GROOTSTE RAMP IN N.S.-GESCHIEDENIS
N.S. erkennen volle
verantwoordelijkheid
Dramatische tonelen speelden
zich af langs spoorlijn
Aantal doden en gewonden werd
met het uur groter - ambulances
reden af en aan
TREINVERKEER NA
RAMP OMGELEGD
GOESENAAR BIJ
SLACHTOFFERS
VLISSINGER G. GERRITSEN:
DOOR RAMEN NAAR BUITEN
Goese telefoniste zat
drie kwartier opgesloten
ZIERIKZEESE LERAAR PRIJST SNELLE HULPVERLENING
A. Boer kwam heelhuids
uit restauratiewagen
RADIO SCHRAPT
LICHTE UITZENDINGEN
DINSDAG 9 JANUARI 1962
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
t
OM ELF UUR GISTEROCHTEND waren wij op de plaats van
het ongeluk. Langs de rails, op ongeveer 200 meter van het
botsingspunt stond een lange lugubere rij brancards. Wij
telden. Dertig doden. Wij liepen door. De rij brancards groeide.
Dan kwamen er autobussen. Over de rugleuningen van de ban
ken werden balken gelegd en dwars werden de draagbaren daar
op geschoven. Met een strak, bleek gezicht reed de chauffeur
van de bus weg, met de droevigste last van zijn leven, naar het
stads- én academisch ziekenhuis in Utrecht.
delijk in een stoel: goddank, züchtte
hg en de man in wiens huiskamer hij
zat, huilde samen met hem. De va
der van blijdschap, de man uit Har-
melen omdat hij drie uren in de holle
ogen van de dood had gekeken.
Kon haast niet erger
„Een vreselijker botsing dan deze
is haast niet mogelijk", zo vertel
de dr. W. J. E. Hovingk, hoofd
van de medische dienst van de
N.S. „Ik ben geen technicus, maar
als je naar het resultaat kijkt, kun
je beredeneren. Een frontale bot
sing zon erg zijn geweest, maar
zou minder doden hebben gekost
dan deze diagonale flank-botsing.
Bij een frontaal treffen zouden
minder wagens totaal verwoest
zijn, zodat liet aantal doden min
der was geweest, maar het aan
tal gewonden lk noem maar
hersenschuddingen en arm- en
beenbreuken zou groter zjjn
geweest.
Uur na uur werkten de hulpploegen
door. Het werd avond. Schijnwerpers
werden bij tientallen aangevoerd. Er
werd gesneden, gehakt én gebroken.
Het zwaarste materieel van de spoor
wegen kwam om de schroothoop uit
een te trekkèn.
Kraan ompoorde
Bijna waren bij dè reddingswerk
zaamheden pok nog mensenlevens
gevallen. Een zware kraan tilde
„Ik ben in orde,
moeder"
Een soldaat, vol bloed en mod
der strompelde langs de spoor
dijk. Hij was ongedeerd en liad
meer dan een uur geholpen de
doden en gewonden te bevrij
den. Wij gingen met Iiem mee
naar een van de huisjes langs
de spoordijk. In een huiskamer
belde hij op: „ik ben in orde
moeder, maar twee coupé's ver
der was niets meer". Dan zakte
hij in een stoel en begon te hui
len.
Enkele ogénblikken later kwam een
jongen van omstreeks 18 jaar de dijk
af. Star keek hij voor zich uit. Ook
hij was van top tot teen vuil en be
bloed. Aan een vrouw met een schort
voor vroeg hij ineens: „Wat is er
aan de hand?" Dan begon hij te tril
len. Een dokter nam hem mee.
„Shock", zei een E.H.B.O.-er met een
brancard op zijn nek.
„Flinke jongen", voegde hij er aan
toe, „hij heeft gewerkt als een paard.
Hij zat in die trein".
„Ik stond bij de deur
„Ik stond tegen de deur naar het
balkon geleund", vertelde Bas-
tiaan Bouraan (32) nit Rotterdam.
„Ik werk in Utrecht aan de jaar
beurs, ik ben bouwvakker en mijn
patroon had me voor een kafwei
naar Rotterdam gestuurd. De
trein deinde en ik stond een beetje
te doezelen. Ineens was er een
klap en ik voelde de wagon om
hoog gaan.
Op hetzelfde moment lag ik plat op
de vloer, mensen, koffers, banken, al
les viel over mij heen. Dan was er
gekerm en gegii. Ik merkte dat ik
niets mankeerde en ik kroop onder de
ravage vandaan. Door een kapot
raam kroop ik naar buiten.
