Hoorspelkern - 23 man sterk - in
„Tienstuiversballade"
Lezers schrijven
PIRAAT HENRY MORGAN OP
PAD NAAR PANAMESE SCHAT
10
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
ZATERDAG 6 JANUARI 1962
roooooooooooooMMoooooooottxttoottxxxxramiK^^ Bloemen voor Erminias
Satyre van Jan C. Hubert en Dick Dreux
Er werd veel
tijd en moeite
aan besteed
De schrijvers van dit onderwerp
hebben dankbaar gebruik ge
maakt en somtijds zeer rake en
scherp-luimoristische persiflages
weggegeven, zoals bijvoorbeeld
op de Engelse tennen die in het
publiciteitswezen worden ge
bruikt. Ook de commerciële tele
visie wordt in het (overigens
overdreven) ootje genomen..
Een ander voorbeeld: een der di
recteuren doet het voorstel ter
gelegenheid van de nationale
feestdag een „e.p.-tje" uit te ge
ven met aan de ene kant een re
clameliedje voor „krachtos" en
aan de andere kant het lied van
de verzetsstrijders. „Dat wordt
dan een nationaal-cultureel ge-
De one man show van Toon Her
mans is de hoofdschotel van liet
Vlaamse t.v.-programma voor
zondag.
Een van de terreinen, waarop
de radio zijn eigen geluid
kan laten horen is dat van
het luisterspel. Verschil en
voordelen boven het televisie
spel liggen voor de hand. Een
luisterspel is niet aan enige
plaats gebonden. Men kan
moeiteloos waar maken dat
de ene scène in Amsterdam
en de andere in Hongkong
speelt. Deze mogelijkheid
wordt voor een deel ook ge
schapen doordat een luister
spel veel meer op de fantasie
van de luisteraar werkt.
Een televisiespel is bij wijze van
spreken „het einde". Niet alleen
de tekst, ook de spelers en hun
omgeving (de decors) zijn een
vast gegeven, waar de kijker
niet omheen kan. Bij een luister
spel staat alleen de tekst vast.
Het wordt aan de luisteraar
en dat is een van de aantrekke
lijkste kanten van het hoorspel
overgelaten er zich een omgeving
bij te fantaseren en zich een
voorstelling te maken van de
mensen die bij de stemmen ho
ren. Een kijker naar een televi
siespel is volkomen passief, bij
een hoorspel is de luisteraar ac
tief betrokken.
Desondanks (of misschien wel:
juist daarom) is de concurrentie
van het t.v.-spel ten opzichte van
't luisterspel evident en het is de
taak van de radioprogrammama
kers om alle auditieve mogelijk
heden uit te buiten, opdat het
hoorspel zich in die concurrentie
staande kan houden.
Een poging hiertoe zal men zater
dagmiddag om vijf over drie in
het VAR A-programma kunnen
beluisteren. Dan wordt het hoor
spel „Tienstuiversballade" van
Jan C. Hubert naar een tekstont
wen» van Dick Dreux voor de
microfoon gebracht. Men heeft
bij dit hoorspel uit willen gaan
van de actualiteit, hoewel men
wat dit betreft niet helemaal is
geslaagd.
ick Dreux, een hoorspelschrijver
die vol ideeën zit, was op het idee
gekomen om een spel op te bou
wen rond de Planta-affaire. Dit
idee was gauw op papier uitge
werkt en zelfs de complete tekst
kon al spoedig kant en klaar op
stencil worden gezet. De moeilijk
heid vormde echter de bezetting
van de rollen. De omroepen heb
ben bij toerbeurt „eerste keus"
uit de hoorspelkern, een maatre
gel, die men bij gebrek aan goe
de acteurs heeft moeten nemen.
Aangezien aan Dick Dreux's bal-
Jade 23 spelers te pas moesten
komen heeft regisseur Jan Hu-
bert het stuk in de loop van acht
maanden bij stukjes en beetjes
opgenomen, telkens wanneer hij
over de juiste spelers beschikte.
Pas een paar weken geleden Icon
hij de tientallen stukken band tot
één spel monteren.
Breekt
De titel „Tienstuiversballade" o a CM T Dl /BDlEff
heeft men niet toevallig gekozen. C/V I .-t\UDt\ICi\
Het stuk is namelijk opgezet als
Bert Brechts' „Dreigrosehenoper"
al pretendeert men niet een mees
terwerk van gelijke klasse op de
band te hebben vastgelegd. Wel
heeft men, evenals in de „Drie-
stuiversopera", chansons als over
gangen tussen de verschillende
scènes genomen en het verras
sende is, dat men ook hiervoor
de leden van de hoorspelkern
heeft genomen. Jan Borkus, die
geen noot muziek kan lezen, ont
popt zich in dit spel als een voor
treffelijk balladezanger met au
thentieke „Weillse" uithalen. Ook
de teksten van die chansons zijn
over het algemeen origineel.
