ntdekking
Fascistische monumenten ergeren
bevolking van Zuid-Tirol
Wat een
VIJFDE DEEL VAN BEVOLKING
VOLGDE B.B.-REGELS OP
iOSRAM
DONDERDAG 28 DECEMBER 1961
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
18
De officiële invoering van deze
tweetaligheid dateert overigens nog
maar van korte tijd. Pas na de
Tweede Wereldoorlog, en wel bij
het in 1946 gesloten Verdrag van
Parijs toegevoegd aan het Itali
aanse vredesverdrag hebben de
Zuidtirolers het recht verworven
hun taal weer tot gelding te bren
gen. De grote moeilijkheid is echter
dat de Italianen van nature geen
polyglotten zijn. Spreken de Zuid
tirolers in 't algemeen even goed
Duits als Italiaans met uitzonde
ring dan van de oudste generatie,
die in het rijk van dé Habsburgers
het levenslicht aanschouwde in
ambtelijke kringen komt het nog
heel vaak voor dat daar werkzame
Italianen geen woord Duits over de
lippen kunnen krijgen.
T aalrechten
Dit verdriet de Zuidtirolers in zulk
een mate ,dat de radicalen steeds
weer op hun taalrechten gaan staan.
In feite is het zo dat de slechts ten
dele doorgevoerde tweetaligheid één
van de stekeligheden is geworden
in dit door extremisten beroerde ge
bied van Italië.
In zeer gematigde kringen ziet men
daarentegen zeer goed in dat de
kunstmatige vestiging van tweeta
ligheid slechts via een lange lijdens
weg kan worden geëffectueerd en
dan nog slechts ten dele. Men ergert
zich daar weliswaar in dezelfde ma
te, als het een oude, uitsluitend
Duits sprekende boer ook in 1961
nog niet lukt een enigszins inge
wikkeld reisbiljet aan een stations
loket te kopen, maar er bestaat toch
nog altijd dankbaarheid voor de in
Parijs bevochten verworvenheden.
..Hei fascisme heeft ons willen ver
moorden". verklaarde dr. Volgger,
één van de vice-voorzitters van de
Südtiroler Volkspartei. „In de twin
tiger en dertiger jaren heeft de
Duce alles gedaan om ons volksei
gen te vernietigen door middel van
een door Rome gedecreteerd assimi
latieproces. Dat dit niet gelukt is,
hebben we aan onze geworteldheid
en onverzettelijkheid te danken.
Van huis uit zijn we het tegendeel
van Italianen we zijn zelfs van
een heel ander ras en we hebben
dan ook altijd geweigerd in hen op
te gaan. Vergeet bovendien niet dat
de Zuidtiroler nooit voor Italië als
zijn nieuwe vaderland heeft geko
zen. In 1918 is Zuid-Tirol door de
geallieerden van Noord-Tirol afge
scheurd en als prijs voor het aan
deel, dat Italië in de Eerste Wereld
oorlog heeft gehad, aan Rome ge
geven".
Het fascisme het is zeker heeft
van 1924 tot het einde van de Twee
de Wereldoorlog alle Oostenrijkse
sporen in Zuid-Tirol trachten uit te
wissen. Onder leiding van de fana
tieke anti-Tiroolse senator graaf Et-
tore Tolomei en de marionet van
Mussolini, professor Credaro, werd
een program opgesteld, dat de
langzame vernietiging van dë Zuid
tirolers als volk "ten doel had, zo
mede de instelling van het centra
listische, fascistische staatsgezag.
Laatste symbool
De psychologische achtergrond hier
van was dat het land van de Etsch
en de Eisack door Italië al in
1915 in Londen geclaimd vanwege
de strategische betekenis van de
Brenner-grens het laatste sym
bool was van de Italiaanse over
winning. De pogingen van Rome om
zijn hulp aan de geallieerden ook
nog met Duitse koloniën in Afrika
beloond te zien en zelfs met een
deel van Turkije, waren immers op
niets uitgelopen
De zwarthemden. van Mussolini
verschenen al in het begin van
tie twintiger jaren op het toneel.
