vooraf behandelt de
schrijver in het kort het ontstaan van
Amerika, zoals dit, in tegenstelling
met de historisch gegroeide staten,
niet langzaam tot een eenheid werd,
maar ontstond uit een „idee", een be
lofte. Dr. Von Borch geeft een helde
re uiteenzetting van het Amerika, zo
als dat er in wezen uitziet. Uit de
aard van zijn studies al kan men
niet een populair reisboek verwach
ten, maar een gedegen, goed gefun
deerd werk over het maatschappelijk
leven en het gehele bestel van de
V.S. De wijze echter, waarop hij zijn
Spanje, Frankrijk en Oostenrijk)
werd geïllustreerd met verscheidene
foto's van de Amerikaanse voorlich
tingsdienst U.S.I.S. C. Houwaard
zorgde voor een goede vertaling uit
het Duits.
Het boek „ROOD EN ZWART DE
INZET", dat is verschenen bij de Z.
Hollandse Uitgevers Maatschappij
te Den Haag. betrekt de lezer in de
zorgen van een schilder-beeldhouwer,
die veel moeite heeft, met zijn gezin
tegen de stroom des levens op te
roeien. Zijn vrouw schrijft onver
moeibaar elke dag aan haar verha
len, die nimmer worden gepubliceerd.
En dan zijn er nog drie kinderen,
twee roodharige jongens en een
zwartgelokt meisje. Dit boek van de
schrijfster Ctli Wethekamp, is bij uit
stek geschikt om enkele onbezorgde
uurtjes mee door te brengen.
i e mogen ons gelukkig prijzen in Zeeland te
yy wonen. „De winter als geheel genomen xoas in
Emmen het koudst en in het in West Zeeuwsch-
Vlaanderen gelegen Schoondijke het minst koud.
Zeeland is ook in deze winter weer de warmste pro
vincie geweest."
Aldus dr. H. ten Kate in zijn overzicht van de zeer natte winter 1961-
1962 in de vierde aflevering (1962) van het tijdschrift „Hemel en
dampkring", orgaan van de Nederlandse vereniging voor weer- en
sterrenkunde etc. Dezelfde aflevering bevat een kort artikel van de heer
J. C. Wedts de Swart over „Een reusachtige buienwolk boven het Veerse
Meer en Zuid-Beveland". Dit verschijnsel kwam voor op 28 mei 1961 in de
namiddag. Een cumuluswolk dreef boven de Veerse dam. „Waarschijnlijk
door de opstuwing van de onstabiele lucht tegen het hoge dijklichaam en
door verschillende andere factoren (de temperaturen in de hogere lucht
lagen waren ook loog) begon de wolk zich plotseling sterk te ontwikkelen
in vertikale zin, maar opvallend sterk in horizontale richting, zonder
nochtans het buienstadium te bereiken". Op de duur had deze „uit één
stuk" bestaande stapelwolk een dikte van 4% a 5 km en een lengte van
ca. 22 km. Een zware bui ontwikkelde zich later, die gTOte schade bracht
aan de fruitteelt in westelijk Zuid-Beveland. De schrijver had dit ver
schijnsel in een twintigjarige praktijk van weerswaarnemingen nooit aan
getroffen.
In V.E.V. Berichten, tijdschrift van het Vlaams Economisch Verbond, van
15 mei 1962, komen in de rubriek „Actualiteiten" mededelingen voor
over het Hydrobiologisch Instituut te Yerseke, het verzoeten van het
water en het vervuilen van het Zeeuwse Meer (bedoeld wordt Veerse
Meer). De riolering van Middelburg wordt als de schuldige voor het
vervuilen aangewezen. „Daarom is het maar goed, dat Middelburg van
plan is zijn afvalwater naar de Westerschelde te gaan lozen. Dan kunnen
ook de hydrobiologen weer zuivere waarnemingen doen."