In zoverre vertoont de „Tienstui
versballade" overeenkomst met
Brecht, dat ook zij een satire is
op bestaande toestanden. Hoewel
men, zoals gezegd, is uitgegaan
van de Planta-affaire, gaat liet
in het spel over een fictieve ge
beurtenis. Een jonge laborato
riumassistent heeft een stof uit
gevonden, die toegevoegd aan
welk voedsel dan ook, een versla
ving aan dat voedsel tot gevolg
heeft. Hij noemt deze stof een
„suggeraat", omdat het de mens
suggereert dat hij iets lekker
vindt. Zijn vinding wordt mis
bruikt door de vleesconservenfa-
briek, waarvoor hij werkt. De di
rectie laat de stof in een acht
maal te sterke dosis in haar in
geblikte vlees („krachtos") ver
werken. De gevolgen zijn hoogst
wonderlijk: de gebruiker verliest
elke beleefdheid uit het oog en
zegt te allen tijde de waarheid
wat. vaak in strijd is met de
wellevendheid. Bovendien verwis
selt de krachloseter alle o's en
a's.
De overheid verbiedt ten slotte de
produktie van „krachtos", de la
boratoriumassistent wordt ontsla
gen en een goede vriend geeft
hem de raad „het maar eens in
de margarinebranche te proberen,
want daar wordt nooit geknoeid"
de enige keer dat het woord
margarine in het spel wordt ge
bruikt.
schenk op de nationale feestdag'',
aldus de directeur. Eén groot aan
tal soortgelijke opmerkingen til
len het in eerste instantie als on
derhoudend bedoelde hoorspel
naar een satirische maatschappij
kritiek.
De hoorspelkern heeft inet hoor
baar enthousiasme aan dit spel
gewerkt, zoals wij konden consta
teren toen wij de „Tienstuivers
ballade" deze week in de VARA-
studio in zijn geheel beluisterden.
Constant van Kerkhoven is een
uitnemende karikatuur van een
oud-Indischman (die de symbo
lische naam Rottanslag heeft
meegekregen) en Wam Heskes
excelleert in een kleine rol als
ambtenaar, die de produktie komt
verbieden.
Het koor wordt gevormd door al
le medwerkenden aan dit spel en
de pianobegeleiding heeft Harry
Bannink voor zijn rekening ge
nomen. Het ligt in de bedoeling
om de „Tienstuiversopera" in
maart op een avond te herhalen.
Wie zijn geloof in de radio heeft
verloren raden wij aan om zater-
middag zijn toestel af te stoffen
en vervolgens af te stemmen op
Hilversum II.
jicm en....
sclncijveu
Morgen
Televisie
De VARA brengt vandaag om
streeks zeven uur televisie op het
scherm. We doen er een greep
uit: 's middags is er om tien voor
vier een Canadese documentaire
over radioactieve straling. Om
half acht „Top of flop", dat 11a
zijn eerste uitzending ai veel stof
deed opwaaien door Thom Kel-
lings rondborstige opmerkingen
over Elvis Presley.
In de jury van vanavond zit o.a.
Melle Weersma, de componist
van de wereldberoemde „Penny
Serenade". Verder zijn er natuur
lijk vaste punten: Dorus en „Wil
lens en wetens".
De Vlaamse televisie neemt van
avond om tien voor half negen
het drama „Das Paradies unci die
Peri" van de Westduit.se televisie
over. Om tien voor half tien het
amusementsprogramma „Waag je
kans".
Radio
Via Hilversum T. kan men om ne
gen uur zaterdagavond luisteren
haar Tierelantijnen in het K.R.O.-
programma. Over de andere zen
der brengt de VARA om tien mi
nuten over half elf het veertiende
en laatste deel van de hoorspel
serie „De zwarte diamant" van
Dick Dreux. Dezelfde schrijver is
ontwerper van de tekst van de
„Tienstuiversballade" die de VA
RA 's middags om vijf minuten
over drie voor de microfoon
brengt.
Televisie
Voor zondag wijzen wij U speci
aal op de N.T.S.-documentaire
„Het jaar J. B.", gemaakt naar
aanleiding van het 25-jai-ig; huwe
lijksfeest van koningin Juliana en
Prins Bernhard.
Het programma op dé Vlaamse
televisie tijdens het weekend is
Toon Hermans' „One man show"
in een speciale Vlaamse bewer
king, die om half negen zondag
avond wordt uitgezonden.