„Dolken en petroleum", aldus
bralde de Duce, „liggen altijd
voor de Duitsers klaar". Meer
dan eens trokken de fascisten
van Milaan per trein naar Bol
zano voor provocerende marsen
en „bliksemacties". Er vielen
doden en gewonden, maar het
gezag talmde en greep slechts
aarzelend in.
Onder het motto „Duits blijven,
heet anti-fascistisch zijn", werd de
De fascisten stelden er hun eigen
pompeuze maaksels voor in de
In Waidbruck werd een enorm rui
terstandbeeld opgericht, dat aan „de
genius van het fascisme" werd ge
wijd. In Bolzano, precies tegenover
de brug over de Talvera, verrees op
de fundementen van 'n beroemd
Kaiser jager-monument een hoge,
van Mussolini-verering druipende
Are de Triomphe.
Overspoeld
Ten einde de Zuidtirolers als volk
op eigen bodem te treffen, besloot
de Duce de provincie Bolzano met
Italianen te overspoelen. Industriële
concerns als Lancia en Montecatini
werden verplicht zich in Zuid-Tirol
te vestigen en uitsluitend Italiaanse
werkkrachten aan te trekken. Een
enorme aanwas van de bevolking
was het gevolg. Als er een Italiaan
verhuist, neemt hij niet alleen z'n
vróuw en z'n kinderen mee, maar
meestal ook nog een deel van z'n'
familie
Toen de Tweede Wereldoorlog' uit
brak, woonden er in de provincie
Bolzano 81.000 Italianen tegen 7.000
vlak voor de Eerste Wereldoorlog.
De steden Bolzano, Bressanone en
Merano telden net zoveel Italianen
als Zuidtirolers als inwoners. Uit
de hele, lange laars van Italië wa
ren de nieuwelingen naar Alto-Adi-
ge gekomen, tot uit de verre hak
en voet van Sicilië toe.
Het spreekt uiteraard vanzelf dat
heel het gezagsapparaat in handen
van Italianen was. Zo goed als alle
ambtenaren kwamen van beneden
de Povlakte, zo óok kwam de post
bode uit het kleinste dorpje.
„De kroon op al onze ellende kwam
bij het uitbreken van de Tweede
Wereldoorlog", verklaarde dr. Volg
ger, die het concentratiekamp Da
chau na veel ontberingen overleef
de. „Hitier, die toen al in Oosten
rijk de lakens uitdeelde, kwam met
Mussolini overeen dat de Zuidtiro
lers de vrije keus zouden worden
gelaten op het punt van hun eigen
lotsbestemming. Het was me de vrije
keus overigens wel! Het kwam hier
op neer dat we konden kiezen tus
sen het ene en het andere kwaad,1
Wie GOLD STAR
rooktheeft
goed gekozen!
namelijk het nationaal-socialistische
Duitsland of het fascistische Italië.
Kozen we voor Berlijn, dan moesten
we onze geboortegrond verlaten;
kozen we voor Rome, dan gebeurde
in feite hetzelfde, want de Duce
wilde ons naar onbewoonde oorden
in Zuid-Italië verplaatsen en zelfs
naar Albanië. 180.000 van de 256.000
Z.T.tirplers opteerden voor het
Duitse staatsburgerschap.
Niet •omdat'- zij nationaal-socialist
waren, of een „Heim-ins-Reich;'-be-
weging aanhingen in grensgebie
den als die van Sudeten-Duitsland
en Polen was dit wel het geval
maar omdat de ene Beëlzebub mis
schien toch nog wat lankmoediger
was dan de andere. Vergeet niet:
Zuid-Tirol behoort tot het Noorden,
en niet tot het Zuiden of de Bal
kan",
Veerkracht
Toen de oorlog voorbij was, telde
Zuid-Tirol duizenden doden. Zeven
tigduizend mannen, vrouwen en
kinderen waren bovendien naar
Duitsland getrokken, min of meer
als ballingen van het fascistische
regime. Het land van de Etsch en
de Eisack was van zijn bloem be
roofd. Maar alle slagen en vernede
ringen ten spijt was er nog vol
doende veerkracht bij de bevolking
aanwezig om 't tegen alle fascis
tische aanslagen verdedigde volks
eigen opnieuw te kunnen presente
ren.
