Niet elke restauratie
is hoge uitgaaf waard
Lezers schrijven
STEMMEN UIT DE KERKEN
JAARVERSLAG 1960-1961 VAN
STICHTING VEEVOEDERBUREAU
4
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
ZATERDAG 20 JANUARI 1962
Werken aanbesteed voor
de „Serlippenspolder"
In het gemeeentehuis te Terneuzen
werd donderdagmorgen aanbesteed
het uitvoeren van grond-, riolerings-
en bestratingswerken in de exploita
tieplannen „Serlippenspolder" 2e ge
deelte en zuid ten oosten van de Es
doornlaan met' bijkomende werken.
De inschrijvingen luiden als volgt:
Aannemingsbedrijf W. J. de Bruyn,
Terneuzen 446.984,Fa. De Ruijs-
scher Zn., Biervliet 461.800,
M. P. Lukasse, Kloosterzancle
474.000,—. J. de Oude N.V., Bier
vliet 490.000,Aannemingsbedrijf
M. P. Hol. Hulst 492.000,—, Fa.
Gebr. de Bokx, Terneuzen 493.000,
Fa. Noordenne, Magrette, Axel
f 494.000 en N.V. „E.L.K.", Schoon-
dijke 495.000,—.
Negen maanden cel voor
offerbloklichter
De Middelburgse rechtbank heeft
vrijdagmorgen uitspraak gedaan in
de zaak tegen de 23-jarige bouw
kundig tekenaar W. de H. uit Alme
lo, die op 20 juli van het vorig jaar
in de r.-k. kerk te Aardenburg een
bedrag van f 100 uit een tweetal of
ferblokken stal. Conform de eis van
de officier van justitie werd hij ver
oordeeld tot een gevangenisstraf van
9 maanden met aftrek, waarvan 3
voorwaardelijk met een proeftijd van
3 jaar. De H. zit al van 25 juli 1961
af in voorarrest.
Vorige week vrijdag, tijdens de be
handeling van deze zaak, wees de of
ficier, mr. J. L. Andreae, er op, dat
Subsidie voor restauratie
stadswallen in Veere
Het Coördinatie College voor Open
bare Werken (C.O.W.) heeft aan de
gemeente Veere. subsidie toegezegd
voor de voorbereiding het opma
ken van een plan e.d. van de res
tauratie der voormalige stadswallen.
het onderzoek iets langer dan nor
maal heeft geduurd, door ziekte van
enkele deskundigen. Mr. Andreae
vond de feiten zeer ernstig. De
De raadsman van De H., mr. H.
Bruin, had verzocht het lange voor
arrest in de straf te verdisconteren
en daarom zijn cliënt direct in vrij
heid te stellen. Na raadkamer stond
de rechtbank dit verzoek niet toe.
(Slot van pag. 1
Niemand zal over de noodzaak van
restauratie van deze gebouwen met
eigen functie willen twisten. De
plaats die zij in het landschaps- of
stadsbeeld innemen, hun functie en
cultuur-historische waarde zijn evi
dent. Er zijn echter ook andere res
tauratieprojecten in Zeeland onder
handen of in studie, waarbij de vraag
opnieuw naar voren komt: is restau
ratie verantwoord Daarnaast kan de
vraag gesteld worden: welk van de
reeds genoemde argumenten moet
voorop staan en het zwaarst wegen?
Teneinde ons hieromtrent te oriënte
ren voerden wij gesprekken met ir.
H. de Lussanet de la Sablonière,
hoofdarchitect rijksgebouwendienst
ie Middelburg, architect M. J. J. van
Beveren te Middelburg en ir. P. J.
't Hooft, architect Ic Goes. Beide
eerstgenoemden zijn bijna uitsluitend
bij restauratic betrokken, de heer
't Hooft beweegt zich voornamelijk
op het terrein van de nieuwbouw.
De Gevangentoren van Vlissingen,
een klein bouwwerk waarvoor moei
lijk een functie gevonden zal kunnen
worden. Veel argumenten pleitten
voor sloopmaar Vlissingen wilde de
toren niet missen en de raad besloot
tot restauratie. Kosten: f,02.100 gul
den
(Foto P.Z.C.)
Intensieve voorlichting
Verschenen is het jaarverslag over
1960-1961 van de Stichting Provinci
aal Veevoederbureau voor Zeeland,
welke stichting zich met name be
weegt op liet terrein van de voorlich
ting. In het ambtsgebied van de
rijkslandbouwcousulent voor de
Zeeuwse eilanden is de intensieve
veevoedervoorlichting in kernver-
band gegeven in een viertal kernen,
die elk over een gewest werken. Het
betrof hier het rundvee.
