HOLLANDIA: onrust, twijfel en zorg, maar geen paniek Nieuw-Guinea vandaag Anthony van Kampen: DONDERDAG S FEERUARI 1962 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT 13 Personeelstekort baart zorgen HET is allemaal hetzelfde gebleven: de landing van de DC 8 in het holst van de nacht op Biak, waar je bij het uitstappen het gevoel krijgt, dat een klamme, natte deken om je heenge slagen wordt. De kleine, slanke grond-stewardess van de K.L.M., die informeert of je er nóg bent of wéér bent. De ultra-korte nacht in hef hotel, en de enkele uren later naar Hollandia vertrekkende Dakota van de „Kroonduif". Hetzelfde zijn de geweldige stapelwolken boven de kust van Nieuw-Guinea, de regenbogen in de verte, en de sneeuwwitte branding van de Pacific, uitlopend op de groene grens van land én zee ver beneden ons Nieuw-Guinea: groen, groen, groen. Met overal de geel-bruine spiralen van de kali's, de rivieren, die de jungle in enorme vlakken verdelen. Hier en daar waf witte snippers, uit die groene lawine opdwarrelend: kakatoes en papegaaien. Binnen twee uur komt het Sentani-meer in zicht. Het beeld doet denken aan Oostenrijk. Vijf minuten later landt de Dakota en nóg twee minuten later staan we op hef brandend-hete vliegveld. En ook daar is hef allemaal hetzelfde gebleven. Er lijkt niets veranderd sinds drie jaar geleden, sinds een jaar geleden, sinds een half jaar geledén. Het lijkt zo de eerste en tweede en derde dag op Hollandia, maar het is een schijn, die volledig bedriegt. Er gaat iets gebeuren OP HET oog is alles zichzelf gelijk gebleven als men de brede kronkelweg afrijdt van Dok V via Hollandia-haven naar HoIIandia-binnen. Links strekt zich de Humboldt- en Jautefa- baai, met verderop de eindeloze Pacific. In Hollandia zijn winkels, en in die winkels zijn mensen. Er rijden auto's, net als vroeger. De kantoren beginnen om 7 uur en eindigen opi 2. De mensen gaan naar huis, eten, slapen, baden zich en gaan de avond doorbrengen. Ei* wordt gebouwd aan huizen. Nieuwe woningen zijn verrezen en verrijzen nóg. Er wordt iedere dag aan het gebouw van de Nieuw- Guinea Raad gewerkt door Pa poea's. En men hoort dat binnen kort een eigen museum zal wor den opgericht, het museum, waar voor de vader van Michael Rocke feller, de jongen die aan de zuid kust van het eiland verloren ging, een aanzienlijk bedrag schonk. Men ziet de aardige, bont-gekleur de woningen op Zorgvlied en al die andere huizen voor Nederlan ders, Papoea's, Indische Neder landers, Indonesiërs, gebouwd in Dok 9 en de Hemelpoort, in Dok 5 en in Dok 8, in Noordwijk, Po limak en Hamadi. En tóch is dit een totaal ander soort Hollandia dan wij zeven maanden geleden zagen. Uitverkoop GEEN HOLLANDIA in paniek. Er moge onrust zijn geweest na de eerste klewang-wetten de redevoeringen van Soekarno, er moge by een deel der bevolking (en dan met nante het deel dat bestaat uit Indische Nederlan ders) wantrouwen, onzekerheid eu twijfel heersen; van een uitgespro ken angstpsychose is geen spra ke. Waar wel sprake van Is, dat is het gevoel dat er iets gaat ge beuren; dat men zich in een kri tieke fase bevindt; dat de dagen van een ongestoord verblyf op Nieuw-Guinea zijn geteld. Er is een aantal personen, die een an dere mening is toegedaan, maar hun aantal is gering. Een enkele zakenman ziet nog enig licht, ver reweg de meesten houden er re kening mee, dat het uur van slui ten aanstaande is. Bedrijven ver kopen uit en na de uitverkoop is het afgelopen. Onderdelen in ga rages zijn moeilyk verkrijgbaar en bepaalde onderdelen komen in het geheel niet meer. Het personeelsprobleem is nijpend en wordt met de dag nijpender. Door gebrek aan werkkrachten en de minder vlotte aanvoer van verbruiksartikelen stijgen de prij zen. Enkele