Verkoud
heid
PUZZEL- rubriek
DE KERKEN
MAATSCHAPPIJ
Europese zendelingen
werken in Ghana
Zielzorgers moeten gemeenteleden
toerusten voor werk in de wereld
ASPRO
Pionier ds. Bot over
zijn ervaringen
Meer ^ndi^sposten Twee pagina's uit oudste Zeeuwse bijbel
in West-Afrika
Nederland, dat onlangs Combinatie van leek
STEMMEN UIT DE KERKEN
manne-praet
de magneet
Sprefeend voorbeeld
en geestelijk ambt
Nieuws van overal
WIJZIGINGEN IN ORGANISATIE
ANGLIKAANSE KERK OP KOMST
ZATERDAG 2 JUNI 1962
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
en de
SAMEN MET PRESBY TER1AANSE KERK
De eerste pionier-zendeling in
West-Afrika van de raad voor
de Zending der Nederlandse
Hervormde Kerk, ds. C. B. Bot,
die aan öe classis Apeldoorn is
verbonden, keerde dezer dagen
met verlof naar Nederland te
rug. Ds. Bot heeft twee jaar
gewerkt in het uiterste noorden
van Ghana, in het gebied van de
stam der Kusasis in Garu. De
werd, waarin de westerling
zich hier geplaatst ziet, is een
geheel onbekende. Het volk
kent geen scheiding tussen de
wereld van de doden, die als
geesten voortleven en de leven
den. In alle beslissingen, die
moeten worden genomen, die
nen de machtige doden te wor
den gekend. In het zendingshuis
in Oegstgeest heeft ds. Bot een
verslag van zijn bevindingen
gegeven. Ook in andere plaat
sen in Nederland zal hij op ver
zoek over zijn ervaringen ko
men vertellen.
Vanaf de dag, dat de Bazelse zende
lingen ruim 130 jaar geleden landden
aan de Goudkust van West-Afrika,
waren zij bezeten door de drang om
door te stoten naar het noorden in
het machtig) Ashantirjjk en naar het
gebied, dat daarachter lag, tegen de
rand van de Sahara. Nog maar nau
welijks tien jaar geleden is dit doel
bereikt. Het zendingswerk wordt nu
niet meer geleid vanuit Bazel, maar
door de Presbyteriaanse Kerk, die in
het Zuiden van het nieuwe Ghana uit
het werk der Bazelse zending is ont
staan. Voor deze kerk werken Euro
pese zendingsarbeiders in het uiter
ste noorden van het land, waarvan
ds. Bot de eerste was.
Mogelijkheden
Door het oprichten van deze scholen
zijn er in het noorden van Ghana ve
le mogelijkheden voor de verbreiding
van het Evangelie gekomen. Een in
grijpende moeilijkheid bij deze zen-
dingsarbeid is het bestaan van de po
lygamie en de houding, die de Pres
byteriaanse Kerk van Ghana daar
tegenover aanneemt. Zjj weigert de
doop aan polygamislen. Zo komen
velen, aldus ds. Bot, wel tot het ge
loof, maar worden zij niet gedoopt.
Toch zjjn ?.ji vaak vurige evangelis
ten, die het geloof verkondigen op de
dorpspleinen; in enkele jaren konden
reeds honderden Ghanezen worden
gedoopt.
den deze Afrikaanse christenen zich
niet op, zij leven emotioneel, niet ra
tioneel. Daarom uiten zij bij voorkeur
hun geloof in liederen,
trum in het Zuiden heeft en voor de
De Kerk van Ghana, die haar een-
Zwitserse, Schotse en Nederlandse
zendingsarbeid gebruik maakt van
zendingsarbeiders, heeft nog veel
evangelisten .nodig. Naast deze bui
tenlandse zendelingen moeten Gha
nezen worden opgeleid. De vaak
meer ontwikkelde zuiderlingen voe
len er echter weinig voor te gaan wo
nen onder de „primitieven", zodat
men plannen heeft jonge mensen uit
het noorden zelf voor dit werk op te
leiden.
Aandacht
De overheid van Ghana, zo heeft ds.