RESULTATEN VAN ONDERZOEKINGEN
De vernieuwde torenspits van de ba
siliek te Hulst. Een vorm van eigen
tijdse oplossing, waarover meningen
en smaken verdeeld zijn.
(Foto P.Z.C.)
Bewaren
Ir. De Lussanet ziet de cultuur-his
torische waarde van een gebouw of
monument; als belangrijkste argu
ment voor restauratie. „We kunnen
op die wyze een stuk kunstgeschie
denis bewaren", motiveert hij, waar*1
na hij het functionele argument graag
op de tweede plaats zou zetten. Een
voorbeeld: de monumentale gievcl
van omstreeks 1700 van de voorma
lige provinciale bibliotheek te Mid
delburg is na 1940 zorgvuldig afge
broken en ais grote genummerde
blokkendoos opgeslagen in de kelders
van het pand Dam 6 te Middelburg.
Is het verantwoord deze gevel als
nog tegen een hedendaags pand te
plaatsen? Gaat men hier, afgezien
van de buitengewoon hoge kosten,
niet de weg van het oneerlijk bou
wen op? Monumentenzorg heeft zich
altijd voorstander van het bewaren
van deze gevel getoond, evenals ir.
De Lussanet. Principieel acht hij her
bouw mogelijk. Hij geeft echter toe
dat het hier om een gevel zonder
bestemming gaat, en men heeft tot
nu toe geen gegadigden kunnen vin
den die zich achter deze gevel met
de smalle zeventïende-eeuwse ramen
zouden willen vestigen.
Wat de Gevangentoren te Vlis
singen betreft geeft ir. De Lussa
net als persoonlijke mening dat
afbraak hier beter op zijn plaats
zou zijn dan de dure restauratie:
nuchtere argumenten voor res
tauratie zijn hier niet aanwezig.
Wat het Belfort van Sluis betreft
meent ir. De Lussanet dat de
dure restauratie en gedeeltelijke
nieuwbouw volkomen op hun
plaats zijn geweest, alleen al van
wege de grote cultuur-historische
waarde als specimen van een be
paalde bouwstijl uit het verleden.
Ir. De Lussanet toont zich geen
voorstander van de eigentijdse aan
passing, dat wil zeggen dat verwoes
te gedeelten van bouwwerk of mo
nument in de originele vorm zouden
moeten worden hersteld. De oplos
sing van de betonnen spits op de
fotisehe basiliektoren van Hulst acht
ij dan ook geen succes.
Details
Restaurateur M. J. >T. van Beveren
te Middelburg, die vele Zeeuwse pro
jecten onder handen heeft en heeft
behandeld zegt wel iets te voelen
voor de eigentijdse oplossing en de
torenspits te Hulst vindt hij redelijk
geslaagd. Ook hij stelt cultuur-his
torische waarde van het bouwwerk
voorop: „Anders doe ik de historie
geweld aan". In zijn project Gevan
gentoren zal de historie tot in details
bewaard blijven.
Oorspronkelijk was deze toren een
deel van een dubbele poort en de
aanzetpunten van de verdwenen
I kleinere toren zullen straks in de
muren zichtbaar zijn. Zo werden
twee stookplaatsen en kruiskozijnen
teruggevonden en deze zullen in hel
restauratieprogram worden opgeno
men. Voorts zal de toren ongeveer
drie meter omhoog komen omdat de
boulevardhoogte als zeewering in de
loop ter tijden drie meter boven de
begane grond van de toren uitrees.
Men zou kunnen zeggen dat de
„Bomvrije" op Deltahoogte wordt
gebracht. Dit alles maakt deze res
tauratie uitzonderlijk duur. De heer
Van Beveren geeft toe dat weinig
termen pleiten voor het bewaren
van deze toren en dat eigenlijk al
leen de Vlissingse monumentenar-
moede een argument is om het
bouwwerkje niet te slopen. Te meer
daar het zeer moeilijk zal zijn deze
toren een functie tc geven en de
cultuur-lüstorischo waarde van geen
betekenis is. En wat de hoge kosten
van restauratie betreft meent de
heer Van Beveren dat men na afloop
al gauw zegt: „Het is mooi gewor
den" en de hoge uitgaaf vergeet.