onrustbarend. Sommi ge artikelen staan geprijsd op een manier, die de pas aangekomene verbijstert. In de plaatselijke krantjes worden veel artikelen op huishoudelijk ge bied aangeboden tegen opvallend lage prijzen, maar de belangstel ling ervoor is gering. Precies het zelfde geldt voor aangeboden twee dehands auto's. Nooit was er een slechter tijd om z'n auto te ver kopen dan nu. Men spreekt liever niet over deze dingen, maar men moet er over spreken omda t men er van dag tot dag mee gceonffon-- teerd wordt. Omdat men nu een maal leeft .temidden van deze pro blemen en zorgen. En omdat de blanke gemeenschap tenslotte niet zó groot is. Hollandia poogt die zorgen te ver geten en een ieder probeert dat op zijn eigen manier. Men kan zich nog ontspannen en amuseren. Er zijn nog altijd twee bioscopen (waarvan er binnenkort een z'n deuren gaat sluiten, naar men be weert), Rex en Oriënt (zoals ze in iedere plaats op Nieuw-Guinea he ten, omdat men daardoor kan vol staan met het drukken van slechts twee soorten kaartjes) waar de prijzen hoog zijn en de films oud. Men kan nog altijd gaan zwemmen bij Base G., dat verrukkelijk stuk strand, waarop de branding van de Stille Oceaan in volle zwaarte neerkomt. Een romantisch stuk Hollandia zelfs in deze zorgelijke, ón-romantische dagen. Daar is nog steeds de Jachtclub, trefpunt van tal van Nederlanders, en dat an dere trefpunt „Moonlight Bay", (waar het volgens een advertentie in de Nieuw Guinea Koerier, ge wenst is na 6 uur een lange broek te dragen en schenen aan te heb ben) En daar zijn tenslotte de club ,,'t Zeepaardje", en halver wege vliegveld Sentani en Hollan dia „Meerzicht" een soort natuur bad, waar men kan zwemmen, ba den en waterskiën. Geforceerde rust NIEUW-GUINEA 1962: géén paniek, maar wel iets als een geforceerde rust. Omdat men vermoedt dat er iets gaat gebeu- hen, dat de gehele blanke gemeen schap direct aangaat, om van de Papoea's maar te zwijgen. De laatsten demonstreren vóór Ne derland, waarmee ze bedoelen dat de Nederlanders moeten blijven. Dit is de wens van praktisch alle Papoea's in Hollandia en ze ma ken er niet in het minst een ge heim van. Het aantal dat een af wijkende mening heeft is te ver waarlozen. Wie niet willen blijven zijn de In dische Nederlanders, die de situa tie niet in het minst vertrouwen en een uitweg zoeken. Hun plaat - sen op de kantoren en in de be drijven worden niet aangevuld. ZiedaarHollandia in deze da gen. Men verwacht geen grote, on verwachte aanval van Indonesië. Men weet eigenlijk niet wat men verwacht. Het is een bepaalde sfeer, een bepaald „klimaat", dat Hollandia beheerst. Men luistert zoveel mogelijk naar de nieuws uitzendingen, de Nederlandse en de Australische. Wie naar de be richten van radio Makassar luis tert, kan z'n plezier wel op. Van uit die richting wordt de zenu wenoorlog op alle fronten ge voerd. De eerste dag van onze aan komst vernamen we dat een aan tal Nederlanders zich had voorzien van „vIuchtbootjes"„ om, mocht de nood aan de man komen, op eigen initiatief te kun nen verdwijnen. Bij controle bleek er echter niet één dergelijk scheepje of jachtje te bestaan. Het behoort tof het soort gal genhumor, waaraan Hollandia momenteel zeer rijk is. Een an- i De bekende schrijver Anthony van Kampen bréngt momenteel I speciaal voor ons blad een be- j zoek aan Nienw-Guinea. In een serie artikelen onder de titel „Nieuw-Guinea vandaag" zal Van Kampen zijn indrukken van de hnïdige toestand in j ISieuw-Guïnea weergeven. Het 5 eerste artikel over de toestand in de hoofdstad Hollandia bren- gen wij vandaag. Er zijn nog steeds party's, avond lijke samenkomsten, van onderde len der Nederlandse kolonie, waarbij de uitmonstering der toi letten van de dames een onuitput