In de verslagen van landbouwkundige onderzoekingen is een studie ver
schenen van de heren G. F. Makkink en H. D. J. van Heemst over
„Het berekenen van de waterbalans van de Schroewegpolder op Wal
cheren" (1962). Met de Schroewegpolder wordt bedoeld het onderbema-
lingsgebied tussen de Schroeweg en de Nieuwlandse weg. Het is een zelf
standig bemalingsgebied. dat bemalen wordt door het vijzelgemaaltje aan
de Schroeweg. Men heeft getracht uit de maalcrjfers van dit gebied de
grootte van de verdamping en de veranderingen van de vochtvoorraad in
de grond af te leiden. De berekening over de periode 1952-1959 leverde
bevredigende uitkomsten. Van de berekening hebben we niet veel begre
pen. maar tot onze troost lazen wij dat „het rekenmodel voor program
mering voor een elektronische rekenmachine in aanmerking komt".
De persleiding waardoor Middelburg zijn rioolwater in de Westerschelde
loost, is 14 juni in gebruik gesteld.
PLASTIC ALS
MATERIAAL
Beter dan welke beschrijving ook
geeft deze luchtfoto een beeld van
een Regionale Shopping Center
in dit geval het Northland Regio
nale Shopping Center bij Detroit,
Michigan. Het winkelcentrum ligt
temidden van enorme parkeerter
reinen, die van alle kanten bereik
baar zijn via autowegen.
De Amerikanen beschouwen de
van Northland als „klas
voor een winkelcentrum, zo
als ook Rockefeller Center in New
York het schoolvoorbeeld is van
een weldoordachte opzet voor de
bouw van een groep wolkenkrab
bers, die samen een eenheid moe
ten vormen.
Bij de opzet van Northland heeft
men als doel voor ogen gehad,
een compacte marktstad'' voor
voetgangers te scheppen met een
zodanig gevarieerd aanbod, dat;
aanvullende aankopen elders vrij-
wel nooit nodig zijn. Er is plaats
voor 7500 auto's en zonodig kan
nog ruimte gemaakt worden voor
4500 automobielen. Het centrum
bereikt een bevolking van ruim
een half miljoen zielen binnen een
straal van 20 autominuten.
winkels leeg en niets is zo fu
nest als één lege winkel. Dat%
kan al is dat op Broadway
niet waarschijnlijk leiden tot
een algeheel verval van een win
kelstraat.
(Van een onzer verslaggevers)
Bertus Hylkema kan maar nauwe
lijks inzien dat de plastic land
kaart die hij maakt ten behoeve'
van blinde kinderen, zoiets bijzon
ders is. Maar hij heeft uiteindelijk
de manier gevonden, waarop men
het eenvoudigst en meest doeltref
fend deze kaarten voor het lager
en uitgebreid lager onderwijs aan
kinderen kon maken.
Bertus Hylkema:
„Niets bijzonders"
Hij noemt het bescheiden glimlachend
„iets heel gewoons" en hij is er de man
niet naar om de resultaten van zijn ex
perimenten rond te bazuinen.
Tóch zijn het resultaten, die zeker voor
het leergierige, blinde kind van groot
belang zijn. Tot nu toe werden en wor
den nog steeds, papieren landkaarten,
uiteraard in reliëf, gebruikt bij het on
derwijs. doen deze kartonnen exempla
ren hebben onder meer het grote na
deel dat ze vlug zacht worden.
De plastic landkaarten-in-reliëf, die
sinds kort op het Koninklijk Instituut
tot onderwijs van Blinden te Bussum
worden gebruikt, gaan véél langer mee.
Het materiaal voelt prettig aan en de
slijtage is tot een minimum terugge
bracht.
Het lesgeven, en ook liet lesgeven aan
blinde kinderen, is Bertus Hylkema niet
vreemd. Het i.s al sinds vele jaren een
vast onderdeel van het weekprogramma
van deze been- en ivoorsnijder, die in de
Volmolen te Amersfoort een even rusti
ge als aantrekkelijke woonruimte heeft
gevonden.
Hij houdt van het onderwijzen en speci
aal het les geven aan blinden boeit hem.
