Vogezen: donkergroene
edelsteen
Bretagne: langzaam op
de tong laten smelten
Tips voor Franse reis
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
T7 rankrijk is een schilders-
A palet met hier en daar
een kleurige dot. Dotten die op
zichzelf niets met elkaar van
doen hebben, maar waarmee een
bekwaam schilder toch een schil
derij naar zijn smaak kan maken.
En dat nu juist is het plezante
van Frankrijk: het geeft u het
palet in handen en stelt u in
staat, van uw Franse vakantie
een schilderij naar verkiezing te
maken. U wenst zonneschijn?
Eén dot Rivière en u hebt het.
Vrolijkheid? Doop uw penseel in
de dot Parijs. Liefelijkheid? De
Loire. Een wild en woest land
schap? Bretagne en de Pyrenee-
en. U kunt een historisch schil
derij maken, een Breugheliaans
tafereel, kerkelijke kunst, een
Picasso of Appel het Franse
palet stelt u tot alles in staat.
V/ oor een Appel moet u trou
wens wel een speciale in
stelling hebben. De schilder zelf
heeft eens gezegd: „Och, ik rot
zooi maar wat". Kunt u natuurlijk
In Bretagne staat niets op zich
zelf. Daar vindt men in de rotsen
van Port Coton (foto onder) de
zelfde sfeer terug als in de Cal-
vaire, het kruisbeeld uit 1610),
van St. Thegonnec (foto boven/.
ook doen en met uw auto kris
kras door al die dotten verf op
het Franse palet rijden, maar
noemt u dat genieten van een va
kantie?
U zult moeten kiezen, net als bij
Engeland. Goed, u kunt op uw
weg naar de zon van de Rivièra
de Vogezen en Auvergne mee
pikken, u kunt op weg zijn naar
Spanje en even binnenwippen in
Bretagne. Maar dat is natuur
vermorsen. De Vogezen zijn een
hele vakantie waard en met Bre
tagne is het niet anders.
R retagne moet u proeven, niet
doorheen roetsen. Als u in
Trégastel aan de noordkant komt
en het is eb, dan moet u niet
doorrijden maar wachten tot de
vloed opkomt en de golven als
fonteinen tussen de smalle rots
blokken op het strand opspuiten.
Als u in Camaret bent op het
puntje van de tong, die uit de
Bretonse bek de oceaan insteekt,
dan moet u tussen de vissers in
boven op hun netten gaan zitten
en eens een sigaret uitdelen.
Goed, u zult ze niet verstaan,
want ze spreken Bretons, althans
Frans met een zwaar Keltisch
accent, maar u begrijpt mekaar
bést. En Vannes aan de zuidkust
moet u overdag èn 's avonds be
kijken, als ze daar de lichten
langs hun circuit lumineux heb
ben ontstoken. Bovendien: het
zou dwaas zijn naar Quiberon op
die blindedarm aan de zuidkant
te rijden zonder daarvoor of daar
na rond te dolen tussen de hon
derden menhirs en dolmen, dc
lechs en cromlechs op dat im
mense veld bij Carnac; al die
megaliten, die stenen, die de Kel
ten daar hebben opgericht. Want
dat hoort bij Bretagne: die her
inneringen aan het grijs verle
den herinneringen, 'die men
bijna nergens ter wereld meer
kan vinden en die méé de sfeer
bepalen in dit land van rotsen en
heidevelden, van bossen, rivie
ren, meertjes, blonde stranden en
grillig gebouwde stadjes van
vriendelijke en ronduite mensem
tjes en keldertjes, waarin enorme
wijnvaten staan. Met machtige
kathedralen, sobere dorpskerkjes
en verbluffend mooie, nieuwe
godshuizen, zoals de Notre Dame
van Epinal, de bekende van Le
Corbusier in Ronchamp en de
onbekende van Ulhaeusern.