Het Verdrag van Parijs betekende
een verademing voor de politici van
Zuid-Tirol. Bij de vredesonderhan
delingen in 1946 kwam de Italiaan
se premier De Gasperi met zijn
Oostenrijkse ambtgenoot Gruber
NIET OM LACHEN VRAAGT MINISTER
Regering vertrouwt
op N.A.V.O.-oordeel
Ongeveer een vijfde deel van de
bevolking heeft, naar aanleiding
van de B.B.-voorlichting over
kernexplosies en fall-out, maat
regelen genomen. Tot deze voor
lopige conclusie kwam de minister
van binnenlandse zaken, na een
deskundig opine-onderzoek, dat
nog niet is afgerond.
Een ruime meerderheid van de be
volking heeft in eigen woning na
gegaan hoe het best een schuil
plaats kan worden ingericht. Men
heeft een inzicht gekregen in de
bescherming tegen fall-out.
De meerderheid van de bevolking
zowel mannen als vrouwen,
heeft wenken en toelichting gele
zen en begrepen. Van paniek is
geen sprake geweest.
In de memorie van antwoord op
overeen dat voor Zuid-Tirol twee
taligheid zou worden ingevoerd, dat
officiële benoemingen op grond van
de bevolkingsverhoudingen zouden
geschieden en dat er een statuut
met een zekere mate van autono
mie zou worden ontworpen.
Volgens de Zuidtirolers hebben de
onderscheidene Italiaanse regerin
gen het de laatste jaren er lelijk bij
laten zitten, Rome zou een spelletje
hebben gespeeld, namelijk met de
mond geven en met de hand ne
men. Grote aanstoot neemt men in
het land van de Etsch en de Eisack
aan de instandhouding van de fas
cistische monumenten, die als een
beledigende herinnering aan een
lange periode van onderdrukking
wordt gezien.
Het ruiterstandbeeld in Waid
bruck was de Zuidtirolers al in
1957 te erg. Het monument dat
in de tijd van Mussolini aan „de
genius van het fascisme" werd
j gewijd en in 1945 nog eens aan
„de genius van de Italiaanse ar
beid", sloeg in een donkere win
ternacht aan stukken en brokken
tegen de grond. „Ze hebben de
j aluminium Duce opgeblazen",
werd er toen in de provincie
Bolzano gegniffeld.
Een even ergernisgevend monu
ment - sinds de nieuwe dynamiet-
aanslagen streng door de carabinie
ri bewaakt - is de al eerder ge
noemde, in Bolzano staande Are de
Triomphe. De hoekpijlers ervan
worden gevormd door reusachtige
lictorenbundels, waaruit de bijlen
steken. „Hier zijn de grenzen van
het vaderland", staat er met koeien
van letters op te lezen. „Plant op
deze plek de veldtekens. Van dit
punt uit brachten wij de anderen
de beschaving door taal, wetten en
kunst". Goed: het citaat is uit Ta-
zijn begroting 1962 zegt minister
Toxopeus het te betreuren, dat
sommigen zich geroepen hebben
gevoeld zich over deze aangele
genheid denigrerend uit te laten
en daarmee voedsel gaven aan de
faitisme. Hij heeft intussen zo
veel vertrouwen in de gezonde
geestelijke weerstand van ons
volk, dat hij zich over dergelijke
onverantwoordelijke activiteiten
geen al te grote zorgen maakt.
De minister is niet van mening,
dat bij degenen, die afwijzend of
honend staan tegenover de gebo^
den voorlichting, steeds alleen,
maar onkunde in het spel is.
Zin voor werkelijkheid doet de rege
ring het gefundeerde oordeel van
de hoogste N.A.V.O.-instanties
stellen boven dat. van hen, die in
hun prijzenswaardig streven de
waanzin van een kernoorlog te
belichten en een dergelijke kern
oorlog onmogelijk te maken,
klaarblijkelijk bereid zijn met
drogredenen propaganda te voe
ren tegen de zelfbescherming, die
talloos velen voor verwondingen,
ziekte of dood kan behoeden.
citus. Maar het gold voor de meest
noordelijke grenzen van het oude,
Romeinse rijk, misschien op dat
moment wel voor de tegenwoordige
Betuwe....