Acht jaar lang al heeft hij in Bussum
lessen in het pottenbakken gegeven en
heeft hij de handen van de blinden over
de boetseerklei geleid. Thuis, op de
schouw en zijn boekenkast staan enkele
frappante voorbeelden van wat die zien
de handen kunnen maken.
Het is dus geen wonder, dat de algeme
ne interesse van de heer Hylkema voor
het onderwijs aan blinde kinderen al
sinds lange tijd aanwezig is. In Bussum
was men van die brede belangstelling
volledig op de hoogte en vandaar het
min of meer voor de hand liggende ver
zoek aan de Amersfoortse kunstenaar
om zich eens bezig te houden met de
landkaarten-in-reliëf. Hij vond in het
instituut een defecte machine om deze
landkaarten te vervaardigen en dank zij
wat technisch inzich wist hij dat onmis
bare apparaat te herstellen. Hij dokter
de met succes aan een matrijs, waarbij
hg voornamelijk zink gebruikte, en
JVog steeds kritiek,
maar minder streng
Hoewel de kritiek op jazzmuziek in de
Sowjet-Unio nog steeds bijzonder
ernstig is, is het „kaliber" van de
veroordelingen steeds lichter gewor
den in het laatste jaar.
Is 1S59 schreef Dimitri Sjostakowits
aog over de trompetmuziek van
Louis Armstrong, dat deze „vulgair"
was. Maar zelfs hij liet al weten, dat
I Benny Goodman aanvaardbaar was.
Zijn mening was overigens: „de
I Sow jet-componisten moeten liederen
I schrijven over de daden van ons
volk".
Maar Leonid Utiosof liet verleden jaar
een ander geluid horen. En hij ging
daarmee door. „Jazz is geen syno
niem voor imperialisme" schreef hij,
en „de saxofoon is niet het produkt
van kolonialisme".
,v'al ook de opvatting van de partij mag
zijn over het verband tussen saxo
foons en kolonën, de Russen kun
nen tegenwoordig in vele hotels en
restaurani s genieten van dansmuziek
die duidelijk is samengesteld naar
Amerikaans model. Niet alleen dui
delijk, maar ook „hard". De arrange
menten van Goodman en Glenn Mil
ler genieten de voorkeur.
kwam na enkele probeersels tot zeer be
vredigende resultaten.
Op het instituut was men enthousiast
over de nieuwe plastic kaarten-in-reliëf.
In overleg met de onderwijzers werd
vastgesteld wat er op de diverse kaar
ten moest staan. Niet lang daarna kon
den de blinde leerlingen van de lagere
school profiteren van de eerste plastic
landkaarten voor blinden in ons land.
Het waren drie grote kaarten van Ne
derland van ongeveer 50x30 cm; één
met de spoorwegen, één met de water
wegen en cén met de provincies, de
grote rivieren en de hoofdsteden. Te veel
op een betrekkelijk kleine kaart is voor
de gevoelige handen van de blinde te
verwarrend, vandaar dat deze overzicht-
kaarten van ons land gesplitst werden.
De heer Hylkema is nu bezig met het
maken van kaartjes van de provincies
afzonderlijk. Deze kaarten worden ong.
20 x 20 cm en zijn met opzet van deze
De Russische jeugd kan „djahz" combo's
horen ook: enkele keren per week
treden combo's op in „jengd"-cafés
als „Ileta" en „Melodsjnaja".
Over het. geheel genomen is de Russi
sche jeugd voor jazz echter aange
wezen op programma's van „The
voice of America" of van de B.B.C.
Op gezette tijden maken Russische bla
den melding van een actie van de
politie tegen een „zwarte" markt van
grammofoonplaten, gemaakt op oude
roentgenplaten, van Westeuropese
jazzprogramma's die op een bandje
werden opgenomen.
Een eigen stijl heeft de Russische jazz
niet. Sinds kort echter doet er zich
een ontwikkeling voor, waarvan men
zou kunnen zeggen, dat die in navol
ging is van wat zich jaren geleden
in de Amerikaanse jazz manifesteer
de en daarna ook in Europa. Maar
men zou het natuurlijk ook op de po
litiek kunnen gooien: de invoering
van Cubaanse ritmen in de jazz. de
zogenaamde Afro-Cuban jazz.