De wagon was gekanteld, ik zat er
bovenop. Het was een harmonica ge
worden. In mijn wagon waren de
meeste mensen dood.
Zwaarst getroffen
De locomotief van de sneltrein uit
het noorden en zeven rijtuigen
werden bij de botsing vernield. De
zware loc lag platgeslagen op zijn
kant, dwars over de opengescheur
de groene wagons van de trein uit
Rotterdam. Het zwaarst werden
het blauwe eerste-klasrijtuig van
de sneltrein en de restauratiewa
gen van de Rotterdamse trein ge
troffen. Uit deze wagens overleef
de niemand de ramp.
Vier andere wagons lagen dwars
over de spoordijk, gedeeltelijk ver
brijzeld, opgedrukt en in elkaar ge
schoven, onderstellen lagen schots en
scheef langs de baan. De elektrische
bovenleiding hing machteloos over de
ravage, geknakt staken de portalen
scheef over het centrum van de
chaos. Langs de smalle weg Harme
ienDe Meern joegen ambulances
met tientallen zwaargewonden naar
hospitalen in Utrecht, Woerden, Gou
da, Amersfoort, Den Haag, Leiden
en Amsterdam. Rode ongevallenwa
gens van de spoorwegen, brandweei'-
auto's, kraanwagens, grijze en witte
ambulances, groene rodelcruisauto's
en legertrucs, politieauto's schoven
behoedzaam langs de smalle wegen,
waar alles modderglad was.
En steeds meer slachtoffers werden
door de reders, die met tientallen
snijbranders de verwrongen staal-
hoop te lijf gingen, gevonden.
leder een hielp
Het was onmogelijk na te gaan
wie er hulp boden. Iedereen. De
mensen uit de omgeving, reizigers
uit de ramptreinen en een trein
die kort na het ongeluk Harmeien
passeerde, maar tydig tot stoppen
kon worden gebracht en vele ge
specialiseerde hulpploegen. Wij
zijn er bij geweest. Urenlang. Wij
hebben gezien welk een ellende er
in een enkele, fatale seconde was
aangericht, wy heben de dbden
gezien en de gewonden, mannen
en vrouwen en dat wat niet te
identificeren was.
We zagen de meest deerniswekken
de taferelen. Twee doofstomme meis
jes die met grote starende ogen vol
angst naar de ravage keken, tot een
man in een witte jas hen meenam.
Het gezicht van de huilende soldaat
(moeder, ik ben ln orde). De handen
wringende vader uit Almelo (mijn
dochtertje zat in deze trein) en na
twee uren van martelende onzeker
heid het telefoontje „zij is thuis", en
een boom van een kerel zakte ein-
een ontspoord rijtuig opzij. Terwijl
het rijtuig in de takels hing, ont
spoorde de kraan en met een don
derende klap sloeg het opgehesen
rijtuig naast een werkkeet, waar
een paar verkleumde journalisten
probeerden hun gedachten en hun
aantekeningen te ordenen. Door
het uitvallen van de zware kraan
werd het opruimingswerk uren
vertraagd.
Een tweede kraan kon even later
maar net de verkreukelde locomotief
houden, toen deze uit de schroothoop
werd getrokken.
De mannen in overals en met helmen
op het hoofd werken door. Tussen de
verwrongen hoop staal zien zij bij
het licht van de lampen nog slacht
offers liggen. Zij kunnen er niet bij
komen, zij tellen, tien, twaalf, of mis
schien nog meer. Terwijl de oprui
mingsdienst doorwerkt, met mensen
die haast geen mensen meer zijn,
maar automaten, vordert in Utrecht
in het stads- en academisch zieken
huis en in het militair hospitaal „Oog
in al" het gruwelijke identificatie-
werk. De lijst groeit. Over de telex
in de krantenbureaus rolt een lange
sliert met namen en geboortedata.
Wij schreven dit vreselijke relaas
achter ons bureau en wij keken naar
het telexlint met de namen van de
doden. Namen van de mensen die
maandagmorgen vroeg nog thuis aan
de. ontbijttafel zaten en die een paar
uur later voor eeuwig stil op een baar
langs de spoordijk lagen.
De drie D-treinen, die vandaag uit
Nederland zullen vertrekken, worden
omgelegd. De Noord-West Express en
de Holland-Scandinavië-Express, die
beide uit Hoek van Holland vertrek
ken, zullen Utrecht niet aandoen,
maar rijden via Amsterdam.
De Joegoslavië-Express rijdt evenmin
over Utrecht. Deze trein, die uit Den
Haag vertrekt, gaat eveneens over
Amsterdam.