telijk thema vormt (zowel vóór als na de partij). Daar is het eeuwige vraagstuk van de wijze hóe gekleed te gaan indien men op bezoek moet bij de een of an dere autoriteit, het vraagstuk dat „jas-en-das" heet. Een vraagstuk, waarschijnlijk zo oud,als er Nederlanders in het oosten vertoeven. Een vraagstuk, dat hier oneindig belangrijker is dan men in het verre Nederland zou menen Men leeft verder, wetend dat Nieuw-Guinea voorpagina-nieuws vormt in de wereldpers. Wetend dat de blik der gehele aarde op dit eiland is gevestigd. Wetend dat er iets zal gaan gebeuren hetzij ten kwade hetzij ten goede. Zeker is dat er iets gaat gebeuren. Ook al zou men geen kranten le zen, omdat die toch bij aankomst oud nieuws bevatten, en al zou men daar naar de nieuwsberichten luisteren, dan zijn daar de grote rode kruizen, geschilderd op het dak van het ziekenhuis. En het is niemand ontgaan, dat er nog niet zo lang geleden een invasie inter nationale journalisten was, die er op rekenden dat het nu ging „be ginnen". Het begon niet en ze ver dwenen dus. Men hoopt hen niet weer te zien. Waar men komt, wie men bezoekt en spreekt, daar vraagt men wat men er in Nederland van zegt en van de baai wordt verbroken door tientallen lichtjes; die van de lan taarns in de prauwen van de Papoea's die gaan vissen. Soms vormen al die lichtjes, bandelie ren, en nu en dan zou men zich kunnen voorstellen, dat bepaalde sterrenbeelden uit de hemel in de baai zijn afgedaald. Leerlingen van de politieschool van Hollandia in actie. CUIV. m S der voorbeeld ervan: de eerste Nederlander die wij sprakeri maakte de opmerking: „Wij le ven mee ntef de jongens over zee", waarmee hij bedoelde dat de Nederlanders op Nieuw-Gui nea meeleefden met de Neder landers in Nederland, die zo in angst zitten over Nieuw-Guinea. En intussen leeft men verder, en men tracht net zo te leven als gisteren, vorige week en het vo rige jaar. Bepaalde onderwerpen van gesprek zijn nog steeds ge wild, zoals de indeling der salaris klassen. Of het soort huis dat men heeft. Of de kwaliteit van de auto. Hollandia uil de lucht gezien. denkt. Het is dan bijzonder triest, dat men geen concreet commen taar kan geven. Dat men alleen zijn eigen mening en intuïtie kan geven. En dat is niet zo bijster veel. De Papoea's geloven niet aan In donesische invasies op grote schaal, en zeker niet meer na het treffen van de Indonesische en de Nederlandse vloot. Ze zijn er vol ledig van overtuigd, dat de Ne derlanders blrjven, niet voor altijd misschien, maar toch zeker nog geruime tijd. Er zit bijna iets tra gisch in dit universeel vertrouwen. En men hoopt dat het nooit be schaamd zal worden. Natuurpracht ZORGEN en problemen... scho len, waar het geven van on derwijs met de dag moeilij ker worde door liet tekort aan personeel.... winkels, die steeds minder artikelen verkopen.... kan toren waarvan liet personeel mid dag aan middag moet overwerken omdat een ander deel van dat personeel vertrokken is en niet kan worden aangevuld met nieuw.... aldus Hollandia, einde januari 1962. Het Hollandia, dat wij voor het eerst leerden kennen in 1547, even glorieus, even indrukwekkend wat ztjn natuurpracht betreft als van daag. Dat Hollandia, dat Nieuw- Guinea is zichzelf volkomen gelijk gebleven. Niets is veranderd. Na de laaiende hitte van de lange tropendag wordt het avond. De Humbokltbaai kleurt zich eerst zilver en vervolgens diepgrijs. Een kwartier later is het bijna don ker. De maan komt op en die is als een. stuk overrijp geworden si naasappel. In de kampongs aan de baan gaan de lichtjes aan. Het is zo stu, dat men ieder geluid ook van verre, heel duidelijk kan horen. Nog een kwartier later is het vol- - ledig donkeu Maar het donker Een groot, indrukwekkend uur in