Een van de tophits in Rusland is: „Mid
night in Moscow", het liedje dat uit
de Sowjet-Unie werd geëxporteerd
als een traag deuntje: „Moskouse
nachten". Het werd in het westen
overgoten met een pikant sausje
„Way down yonder" uit New Orleans
en kwam terug als een vitaal en
springerig mopje.
afmetingen omdat ze dan in hun geheel
door een kinderhand ineens bestreken
en bevoeld kunnen worden.
Het werk vordert gestaag cn Bertus Hyl
kema heeft de plannen voor nóg grotere
kaarten al klaar. Deze zullen bestemd
zijn voor de ulo-school van het instituut
en uiteraard weer iets meer bevatten.
Hij geeft volmondig toe dat het werken
aan deze plastic landkaarten een wat
ongebruikelijke bezigheid is voor een
been- en ivoorsnijder, maar dat neemt
niet weg, dat hij met veel genoegen tijd
hiervoor vrijmaakt. Zowel in Parijs als
in Düren (Duitsland) worden reeds plas
tic landkaarten-in-reliëf gebruikt bij 't
blinden-onderwijs.
In Nederland is het gebruik van deze
hulpmiddelen bij het onderwijs nog een
bijzonderheid. Gezien echter het enthou
siasme bij leerlingen cn onderwijzend
personeel is hot te venvachten dat in de
naaste toekomst meer instituten over
zullen gaan tot de vervaardiging of aan
schaf van deze plastic landkaarten.
O Eik jaar moet in Ameiika een lid van éen
op vier gezinnen psychiatrisch behandeld
worden omdat hij ot zij ..zo gek is gaan
doen".
Deze verrukkelijke waarheid staat in „Men
tal illness a guide for the family" van
Edith M. Stern.
De leraar Hermann, Arnold uit Poikam
in Neder-Beieren. socialistisch kandidaat
voor het district Kelheint. is in tweede in
stantie van de beschuldiging vrijgesproken,
dat h»j de Westduitse minister van defensie
Franz Josef Strauss heelt beledigd. In een
verkiezingsrede in 1961 zou Arnold hebben
gezegd, dat Strauss dag cn nacht bad. dat
Adenauer spoedig zou sterven. In eerste aan
leg was Arnold tot een boete veroordeeld.
9 Een rechtbank in Neumilnster (Sleeswjjk-
Holstein) heeft de 24-jaiige leerling-instru
mentmaker Karl-Heinz Gores veroordeeld
tot drie weken hechtenis wegens het stich
ten van een vereniging dit: in strijd is met
de grondwet en het aanwakkeren van haat
tegen de joden. „Wij willen hetzelfde als
de nazi's, maar meer bereiken", zo ver
klaarde Gores voor de rechtbank.
0 Het Super Market Institute in de Verenig
de Staten heeft het advies uitgegeven: „Kom
niet in badpak naar een supermarkt, liet
ondermijnt zo de algemene moraal".
(Van een onzer verslaggevers)
Er zijn nog maar weinig maatschappelijke ontwikkelingen, waar
de auto niet een rol in speelt, de schuld van krijgt, of als directe
oorzaak wordt genoemd. Dat is in Nederland zo met een autodicht
heid van 1 auto op 22 inwoners in het westen 1 15 en dat is
in de V.S. in nog veel sterker mate het geval bij een autodichtheid
van één op drie.
Een van Je dingen, waarvan in Ame
rika de auto de schuld krijg' is liet
afsterven der binnensteden nis ge
volg tan de opkomst der winkelcen-
ra. En al is er in Nederland clan nog
geen sprake van stervende binnen
steden, de winkelcentra aan de peri
ferie van de stad zijn het gesprek
van de dag, waurhij dezelfde oorzaak
wordt genoemd nis in de V.S.: ver
keersproblemen in de stadskernen
nlaken het Winketen daar zö <»n t:i-
trekkeljjk, dut men liever naar de
stadsrand rijdt cn daar z.ljn bood
schappen doet.
