OP WACHT
DE
KERSTNACHT
Twee uur op, twee uur af
(opus 73) voor klarinet en piano
van Carl Maria von Weber op zijn
klarinet oefende. 2al wel thuis zit
ten met Kerstmis. Misschien ook
niet. Mogelijk staat hij op wacht
in de „Vlissingse C.O.A.K." bij het
hek achter de boulevard en hoort
hij de zee tegen de kust spelen.
Misschien komt hij pas eerste
kerstdag om half vijf in de mid
dag van wacht af en heeft hij nu
24 uur meegedraaid, „twee uur
op, twee uur af", dus twee uur
wacht en twee uur rust. Hij heeft
ook de kans, dat hij eerste kerst
dag op wacht moet en dan om
half vijf present moet zijn bij het
aflossen van de wacht.
Met Kerstmis is de wachtparade
in de generaal-majoor Berghuys-
kazerne in Middelburg half vijf in
de middag. Normaliter is de aflos
sing om zeven uur 's avonds,
maar met Kerstmis is de verande
ring van wacht vervroegd, zodat
de mensen nog de tijd hebben om
per trein thuis te komen. „AI
moeten ze naar Delfzijl. Maar op
tijd komen doen ze." Eerste kerst
dag heeft men dan in de kazerne
doorgebracht, maar tweede kerst
dag zit men thuis.
De marine heeft de aflossing van
de wacht om kwart voor negen
's morgens. De afgaande wacht
gaat na een kwartier per trein
naar de woonplaats en de nieuwe
wacht heeft zijn taak overgeno
men.
Die taak bij de marine-eenheid in
Vlissingen houdt onder meer in de
algemene bewaking van het ob
ject. Maar ook inspectie of de
trossen goed staan, of de schepen
door het heen en weer bewegen op
het water de palen niet uit de
grond hebben getrokken. Dan
wórdt er gekeken naar het „aan
zien" van de schepen. Waaien de
vlaggen en de „geus" goed wijd
uit? Bij de valreep staat de on
derofficier van de wacht met een
leerling op wacht. Zij krijgen op
andere dagen het winterverlof, dat
een deel van het marinepersoneel
nu thuis doorbrengt.
NORMAAL
Er wordt: toch wel iets gedaan
voor de mensen, die met
Kerstmis wacht lopen of an
dere taken vervullen? „Normaal"
zeggen de marinemensen. De
dienst is als op zondag en verder
is alles normaal. Zoals het elk
jaar normaal is met Kerstmis.
Een kerstetentje, een versierde
kerstboom.
Er is geen vrede op aarde, daar
om is de burger in dienst. Geen
nieuws en zeker niet voor de
militair. De militair doet zijn
„plicht" ook met Kerstmis.
„Het is vervelend voor de knul
len, die het treffen, maar het is
nu eenmaal nodig", zegt een offi
cier van de centrale opleidings
school voor administratief kader
in Middelburg. En nu is de C.O.
A.K. nog een opleidingsschool,
dus er zijn geen andere mensen in
de kazerne, dan een groep, die
wacht loopt. Bij de „parate troe
pen" en de andere krijgsmacht
onderdelen is dat anders.
„De wacht moet normaal zijn
dienst doen", dat is het algemene
gezegde voor de burger in 'nood-
verpakking en voor de beroeps
militair.
De militairen in Zeeland zijn deze
Kerstmis paraat. Op de C.O.A.K.
de dépendances daarvan in Mid
delburg en Vlissingen. bij de Ko
ninklijke Marine in Vlissingen en
bij de posten van het Marine Be
wakingskorps elders in Zeeland.
„Het is voor de mannen hetzelfde
of ze met hun verjaardag wacht
draaien of met Kerstmis",zegt
een marineofficier. „We verzoeten
ze de Kerstmis iets, door ze wat
toe te stoppen", zegt een ander.
„De dienstcontrole in de kerst
nacht zal een plezierig karakter
dragen", aldus de officier van de
C.O.A.K., die in de kerstnacht de
ronde langs de wachtposten zal
maken.