Bot geconstateerd, besteedt veel aan
dacht aan de aanleg van goede we
gen, aai de medische verzorging en
aan het onderwijs, ook'al ontbreken'
bij het onderwys vaak de geschikte
"•gebouwéh. Overal vvóVdèh zéslarigè
scholen gesticht, de leerplicht is
voor alle kinderen wettelijk inge
voerd. Desnoods begint men daarmee
onder een boom. Op vele plaatsen ko
men ook voorbereidende middelbare
scholen met een tweejarige cursus en
Engels als voertaal. Op de staats
scholen is het godsdienstonderwijs fa
cultatief, maar meer dan 90 procent
van de leerlingen volgt dit onderwijs
van zendingsarbeiders en Afrikaanse
evangelisten Vele tientallen leerlin
gen worden vóór het verlaten van dc
school gedoopt. Eenmaal terug in
hun gemeenschappen, blgken zij gro
te belijdende invloed te hebben.
ANGLIKAANSE DIENST IN
.VLISSINGSE KERK
Een Anglikaanse kerkdienst zal don-
#derdag 21 juni, Heilige Sacraments
dag, 's avonds acht uur in de voor
malige Engelse kerk aan de Paul
Krugcrstraat in Vlissingen worden
gehouden. De dienst zal worden ge
leid door reverend W. Popham Hos-
ford uit Rotterdam, „rural dean"
(landelijk deken) van dc Anglikaan
se kerk in Nederland en pastoor van
de parochie Rotterdam, alsmede „se
nior chnplain" van de missions to
Seamen in Rotterdam. De dienst is
een Evensong met daarna holy bap
tism, dus de vespers van Sacraments-
dag, waarna de bediening van het sa
crament van de doop volgt.
f binnenveringbed i
het beste bed ooit gemaokt
Jjootlwill
schuimrubberbe d
met versterkte middensector
t fabrlekon Zevenbergen i
ERVARINGEN VAN CONGRES
DER „ACHTTIEN"
In Hervormd Vlissingen schrijft J. K.
(ds- J. Kwast?) over zijn-ervaringen
op het in Utrecht gehouden Her
vormd-Gereformeerd congres van „De
Achttien". Hij schrijft onder meer,
dat het hervormd-gereformeerd con
tact in Vlissingen voortgang vindt.
Er zijn drie kringen. Hij gaat verder:
„We hebben ontdekt iets wat we
wel wisten, maar niet zo duidelijk
als uit de praktijk blijkt dat we
een heel eind uit elkaar zijn gegroeid.
We moeten elkanders gedachten le
ren begrijpen Dat is dan nu aan de
gang. Laten we mogen vragen om veel
meeleven en om veel gebed. De zaak
is te belangrijk om door enkelen te
laten beleven. Het gaat heel onze
kerk en heel onze gemeente en dus
heel onze wijk aan. Wij mogen be
slist niet blijven leven in de geschei
denheid. Het is een smaad voor
Christus en een belemmering voor
het evangelie.
Dit wil ik van Utrecht zeggen: het
was een historisch moment. Sinds
1886 waren nooit meer hervormden
en gereformeerden bij elkaar gev/eest
om te praten over hereniging. Nu ge
beurde dat- Dit moet doorgaan. Er
was een gereformeerd predikant,
kersvers uit Indonesië gekomen, als
één van de laatsten die daar nog
mochten zijn. Zijn laatste en mooiste -
werk was geweest mee te helpen
aan de zelfstandigwording van een
protestantse kerk op Zuid-Celebes.
En uitgerekend hebben de gerefor
meerden en hervormden in broeder
lijke eendracht deze zelfstandigwor
ding mogen bewerkstelligen. Wat in
Indonesië kan, kan hier ook. Als het
hier niet gebeurt is dat door de schuld,
door de onwil van de mensen. Na
tuurlijk zal het goed moeten gebeu
ren en kan het niet zijn een zaak van
het sentiment. Maar waarom zou het
niet goed kunnen gebeuren? We we
ten toch heel zeker dat God dit wil?",
aldus J. K. in Hervormd Vlissingen.
DE NIEUWE PUZZELOPGAVE
LUIDT:
HORIZONTAAL: 1. wordt gebruikt, bij
gebroken arm; 5. alvorens; 10. vlakte
maat; 11. grimas, kuur; 13. omgang; 15.
in de krul zetten (inz. v. paarden); 18.
op dc manier van; 19. maanstand, afk.;
21. franco, frank, afk.; 22. hert; 23..naar
evenredigheid; 25. open plek in het ijs;
26. bep. dans; 27. opgeld: 30. logé; 31.