Ir. P. J. 't Hooft noemt als belang
rijkste en als doorslaggevend argu
ment voor restauratie: de functie
van het gebouw. Is het niet juist de
blijvende functie geweest die veie
van de bestaande monumenten in de
historie voor sloop hebben benaard?
Het inonumentennnmmer van het
tijdschrift „De Nederlandse Gemeen
te" (15 dec. 1961) schrijft hierom
trent terecht: „Algemeen is men het
wel erover eens, dat om te voldoen
aan de voorwaarden van „levend
erfdeel" een monument een functie
moet blijven vervullen." „Een onge
bruikt gebouw gaat dood", zo stelt
de lieer 't Hooft, „de functie gaat
voor en wanneer die functie door
het gebouw wordt bemoeilijkt zal in
zo'n geval sloop voorkeur hebben
boven ingrijpende restauratie."
Op de tweede plaats stelt hii het
argument architectonisch cultuur
historische waarde van een ge
bouw of monument. En dan is
voor hem de belangrijkste vraag:
„Hoe wordt gerestaureerd
„Monumentenzorg gaat wel eens
te ver. Vaak vervallen we bij
restauratie in een slaafse navol
ging van het oude en zelfs als
de indicaties voor de oude vorm
ontbreken moet toch de ambach
telijke opzet van vroeger gehand
haafd blijven. Dat is geen bouwen
meer
Ir. 't Hooft toont zich dan ook een
voorstander van de eigentijdse op
lossing, die naar hij meent veel eer
lijker is. Het moet volgens hem mo
gelijk zijn met moderne visie aan te
passen. De spits te Hulst acht hij
in het landschap goed, maar in de
tails minder geslaagd.
Bijna uitsluitend wordt gekozen
voor restauratie in plaats van de
eigentijdse oplossing: „Ik geloof dat
de gemeenschap te weinig vertrou
wen heeft in de bouwprestaties van
de eigen tijd", zegt ir. 't Hooft en
dat het vroeger wel kon illustreert
hij met de fraaie goed aangepaste
barokke Noordstraat-vleugel van het
Middelburgse stadhuis die na de oor
log werd herbouwd in een stijl die
niets met die van deze tijd te maken
heeft. Do eigentijdse oplossing, met
eerbied voor schaal eu ritme van
het bestaande gebouw en de omge
ving, vergt volgens de heer 't Hooft
veel meer van de bouwer dan het
klakkeloos namaken van de oude
toestand.
Een oude toestand, die op sentimen
tele gronden vaak wordt terugver
langd. Een gerestaureerde Gevangen
toren acht ir. 't Hooft alleen aardig
voor toerisme, maar dat is op zich
zelf geen argument om een dermate
dure restauratie uit te voeren als het
zoals hier een gebouw zonder functie
of architectonisch cultuur-historische
waarde betreft. Naar ir. 't Hooft
meent, heeft wederopbouw van de
provinciale bibliotheekgevel te Mid
delburg geen enkele zin: „Lachen
wij ook niet om de Amerikanen die
in Europa kastelen kopen en elders
in elkaar zetten Als een calamiteit
een verlies heeft opgeleverd moeten
we dat verlies kunnen aanvaarden."
Dit zijn enkele op verschillende
punten sterk uiteenlopende meningen
van ten nauwste bij restauratie in
Zeeland betrokken architecten. De
hoge kosten van restauratie moeten
tot beperking dwingen en wanneer
de sentimentsfactor zou worden uit
gebannen zou reeds van een ernstige
beperking sprake zijn.
In het verslag wordt gezegd, dat de
akkerbouw op de meeste bedrijven op
de eerste plaats komt en de veehou
derij wordt bedreven om de bjjpro-
dukten van het bouwland zoveel mo
gelijk tot waarde te brengen.
Het aantal kernen voor varkenshou
derij werd uitgebreid met een kleine
kern op Schouwen-Duiveland. Het
totaal aantal deelnemers in Zeeland
was 146 in 1961 tegen 97 in 1960. Er
zijn voorts verschillende onderzoekin
gen geweest, waarvan in het verslag
de uitslag is opgenomen, o.m. van
een rentabilitcitsonderzoek onder de
varkenshouderij. In Zeeland is de
varkensfokkerij en -mestery niet van
zulk een- betekenis als in vele andere
streken van ons land. In de Zeeuws-
Vlaamse grensstrook heeft het fok
ken van varkens echter wel enige
betekenis. Van een sterke ontwikke
ling van de varkensfokkerij is echter
geen sprake. Geconcludeerd wordt,
dat het geen zin heeft bij een aantal
leden van de kernen aan te dringen
op uitbreiding van do varkensstapel.