Groeiende steden
Het is wat al te simpel, het hiermee
af te. doen Natuurlijk speelt in de
ontwikkeling, die in do V.S. aun de
gang is, do auto ccn grote rol, zoa's
hij dat doet in het hele Amerikaanse
leven. Ma er daar is het toch bepaald
niet mee begonnen. Als men beslist
een „schuldige" wil vinden, dan is
dat in de eerste plaats de ruimte in
ccn land ais de V.S. De Amerikaanse
ontwikkeling kenmerkt zich door een
zeer snelle urbanisatie, stadsvorming.
Dc steden breiden zich snel en sterk
uit. De Amerikaan wenst zijn eigen
huls met een tuin en de grond
is betrekkelijk goedkoop. Dc" wel
vaart stimuleert deze ontwikkeling
cn het resultaat is. dat rond „oude"
steden héél oud zyn ze In de V.S.
nooit enorme n'cuwe ftndsgeble-
den ontstaan. En dat bijgevolg ook
«ie afstanden van wijk tot wij): en van
wijk naar stadscentrum gróter wor
den. „Winkelen in dc stad" w.mgt
dus het afleggen van grotere afstan
den, maar bovv'-m zijn er veel
meer mensen, die de stadskern op
zoeken. Nu kan men natuurlek de
auto, die deze mensen vervoert dc
schuld geven van liet ontstaan van
een niet meer op le lossen parkeer
probleem maar men zou net zo
goed de mensen zelf verwijten kun
nen maken of vroede vaderen omdat
zij geen oplossing weten voor een
probleem, dat onoplosbaar is, zolang
men niet héél radicaal te werk gaat.
Radicaal: dat wil zoggen, dat men
parkoerruimte schept door hele stuk
ken city af te breken en door par
keergarages te bouwen. Dal is ge
beurd in vele steden vu de VS.
Maar vaak tc laat en zij zijn cr niet
weer levend door geworden. Wanneer
men de Nederlanders spreekt, die
deze problemen bestudeerden tijdens
ccn rondreis door de V.S., dan blijkt,
dat zij zeer opgewekt konden praten
over de winkelcentra, die zij zagen,
maar dat de „dode binnensteden" een
diepe indruk op hen hebben gemaakt
met hun leegstaande winkels, kale
muren na sloop, vensters zonder le
ven er achter. Nu is er weliswaar nu»
stedenschoon aan de Amerikaanse
steden in het middenwesten niet zo
vrOBOltJk veel verloren, maar het
sterven ervan heeft toch ongetwijfeld
een economische betekenis
Attractief
Dc attractie van dit winkelcentrum
is drieërlei: ten eerste onbeperkte
parkeerruimte, ten tweede alle win
kels bjj elkaar, ten derde de kortere
afstand van de woonwijk of ook
wel alleen muur de vluggere verbin
ding door betere doorstroming van
liet verkeer. (De moderne automobi
list kjjkt minder naar kilometers dan
naar minuten rjjden).
Met de goede bereikbaarheid valt of
staat het „shopping-center". Men
kent in de V.S. drie soorten koopcen
tra. het neighbourhood-center", het
„community-center" en het „regional
eenter". Het eerste is het buurtcen
trum, zoals wij dat in nieuwe buur
ten eveneens kennen: enkele winkels
voor de dagelijkse behoeften bijeen.
Ook het „community center" kennen
wij In do vorm van wljk-winkelcen-
trum, een groter aantal winkels met
groter cn gevarieerder aanbod, ge
groepeerd om bijvoorbeeld een plein.
Het „regional-center" is niet verge
lijkbaar, omdat we het nog niet heb
ben in Nederland, tenzij men Amstel
veen als zodanig bestempelt. Het
„regional center" heeft de pretentie
een kopie van de binnenstad te zijn.