Aurora; 32. zangvogel; 35. een onge
noemde. afk.; 36. bruine verfstof uit
run; 37. opstijgende vochtdeeltjes; 39.
jurist, afk.; 41. neerslag; 43. bloedver
wante; 45. dichte. menigte; 48.
akelige; 50. een beetje. 51.
huisuier; 52. beleid; 53. gemeente o. d.
Vcluwe: 54, Knokploeg, afk.; 56. paarde-
kracht, afk.; 58. zot, grappenmaker; 59.
zenuwachtig; 62. gaf haar minnaar een
draad mee in de doolhof (Gr. Myth.):
64. aanhouden, blijven bestaan; 65. al
vorens; 66. W.-Duitsc stad; 67. star,
gespannen.
VERTICAAL: 2. ingepakt iets; 3. hal
men; 4. taaie aardsoort; 5. woonboot;.
6. ontwikk. stadium v. e. insekt; 7.1
iemand die eet; 8. zllverenpopuller: 9.|
bedreigen; 12. voor een deel; 13. Ned.l
omroepvel-en., afk.; 14, rede: 16. luister,!
vertoon; 17. schr." der, eer' iwnardigi
grijsaard, 20. echt, wozcnlijk; 24. wind
richting; 26. was getekend, afk.; 28.1
leed, verdriet; 29. niet dik; 33. een ze
kere; 34. zie 53 horiz.; 35. sedert dien,
daarna; 38. overvaarboot; 39. in het oog
vallend; 10. melkvet; 42. aardigheid, iets
vermakelijks; 44. deel van het jaar; 46.
eigenaar van schepen: 47. motorschip,
afk.: 49 (vervelend) schepsel; 54. het
kiezen: 55. zuivere: 56. plezier; 57. smal
le opening: 60. van de schrijver, afk; 61.
Japanse munt; 63. soort van papegaai.
OPLOSSING VAN VORIGE WEEK:
Achtentwintig zendingsarbeiders van
de raad voor de Zending der Neder
landse Hervormde Kerk werken mo
menteel in West-Afrika, of zullén
binnenkort daarheen vertrekken. Be
halve ds. Bot in Ghana, zijn daar
werkzaam een kinderarts en een
analiste. Bovendien zal er zich bin
nenkort een predikant als jeugdpre-
dikant vestigen voor enige jaren. De
raad is nog in gesprek om een voor
studie in Amerika vertoevende psy
chiater als arts naar Ghana te zen
den. In Dakar is een predikant, die
veel samenwerkt met een team van
de interkerkelijke hulpverlening,
waaraan onder meer de Nederlander
Bob van der Heide is verbonden. Van
de achtentwintig zijn er veertien aan
gewezen voor Kameroen, waaronder
predikanten en medici. Bovendien
zal nog naar Kameroen vertrekken
een jeugdleider. In Nigeria werken
eveneens drie aan de raad verbonden
zendingsarbeiders, alsmede enige in
Gavva, ten zuiden van het Tsaad-
meer.
ER ZIJN 43 VRIJE EVANG.
GEMEENTEN IN
NEDERLAND
In de laatste tien jaar is het aantal
vrije evangelische gemeenten met vijf
toegenomen tot drieenveertig. Het
aantal predikanten is vijfendertig en
daarnaast zijn er vier zendingspredi
kanten. Het aantal belijdende leden
is in deze tien jaar gestegen van
6646 tot 8064, een stijging van ruim
21 procent. Deze cijfers staan te le
zen in het Handboekje 1962 van de
Bond van Vrije Evangelische Ge-
verscheen!
Chr. Geref. Kerken
In het Jaarboek 1962 van de Christe-
Russisch Orthodoxe Kerk
niet naar Concilie
De Russisch Orthodoxe Kerk zal
geen gevolg geven aan de uitnodiging
een waarnemer te zenden naar het
algemeen concilie van de Rooms-
Katholieke Kerk in Rome- Dit heeft
patriarch Alexis van Moskou in Bel
grado verklaard. Volgens de opvat
tingen van de Russische kerk mist
de paus het recht een dergelijk con
cilie bijeen te roepen.
lijke Gereformeerde Kerken staan
statistische gegevens over 155 ker
ken. 10 der kerken stuurde ,de
gevraagde gegevens niet in). Deze
kerken gingen 1221 in ledent. vooruit
sinds vorig jaar- In totaal kwamen
662 doop- en belijdende leden over
uit andere kerken en gingen even
zoveel uit de Chr. Gereformeerde
Kerken over naar andere kerken.