De historicus vindt er de oudste
naast de jongste geschiedenis
(Jeanne d'Arc en de immense
slagvelden van Verdun) de kunst
minnaar kan zijn smaak toetsen
aan de kitsch van de namaak-
burcht van Haut Koeningsbourg
en de hoogwaardige verzamelin
gen in de musea van Colmar en
Straatsburg en de smulpaap
vindt er een enorme variatie aan
kleine en grote, goedkope en
dure eethuizen, waarin de Franse
kok met Franse zwier de scepter
zwaait.
IN BLOEM taurants ingericht, de dag na aanvrage)
/n sommige Franse waar bezoekers beslist kan zorgen in straal
dorpen is het niét 9cen ouwe kost voor- van 150 kilometer. Zijn
zo als bij ons. Wij gezet krijgen. Museum- nu bureaus in Parijs (7
hebben niet, als in Lo- bezoekers kunnen hun Rue Balzac), Tours (58
tharingen, de mest- knorrende magen stil Rue Nationale), Dijon
vaalten naast de voor- krijgen met warme (Place Darcy), Vichy
deur als teken van dagschotels, koude (23 Ruc du Pare), Lyon
rijkdom; wij houden schotels, sandwiches. (Place Bellecour), Rou-
meer van een bloeme- vruchten, koude en aan (Place de ia Ca-
tje. Fransen zélf zo warme dranken. Koffie thédrale), Cannes (Pa-
langzamerhand ook. In 1S goedkoopst (0.60 Iais Miramar) en Nice
'59 gestarte actie NF/- koude Icip 't (32 Rue Hötel-des-Pos-
„Fleurir la France" duurst (//.SO NF). tes).
(zoiets als „Tooi Frank- CORSICA MOLENKUNST
■rijk met bloemen")
slaat lést aan. Deden Corsica zeer in trek. Is mar Biènrei
verleden jaar 2-100 ae- te zien aan hotclbouw fSeine-el-Oise) op Ta
meenten en 80.000 par- in voor dit eiland ver- Jtf S,n lichtstad
liculieren aan mee. bazingwekkend tempo. ),,,le melen
Mooist met bloemen Zijn nu in drie jaar elt f. L f TinSi
omzoomde station was hotels bijgekomen. Ei- ).T,.tênaaIhuist !lie
Airel (Manche) en land heeft nu 60 offi- SeTdkl'kèf ra
Jleurigstc grenspost eiële toerlsteilhotcls jJÏÏJJL, ajïruooï- ma
Thonne-le-Long (Meur- (2000 kamers) en 250 VSPSSLwarnattwiïd
tlic-et-Mosem. „iet-fkl^sefrde ho-
EET EK IS IN kamers) den gemaakt van hand-
EEN MUSEUM geschept papier; van
pravsïïr hotitt eifc boek worden met
In drie Parijse musea meer dan 200 stuks op-
(Louvre, Jen du Paume „Accueil de France" is gelegd. Men mag ko
en Art Moderne) en in organisatie, die voor men kijken. In nabije
paleis, van Versailles hotelreserveringen op kapel 'is schilderij en-
zijn zelfbedieniiigsreskorte termijn (ingaan- tentoonstelling.
MHVWIMMIIWMIHIWWIWIWIlWIIMIIIIWUMMWyWMWWWWWWWMWWWMMWMWIItlWWMMWMVJVWWIW
V.Klein Venetië" noemt men in
Colmar dit hoekje van dc oude
stad, waar de huizen zich in ro
mantisch slordige trant aan de
oevers van de Lauch hebben ge
groepeerd.
vakwerkhuizen in het hart van
de oude stad, de met loggia's en
puntgevels rijk versierde patri
ciërswoningen, 't Pfisterhuis, het
Huis met de Hoofden, het Huis
van de Ridders van Sint Jan, het
oude tolhuis. Zie hoe verrassend
het licht door die bochtige straat
jes en langs die rijk gebeeld
houwde gevels strijkt.