Nog in 1958
Wel het toppunt van tactloosheid
vindt men op de gevel van het fi
nanciële administratiegebouw in
Bolzano. Dit plompe, aan een
Griekse tempel herinnerend gevaar
te werd indertijd getooid met een
reliëf ter lengte van vijftig meter,
doch deze versiering kon pas in
1958 worden afgemaakt. Laat nu
uitgerekend het middelste en laatst
geplaatste metoop een kale, rond-
hoofdige heer te paard voorstellen,
die de Romeinse groet brengt! Om
persoonsverwisseling uit te sluiten,
heeft men de spreuk „Credere -
Obbedire - Combattere" er onder
gebeiteld. En voor wie nog niet wist
dat deze woorden („Geloven - Ge
hoorzamen - Strijden") uit de ko
ker van Mussolini komen, heeft men
ook nog in steen vereeuwigd: „Het
jaar XX van het fascistische tijd
perk".
„Draai je nou maar eens om", zei
mijn gids, toen ik liet reliëf met
enige verbazing had bestudeerd.
„Zie je daar het gerechtsgebouw
staan? Ook daar staan wat aardige
zinnen op
„Voor het Italiaanse imperium", las
hij. „Voor mannendeugd, gerechtig
heid en gezag". En dan nog, als
klap op de weer even fascistische
vuurpijl: „Met snavels en klau
wen!"
Advertentie
VELE SPOREN UIT DE BOZE DUCE-TIJD
Italiaanse rechtspraak onder leuze:
„met snavels en klauwen"
BOZEN", ZEI IK in een gesprek met de Italiaanse directeur van
een groot hotel.
„Bolzano", verbeterde hij me bijna automatisch, de indruk
wekkend dit tientallen keren per dag te doen.
Het is de Italiaanse kant de (Zuid-) Tiroolse kant is precies het
zelfde. Geen Zuidtiroler, die zichzelf respecteert, zal Brixen Bressa
none noemen, of de Eisack de Isarco. Hij zal ook alle moeite doen
Duits spreken, ook al zou zijn Italiaans beter zijn.
De taal classificeert in Zuid-Tirool. De bezoeker wordt het dan ook
zeer gemakkelijk gemaakt, al zal het hem wel eens moeite kosten de
plaatsnamen en wat dies meer zij, zowel de Duitse als de Italiaanse
versie te produceren. Hij haalt het er echter al spoedig uit, want de
van origine Duitse namen zijn meestal letterlijk in het Italiaans ver
taald, of met een veelheid van klinkers aangepast.
ene „italianisering" na de andere
afgekondigd. Italiaans werd de of
ficiële taal en op straffe van ver
banning naar het gevangenis-eiland
Lipari, of de hete vlakten van Cala-
brië mocht er geen woord Duits
meer worden onderwezen. De voor
malige Oostenrijkse banken wer
den geliquideerd, Zuidtirolers
mochten niet meer in het buiten
land studeren, familienamen kregen
Italiaanse klanken. De naam Zuid-
Tirol werd in Alto Adige veranderd,
terwijl de in Bolzano verschijnefïde
krant „Der Tiroler" verplicht werd
de kop „Dolomiten" te gaan voeren.
Alle Duitse namen van plaatsen, ri
vieren, bergen en dalen werden als
het ware met de bezem van de
kaart geveegd en door Italiaanse
tegenhangers vervangen.
Zeer diep kwetsen de Italianen
de Zuidtirolers door de verwij
dering van de als nationale ge
denktekens geachte monumen
ten. Het standbeeld van de gro
te, ook in de wereldliteratuur be
kende Tiroolse minstreel Walther
von der Vogelweide werd van
het marktplein van Bolzano naar
een achteraf-parkje verplaatst.
Het monument van aartshertog
Heinrich von Bozen verhuisde
naar een museum en de oorlogs
gedenktekens van Bolzano, Bru-
neck en Brixen werden afgebro
ken.
Niet langer zoeken!
Gold Star! 'n goede Amerikaan
King Size lekker!
Negentig cent!
Italiaanse politie op wacht bij één
■der historische"monumenten.