GEEN VERSCHIL
Wacht in de kerstnacht, van 24
op 25 december. Van zon
dag op maandag. Er is geen
verschil met de gewone nacht. Bij
de marine staat men zoals nor
maal op wacht, bij de landmacht,
de C.O.A.K., staat men op wacht.
De matroos in Vlissingen loopt
met zijn geweer aan de schouder
op en neer langs de kade van de
Binnenhaven, waar de schepen
De marinewacht glimlacht in de
koude kerstnacht.
gemeerd liggen. Hij laat onderzoe
kend zijn blik glijden over de
schaars verlichte schepen, langs
de omheining die het marineter
rein van de burger-buitenwereld
afsluit. Hij loopt de kade over.
een paar honderd meter en keert
dan. Hy loopt terug tot zijn schil
derhuisje vooraan bij het wacht
schip Hr. Ms. „Van Speijk", een
grijs wachthuisje met een rood-
wit-blauwe band erop geverfd. In
Middelburg staat een soldaat op
wacht bij het hek, dat toegang
geeft tot de C.O.A.K.-lcazerne;
daar zijn vrijwel alle lichten ge
doofd. Alleen in de kantine brandt
een enkele lamp. De binnenplaats
van de kazerne ligt als een verla
ten stenen vlak tussen de gebou
wen.
Er is geen verschil met een nor
male wacht, zeggen de militairen.
Wat moet er voor verscliil zijn?
Er zyn wat mensen met kerstver
lof, er zyn wat mensen, die wacht
draaien, die gaan een dagje later
naar huis. En er zijn, zeggen zij,
een aantal mannen, die terugko
men, die vervangen dan de men
sen, die nog niet thuis waren. Ge
woon een cliristelyke feestdag,
met „dienst als op zondag".
„Dienst als op'zondag", dienst als
op Kerstmis.
Dienst als op Kerstmis: een kerst
boom in de kantines en eén met
helder wit linnen gedekte tafel.
Dat wil bij de C.O.A.K. bijvoor
beeld zeggen een dominee en een
aalmoezenier, die in de kerst
nacht de wachtposten langsrijden
met een kerstgave. Dat betekent
bij de marine een Kerstmaaltijd op
eerste kerstdag en een oosters ge
tint dineetje op de tweede kerst
dag.
De militair, die één van de avon
den voor Kerstmis nog op de
slaapzaal in de Vlissingse „bom
vrije" kazerne het eerste concerto
paar uur nemen militairen, die in
Middelburg en directe omgeving
wonen, de wacht over. Dan kan
het gebeuren, dat een beroepsser
geant de wacht aan de poort
overneemt van een dienstplichtig
soldaat, die aan de C.O.A.K. een
opleiding krijgt tot officier of on
derofficier der militaire admini
stratie. De wachtcommandant
wordt voor die paar uur vervan
gen en de officier van piket, de
onmiddellijke „baas" van de
wachtcommandant en diens man
schappen, zit mee aan tafel. De
officier van dienst, die verant
woordelijk is voo; de orde, rust,
en veiligheid van de kazerne tij
dens de kerstdagen eet rustig zijn
huzarensla een ander uit Mid
delburg neemt zijn dienst waar.
Aan de kerstmaaltijd in de
C.O.A.K. neemt ieder deel, die
met eerste kerstdag op wacht is.
Ook de „aal" en de „doom" zijn
van de party. De wachten in de
Vlissingse dépendance van de
Middelburgse C.O A.K. zo goed
als de wachten in het arsenaal
van Vlissingen, het Waaggebouw
in Middelburg en het barakken
kamp „Modderoord". Kerstavond
is er voor de C.O.AJi.-mensen een
kerstdiner. Officieren en man
schappen zitten door elkaar aan
de kersttafel in de officiersmess.
v Kolonel Potteboom spreekt een
kort woord. De mess is versierd
met dennetakken en er zal een
enkele kaars branden. Misschien
wordt er een zacht muziekje op
de radio aangezet dan is de
sfeer compleet. Vrede op aarde.