Bussen blijven het verkeer tussen
Utrecht en Woerden onderhouden.
Waarschijnlijk zo delen de N.S.
mee zullen vandaag de treinen uit
Utrecht met bestemming Rotterdam/
Den Haag worden omgelegd over
Amsterdam of Dordrecht.
PRES.-D1RECTEUR IR. LOHMAN
Op de spoordijk Heeft de president-directeur van de N.S., ir. J.
Lohman ons te woord gestaan. „De N.S. erkent ten volle de
verantwoordelijkheid voor deze ramp. Dit is het ergste wat in
mijn carrière is voorgekomen", zo verklaarde de heer Lohman,
die uiterlijk volkomen kalm scheen, maar werkelijk leefde op de
toppen van zijn zenuwen.
„In principe zijn
de N.S. verant
woordelijk, zonder
morele en finan
ciële aansprake
lijkheid. Wij zullen
echter beslist niet
nalaten in overleg
met de nabestaan
den te trachten
een oplossing te
vinden", zo zei de
heer Lohman.
Hij vertelde dat
het baanvak, waar
het ongeluk ge
beurde, een van de
drukste van Ne
derland is. Per et
maal gaan hier
meer dan 100 per
sonentreinen, zes
D-treinen en tal
van goederentrei
nen over. Het on
derzoek zal zeer
moeilijk 2ijn, voor
al doordat de ma
chinisten omgeko
men zijn. De con
ducteurs hebben
de ramp gelukkig
overleefd, terwijl
onder de niet le
vensgevaarlijk gewonden ook een ju
rist van de N.S. was, zodat uit de
N.S.-kring er toch een aantal waar
devolle getuigen te vinden is.
De materiële schade ligt ergens tus
sen de twee en drie miljoen gulden.
De loc is een total-loss, maar enke-
NteuwiRsuuis
UTRECHT
Bovenstaand kaartje geeft een beeld van de situatie bij de spoorweg
kruising nabij Harmeienwaar de ramp zich heeft voltrokken. De trein
uit de richting Utrecht via. Vleuten reed de trein uit Rotterdam via Woer
den naar Amsterdam) schuin in de flank. Door de aard van de botsing
een diagonale aanrijding is het aantal slachtoffers zo grootDe
trein uit Utrecht schoof als het ware gedeeltelijk over de andere trein
heen, een aantal wagons verpletterend. Bij een frontale botsing toas het
aantal doden en geivonden waarschijnlijk veel minder groot gevjeest.
Onder de vele dodelijke slacht
offers van de treinramp te
Harmeien, bevond zich de heer
J. P. Sturm uit Goes, voorman
macliinezetter bij de drukkerij
Oosterbaan en Le Cointre te
Goes. De heer Sturm, die voor
al in sportkringen een zeer ge
ziene en gewaardeerde figuur
was, keerde terug van de zon
dag in Utrecht gehouden de
monstraties van de regionale
aspirantendag, die hij als direc
teur var. de Goese gymnastïek-
en handbalvereniging „Volhar
ding" had bijgewoond.
De heer Sturm logeerde in de nacht
van zondag op maandag bij het echt
paar Kampers te Baarn, oude sport
vrienden uit Goes, waarna hij maan
dagmorgen per trein huiswaarts wil
de keren. De heer Sturm was 58 jaar
oud. Hij was gehuwd en had drie
getrouwde kinderen, waarvan een
zoon is geëmigreerd.
Voor de Goese sportwereld en vooral
voor de gymnastiekvereniging „Vol
harding'' betekent het heengaan van
de heer Sturm een gjroot verlies. On
geveer tien jaar was hij aan de „Vol
harding" verbonden, waarvan onge
veer zeven jaar als directeur. Voor
die tjjd was hij verhonden aan de
Middelburge gymnastiekvereniging
„Wilhelmina" te'Middelburg en V.Z.
O.S.-Yerseke. Ook heeft de heer
Sturm zich zeer beijverd voor de
Zeeuws-Brabantse turnkring, de
„Zebra", waarvan hij indertijd de
erespeld van verdienste mocht ont
vangen.
De president-directeur van de N.S.,
ir. J. Lohman in gesprek met ver
slaggevers op de plaats des onheils.
le rijtuigen z(jn misschien nog op te
knappen, zo meende de president
directeur van de N.S.