De resultaten van het houden van
varkens blijken zeer wisselvallig te
sqjn.
Voorts is een voederproef met vlees
stieren genomen. Uitvoerig worden
de resultaten van deze proef belicht,
hetgeen eveneens het geval is met
de praktische resultaten met het
mestvee.. Nader worden toegelicht 4e
arbeid. Het gewichtsverloop, de voe
ding, het financiële resultaat enz.
Ook werden drie wedstrijden georga
niseerd betreffende het opfokken van
kalveren, die eveneens interessante
gegevens opleverden. Bij het jaarver
slag is gevoegd het werkplan van de
stichting.
Slot van pag. 3)
vonden, vooral bij de leden van de
Kerk van Engeland die nog al hoog
kerkelijk dachten.
Nadien lieeft een rooms-katholleke
Franse abbé zich bij lien aangeslo
ten en in 1909 heeft paus Pius X
zyn zegen gegeven aan deze bidweek
en daarmee was zij, wel niet geheel,
maar dan toch voornamelijk een
roonis-katholieke aangelegenheid ge
worden. Wanneer men in de kerk
van Rome bad voor de eenheid der
christenheid, had men bepaalde ge
dachten. Ze zijn aangegeven in die
begindatum, het feest van St. Petrus'
stoel te Rome.
Zoals er in en sinds de tweede we
reldoorlog zoveel is veranderd, zo is
er ook in deze week der gebeden ver
andering gekomen. Dat comité in
Rotterdam, waar men deze gebeds
week op bredere leest wil schoeien, is
daarvan een teken en naast de Maas
stad zyn er meerdere plaatsen in
ons land te noemen, zij het dan ook
dat men het daar niet zo oorspron
kelijk doet.
En zo is er weer eens een wending
gekomen in deze internationale bid
week. De oecumenische gedachten-
gang vinden we er nu in terug. Wan
neer dr. Hoenderdaal spreekt over
wat Ned Delhi ons gebracht heeft, is
het daardoor voldoende gekenschetst.
De laatste dag van die week is
het feest van Paulus' bekering. Het
is een gebeurtenis waarbij protes
tanten zich meer thuis zullen gevoe
len en zo is het dan toch wel heel
tekenend dat die bidweek inhangt
tussen deze twee dagen.
Het ene deel van do christenheid
zal natuurlyk meer binding gevoe
len met het feest van de 18e en
liet andere deel met dat van de
25ste en niemand zal meedoen
aan deze bidweek met de gedach
te dat we er nu feitelyk reeds zijn.
We bidden voor de eenheid. Te
midden van de spanningen, waar
mee alle kerk op dit ogenblik
staat in de wereld, worden zjj
naar elkaar toegedreven om ge
zamenlijk te bidden en wanneer
mensen samen weer biddende
voor des Heren aangezicht kun-
Weekends van Hervormde
Jeugdraad op Hedenesse
De Hervormde Jeugdraad te Mid
delburg en het vormingscentrum He
denesse organiseren een vijftal week
ends voor de jeugd van 16 jaar en
ouder uit scholen en bedrijven. Het
thema van deze weekends is „le
vensstijl". Normen, ze.den en gewoon
ten van diverse volken zullen verge
leken worden met die van ons. Ook
eigen omgangsvormen en humane en
christelijke levensstijl komen aan de
orde.
Op de bijeenkomst, die vandaag en
morgen (20 en 21 januari) wordt ge
houden, vertellen een Surinaamse
zendeling en jonge me.nsen uit Am-
bon iets over de normen, zeden en
gewoonten in hun eigen land. Verder
zijn de weekends gewijd aan spel,
zang, dans en sport. Zij worden ge
houden op Hedenesse.
B. en w. St.-Annaland:
akkoord grenswijziging
Aangezien de gemeentelijke herinde
ling van Tholen voor de gemeente
Sint Annaland geen belangrijke wijzi
ging van de grenzen inhoudt cn 'dus
weinig ingrijpend is, stellen b. en \v
van Sint Annaland de raad voor Ge
deputeerde Staten te berichten met
de voorgestelde grenswijziging voor
wat Sint Annaland betreft akkoord
te kunnen gaan. Over dit voorstel zal
de raad van Sint Annaland in zijn
eerstvolgende vergadering, die
vastgesteld op dinsdag 23 januari a.
's ochtends om tien uur, beslissen.