TWEE UUR
Na het diner worden de wacht
posten weer afgelost. Twee
uur op twee uur af. Twee
uur met het geweer in de wies-
kou, twee uur in de wachtlokalen,
met een boek of een kaartspel,
met een beduimeld, oud tijd
schrift, een gamel koffie, een
lunchpakket en een stuk kerst
krans. Naarmate het uur vordert
neemt ook de slaap toe. Wie sla
perig wordt doet zijn ogen dicht
hij zal tijdig gewekt worden,
wanneer het zijn beurt weer is om
de wacht in te nemen.
Zo wordt de kerstnacht doorge
bracht in de C.O.A.K.-kazerne in
Middelburg. Aalmoezenier Kloeg
en dominee Bartlema stappen om
een uur of elf in een Volkswagen
en rijden de posten af; in Mod
deroord en in de Berghuyskazer-
ne, achter het hoge nek van het
Middelburgse Waaggebouw en de
posten bij het arsenaal en de
„Bomvrije kazerne" in Vlissingen.
De „doom" en de „aal" hebben een
kerstpakketje bij zich. Er zit wat
eetbaars in en wat leesvoer. „De
mannen zullen heus niet van ver
veling in slaap vallen", zegt een
officier van dienst. Ook deze offi
cier maakt in de kerstnacht zijn
normale ronde van iedere nacht.
Verder komt de officier van piket
langs de posten. De dienstcontrole
zal een „plezierig karakter dra
gen" zeggen de otficieren. Maar
toch zal het doel, waarvoor de
wacht aanwezig is: waakzaam
heid, niet uit het cog worden ver
loren. „Nog bijzonderheden te
melden?", vraagt de officier;
„géén bijzonderheden te melden",
luidt het antwoord
„Slaatje aspergesoep gar-
nalenpasteï gebakken aardap
pelen pruimen-compöte wijn
appelmoes diverse groenten
kip mandarynen hazel
noot walnoot ijs koffie".
In grillige violette letters is het
menu voor het kerstdiner op
eerste kerstdag voor de wacht
schepen Hr. Ms. „Van Speijk" en
„Cornelis Drebbel" op een vel
papier gehectografeerd. Ook bij de
marine wordt er „normaal" een
kerstdineetje georganiseerd. De
officier en de onderofficier van de
waclit en de manschappen, die
geen wacht hebben,zullen geza
menlijk in de eetverblyven op de
schepen, die in de Vlissingse ha-
ven liggen, een kerstdiner hebben,
De mensen, die op wacht moeten,
hebben „voorgegeten". Daaraan
is nu eenmaal niet veel te dpen.
KERSTGROET
Ook in Vlissingen zullen de
vlootdominee en de vlootaal-
moezenier de wat afgelegen
en van de buitenwereld afgesloten
wachtposten met Kerstmis langs
rijden.
De mannen zullen de kerstnum
mers van „Stella Maris" en van
„De Roerganger" ontvangen. Do
minee brengt de gedrukte kerst
groet van de hooftivlootpredikant
„beste wensen voor een gezegend
kerstfeest en een gelukkig
Nieuwjaar". De mannen op wacht
zullen nog even terugdenken aan
de speciale interkerkelijke kerst
viering van de marine in Vlissin
gen, die al vrijdagmiddag 15 de
cember in de Vlissingse Johannes-
kerk werd gehouden. Daar spra
ken vlootpredikant ds. Metting
van Rijn en vlootaalmoezenier
Toering. Daar zaten de marine
mensen bijeen met verloofde of
vrouw. „Juist omdat we ze dan
allemaal nog bij elkaar hebben,
daarom wordt die kerstdienst zo
vroeg gehouden" zeggen de gees
telijke verzorgers van de Vlissin-
se marine.
Tweede kerstdag is er voor de
marinemensen nog een Indische
maaltijd.
En voor de rest deze Kerstmis
1961? „Normaal", luidt het com
mentaar, wanneer men ernaar
vraagt. De Nederlandse vlag en
de „geus" (een in zestien afwis
selend *rood-wit- en blauwe drie
hoeken verdeelde vlag, die alleen
met bijzondere gelegenheden uit
hangt op de voorsteven) wappe
ren op de schepen. De monteurs
hebben wat meer tijd om te knut
selen in de werkplaatsen ze
knappen het één of ander karwei
op en de mannen, die geen dienst
hebben scharen zich om het tele
visietoestel in de televisiezaal en
wachten af zoals iedere tele
visiekijker misschien wel tot
er iets beters op liet scherm ver
schijnt....