Vorstenhuis en
regering betuigen
deelneming
De vice-minister-president, te-
1 vens minister van verkeer en
waterstaat, drs. H. A. Kort-
I hals, heeft gisteravond een toe-
spraak gehouden, die door bei-
de zenders Hilversum en de 1
1 televisie is uitgezonden. De mi-
nister zei o.m.:
„Landgenoten, 1
M Een woord over het spoorweg- 1
H ongeluk van vandaag mag M
H slechts kort en sober zijn. Wie
als ik kennis heeft kunnen ne-
s men van hetgeen plaats heeft
gehad op het terrein van de i§
is ramp zelf, gevoelt weinig be-
m hoefte aan het uitspreken van
H veel woorden. Het spoorwegon-
geluk is, zoals U het zojuist
hebt gehoord, het ernstigste
in de geschiedenis van .de Ne- H
M derlandsche Spoonvegen. Ons
H gehele volk weet, welk een om-
vang het vreselijke gebeuren m
heeft aangenomen. Het weet s
H hoevelen zijn omgekomen en g
het beseft over hoeveel families
M rouw is gekomen. De regering
m gevoelt er behoefte aan in deze
zware uren haar diep mede- Zj
H leven te betuigen met allen die f§
een familielid of misschien
§e meerdere familieleden verloren f§
H hebben. M
M Hoewel daarvan reeds mede-
H deling werd gedaan, moge ik M
ook van mijn zijde melding ma- M
H ken van het telegram dat ik H
j| vanmiddag mocht ontvangen g
M en waarin I-I.M. de Koningin M
en prins Bernhard tot uitdruk-
s king brachten diep geschokt te M
g zijn door het ontstellende be-
s richt over het vreselijke spoor-
jl wegongeluk en verzochten het f§
grote medeleven van Hare Ma-
H jesteit en Zijne Koninklijke
H Hoogheid aan de nabestaanden M
M en gewonden over te brengen.
g De woorden van onze koningin H
js cn de prins uit den vreemde,
H woorden, die weerom doen zien M
f§ hoezeer ons koninklijk huis g
§j meeleeft wanneer rampen over p
H ons zijn gekomen, zullen U
jË sterken, zoals zij ook mij ge-
H sterkt hebben. H
lllllllllllillllllllllllllllllllllll
RIJTUIG KANTELDE
„TIEN METER van mij vandaan ge
beurde het. De andere locomotiéf
was door twee wagens heen ge
reden en tot stilstand gekomen.
Onze wagen was omhooggescho-
ten, maar wij in de coupé waren
alleen maar door elkaar gegooid".
Dat vertelde ons gisteravond door
de telefoon uit Utrecht de
De Goese telefoniste Els Hopmans
(23), één van de honderden passa
giers van de verongelukte treinen bij
Harmeien is samen met haar verloof
de Frans Stokman uit Wijk bij Duur
stede ruim drie kwartier opgesloten
geweest in de nauwe gang tussen
twee treincompartimeten. Toen zij uit
hun benarde positie werden bevryd
bleek zij slechts lichte verwondigen
te hebben opgelopen. Mejuffrouw
Hopmans werd nog naar het zieken
huis te Woerden overgebracht, waar
haar wonden werden verzorgd. De
verloofden, die op weg waren van
Wijk bij Duurstede naar Goes, hebben
voor de afgelopen nacht onderdak ge
vonden bij familie van Frans Stok
man in Bodengraven.
„Vanmorgen onder het koffiedrinken
hoorde ik van de ramp. De schrik
sloeg me om het hart, want ik wist
bijna zeker, dat Els met deze trein
zou meekomen", vertelde ons gister
avond mevrouw Hopmans, die enkele
zenuwslopende uren heeft doorge
maakt, evenals trouwens de andere
leden van het gezin Hopmans aan de
Westwal.
Toen Els om kwart over twaalf
ze werd een uur vroeger verwacht
nog niet in Goes was gearriveerd, be
sloot de familie Hopmans de ouders
van Frans Stokman in Wijk bij Duur
stede op te bellen. Daar hoorden zij
dat hun dochter en haar verloofde
slechts lichte verwondigen hadden op
gelopen en reeds veilig waren. Maar
de familie Hopmans was pas geheel
gerustgesteld toen Els 's middags op
belde.
Mejuffrouw Hopmans had het week
end met haar verloofde chef ver
koper bij Bos' kledingsmagazijn in
Goes bij diens ouders in Wijk bij
Duurstede doorgebracht. Zij besloten
maandagmorgen naar Goes te rei
zen, omdat ze beiden 's middags
moesten werken: mej. Hopmans na
enkele weken in Utrecht te zijn ge
detacheerd weer als telefoniste bij liet
P. en T.-kantoor te Goes en de heer
Stokman bij Bos' kledingsmagazijn.