Dit tekent de Chr. Gereformeerde
Kerken als midden-kerken. Van deze
overgangen waren er uit de Her
vormde Kerk 260, tewijl naar die
kerk overgingen 238 personen. Uit
„geen kerk of groepering" kwamen
67 leden, maar 109 vertrokken naar
deze categorie, terwijl er met onbe
kende bestemming 244 afgevoerd
moesten worden.
WIJZIGING DENKBEELDEN
ROOMS-KATHOUEKEN
EN PROTESTANTEN
In een Zwitsers dorp was van--
wege de kantonale regering een
enorme subsidie toegezegd voor
de restauratie van de kerk.
Sinds de kerkhervorming zorgt
de regering in sommige kan
tons (bijvoorbeeld Zürich)
voor alle protestantse kerkelij
ke gebouwen en in andere kan
tons (bijvoorbeeld Luzern) voor
alle rooms-katholieke kerkge
bouwen. Het is verbazingwek
kend hoe royaal door de over
heid voor een kerkelijke ge
meente soms een verenigings
gebouw met diaconaal-centrum,
administratieve ruimten enz.
wordt ontworpen en ingericht.
Het moet alles „kwaliteit" zijn.
En zo zorgt de overheid er ook
voor dat de kerkgebouwen, die
het Zwitserse landschap nog
meer stofferen dan in onze lege
landen het geval is, er in alle
opzichten goed uitzien. Voor een
van die Zwitserse dorpskerken
was een enorme subsidie toege
zegd voor de restauratie van de
kerk. Op de zondag nadat dit
bekend was geworden, preekte
de predikant over de verant
woordelijkheid die de gemeente
van Christus moet kennen te
genover de wereld.
Een gemcentelid, het was de tim
merman, zei na afloop van de dienst:
„Als deze preek nu werkelijkheid
moet worden, kunnen w(j niet een
geweldige som geld gaan besteden
alleen voor het herstel van onze
kerk". Dat gezegde is de gemeente
doorgegaan. Men vond het goed dat
(Advertentie)
U hebt Uw eigen kleding-advi-
seuse. Dat is Uw vrouw of ver
loofde. Als zij samen met U een
keuze gaat doen uit „de Mag
neet"-collectie, dan bent U straks
allebei enthousiast. Want bij „de
Magneet" is zoveel mooisdat U
steeds dal kunt kiezen, wat U het
beste staat. Gun Uzelf moderne,
mannelijke kleding. Kom mor
gen samen of alleen ge
zellig eens langs.
moderne mannen kopen graag bij
h«rtn. in Jongtniconf.: I. Vsntitr. SI-BI, Q*m
(damoi- in mols|o«oonfcotl«: Klokilmt I, 0«w
•n L. Noorditmt 10-12, Mldrttlhurf)
de eigen kerk gerestaureerd werd,
maar de gemeente zelf bracht er geen
enkele offer voor. Van de toegezegde
subsidie kon men niet zo maar wat
afnemen. Maar die zondagavond
werd besloten dat de gemeente 5 pet.
van het subsidiebedrag bijeen zou
brengen voor de uitzending van een
onderwijzer naar Tunesië. Dat is ge
beurd. „De gemeente trad naar bui
ten en wèt\l solidair mét een gebied
in de wereld dat haar nodig had".
Naar buiten treden
Dit verhaal vonden we in „Tijd en
Taak", waarin A. A. in 't Veld 'n kort
verslag gaf van een conferentie die
begin april in de buurt van Zürich
gehouden is. Er waren een vijftigtal
mensen „om vanuil hun positie in
kerk of kerkelijk werk te denken
over de vraag naar de functie van
de „leek" in de gemeente en in de
wereld". Zes Nederlanders zijn daar
geweest, vijf hervormden en één re
monstrant. De conclusie waartoe men
gekomen is en daarvan was bo
venstaand verhaal een illustratie
was, dat het „naar-buiten-treden" in
de eerste plaats oen zaait is van de
leken. Dit verslag in „Tijd en Taak"
werd gepubliceerd onder de titel:
„Predikant en leek in gemeente en
wereld". De functie van een predi
kant zou moeten zjjn „de toerusting
van de gemeenteleden niet voor het
werk in de gemeente, maar voor het
werk in ds wereld". Die toerusting
kan leven".