Radio
De K.R.O. brengt om tien minu
ten over half negen 's avonds het
„Tournooi van het lichte lied", een
wedstrijd voor componisten en
tekstdichters, voor welk program
ma niet minder dan 700 liedjes
zijn ingestuurd. Over de andere
zender kan men in het A.V.R.O.-
programma om tien minuten over
half drie 's middags luisteren naar
Lajos Veres en zijn Hongaars
orkest. Om vijf minuten voor half
vier concerteert het Radio Filhar
monisch Orkest o.l.v. Jean Four-
net met medewerking van de
Amerikaanse pianist Malcolm
Frager. Er worden werken uitge
voerd van Ljadow, Prokofjef en
Mozart. Om kwart voor negen
's avonds bejflint: een nieuwe hoor-
spelserie getiteld „Londen en Pa
rijs" geschreven door John Keir
Cross naar een gelijknamig boek
van Charles Dickens.
grootvader
Een Italiaans vliegtuig zal vandaag
bloemen uitwerpen boven Het Ka
naal eu daarmee de wens vervul
len van een zevenjarig Italiaans
meisje, die hiermee haar overle
den en nooit gekende grootvader
wil eren.
Het verzoek was in een niet onder
tekende brief gericht aan de com
mandant van de luchthaven Fiu-
micino van Rome, generaal Re-
nato Salaris.
De brief was geschreven door de
moeder van Erminïa, die zei, dat
haar vader, een zeeman, in 1936
met het schip „Dignitas" in Het
Kanaal de dood had gevonden en
dat zijn stoffelijke overschot nooit
was gevonden.
Dit jaar had haar dochtertje een
brief geschreven aan „Befana" de
goede heks die op driekoningen de
Italiaanse kinderen geschenken
komt brengen, waarin zij Eefana
had gevraagd:
„Lieve Befana, breng me dit jaar
geen speelgoed maar breng een
heleboel bloemen naar het graf
van mijn lieve opa, op de bodem
van de zeé. Dank U wel".
Erminia's moeder zei te arm te zijn
om zelf aan de wens van haar
dochtertje te kunnen voldoen. Zij
riep de hulp in van generaal Sa
laris en sloot een biljet van 1000
lire in voor de bloemen.
Generaal Salaris heeft er voor ge
zorgd, dat de piloten van een
Italiaans toestel vandaag op hun
vlucht naar Londen de bloemen
boven Het Kanaal zullen afwer
pen.
FILMS IN ZEELAND
Interpol lost het op
Henry Morgan was een van de
meest befaamde zeerovers, die
ooit de Caraïbische wateren on
veilig, maakten en zijn groot
ste wapenfeit was ongetwijfeld
de verovering van Panama op
de Spanjaarden, een strategisch
staaltje, dat hem opnieuw de
gunst deed verwerven van de
Engelse koning. De schrijver
John Steinbeck schreef een in
middels vergeten boek over
Henry Morgan en zijn verove
ringen, waarin de belegering-
van Panama een belangrijke
plaats inneemt. „Cup of gold"
heet bet verbaal, een der eerste
werken van de schrijver en 111
niets gelijkend op de boeken,
die Steinbeck later beroemd heb
ben gemaakt.
In dc trant van „Cup of gold", ro
mantisch. rijk aan actie en boeiend
ook om zijn couleur locale, vervaar
digde regisseur André de Toth een
avonturenfilm met eveneens als
zwaartepunt de verovering van Pa
nama. Slechts op enkele punten is er
verschil met Steinbecks geromanti
seerde biografie van de gentleman-
boekanier. Dat zijn het begin van de
historie, waarin verhaald wordt hoe'
een respectabele figuur zich bij pi
raten en zeerovers voegde, en Mor
gans relatie tot Dona Inez, de doch
ter van de gouverneur van Panama.
Volgens Steinbeck had Morgan het
meisje nog nooit gezien, maar deden
verhalen over haar bijzondere
schoonheid hem tot de aanval op Pa
nama besluiten.
In de film ligt deze affaire op
wat platvloerser vlak: de piraat
is al jaren verliefd op het meisje
en wil nadat hij een blauwtje
heeft gelopen zijn geluk opnieuw
beproeven.
Op het punt van actie, piraterij
van de meest woeste soort, ver
schillen boek en film echter niet.
De wreedheden van beruchte figu
ren als L'Olonnais en zijn naaste
vrienden zijn flink uitgemeten en
fel gekleurd in beeld gebracht.
„De koning der boekaniers" is te
zien in twee bioscopen: Alham-
bra (Vlïssingen) en City (Middel
burg).
