Elek Schwartz: Da Vinei was niet i gek en oranje- elftal niet slecht PILOOT STORM ontvoerd in de stratosfeer DE BOEKEffLM KarelI HET JASON-MYSTERIE 10 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT MAANDAG 30 OKTOBER 1961 Zij zijn niet slechter dan Zuidamerikanen Dezer dagen ben ik *n paar we tenswaardigheden rijker gewor den. In de riante salon van flat nummer 10 aan de sfatig-moder- ne Segbroeklaan te Den Haag. Daar werd ik onderwezen in schilderkunstige cursiosa; in en kele fraaie toevalligheden der Russische en Hongaarse litera tuur; in vreemdsoortige geheime gedachten van Leonardo Da Vinei op het gebied van vlieg- vwwwvww/www en fortificatietechniek en in eni ge, te lang voor het grote pu bliek verborgen gehouden ten- denzen in Napoleons liefdele ven. Ik kwam in die luxueuse flat aan de weet, dat Da Vin ei echt niet krankzinnig was, toen hij bejaard geworden de buiken van zijn naakten blauw en de dijen grijs schilderde. „Wat doen de modernen tegen woordig? Maken die het niet nóg gekker? Zo zie je: Da Vinei was zijn tijd vooruit", aldus „de leraar" tegenover mij. Hij beken de, dat dit een grapje was, maar hield vol, dat maestro Leo nardo niet in waanzin gestorven was. „De leraar" haalde er zes biografieën bij, om dat te bewij zen. Hij betoogde ook, dat het beroemde schilderij van David „De Kroning van Napoleon" niet helemaal juist is. „Davïd schilderde Napoleons moeder in een hoek van het doek. Maar zij is niet bij de plechtigheid ge weest. Kijk hier maar". Weer bracht mijn docent een lijvig boekwerk voor de dag, dat bij zonder nadrukkelijk de afwezig heid van de moeder verhaalt, toen de grote zoon werd ge kroond. Ik vernam voorts, dat het goede mensje geen vertrouwen had in de keizerlijke status van haar oudste en daarom haar toelage „van het rijk" in een kous be waarde „voor slechtere tijden". Die braken aan, toen de zoon op Elba verbannen werd en de moe der hem de spaarduitjes ter be schikking wilde stellen. Het hoef de niet, want Napoleon had wat zakgeld meegenomen. Mijn docent hield niet op: „Jan Brusse" ver klaart hij „is een eminent Parijs kenner en een heerlijk-lichte auteur. Maar hij heeft een fout gemaakt: hij heeft Sacha Distel, ex-echtgenote van Brigitte Bar dot, een snelle opkomst en een diepe val voorspeld. Wat zijn gui- taarspel betreft uiteraard. Dat is niet uitgekomen. Distel is groot. Hij is groot gebleven. Hij is nooit gevallen". Het duizelde me van de ver scheidenheid der onder werpen, die mijn docent ter tafel bracht. En van de va riëteit nog niet bekomen, werd ik over de herkomst van het woord „snob" aan de tand ge voeld. Ik wist niet veel van het oer-begin van dit begrip. Mijn leraar toonde me aan, dat het veelgebruikte „snob" een sa mentrekking is van het Latijn se „Sine nobilitate, zonder adeldom". Dat moesten „ge wone volksjongens", die in de schemerige aanvangstijden van het democratische besef tot adellijke studies werden toege laten, onder hun huiswerk zet ten. Die studies waren gerui me tijd het alleenrecht ge weest van de zoontjes der rid ders, der graven en der herto gen. En, zoals vanzelf spreekt, kwa men de ordinaire burgermansjon gens niet dan na felle strijd op dezelfde deftige scholen. Toen ze het gevecht gewonnen hadden, moesten ze nog lang die conces sie van „Sine nobilitate" zwart op wit onder hun opstellen zetten. Ik weet niet, of deze uitleg klopt. Maar ik heb ook geen re den aan „mijn docent" te twijfe len. Hij gaf nog vele andere blij ken van een enorme algemene ontwikkeling, van grote belezen heid, van liefde voor de kunst en de literatuur. Hij toonde me zelfs zijn eigen schilderstukken, die een paar jaar geleden in Frankrijk zeer goede recensies kregen. Wie die „leraar" was Het was Elek Schwartz, bonds coach van de K.N.V.B., Hongaar van geboorte, genaturaliseerde Fransman en nu Nederlander in hart en nieren, ook al staat hij als „vreemdeling" in de politie registers te boek. Wie kent zó de trainer van het Nederlands Elftal? Voor wie hij zich aldus ont bolstert, die staat versteld. Hij staat al versteld van zijn boeke rij, waarin naast kostbare kunst werken en 's werelds beste ro mans, alle wetenschappelijke es says over sport te vinden zijn. De hele „universitaire populaire' op dit gebied de volksuniversi teit der sporten, zouden wij zeg gen bevindt zich in zijn huis. Vitaminenleer, het klimaat, dat prestaties kan beïnvloeden, spor