Dit is een ander gezichtspunt dan
van waaruit men gewoonlijk 't werk
van een predikant ziet. Die wordt in
het algemeen in hoofdzaak gezien
vanuit de zielszorg. Daarop moet dc
prediking zijn gericht, volgens
vele gemeenteleden. Kenmerkend is
daarbij de uitdrukking die wij hier
in onze provincie nog wel eens te
genkwamen: „Dat is ons wekelijks
maal", daarmee doelende op de preek.
Ook wel: Daar moeten wij een hele
week op teren. Het is zoiets als de
maaltijd van Elia. toen hij amechtig
en moedeloos onder de jeneverboom
lag.
Wanneer wjj er zo aan denken, behoe
ven we dok niet ver dé wereld in te
kjjken: als wij maar versterkt en ge
troost worden. Het blijft echter in de
evangeliën staan dat de Here Jezus
zjjn discipelen heeft toegerust, opdat
Hy hen de wereld in kon zenden, tot
dc uiterste einden der aarde toe. En
eveneens is waar dat Elia gesterkt
werd om op de Horeb een nieuwe
taak "en opdracht te krijgen, die hij
in zijn verslagenheid niet meer zag.
Op die conferentie by Zürich waren
predikanten, maar in meerderheid
gewone gemeenteleden aanwezig. De
ze laatsten hebben vooral de toon aan
gegeven. Zij hebben een antwoord
trachten te vinden op de vraag op
welke wh'ze de gemeenteleden moeten
worden toegerust. De bybel en wat
deze ons te zeggen heeft, kwam in
het middelpunt te staan. Men vroeg
om moderne bybelstudie in nauw con
tact met de wetenschappen, met na
me de natuurwetenschappen. De pre
dikanten die aanwezig waren „bleken
zeer bereid tot deze positie in de ge
meente, als degenen die de mensen
vanuit de bijbel toerusten voor het
dagelijkse werk". Allerlei functies in
dc gemeente, zoals het geven van
catechisaties, het leiden van begrafe
nissen enz. en zelfs het leiden van
de eredienst, waren deze predikanten
bereid mede aan „leken" te geven,
„zodat het gemeenteleven zoveel mo
gelijk een gemeenschappelijke zaak
wordt en er zoveel mogeiyk tijd vrij
komt voor het werk naar buiten",
Dit verslag van die conferentie heeft
mij persoonlijk toch wel gepakt en
dat voorbeeld van die gemeente in
Zwitserland, die een onderwyzer uit
zendt naar Tunesië is toch wel een
sprekend voorbeeld hoe een gemeente
in haar geheel iets kan doen. En ver
der zullen wy allen gevoelen ook
zonder dat het nadrukkelijk gezegd
wordt, dat er bij een ieder, als hij
deel heeft aan het evangelie, daar
van ook iets moet blgken wanneer
hij in het gewone leven staat.
Merkwaardig is ook dat bij die bij
belse toerusting werd genoemd dat
deze in contact moest staan met de
wetenschappen, vooral met de na
tuurwetenschappen. Ieder weet hoe
zeer deze op het ogenblik de wereld
beheersen. Dat is een van de „mach
ten" van deze tijd. De vórige week
lazen we eèii artikel'dat in Rusland,
waar juist op deze wetenschappen
grote nadruk valt, onder de mensen,
die hierin vooraan staan, een zeker
onbehagen heerst, omdat zij tot het
besef gekomen zgn dat de mens ook
bij natuurwetenschappen alleen niet
kan leven, evenmin als hg dit bjj
brood alleen kan, zoals de Bijbel liet
stelt.