Carnegie-eremedaille
postuum toegekend
De ere-medaille van bet „Caruegie-
heldenfonds" is postuum toegekend
aan de heer I). van Andel, gewoond
hebbende te Moerdijk. Dit heeft bur
gemeester dr. C. Vlak van Hoge- en
Lage Zwaluwe meegedeeld in de
jongste gemeenteraadsvergadering.
Op 17 februari van het vorig jaar
heeft de heer Van Andel getracht een
collega te redden, die zich voor repa
ratie-werkzaamheden bevond in een
pijpleiding nabij het „Moerdijksege-
m'aal" van de Nassaupolder. De man
was bedwelmd geraakt als gevolg
van het inademen van giftige dam
pen. Zowel de heer Van Andel als
diens collega verloren het leven.
Aan twee andere personen, eveneens
betrokken bij de reddingspoging, is
een getuigschrift toegekend.
0 Zowel Scotland Yard als de Ameri
kaanse ambassade In Londen hebben te
gengesproken, dat de Britse recherche een
onderzoek zou instelien naar de antece
denten van huishoudelijk personeel bij
.-atoomgeleerden en ^vooraanstaande mili
taire en politieke leiders. Twee Britse
dagbladen hadden gemeld dat een derge
lijk onderzoek gaande was,, nadat een
naar het westen uitgcwUen communisti
sche spion' had verklaard dat In de Sow-
jet-Unie, spjoxvnen werden opgeleid die ln
Kngeland moesten opereren.
Een geheel ander soort spanning-
vindt men in Grand (Goes) waar de
bekende Interpolfilm „Interpol dos
sier Mat 444'" vertoond wordt, ook
wel bekend onder de titel „De myste
rieuze Julia Manton". Het is het re
laas van een geheimzinnige moord,
waarvoor de schone Julia Manton de
gevangenis ingaat. Achter deze
schijnbaar eenvoudige zaak schuilt
echter een mysterieus spionagecom-
plot, dat Interpol ons onthult. In de
hoofdrollen enkele onbekende ster
ren: Sora Doll, Jacques Dumesnïl en
Carl Studer.
Eddie Constantine is opnieuw op het
oorlogspad tegen ieder, die maar
boze bedoelingen heeft. „Eddie in
vuur en vlam" heet dit deel van zijn
kruistocht tegen de misdaad en het
is te zien in Luxor (Vlissingen) en
Electro (Middelburg.
GRAND (Goes) tenslotte draait zon
dagmiddag een vrolijke film voor
alle leeftijden, waarin het leger op
de korrel wordt genomen: „Piefke, de
schrik van de compagnie" luidt de
titel.
Gvna Lollobrigida heeft haar raven
zwarte lokhen moeten offeren aan
de film: sedert enkele dagen loopt
zij in Rome rond als een blondje,
ivaarbij het niet- moeilijk valt te
concluderendat haar aantrekkelijk
heid alleen maar in haar ravenzwar
te haar zat!
Pokkencontrole voor
reizigers van Dusseldorp
Het ministerie van sociale zaken
heeft meegedeeld, dat naar aanlei
ding van drie gevallen van pokken in
Dusseldorp, de Duitse gezondheids
autoriteiten deze stad tot besmette
kring hebben verklaard.
De Nederlandse geneeskundig hoofd
inspecteur van de volksgezondheid
heeft voorbereidende maatregelen
getroffen om zo nodig het personen
verkeer tussen Dusseldorf en Neder
land in overeenstemming met de in
ternationale sanitaire regeling van
'de Wereldgezondheidsorganisatie, on
der controle te stellen.
Bij de jaarwisseling
Op en over de. grens van „oud en
nieuw" een opmerking naar aanlei
ding van uw rubriek „Wereldgebeu
ren" (van 30 dec.) onder het op
schrift: Geen uitzicht.
Ik neem met weglatingen letterlijk
daaruit over:
de Amerikaanse minister van
buitenlandse zakenzag hoe het
communistische blok werd omringd
met Amerikaanse en andere militaire
basesDe twee grote communisti
sche staten Rusland en Chinazijn
op het ogenblik agressiever dan
ooit.
U zegt: „geen uitzicht". Ik vraag me
af, mede in verband met de B.B.-
wenken: wie zijn schuld is het nu
eigenlijk?
Mij inspireert deze situatie niet tot
een overtugide keuze; allerminst.
Axel, 30 dec. 1961.