„AFZICHTELIJKE TONELEN"
jarige P.Z.EJVI.-kantoorbediende
G. Gerritsen uit Vlissingen, die
als passagier van de sneltrein
Leeuwarden - Utrecht - Rotter
dam het dramatische treinongeval
bij Harmeien meemaakte.
„Ik zat te lezen in „Het Keerpunt"
over de slag om Stalingrad toen
de trein plotseling remde. We
hadden toen een klein half uur
gespoord. Ik zat in de vijfde of
zesde coupé van één van de voor
ste rijtuigen. Iemand riep „siga
retten uit"; ons rijtuig was niet
zo druk, er stonden geen mensen".
„Wij hielpen eerst de jongeren er uit,
wij moesten van een hoogte van
een paar meter er uit zien te
komen, want onze wagen was
voor een deel omhooggesehoven".
De ravage was verschrikkelijk, niet
te beschrijven. Nadat onze wa
gen leeg was zijn we naar de
restauratie gegaan, die zat voor
onze coupées. Daar hebben we
mensen uitgehaald en ook twee,
die onder dé trein lagen. Er zaten
vlak bij mij in de trein een ver
pleger en een paar lijnwerkers
van de N.S. Ik heb nog even mijn
tas en mijn jas gepakt. Het voor
ste rijtuig, dat volkomen geruï
neerd was, was de eerste klas.
Daar konden wij eigenlijk niet
veel meer doen.
Even later kwam er een smid van
het dorp. Die bevrijdde nog twee
passagiers met een snijbrander.
Wij stonden klaar met brandblus-
apparaten. We hebben de eerste
gewonden gewoon in personenwa
gens gezet, ondanks de kneuzin
gen. Militairen waren er het eer
ste, daarna kwamen de ploegen
van de spoorwegen cn gingen wij
weg."
De heer Gerritsen was op weg naar
Vlissingen, nadat Iiij met zijn
vrouw, mevrouw J. G. Gerritsen-
Onderdijk een weekeind bij zijn
broer aan de Oml-Wulvenlaan 57H
in Utrecht had doorgebracht.
„Ik ben met iemand meegereden
op een bromfiets naar Woerden
en heb daar rechtstreeks mijn
vrouw gebeld, die in Utrecht was
gebleven".
„In de oorlog hebben we heel wat
meegemaakt, maar zoiets als van
daag had ik nog nooit gezien".
Dat herhaalde gisteravond in Zie-
rikzee de 36-jarige heer A. Boer,
praktijkleraar aan de lagere tech
nische school, die 's morgens met
de verongelukte trein van Ap-
pingedam op weg was naar zijn
nieuwe standplaats. Pas tegen de
avond bereikte de heer Boer Zie-
rikzee en eerst 's middags om 2
uur kon hij vanuit Rotterdam ver
binding krijgen met zijn woon
plaats.
De heer Boer zat op het moment
van de treinbotsing in.de restau
ratiewagon. I-Iij hoorde dat de
remmen werden geblokkeerd en
enkele seconden later begon het
rijtuig te hellen totdat dit onder
een hoek van 45 graden bleef
hangen. De vloer schoof open en
daardoor vlogen passagiers om
laag. De eerste indruk van de
heer Boer was dat het allemaal
nogal meeviel. „Maar toen ik aan
de andere kant van de trein ging
kijken zag ik pas hoe verschrik
kelijk het allemaal was. Overal
stervende mensen, waar je ook
keek. Wat me opviel, was dat er
de eerste ogenblikken zo'n rust
onder de mensen heerste"#
Volgens de heer Boer was er geen
sprake van een paniek. Na on
geveer drie kwartier kwamen
de eerste ambulances uit de
dichte mist aanrijden. De nieu
we leraar van de Zierikzeese
l.t.s. is tot ongeveer half een
op de plaats van de ramp ge
bleven. „Ik heb afzichtelijke
taferelen meegemaakt. De
slachtoffers lagen overal ver
spreid". Voor de hulpverlening
had hij de grootste bewonde
ring.
(Van onze radio- en t.v.-redacteur)
De AVRO en de KRO wijzigen
ook vandaag hun radioprogram
ma's. Alle lichte uitzendingen
zullen vervallen. Verder zullen
de reportagediensten van KRO
en AVRO worden gecombineerd
en de verslagen zullen over bei
de zenders in een gezamenlijk
programma worden uitgezon
den. Men gaat dus op soortge
lijke wijze tewerk als VARA en
NCRV gisteren hebben gedaan.
Of ook het N.T.S.-filmprogram-
ma wordt gewijzigd, kon men
gisteravond nog niet meedelen.
Vanmorgen zou hierover een
beslissing vallen.