STRAATSBURG
W reemd eigenlijk: de Place
Kléber ligt nauwelijks meer
dan een steenworp van de Keh-
ler-Brücke en toch is die Place
Kléber, het hart van Straatsburg,
éven Frans als de Place de
l'Opéra en de Champs Elysées in
Parijs. Misschien vinden de
Straatsburgers het helemaal niet
leuk, wanneer u zegt, dat hun
stad zo Frans is,- want ze willen
eigenlijk wel graag Europees
zijn.
NANCY
Van Straatsburg naar huis
terug staan u nog enkele
heerlijke verrassingen te wach
ten: een stukje Vogezen (mooi
ste weg is via Dabo), het kasteel
en park in Lunéville en dan
Nancy, de hoofdstad van Lotha
ringen. Zoek het centrum op: de
Place Stanislas, zo genoemd naar
de Poolse schoonvader van Lo-
dewijk XV, die en dat ziet u
daar zijn best heeft gedaan
om Nancy (inclusief Lunéville)
met Versailles te doen wedijve
ren. Rodin, Héré, Jean Lamour
en anderen hebben beelden ge
maakt voor de paviljoens, het
stadhuis, het park en de Are de
Triomphe. Loop in ieder geval
ook even het Musée Lorrain bin
nen en vraag naar de vijf wand
tapijten.
Nancy prettig winkelcentrum
(een gewild en passend welkom -
tliuis is iets uit de kristalfabriek
Daum van Nancy) is een fees
telijke afsluiting van een rondrit
door de Vogezen. Een landstreek,
die voor u een openbaring zal
zijn als u zich de tijd gunt.
ïn de tuin van Jeanne d'Arcs geboortehuis in Domremy
wiegen de voorjaarsbloemen alweer in de wind en aan het
meer van Gérardmer beginnen de berken te groenen. Het is
waar, u moet de conciergevrouw in Domremy nog optrom
melen om het sombere huis van de Maagd van Orleans voor
u te ontsluiten en in Gérardmer zitten de rolluiken nog voor
sommige hotelvensters, maar toch is dit hét seizoen voor de.
Vogezen. Beter gezegd: voor Elzas-Lotharingen, want ten
slotte vormen de Vogezen maar één (donkergroene) edel
steen van dit flonkelend sieraad tussen Rijn en Maas, Luxem
burg en Bazel. De grootste edelsteen, toegegeven, maar hij
krijgt zijn glans van de kleine spetter-diamantjes er omheen:
Domremy, Bar-le-Duc, Riquewihr, Colmar, Straatsburg en
Nancy om er een paar te noemen.
]\/T isschien kent u de Voge-
■LVi zen. Dat zou helemaal
niet zo verwonderlijk zijn, want
de Nederlanders staan daar over
al op de tweede plaats; inder
daad: na de Duitsers. Wellicht
bent u er eens haastig doorheen-
gereden op weg naar Zwitserland
of naar de Rivièra. Dan hebt u
waarschijnlijk het meer van Gé
rardmer zo vol trapautootjes ge
vonden, dat u geen water meer
zag, versperden de fotografen de
Route des Crêtes (de Bergkam-
menweg, die in de lengte over
de beurtelings beboste en kale
heuvels loopt) en kreeg u de
kans niet om het altaarstuk van
Mathias Grunewald in Colmar
van dichtbij te bekijken.
Als u nu gaat of in de herfst,
als de wijnoogst in volle gang is
hebt u de Vogezen en alles wat
daaromheen ligt voor u alleen.
De hele majesteitelijkheid van
de slingerende bergweg naar de
Col de la Schlucht met tussen de
meters en meters hoge dennen
door het gezicht op de meertjes
in de diepte, de hele schilder
achtigheid van de straatjes in
Remiremont, de eenzaamheid
van het klooster op de Mont St.
Odile, die hoog boven de pmge-
ving uittorent en soms tot in de
wolken steekt.
VAKANTIELAND
A Is u nu eens niet in dé Vo-
gezen komt als haastige
trekvogel, maar als vakantiegan
ger zonder uitgesproken doel,
dan komt u die Vogezen niet
meer uit. Want dan vindt u op
eens alles wat u in uw vakantie
nu net gehad had willen hebben.