P. J. Pennings.
Waarderend woord
Gaarne een waarderend woord voor
uw kerstnummer. Het heeft mij ge
troffen, dat U van de vroegere
„kerstplaten" bent afgestapt. Meer
dan een verheerlijking van het
„Zeeuws-eigene" heb ik er voorheen
niet in kunnen vinden. In plaats daar
van nu de afbeelding van een fresco
uit de dertiende eeuw. Dank ook voor
de kerstboodschap van prof. Kraemer
met een eigentijdse vertolking. Het
artikel over Israël en Egypte" heb ik
met belangstelling gelezen, terwijl de
pagina over de zondagsschool van
Serooskerke een goed beeld gaf van
het werk, dat door veel vrijwilligers
op dit terrein gedaan wordt. Een fij
ne wijze van waardering voor alle
zondagsschoolleiders. Genoeg, het is
slechts een uiting van dank voor dit
nummer. Mag ik U alleen nog vra
gen, indien mogelijk, voortaan het ar
tikel „Stemmen uit de Kerken" in de
zaterdageditie op één pagina af te
drukken
Burgh (Sch.). F. Don.
Niet inspirerend
De laatste jaren schijnt het bij onze
jeugd meer en meer de gewoonte te
zijn, dal: men in de nacht van 31 dec.
op 1 jan. zich eens flink wil uitleven,
en daarbij overgaat tot gevaarlijke
baldadigheden.
Laat ik voorop stellen, dat wij ook
jong geweest zijn en er beslist'niets
tegen hebben, dat de jeugd zich eens
uitleeft (ik vind dit zelfs gezond).
Het volgende is mij echter overko
men in Middelburg. Na de viering van
oud en nieuw in dé familiekring,
voerde pin». 0.45 uur mijn weg naar
huis per auto, via Noordstx-aat,
Markt, Langeviele, echter bij het ne
men van de bocht Noordstraat-Markt,
voor het stadhuis, zag 11c plotseling'
mijn weg versperd, door een party
stalen palen met kettingen waarmee
de hoeken van de Markt zijn afgezet,
deze waren uit de grond gerukt en
op der ijweg gesmeten, door sterk
afremmen en het stuur om tc gooien
kon ik erger voorkomen, was dit niet
gebeurd, had ik, zo ik niet over de
kop was geslagen toch voor een be
hoorlijk bedrag aan schade gehad.
Dat het uithalen van zulke torne-
menten ondoordacht en zinloos is,
behoeft geen nader betoog, en dat
dit mensenlevens kan kosten is be
grijpelijk.
Wil men zich uitleven akkoord maar
hier zou ik toch willen zeggen: Kin
deren speelt blij maar laat de rij
weg vrij.
Wil men plezier maken, daartegen
heeft niemand bezwaar, maar jaag
de politie en de medemensen niet te
gen je in het harnas, organiseer vol
gend jaar met toestemming van het
gemeentebestuur op de speelweide
van Toorenvliedt 'n nachtelijke brom
fietsrace, verlicht het circm't met
brandende teertonnen, nodig 'on-
gelui uit bij de race, en mar>en
gezellige boel van, dan ho er
ook bij te kunnen zijn.
Met dank voor de plaatsing tc ik,
Rotte.
Middelburg,
Arnelaan 6
Zeeuwse kunst
De actie „Zeeuws Museumfonds"
heeft de tienduizend gulden bereikt
en met veel optimisme hoopt de heer
Heymans het grote doel een mobiel
Zeeuws Museum met werken op het
niveau van een Van Gogh tc berei
ken.
Zelfs met een veelvoud van dit be
drag blijft dit een utoptie.
Waarom niet Zeeuws Museum cn
Zeeuws Museumfonds geheel voor
eigen Zeeuwse (kunst-) zaak gebrui
ken
Dat is broodnodig en per slot zijn de
grote musea in ons land voor de
Zeeuwse jeugd bereikbaar.
Het heeft geen zin dergelijke hoge
idealen te stellen, de Zeeuwen lopen
er niet warm voor, getuige het ge
ringe bedrag dat bijeengegaard is.
Schenkingen kunnen wat doen, maar
men kan behalve een enkele uitzon
dering niet verwachten dat kunste
naars leven om hun werk aan mu
sea te schenken.
Niet het ideaal maar de financiën
bepalen wat mogelijk is en het doel
de hedendaagse kunst in Zeeland te
steunen en daardoor op hoger niveau
te brengen is reëel en met de beschik
bare gelden van fondsen en overheid
in eerste instantie te verwezenlijken.
Alle eerbied voor het streven van de
heer Heymans, maar laat hij, de
Zeeuwse overheid en alle Zeeuwen
beseffen dat alleen de hedendaagse
Zeeuwse Kunst voor het aanzien van
onze provincie van belang is.
Vlissingen.
G. J. F. Naerebout,