Terwijl men ln de V.S. thans zo'n
<1000 shopping-centers telt. zyn er
daarvan in feite maar ongeveer 100
werkelijke „regional-centers". Dit is
een ontwikkeling van de laatste tien
jaar.
Zij hebben enkele zeer specifieke ken
merken gemeen: builen dc goederen-
distributie om hebben bepaalde pro
motors de winkelcentra opgezet. De
exploitatie van het complex blijft in
■**- hand. het wordt als een eenheid
centrum Een l wrede eis is dc harmo
nische samenstelling van het distri
butie-apparaat van een winkelcen
trum. Terwijl historisch de ontwik
keling steeds is geweest, dat de win
kels het publiek opzochten en bij
voorbeeld do wijkcentra hun klanten
nog volgden, moeten de regionale
centra een klanten-aantrekkend ver
mogen hebben. Zij moeten door lig
ging, door verkeersfacilitelten en
dooi- variatie nog afgezien van
attracties als kinderbewaarplaats,
bioscoop of kunstijsbaan het pu
bliek aantrekken.
Auto zoeken
De grote vlucht van liet winkelcen
trum in de V.S. is intussen mede ver
oorzaakt door het feit, dat de Aineri-
!m?ri „moderner" koopt. Hij accep
teert, dat de goederen hem in grotere
dis'ribut:e-eenheden worden aange
boden, bijvoorbeeld in de supermarkt.
Hij maakt zjjn keuze van de dagelijk
se behoeften ook gemakkelijker, li(j
is minder conservatief en kiest snel
ler.
Ook hierdoor konden de grote win
kelcentra een succes worden. Zij be
vatten steeds een warenhuis, een su
permarkt en een groot aantal detail
zaken. Zcci vaak ls het centrum
architectonisch fraai opgezet en
vindt men annex verschillende at
tracties, zoals bioscoop en kunstijs
baan. De aanvoer van goederen
kruist nergens dc wegen van het pu
bliek. Zij vindt ondergronds plaats
of aan de achterzijde van het com
plex. En stoeds ligt er rond het cen
trum een enorm parkeerterrein. Vaak
is dit zo groot, dat. het terugvinden
van do auto moeilijkheden oplevert.
Soms zijn dan de parkeerstraten ge
nummerd, in andere gevallen zijn zij
aangegeven met symbolen of plaat
jes, die vooral de kinderen zich goed
herinneren.
Dit alles is positief: de winkelcentra
lopen over het algemeen uitstekend.
Dc Amerikaanse winkelier v/as al
veel eerder dan de Nederlandse niet
meer bang voor concurrentie. Uit
concurrentie-angst groeide een con-
currentiebehoefte, nu ook een Neder
lands verschijnsel. Hij was dus ook
al eerder rijp voor het winkelconi-
plex. Zo is ook het zelfbedienings
principe in de V.S. veel eerdv.' b -
burgerd dan in Europa.
Behalve attracties kan ',cl w ■!-
centrum nog andere faciliteiten bie
den in de vorm van vergaderzalen,
tentoonstellingsruimten en een res
taurant. In feite zou men het winkel
centrum kunnen vergelijken met een
„middeleeuwse markt". Over dit alles
konden de Nederlandse bezoekers
zich bepaald positief uitlaten. Maar
misschien nog meer dan de Ame
rikaan zelf zagen zij ook de an
dere kant.
Het grote bezwaar van deze
ontwikkeling is, dat zij geen re
kening houdt met de repercus
sies op het distributie-apparaat
in de binnensteden. Zelfs op
Broadway in New York staan
■Jadat Albanië het Russische communistische blok de rug heeft toegekeerd,
vacht het op goede voet te blijven met communistisch China.
Foto boven: een Noordkoreaanse boer geeft aan Albanese meisjes aanwij-
vingen bij de aanplant van rijst.
5 Foto onder: Moskou verleende financiële bijstand om in Tirana de bouw 3
van een cultureel centrum mogelijk maken. De bouw staat nu stil. Overt-
5 geus staat het standbeeld van Josef Stalin hier nog op zijn plaats.