Met voorop een prachtige natuur.
Prachtig en machtig, maar niet
angstwekkend beklemmend.
Geen bergpassen en geen ravij
nen om er de kriebels van te
krijgen, maar bergwegen, hair
pins en hellingen die u aan kunt,
bestuurlijk en lijdelijk-meerij-
dend. Een landschap met ver
rukkelijk schilderachtige stadjes,
romantisch rommelig gebouwd
met verrassende steegjes, poor-
toe kunnen voegen: de Voie de la
Tristesse, de Route van de Ellen
de, speciaal voor Nederlanders,
die in de vakaritie eens willen
griezelen.
Men begint bij het oorlogsmu
seum in Overloon in de Peel en
rijdt via de begraafplaats van
Margraten, het monument van
Bastogne in de Ardennen en de
heuvel van Sedan naar Verdun.
Naar de slagvelden, waar in de
eerste oorlog één miljoen men
sen sneuvelden, meer dan Am
sterdam aan inwoners telt. Wij
houden niet van slagvelden en
oorlogsmusea als toeristische
aantrekkelijkheden, maar mis
schien is het goed er nog eens
aan herinnerd te worden en ze
ker goed is het, de kinderen eens
iets te vertellen aan de hand van
die duizenden en duizenden wit
te kruisjes, van het Ossuaire
(knekelhuis) bij het geteisterde
fort Douaumont.
SPARREN
r^\i u nu wel of geen slagvel -
den wilt zien, rij toch in
ieder geval zo, dat u via Dom
remy met het Jeanne d'Arc-huis
(waar u veel duidelijk zal wor
den) naar Epinal rijdt. Epinal
met z'n zeer bijzondere nieuwe
eenvoudig omdat Colmar het
mooiste stadje van Frankrijk is
en omdat daar een collectie schil
derijen te zien is, die men rustig
een van de grootste kunstschat
ten van de vrije wereld kan noe
men: het altaarstuk van Mathias
Grunewald.
Colmar heeft een massa kunst
schatten. Besloten als in Unter-
linden en in de Sint Martinus,
maar ook open en bloot zoals de
WITTE HUISJES
COLMAR
olmar ja, een bezoek aan
Colmar zou in feite ver
plicht moeten zijn voor iedereen,
die. zuidwaarts reist naar de Al
pen, de zon van Italië of de ge
zélligheid van de Rivièra. Dood-
en moderne Notre Dame en z'n
uniek museumpje met heiligen-
prenten, ganze- en uilebrieven,
is echt wel de poort tot de Vo
gezen. Ga van Epinal de Moezel
langs naar Remiremont en steek
dan dwars over naar Gérardmer.
Daar beginnen ze, de wegen te
midden van de meters en meters
hoge sparren, de heerlijke berg
paadjes voor de klauteraars en
die wijde vergezichten van de
hoge wegen op de diepe dalen
met hun meertjes en popperige
I dorpen. Bij de Col de la Schlucht
komt u op de Route des Crêtes
j en ga daar zuidwaarts richting
3 Grand Ballon. Een van de aller
mooiste routes van Frankrijk!
Mulhouse is de moeite van een
ommetje waard: moderne stad
met een grote attractie voor de
kinderen: de parkachtig aange
legde dierentuin. Steek op weg
naar Colmar beslist even aan in
Eguisheim, een wel heel merk
waardig Elzasser dorp.
J n elk land, dat zich toeristisch
1 respecteert, vindt men te
genwoordig routes-met-een-
naam. Frankrijk doet daarin niet
voor Duitsland onder. Over de
bergkammen van de Vogezen
hobbelt de Route des Crêtes, aan
de oostkant erlangs loopt de
Route du Vin. Door het noorde
lijk deel loopt de Voie de la Li-
berté (van Normandië naar
Eindhoven) en van Bar-le-Duc
naar Verdun de Voie Sacfée,
de gewijde route, die ten slotte
de enige was waarlangs mensen
en materiaal naar het front bij
Verdun konden worden ver
voerd. Men zou er nog een aan