Daar bg Zürich kwamen protestanten
uit verschillende landen en uit ver
schillende kerken bijeen, maar de
zelfde gedachten over de plaats van
de leek in kerk en wereld vinden we
ook bg Rome. Het woord „leek" als
tegenstelling tot „geestelgke" kent
het protestantisme eigeniyk niet, hoe
dikwyis dit woord dan ook gebruikt
mag worden. Toch is er in de kerk
van Rome hierin tegenwoordig een
ontwikkeling gaande, die niet meer
traditioneel is. In een nieuwe rooms-
katholicke encyclopedie vonden we
onder het trefwoord „leek", dat het
oorspronkelijke Griekse woord bete
kent „volk Gods" „uitverkoren en ge
heiligd tor de dienst van God". En
dan stond er verder: „Ook de pries
ter maakt deel uit van dit volk dat
hiërarchisch geleed is". Een paar we
ken geleden is er in Ngmegen een
congres gehouden waar men het heeft
gehad over het komende oecumeni
sche concilie. Op de tweede dag is
hier gesproken over de verhouding
ambt-leek. Prof. A. Dondeyne uit
Leuven betoogde dat het ambt „het
vrge denken nodig heeft om niet te
ver.starren". Zgn vraag, die hij aan
de vergadering voorlegde was, of er
in dat „vrije denken van de reflecte
rende theoloog" ook een plaats is
voor de „theoloog-leek".
Ambt en leek
Prof. Schillebeeckx uit Ngmegen heeft
het gehad over de verhouding tussen
ambt en leek. „In wezen is er in de
totaal-kerk geen verschil tussen
ambtsdrager en leek". Hij meent dat
de „kerkelijke ambtelgke uitoefening
van dc hiërarchische volmachten"
praktisch niet meer' vervuld kan
Een groep mannen van 30 tot 40
jaar, afkomstig uit allerlei beroepen
en posities, volgt in Engeland sinds
een paar jaar een avondcursus, die
opleidt voor het geestelijke ambt- De
deelnemers houden liun eigen job;
wat hun toekomstige positie zal zijn
is nog niet vastgesteld. In de eerst©
plaats is deze opleiding bedoeld om
in een tekort aan predikanten, dat
overal merkbaar is, te kunnen voor
zien.
Behalve 's avonds komt men nog een
weekeinde per maand bijeen. Er
wordt gedacht om deze deelnemers
als hulpgeestelijke aan te stellen, of
volledig op te nemen in het geeste
lijke ambt. De mogeiykheid is niet
uitgesloten, dat de groepsleden de
wereldlijke bezigheden niet zullen" op
geven, maar daarnaast geestelijke
zullen zijn om op deze manier dich
terbij de gemeenteleden te staan. Het
initiatief ging uit van de bisschop
van Southwark. De studie zal nog
een jaar duren, daarna zal een be
slissing worden genomen. Het expe
riment is echter al veelbelovend.
Zevenhonderdvïjftig jaar bestaat
het op 20 maart 1212 gestichte Tho
maskoor van de Thomaskirche in
Leipzig. Joh. Seb. Bach is cantor van
dit koor geweest, daarom staan zijn
werken geregeld op de programma's
van het koor. Gelijk met het Bach-
feest wordt het 750-jarig bestaan eind
juni gevierd. Het begint met de in
wijding van de inwendig gerestau
reerde Thomaskerk. De oude Tho-
masschool is in de oorlog vernietigd.
Hoogtepunt is de uitvoering van de
Hohe Messe van Bach onder leiding
van cantor Mauersberger in de Tho
maskerk.
Kerk en Vrede houdt op 16 en 17
juni de jaarlijkse landelijke confe-
fentie op Woudschoten. Over het the
ma „Weerstanden tegen het pacifis
me zullen o.a. spreken prof. dr. J. de
Graaf, dr. Kr. Strijd, pater Jelsma,
M.S.C. en de Berlijnse probst Hein-
rieh Grüber, die onder meer getuigde
in het Eichmannproces. Een intro
ductie voor de conferentie kan worden
aangevraagd op het secretariaat Oud
Ehrenstein 18 in Amsterdam-Z.