's Avonds worden anker-, buiten
en dekverlichting aangestoken en
liggen de schepen er als vaal-
grauwe gevaarten achter een
lange en hoge omheining. De
wacht ziet een enkele auto aan de
andere zijde van de afrastering
voorbijschieten naar de Vlissin-
se veerboot of naar het station.
En de volgende morgen om kwart
voor negen wordt de wacht weer
afgelost.
Wacht met Kerstmis. In de
C.O.A.K. is er een burger-
kok, die de kerstmaaltijd
klaarmaakt en er is de „hospik",
een hospitaalsoldaat, die dienst
heeft. Men eet kerstbrood en
kerstkrans. „Alle grappenmakerij,
die we thuis ook krygen". zeggen
de militairen. In Vlissingen bran
den op de wachtschepen vau de
Koninklijke IHarine de lichtjes iu
de kerstboom geen levensgrote,
want de verblijven zijn niet hoog
op een schip. Op de tafels ligt wit
linnen en er staan kaarsen-
standaards, die de timmerman
vorig jaar heeft vervaardigd; een
bandrecorder speelt kerstliedjes.
„Dienst als op zondag". Dienst als
op Kerstmis. Een stille, noodza
kelijke wacht in de Stille Nacht.
Een paar dagen voor Kerstmis zijn de militairen vanuit
Zeeland met verlof gegaan. Met vers gestreken vouwen
in de tenu's stonden ze op de perrons. Even later zaten
ze in de treinen, die hen naar Kerstmis thuis zouden rijden.
Met een sigaret tussen de lippen en een krant in hun handen,
in de treinen, die van station naar station schoten. Tussen
hun oogwimpers door gluurden ze naar de stationsborden.
Ze vroegen het elkaar en de stationsnaam ging als een blik
sem van mond tot mond, van de één naar de ander. Nog een
uur, een half uur, nog een keer overstappen.
Eenmaal thuis valt de dienst van hen af. Geen schieten, geen
studie, geen vouwen persen voor de inspectie, geen bevelen
opvolgen. Gewoon kerstfeest vieren, thuis zijn bij ouders of
bij het meisje. Rond de kerstboom zitten, naar de kerk gaan
en het er eens van nemen. Gewoon kerstfeest vieren in een
burgerpak en doen of het werkelijk vrede op aarde is.
Bij de ingang van de Berghuys-
kazerne in Middelburg staat een
soldaat voor de xcaclitwaar de
wachtcommandant per telefoon
een bericht doorkrijgt.
In de slaapzaal van de C.O.A.K.-
kazerne in Middelburg zijn nu
geen militairen om de korpsorder
nr. 284 te gehoorzamen: „aange
zien het de laatste tijd herhaalde
lijk is voorgekomen dat in de dou
checellen scheermesjes worden
achtergelaten...... geen scheer
mesjes meer in de douches gebrui
ken, voor welk doel dan ook". De
dekens liggen keurig ineenge
draaid tot wolletjes, op de bedden.
De kantines met de affiches voor
de films „Meisjes van de Mambo-
bar" en de waarschuwing „Kop
pels af" zijn wat overbodig ge
worden voor de enkeling, die
vrij van wacht zich in de kan
tine vermaakt.
Maar kerstavond tussen zes en
zeven uur. In de uren, dat anders
door-de-weeks de mannen hun
tenue extra in orde maken, de
koppels „blancoën" en het koper
poetsen, voor de inspectie van de
vracht, komen de mensen, die
wacht hebben met de comman
dant, zijn echtgenote en de onder
officieren en officieren, die wacht
hebben, bij elkaar voor een kerst
maaltijd in de officiersmess. Een
Het- aflossen van de wacht op het
terrein van de Marine in Vlissin
gen. Rechts de afgaande man
met het dagtenuen links de
nieuwe waclit stevig „verpakt"
voor de winternacht.