In deze vergadering komt verder een
voorstel aan de orde betreffende vast
stelling van het hierziene uitbreidings
plan. Het vast te stellen plan omvat
drie gebieden: de Cureelanden, het ge
bied achter de molen en het gebied
achter de bogerds. Hiervan onderging
alleen het gebied achter de bogerds
een belangrijke wijziging. Vergeleken
met het oude plan is het namelijk
in zuidelijke richting uitgebreid met
woningen. Het nieuwe plan voorziet
onder meer in de bouw van 143 wo
ningen en drie openbare gebouwen.
Voorts vermeldt de raadsagenda gen
voorstel over de reorganisatiemogc-
lijkheden van de centrale dienst
„Noord-Beveland" en een voorstel tot
aankoop van de krotwoning Javadijk
46 van de erfgenamen van wijlen we
duwe A. de Witte te besluiten. De
aankoopwaarde van de woning is ge
schat op 975.
Regionale omroep
voor Zeeland
Toen een paar weken geleden de
P.Z.C. zijn jaaroverzicht 1961 publi
ceerde en gewaagde van de enorme
veranderingen, die Zeeland in de
toekomst te wachten staan (Delta-r
plan, industrialisatie en toerisme),
moest ik onwillekeurig denken aan
ons Zeeuws dialect. Het is een be
kend feit, dat het Zeeuws vrij snel
aan het verdwijnen is. Door de ont
wikkeling. die Zeeland nu doormaakt,
zal dit tempo nog versneld worden.
Bezien we in dit verband het ver
schil tussen Friesland en Zeeland,
ten opzichte van hun respectievelijke
streektaal, dan valt ons op dat som
mige Friezen overdrijven, ten aanzien
van het behoud van hun streektaal
(„Friese nationale partij"), terwijl
er in Zeeland zeer weinig geschiedt
voor het behoud van ons dialect.
Hoewel de betekenis van een Zeeuws
woordenboek moeilijk te overschat
ten is, ligt de waarde van een der
gelijk werk m.i. voornamelijk in het
historische vlak en zal het weinig
of geen invloed uitoefenen op het
behoud van on* Zeeuws dialect.
Nu is bij mij het denkbeeld ontstaan
om, met gebruikmaking van de com
municatiemiddelen, de stryd tegen de
verdwijning van het Zeeuws aan te.
binden. We denken dan in de eerste
plaats aan de krant (P.Z.C.). Of
schoon het alleen maar toe te jui
chen zal zijn als de Zeeuwse dagbla
den regelmatig artikelen ln het
Zeeuws publiceren, zal dit niet vol
doende zijn om het Zeeuws te laten
voortbestaan. Immers, velen vinden
het Zeeuws moeilijk tc lezen en zul
len dergelijke artikelen vaak over
slaan bij het lezen der krant.
Een groter effect sorteert volgens
mij de radio. Er bestaan reeds re
gionale omroepen noord (Groningen,
Frieseland en Drente) en zuid (Lim
burg).
Waarom dan geen regionale omroep
Zeeland? Zou het niet mogelijk zijn,
om deze uitzendingen vanuit de te
levisietoren in Goes te laten uitzen
den?
Ik hoop, dat voor dit denkbeeld be
langstelling bestaat. Het is be
vreemdend, dat door de bevoegde in
stanties zo weinig wordt gedaan, om
het Zeeuws dialect en het Zeeuwse
volkslied tc laten voortbestaan in de
toekomst.
Apeldoorn, P. A. Berman
Bax Barkerlaan 3
non staan, Is dit een gebeurtenis
die een visioen opent voor de toe
komst.
Loos gebaar?
Maar toch zal liet er bij velen nog
niet goed in willen dat men in al
die vijf kerken waarlijk kan bid
den voor de eenheid der christen
heid. We horen reeds allerlei kriti
sche vragen en opmerkingen. Zal
het meer zijn dan een loos gebaar?
Hoe kan het enige betekenis hebben
als we bedenken dat Rome zich al
leen kerk weet? Zal het niet dezelf
de richting uitgaan als die Watson,
die met deze bidweek is begonnen,
insloeg, terwijl anderen eveneens
vervuld van de hoop op de eenheid
der kerk, ook deze richting zijn uit
gegaan
Ge kent deze vragen. Bij Rome kent
men deze gedachten waarlijk ook wel
en daar heeft men er ook wel iets
van verstaan dat het alleen maar af
stoot wanneer in hooghartigheid ver
maand wordt naar de „moeder-kerk"
terug te keren. We kunnen er zeker
van zijn dat de brieven die dit jaar
vanuit Rome tot andere kerken wor
den gericht, geheel anders van toon
en van inhoud zullen wezen dan die,
welke zijn uitgegaan voor het eerste
Vaticaanse concilie van 1870.