Prinses Beatrix zal dinsdag 5 juni
in Dokkum een standbeeld onthullen
van Bonifatius, de grote Angelsak
sische evangelieverkondiger van Ne
derland en Duitsland. In 1954 werd
tijdens de herdenking van het twaalf
de eeuwfeest van de dood van Boni
fatius in Dokkum het besluit geno
men voor dit monument. Het stand
beeld is ontworpen en vervaardigd
door de Amsterdamse beeldhouwer
G. Bolhuis in opdracht van het mi
nisterie van o. k. en w. in samen
werking met het Dokkumse gemeen
tebestuur. Er staan reeds standbeel
den van Bonifatius in Fulda (Duits
land) en Crediton (Engeland).
worden „zonder de actieve bijdrage
van heel de gelovige leken-gemeen-
schap". Moeten er leken actief aan
wezig zijn op het concilie? Hg hoopt
het wel, maar blijft zeer voorzichtig
met zijn toekomstvoorspellingen in
dezen.
Op dit congres heeft men ook de her
vormde hoogleraar A. A. van Ruler
laten spreken over zgn zienswijze
wat betreft de verhouding ambt-leek.
Hij stelde „het presbyteriale stelsel"
scherp tegenover „het episcopale
stelsel". Het is een teken van deze
tijd dat men ook een volbloed pro
testant hier liet meespreken. Al moe
ten we met een krantenverslag voor
zichtig zgn, zoveel mogen we er toch
wel uit concluderen, dat men ook iu
Nijmegen voor dezelfde vragen kwam
te staan, die bg Zürich ten voeten uit
openbaar werden.
Wens naar meer invloed
van leken op bestuur
Sedert eeuwen heeft de Anglicaanse
Kerk een nauw verband met de
Staat. Dc beide aartsbisschoppen .van
Canterbury en York en 24 der bis
schoppen hebben volgens anciënni
teit zitting in het Hogerhuis. En
vanaf Hendrik VIII moeten alle ker-
keiykc wetten door het parlement
worden goedgekeurd. In geesteiyke
zaken echter heeft de kerk meer vrij
heid. Het bestuur der kerk wordt ge
voerd door de belde reeds van
1295 daterende Convocations van
Canterbury en York, beide bestaande
uit een Hoger- en Lagerhuis. Verder
zgn er de óm de 10 jaar vergaderen
de Lambeth-conferentie van alle bis
schoppen der kerk, zonder wetge
vend, maar met groot geesteiyk ge
zag, en de Assembly, die in 1919
werd ingesteld en drie huizen telt; de
bisschoppen, de leden der Convoca
tions en de leken. Dit Hehsam heeft
wetgevende macht, echter onderwor
pen aan het veto van het parlement.
Thans wordt er gesproken over de
mogeiykheid om de gemeenteleden
meer invloed in de leiding van de
kerk te geven. Op de vergaderingen
van de beide Convocations deze
maand zijn voorstellen ter tafel ge-
VOOR HET maken van de bij
gaande foto is de oudste Zeeuw
se kloosterbijbel, voor zover be
kend althans, uit de kluis van de
Provinciale Bibliotheek in Middel
burg te voorschijn gehaald. De
bijbel, in het latijn geschreven,
dateert uit 1537, werd gedrukt bij
Guilelmi Boulle en kwam in 1905
in het bezit van de bibliotheek
door een schenking van de heer
Mulock Homoer, Ambachtsheer
van Noordgouwe. De bijbel is af
komstig uit het Kartliuizer kloos
ter „Sion" bij Zierikzee. Toen de
kloosterlingen dit klooster in het
begin van de opstand tegen Span
je moesten verlatenwerd de bij
bel toevertrouwd aan het toenter
tijd op Schouwen woonachtige, in
vloedrijke geslacht Vierling. Na
jaren kwam het boek in liet be
zit van de heer Mulock Houwer.
ROND HET vignet op de titel
pagina staan de woorden uit Job
17: „Post tenebras spero lucem",
letterlijk vertaald ,Na de duister
nis hoop ik op het licht". Deze
bijbel is een zogenaamde vulgaat
bijbel, de officiële latijnse verta
ling uit het Grieks.
Op de titelpagina staat onder
meer in het latijn nog, dat frater
Johannus Gornéli, de procurator
van dat klooster, in 1568 bij tes
tament de bijbel vermaakte aan
Johannes Hermanus, waarschijn
lijk zijn opvolger. Alleen de begin
letter van de teksten zijn op een
voudige wijze verlucht, met enige
kleuren. De echte bijbelverluch
ting met krullen en lijnen en grote
prenten kwam eerst veel later. De
oudste Zeeuwse bijbel lag in het
begin van de laatste oorlog in de
kelders van de bibliotheek aan de
Middelburgse Lange Delft, leed
veel van het water en werd ge
restaureerd. De band, met twee
sloten, werd hernieuwd in dezelfde
stijl als de oude band. De bijbel
kan worden beschoutcd als een
post-incunabel.