Hollandia. Een paar lantaarns van kampongs schijnen in de baai. Op het platje waar we zitten en waar we uren hebben gepraat, is de stilte gevallen. Er is geen wind en bijna geen enkel geluid. Soms een enkele maal, is er het door- dringend, ver dragend roepen van een titjalc aan de muur of tegen de zoldering. Grote, trage vlin ders vliegen naar binnen en hech ten zich aan de lamp. Gereed om te sterven. Ze zullen de kamer niet meer verlaten. Dit is hun uur. En terwijl de krekels en cycaden hun sissend, snorrend, ratelend concert inzetten, dat tot aan de ochtend zal voortduren, drijven de in de baai gevallen sterren voor bij. Nu, in dit uur, kan men zich niet voorstellen dat dit eiland van rust een eiland van onrust is. De Pacific vóór ons is onder hand bereik en achter ons begint de wildernis. Tussen de zee en de wildernis leven een goede 800.000 Papoea's en een 200.000 blanken. Ze gaan nu allemaal slapen, hetzij hier, het zij aan de zuidkust, hetzij ver in het woeste binnenland. Om hén gaat het, hun geluk. Om hen, omdat ze dit wonder dat Nieuw- Guinea heet, het wonder van een glorieus, groots eiland, ook morgen kunnen beleven. En overmorgen. En over een jaar. En opdat daarna hun kinderen het zullen mogen beleven. Men blijft niet zonder ontroe ring als men op zo'n moment aan deze dingen denkt. Als ik ten slotte opsta en de be tovering verbreek, weet ik, waar om de Spanjaarden, die als eers ten dit ruige, wilde land ont dekten, het de naam gaven van Isla del Oro, goud-eiland. Ook zij moeten, varend op hun kar velen en galjoenen, de in de baaien van Nieuw-Guinea ge vallen sterrenbeelden gezien hebben. Die snoeren licht. Van zuiver goud. JOURNALISTIEKE INFILTRATIES T OEN wij in 1947 voor de eers te maal van Jiet toenmalige Bataviavia Ambonnaar Nieuw-Guinea vlogen in een Ca- talina van de Koninklijke Marine, was de kans om daar tegen een collega-journalist aan te lopen ni-, hil. Er was niet de minste belang stelling voor het eiland, evenmin als voor de hoofdstad Hollandia welke voorpost van Oceanië in dié dagen nog bestond uit wat door de Amerikanen achtergelaten qu- onsethutten en enkele primitieve kantoren. De bouw van Hollandia moest nog beginnen. Intussen is er iets veranderd met Nieuw-Guinea en speciaal voor journalisten werd het de laatste maanden een alleszins lonend ar beidsveld, zij het dan in negatief opzicht. Tijdens het Rockefeller- drama vlogen 44 buitenlandse, tjoeddeela Amerikaanse, journalis ten naar dit eiland. Daaronder big shots", grote namen als Pe terson, Mann en Stanyon van de Nat. Broadcasting Cornp., Cooper van Telenews Metro Göldwyn Mayer), White, Buil en Yuichi Ishizaki van Associated Press Asia News Division), Homer Gi- gart van de New York Times Hubbart, Potts, Hoff en de (we reldberoemde fotograaf Elias Elï- sofon van Time-Life en Robert Bennyhoff en R. Charles van Uni ted Press International. Ze verdwenen, maar anderen, op nieuw een 30-tal, vlogen naar Nieuw-Guinea, toen het treffen tussen de Indonesische en Ko ninklijke Marine plaatsvondOn der hen bevonden zich Orshefsky, Burrows en Scheckter van Time- Life, Joseph Michaels van de N. B.C. uit Neto York, Peter Kalisher en Masraff van Columbia Broad casting System, Pendry van de Canadian, Zimmerman en Marce- lino Roxas van Associated Press, Hunter, Baker en Baity van Aus tralian Broadcasting Commission (uit, Sydney, Austr.), Rakshat Pa ri. van de Hindustan Times, Clau de Moisy van Agence France Presse, Wick van de Zioeedse ra dio. Vanuit Hollandia werden foto's radiografisch overgeseind naar Amerika en andere werelddelen. De mannen van de P.T.T. vjerkten soms 48 uur aan één stuk door om de lawine „stuff" te verwer ken.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1962 | | pagina 5