In» het nummer van „De Bazuin"
van 13 januari vonden we een hoofd
artikel over de internationale bid
week: „Samen biddend vragen".
„Voor de zoveelste keer internatio
nale bidweek, maar zeker niet als
altijd" Daarvoor is er te veel veran
derd, „zowel onze kijk op de ande
ren als op ons zelf". De schrijver con
stateert dat „de anderen", zoals ze
vroeger op het lijstje van de ge
bedsintenties stonden, „minder an
ders zijn dan voorheen". „Wij kijken
niet meer naar hen als naar vreem
den, ginds verweg. We zijn in onze
gezindheid minder gelijkhebberig ge
worden".
Samen bidden
We denken niet meer dat de anderen
zich. maar moeten hekeren. terwijl
wij de deur openmaken om ze te
ontvangen. En daarom lukt het ons
niet nicer voor die anderen te bid
den, zoals ecu gezonde bidt voor de
genezing van een ziclce". En dan be
toogt de schrijver in De Bazuin dat.
men bij Rome die anderen anders
is gaan zienomdat onze kijk op
ons zelf anders geworden is". „Wij
voelen ons niet meer de gelukkige
waarheldsbezitters, die precies we
ten, hoe het allemaal verder moet".
Nadat de schrijver heeft af gerekend
met „een denken in zicart-wit-tegen-
stellingen", zoals dat vroeger heel.
gewoon was, zegt hij, beter dan voor
heen te weten dat er bij de anderen
soms veel en duidelijk, soms aarze
lend en versluierd" toch aanwezig is
de „gelovige verbondenheid met onze
Heer".
Daarmee is gegeven zo stelt hij
dan vast dat de rooms-katholiekè
voorstellen van „hereniging" en van
„bekering" niet zo rechtlijnig meer
zijn als vroeger. En zo is het nu mo
gelijk om „samen biddend te vragen"
„Niet langer meer voelen wij ons
de schaapjes op het droge, die rustig
afwachten al willen ze best wel
eens daarvoor bidden tot de an
deren zo verstandig zijn zich bij ons
aan te sluiten. Gelovig weten wij,
dat God aan het werk is bij ons én
bij de anderen". Zo zullen we samen
moeten bidden voor de eenheid der
christenheid. „Wij moeten samen bid
dend vragen, dat wat wij ondernemen
en proberen om tot elkaar te komen
in God, in Christus Jezus en Zijn
Kerk, vervulling moge zijn van Gocls
soevereine wil".
We kunnen nu nog wel allerlei vra
gen gaan stellen, maar er wordt ge
vraagd om samen te bidden, in Rot
terdam en ook in Zeeland, waar in
de komende week niets gebeurt. In
dit klimaat als ons tegenkomt uit
De Bazuin, kunnen wij dat zonder
reserve doen. H.
KERKNIEUWS
NED. IIERV. KERK.
Bedankt voor Wierden H. C. Bult-
man te Papendrecht; bedankt voor
Arnemuiden B. Havekamp te Groe-
nekan.
Beroepen te Putten P- J. Bos le
Sprang; beroepen te Woldendorp E.
J. C. Hamminga, vicaris te Voor
schoten.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Enschede J. G. Baum-
falk te Ommen; te Raamsdonk c.a.
H. Pilon, kandidaat te Hilversum.
Beroepen te Klundert H. Pestman te
Appingedam: beroepen te Hyum-
Finkum F. Dijkstra, kandidaat te
I eeuwarden: de classis Leeuwarden
heeft préparatoir geëxamineerd en
beroepbaar verklaard de heer F.
Dijkstra, kandidaat te Leeuwarden
die terstond beroepbaar is.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Borssele C. van Dam te
Rotterdam.
Tweetal te St.-Annaland A. F. Hon-
koop te Goes en A. Hofman te Zeist,
van wie laatstgenoemde is beroepen;
beroepen tc Kijsen, tweede predi
kantsplaats. C. van Dam te Rotter -
dam-Z.
CHR. GER. KERKEN
Tweetal te Hillegom D. Henstra te
Delft en J. Kampman te Rijnsburg;
tweetal te Rotterdam-W N. de Jong
fe Katwijk aan Zee en H. van
Leeuwen te Arnhem.