(Foto P.Z.C.) i
Vvuwwvwwwvwvwwwwwwwwvwv
komen om de Assemblee samen ie
voegen met de beide convocations tot
een Generale Synode. Dit is een uit
vloeisel van de wens om te komen
tot een nauwere band tussen leken
en geestelijkheid in het kerkbestuur.
In de beide kerkprovincies zgn com
missies daarover gaan beraadslagen
en deze hebben gelgkluidende rap
porten ingediend, waarbij ook rap
porten van minderheidsgroepen wa
ren gevoegd.
De meerderheid van beide commis
sies bevelen de vorming aan van een
Generale Synode van de kerk van
Engeland door samenvoeging van de
Convocations en toevoeging van
House of Laity. De synode zou wet
gevende en andere bevoegdheden
hebben, die nu in handen zijn van de
Convocations van de Assembly. De
beide aartsbisschoppen zouden sa
men het voorzitterschap moeten be
kleden. Hoewel de aanbeveling niet
met algemene stemmen was de
minderheidsrapporten tonen dat wel
aan schynt toch wel verwacht te
worden, dat de voorstellen in een of
andere vorm aangenomen zullen
worden. De enige beperking op de
bevoegdheden zou kunnen voortko
men uit de betrekkingen van de kerk
met de staat.
In de oktobervergaderingen zullen
dus waarschynlljk de beslissingen
vallen over het toekomstige bestuur
van de Kerk van Engeland.
„Ga zelf zingen" .is het motto van
een koorzangweek, die eind eeptem-
"ber samen met de N.C.R.V. door de
Kon. Bond van Chr. Zang- en Orato-
zullen de aandacht op goed zingen
moeten vestigen.
Bidden aan de muur in West-
Berlijn doet iedere avond een groep
vluchtelingen uit de oostzone voor
vrede en vrijheid en voor het eind
aan de nood. Uit de lijst van voor
beden in de leidraden der gebedskrin
gen blijkt, dat in Oost-Duitsland 28
kerkelijke ambtsdragers in de gevan
genis zitten. In januari waren het er
17. Dit zijn dan diegenen, wier naam
bekend is-
Discussiegroepen in sneltreinen zijn
gevormd uit 70 congregationalisti-
sche zakenmensen, die elke maan
dagmorgen van een voorstad van
New York naar de City reisden. Een
directeur van General-Electric vond
belangstelling voor het thema „Bu
siness and religion don't mix?
Why?" en organiseerde groepen tij
dens het één uur durende traject.
Predikant McLane was leider. De
spoorwegen stelden het laatste rrj-
tuig van de trein beschikbaar en er
werd een geluidinstallatie aange
bracht; zo kwam men acht maanda
gen achter elkaar bijeen. Na inlei
ding en gebed volgde een referaat,
vervolgens discussie en beantwoor
ding van vragen in tien minuten.
Ook elders zgn nu dergelijke plan
nen.
Jazz in de kerkdienst kan nu ook
in de r.-lc. kerk in Duitsland, sinds
de 35-jarige Silezische componist
Paul Heinersdorff een plechtige mis
voor jazz en koor heeft geschreven.
Hij gebruikt daarbg orgel, slagwerk,
fagot, trompet, bazuinen, saxofoon
en harp en wil met zijn compositie
bewgzen, dat de jazzmuziek goed
kan worden toegepast voor reli
gieuze doeleinden.
Zonder bisschoppen is de Rooms-
Katholieke Kerk in Letland sinds
mgr. Kazimirs Dulbinskis, wijbis
schop van Riga door de overheid is
tewerkgesteld als meubelmaker in
oen kolchose in Wit-Rusland- Daar
mee is de laatste bisschop van Let
land verbannen. Een andere bisschop,
mgr. Urbss van Liepaja leeft in bal
lingschap.
Voorkom
Rillerig? Onprettig?
Vlug:
