HOLLANDIA: onrust, twijfel
en zorg, maar geen paniek
Nieuw-Guinea vandaag
Anthony
van
Kampen:
DONDERDAG S FEERUARI 1962
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
13
Personeelstekort baart zorgen
HET is allemaal hetzelfde gebleven: de landing van de DC 8
in het holst van de nacht op Biak, waar je bij het uitstappen
het gevoel krijgt, dat een klamme, natte deken om je heenge
slagen wordt. De kleine, slanke grond-stewardess van de
K.L.M., die informeert of je er nóg bent of wéér bent. De ultra-korte
nacht in hef hotel, en de enkele uren later naar Hollandia vertrekkende
Dakota van de „Kroonduif". Hetzelfde zijn de geweldige stapelwolken
boven de kust van Nieuw-Guinea, de regenbogen in de verte, en de
sneeuwwitte branding van de Pacific, uitlopend op de groene grens
van land én zee ver beneden ons Nieuw-Guinea: groen, groen, groen.
Met overal de geel-bruine spiralen van de kali's, de rivieren, die de
jungle in enorme vlakken verdelen. Hier en daar waf witte snippers,
uit die groene lawine opdwarrelend: kakatoes en papegaaien. Binnen
twee uur komt het Sentani-meer in zicht. Het beeld doet denken aan
Oostenrijk. Vijf minuten later landt de Dakota en nóg twee minuten
later staan we op hef brandend-hete vliegveld. En ook daar is hef
allemaal hetzelfde gebleven. Er lijkt niets veranderd sinds drie jaar
geleden, sinds een jaar geleden, sinds een half jaar geledén. Het
lijkt zo de eerste en tweede en derde dag op Hollandia, maar het
is een schijn, die volledig bedriegt.
Er gaat iets
gebeuren
OP HET oog is alles zichzelf
gelijk gebleven als men de
brede kronkelweg afrijdt van
Dok V via Hollandia-haven naar
HoIIandia-binnen. Links strekt
zich de Humboldt- en Jautefa-
baai, met verderop de eindeloze
Pacific. In Hollandia zijn winkels,
en in die winkels zijn mensen.
Er rijden auto's, net als vroeger.
De kantoren beginnen om 7 uur
en eindigen opi 2. De mensen
gaan naar huis, eten, slapen,
baden zich en gaan de avond
doorbrengen.
Ei* wordt gebouwd aan huizen.
Nieuwe woningen zijn verrezen en
verrijzen nóg. Er wordt iedere dag
aan het gebouw van de Nieuw-
Guinea Raad gewerkt door Pa
poea's. En men hoort dat binnen
kort een eigen museum zal wor
den opgericht, het museum, waar
voor de vader van Michael Rocke
feller, de jongen die aan de zuid
kust van het eiland verloren ging,
een aanzienlijk bedrag schonk.
Men ziet de aardige, bont-gekleur
de woningen op Zorgvlied en al
die andere huizen voor Nederlan
ders, Papoea's, Indische Neder
landers, Indonesiërs, gebouwd in
Dok 9 en de Hemelpoort, in Dok
5 en in Dok 8, in Noordwijk, Po
limak en Hamadi.
En tóch is dit een totaal ander
soort Hollandia dan wij zeven
maanden geleden zagen.
Uitverkoop
GEEN HOLLANDIA in paniek.
Er moge onrust zijn geweest
na de eerste klewang-wetten
de redevoeringen van Soekarno,
er moge by een deel der bevolking
(en dan met nante het deel dat
bestaat uit Indische Nederlan
ders) wantrouwen, onzekerheid eu
twijfel heersen; van een uitgespro
ken angstpsychose is geen spra
ke. Waar wel sprake van Is, dat
is het gevoel dat er iets gaat ge
beuren; dat men zich in een kri
tieke fase bevindt; dat de dagen
van een ongestoord verblyf op
Nieuw-Guinea zijn geteld. Er is
een aantal personen, die een an
dere mening is toegedaan, maar
hun aantal is gering. Een enkele
zakenman ziet nog enig licht, ver
reweg de meesten houden er re
kening mee, dat het uur van slui
ten aanstaande is. Bedrijven ver
kopen uit en na de uitverkoop is
het afgelopen. Onderdelen in ga
rages zijn moeilyk verkrijgbaar
en bepaalde onderdelen komen in
het geheel niet meer.
Het personeelsprobleem is nijpend
en wordt met de dag nijpender.
Door gebrek aan werkkrachten
en de minder vlotte aanvoer van
verbruiksartikelen stijgen de prij
zen. Enkele onrustbarend. Sommi
ge artikelen staan geprijsd op een
manier, die de pas aangekomene
verbijstert.
In de plaatselijke krantjes worden
veel artikelen op huishoudelijk ge
bied aangeboden tegen opvallend
lage prijzen, maar de belangstel
ling ervoor is gering. Precies het
zelfde geldt voor aangeboden twee
dehands auto's. Nooit was er een
slechter tijd om z'n auto te ver
kopen dan nu. Men spreekt liever
niet over deze dingen, maar men
moet er over spreken omda t men
er van dag tot dag mee gceonffon--
teerd wordt. Omdat men nu een
maal leeft .temidden van deze pro
blemen en zorgen. En omdat de
blanke gemeenschap tenslotte niet
zó groot is.
Hollandia poogt die zorgen te ver
geten en een ieder probeert dat op
zijn eigen manier. Men kan zich
nog ontspannen en amuseren. Er
zijn nog altijd twee bioscopen
(waarvan er binnenkort een z'n
deuren gaat sluiten, naar men be
weert), Rex en Oriënt (zoals ze in
iedere plaats op Nieuw-Guinea he
ten, omdat men daardoor kan vol
staan met het drukken van slechts
twee soorten kaartjes) waar de
prijzen hoog zijn en de films oud.
Men kan nog altijd gaan zwemmen
bij Base G., dat verrukkelijk stuk
strand, waarop de branding van de
Stille Oceaan in volle zwaarte
neerkomt. Een romantisch stuk
Hollandia zelfs in deze zorgelijke,
ón-romantische dagen. Daar is nog
steeds de Jachtclub, trefpunt van
tal van Nederlanders, en dat an
dere trefpunt „Moonlight Bay",
(waar het volgens een advertentie
in de Nieuw Guinea Koerier, ge
wenst is na 6 uur een lange broek
te dragen en schenen aan te heb
ben) En daar zijn tenslotte de
club ,,'t Zeepaardje", en halver
wege vliegveld Sentani en Hollan
dia „Meerzicht" een soort natuur
bad, waar men kan zwemmen, ba
den en waterskiën.
Geforceerde rust
NIEUW-GUINEA 1962: géén
paniek, maar wel iets als een
geforceerde rust. Omdat men
vermoedt dat er iets gaat gebeu-
hen, dat de gehele blanke gemeen
schap direct aangaat, om van de
Papoea's maar te zwijgen. De
laatsten demonstreren vóór Ne
derland, waarmee ze bedoelen dat
de Nederlanders moeten blijven.
Dit is de wens van praktisch alle
Papoea's in Hollandia en ze ma
ken er niet in het minst een ge
heim van. Het aantal dat een af
wijkende mening heeft is te ver
waarlozen.
Wie niet willen blijven zijn de In
dische Nederlanders, die de situa
tie niet in het minst vertrouwen
en een uitweg zoeken. Hun plaat -
sen op de kantoren en in de be
drijven worden niet aangevuld.
ZiedaarHollandia in deze da
gen. Men verwacht geen grote, on
verwachte aanval van Indonesië.
Men weet eigenlijk niet wat men
verwacht. Het is een bepaalde
sfeer, een bepaald „klimaat", dat
Hollandia beheerst. Men luistert
zoveel mogelijk naar de nieuws
uitzendingen, de Nederlandse en
de Australische. Wie naar de be
richten van radio Makassar luis
tert, kan z'n plezier wel op. Van
uit die richting wordt de zenu
wenoorlog op alle fronten ge
voerd.
De eerste dag van onze aan
komst vernamen we dat een aan
tal Nederlanders zich had
voorzien van „vIuchtbootjes"„
om, mocht de nood aan de man
komen, op eigen initiatief te kun
nen verdwijnen. Bij controle
bleek er echter niet één dergelijk
scheepje of jachtje te bestaan.
Het behoort tof het soort gal
genhumor, waaraan Hollandia
momenteel zeer rijk is. Een an-
i De bekende schrijver Anthony
van Kampen bréngt momenteel
I speciaal voor ons blad een be-
j zoek aan Nienw-Guinea. In een
serie artikelen onder de titel
„Nieuw-Guinea vandaag" zal
Van Kampen zijn indrukken
van de hnïdige toestand in
j ISieuw-Guïnea weergeven. Het
5 eerste artikel over de toestand
in de hoofdstad Hollandia bren-
gen wij vandaag.
Er zijn nog steeds party's, avond
lijke samenkomsten, van onderde
len der Nederlandse kolonie,
waarbij de uitmonstering der toi
letten van de dames een onuitput
telijk thema vormt (zowel vóór
als na de partij). Daar is het
eeuwige vraagstuk van de wijze
hóe gekleed te gaan indien men
op bezoek moet bij de een of an
dere autoriteit, het vraagstuk dat
„jas-en-das" heet.
Een vraagstuk, waarschijnlijk zo
oud,als er Nederlanders in het
oosten vertoeven. Een vraagstuk,
dat hier oneindig belangrijker is
dan men in het verre Nederland
zou menen
Men leeft verder, wetend dat
Nieuw-Guinea voorpagina-nieuws
vormt in de wereldpers. Wetend
dat de blik der gehele aarde op dit
eiland is gevestigd. Wetend dat er
iets zal gaan gebeuren hetzij ten
kwade hetzij ten goede. Zeker is
dat er iets gaat gebeuren.
Ook al zou men geen kranten le
zen, omdat die toch bij aankomst
oud nieuws bevatten, en al zou
men daar naar de nieuwsberichten
luisteren, dan zijn daar de grote
rode kruizen, geschilderd op het
dak van het ziekenhuis. En het is
niemand ontgaan, dat er nog niet
zo lang geleden een invasie inter
nationale journalisten was, die er
op rekenden dat het nu ging „be
ginnen". Het begon niet en ze ver
dwenen dus. Men hoopt hen niet
weer te zien.
Waar men komt, wie men bezoekt
en spreekt, daar vraagt men wat
men er in Nederland van zegt en
van de baai wordt verbroken door
tientallen lichtjes; die van de lan
taarns in de prauwen van de
Papoea's die gaan vissen. Soms
vormen al die lichtjes, bandelie
ren, en nu en dan zou men zich
kunnen voorstellen, dat bepaalde
sterrenbeelden uit de hemel in de
baai zijn afgedaald.
Leerlingen van de politieschool
van Hollandia in actie.
CUIV.
m
S
der voorbeeld ervan: de eerste
Nederlander die wij sprakeri
maakte de opmerking: „Wij le
ven mee ntef de jongens over
zee", waarmee hij bedoelde dat
de Nederlanders op Nieuw-Gui
nea meeleefden met de Neder
landers in Nederland, die zo in
angst zitten over Nieuw-Guinea.
En intussen leeft men verder, en
men tracht net zo te leven als
gisteren, vorige week en het vo
rige jaar. Bepaalde onderwerpen
van gesprek zijn nog steeds ge
wild, zoals de indeling der salaris
klassen. Of het soort huis dat men
heeft. Of de kwaliteit van de auto.
Hollandia uil de lucht gezien.
denkt. Het is dan bijzonder triest,
dat men geen concreet commen
taar kan geven. Dat men alleen
zijn eigen mening en intuïtie kan
geven. En dat is niet zo bijster
veel.
De Papoea's geloven niet aan In
donesische invasies op grote
schaal, en zeker niet meer na het
treffen van de Indonesische en de
Nederlandse vloot. Ze zijn er vol
ledig van overtuigd, dat de Ne
derlanders blrjven, niet voor altijd
misschien, maar toch zeker nog
geruime tijd. Er zit bijna iets tra
gisch in dit universeel vertrouwen.
En men hoopt dat het nooit be
schaamd zal worden.
Natuurpracht
ZORGEN en problemen... scho
len, waar het geven van on
derwijs met de dag moeilij
ker worde door liet tekort aan
personeel.... winkels, die steeds
minder artikelen verkopen.... kan
toren waarvan liet personeel mid
dag aan middag moet overwerken
omdat een ander deel van dat
personeel vertrokken is en niet
kan worden aangevuld met
nieuw.... aldus Hollandia, einde
januari 1962.
Het Hollandia, dat wij voor het
eerst leerden kennen in 1547, even
glorieus, even indrukwekkend wat
ztjn natuurpracht betreft als van
daag. Dat Hollandia, dat Nieuw-
Guinea is zichzelf volkomen gelijk
gebleven. Niets is veranderd.
Na de laaiende hitte van de lange
tropendag wordt het avond. De
Humbokltbaai kleurt zich eerst
zilver en vervolgens diepgrijs. Een
kwartier later is het bijna don
ker. De maan komt op en die is
als een. stuk overrijp geworden si
naasappel. In de kampongs aan
de baan gaan de lichtjes aan. Het
is zo stu, dat men ieder geluid
ook van verre, heel duidelijk kan
horen.
Nog een kwartier later is het vol-
- ledig donkeu Maar het donker
Een groot, indrukwekkend uur in
Hollandia. Een paar lantaarns van
kampongs schijnen in de baai.
Op het platje waar we zitten en
waar we uren hebben gepraat, is
de stilte gevallen. Er is geen wind
en bijna geen enkel geluid. Soms
een enkele maal, is er het door-
dringend, ver dragend roepen van
een titjalc aan de muur of tegen
de zoldering. Grote, trage vlin
ders vliegen naar binnen en hech
ten zich aan de lamp. Gereed om
te sterven. Ze zullen de kamer
niet meer verlaten. Dit is hun uur.
En terwijl de krekels en cycaden
hun sissend, snorrend, ratelend
concert inzetten, dat tot aan de
ochtend zal voortduren, drijven de
in de baai gevallen sterren voor
bij.
Nu, in dit uur, kan men zich niet
voorstellen dat dit eiland van
rust een eiland van onrust is. De
Pacific vóór ons is onder hand
bereik en achter ons begint de
wildernis. Tussen de zee en de
wildernis leven een goede
800.000 Papoea's en een
200.000 blanken. Ze gaan nu
allemaal slapen, hetzij hier, het
zij aan de zuidkust, hetzij ver in
het woeste binnenland. Om hén
gaat het, hun geluk. Om hen,
omdat ze dit wonder dat Nieuw-
Guinea heet, het wonder van
een glorieus, groots eiland, ook
morgen kunnen beleven. En
overmorgen. En over een jaar.
En opdat daarna hun kinderen
het zullen mogen beleven.
Men blijft niet zonder ontroe
ring als men op zo'n moment aan
deze dingen denkt.
Als ik ten slotte opsta en de be
tovering verbreek, weet ik, waar
om de Spanjaarden, die als eers
ten dit ruige, wilde land ont
dekten, het de naam gaven van
Isla del Oro, goud-eiland. Ook
zij moeten, varend op hun kar
velen en galjoenen, de in de
baaien van Nieuw-Guinea ge
vallen sterrenbeelden gezien
hebben. Die snoeren licht. Van
zuiver goud.
JOURNALISTIEKE INFILTRATIES
T
OEN wij in 1947 voor de eers
te maal van Jiet toenmalige
Bataviavia Ambonnaar
Nieuw-Guinea vlogen in een Ca-
talina van de Koninklijke Marine,
was de kans om daar tegen een
collega-journalist aan te lopen ni-,
hil. Er was niet de minste belang
stelling voor het eiland, evenmin
als voor de hoofdstad Hollandia
welke voorpost van Oceanië in dié
dagen nog bestond uit wat door
de Amerikanen achtergelaten qu-
onsethutten en enkele primitieve
kantoren. De bouw van Hollandia
moest nog beginnen.
Intussen is er iets veranderd met
Nieuw-Guinea en speciaal voor
journalisten werd het de laatste
maanden een alleszins lonend ar
beidsveld, zij het dan in negatief
opzicht. Tijdens het Rockefeller-
drama vlogen 44 buitenlandse,
tjoeddeela Amerikaanse, journalis
ten naar dit eiland. Daaronder
big shots", grote namen als Pe
terson, Mann en Stanyon van de
Nat. Broadcasting Cornp., Cooper
van Telenews Metro Göldwyn
Mayer), White, Buil en Yuichi
Ishizaki van Associated Press
Asia News Division), Homer Gi-
gart van de New York Times
Hubbart, Potts, Hoff en de (we
reldberoemde fotograaf Elias Elï-
sofon van Time-Life en Robert
Bennyhoff en R. Charles van Uni
ted Press International.
Ze verdwenen, maar anderen, op
nieuw een 30-tal, vlogen naar
Nieuw-Guinea, toen het treffen
tussen de Indonesische en Ko
ninklijke Marine plaatsvondOn
der hen bevonden zich Orshefsky,
Burrows en Scheckter van Time-
Life, Joseph Michaels van de N.
B.C. uit Neto York, Peter Kalisher
en Masraff van Columbia Broad
casting System, Pendry van de
Canadian, Zimmerman en Marce-
lino Roxas van Associated Press,
Hunter, Baker en Baity van Aus
tralian Broadcasting Commission
(uit, Sydney, Austr.), Rakshat Pa
ri. van de Hindustan Times, Clau
de Moisy van Agence France
Presse, Wick van de Zioeedse ra
dio.
Vanuit Hollandia werden foto's
radiografisch overgeseind naar
Amerika en andere werelddelen.
De mannen van de P.T.T. vjerkten
soms 48 uur aan één stuk door
om de lawine „stuff" te verwer
ken.