tieve wilskracht, physiologie, psy chologie, ja zelfs de filosofie van de sport staan in allemaal apar te delen, Frans-talig op Eleks planken. Maar hij toont zich niet slechts een amateur-wetenschap per, hij laat zich ook graag als „pater familias", als gezinshoofd bekijken. Hij verbergt zijn grote liefde niet voor zijn dochtertje Martine, die in Scheveningen op de Franse school gaat en wier knappe „beel denaartje" te vinden is op de vele, door vader zelf geschilderde wandborden in het Haagse huis. Met al de rijke emoties van zijn Hongaarse ziel, is Elek Schwartz een huisvader, die hoogst persoon lijk en driemaal in de week de kostbare parketvloeren boent in zijn grote flat. „Dat is goeje gym nastiek" zegt hij, maar in het knip-oog dat hij naar zijn vrouw stuurt lees ik zijn liefde voor haar. Zij is een „Elzasscrin" een charmante Straatsburgse, die wegens de Duitse dialecten in dat gedeelte van Frankrijk, het Ne derlands gemakkelijk onder de knie kreeg. „Is zij met waard, dat ik de vloeren voor haar poets", lacht Elek. „Is Nederland niet waard, dat we allemaal hard voor deze natie werken", laat hij er BONDSCOACH ELEK SCHWARTZ ...volksuniversiteit der sporten.. ernstig op volgen. Als deze trai ner niet weg moet, gaat hij nooit meer van ons elftal vandaan. Van ons elftal niet en van ons niet. Üan zijn we na uren aan het onderwerp gekomen, waarover ik praten wilde. Ik had hem mijn excuses willen ma ken voor de „Sportefeuille" van de vorige week, waarin ik zo als een lezer schreef van het nationale team „geen draad heel liet" en waarin ik „de Schwartz- mannetjes uitbeende, alsof het varkenscoteletjes waren". Elek Schwartz had zich over het stuk je niet opgewonden. „Jij was de enige kraker niet" zei hij, „de hele Nederlandse sportpers liing als een hinder lijke zwaargewioht tegen ons aan. De jongens waren geprik keld. En hebben ze zich niet prachtig gerevancheerd, daar in Boedapest?" Dat hebben ze. Over hen was een geest vaar dig geworden, die hen er toe inspireerde tweemaal drie kwartier een „Wundef-team" te zijn. Schwartz is het daar tot op zekere hoogte mee eens. Hij voegt er aan toe: „Ze kun nen altijd goed voetballen. Ze zijn in wezen niet slechter dan de Zuidamcrikaanse. Geloof me, in mijn Oostenrijkse, mijn Hongaarse, mijn Franse tijd heb ik het voetbal heus met internationale ogen leren be kijken. Praat me toch niet van een inferieure kwaliteit van het Nederlandse voetbal. Als ze van mjj zeggen, dat ik een slechte trainer ben, dan incas seer ik dat en misschien geef ik de critici dan wel gelijk. Maar ze moeten van ht Ne derlandse Elftal nooit zeggen, dat het niet tegen de goejen op kan". I Ye oefenmeester is opgestaan tijdens dit betoog. Hij balt er zijn vuisten bij. Hij wil ken nelijk dat ieder woord goed tot me doordringt. En hij is oprecht: hij vecht niet voor zijn eigen standje als bondscoach, maar voor zijn knapen, die hij allen zon der uitzondering looft en prijst. Bij iedere speler vertelt hij, wat hij studeert of wat hij ambieert en welke liefhebberijen hij heeft, alleen maar om aan te tonen dat zijn voetballers niet zo vaak als „Neanderthalers" zonder hersens en zonder interesses moeten wor den gedoodverfd. „Het voetbal is een nobele sport. Het heeft zijn lettres de noblesse, net zo goed als het hockey of het cricket. Want het werd eigenlijk al ge speeld door de legioensoldaten van Julius Caesar, die in voorchriste lijke tijden via Galllë (het huidige Frankrijk) naar Engeland zijn getrokken". Weer Is Elek Schwartz de academicus. Opnieuw zit hij in de geschiedenis. Werke lijk: de Fransen hadden gelijk. Zij noemden hem „Elek Larous- se", hetgeen men in het Neder lands het beste kan vertalen met „Elek Winkler Prins", een wan delende encyclopedie. Maar hij is ook: een oefenmeester, die wij lang moeten zien te houden. Die we In ieder geval niet zomaar weg moeten sturen. Want uit zich zelf gaat hij niet. TUSSEN NEUS EN LIPPEN CHARMANT ZO X KWALITEIT VOOR F 1,^ De Zuidafrikaanse autoriteiten hebben 203 boeken verboden. Daaronder bevinden zich Kroesjtsjews „De internationale toe stand en de buitenlandse politiek" en „Ik ■preek van vrijheid" van president Nkroe- mah van Ghana. 1931. Zodra de arrogante Gorda uit het gezicht was verdwenen, wendde piloot Storm zich tot zijn verloofde en hij zag dat de tranen haar in de ogen stonden. Ge durende een ogenblik bruiste een hevige woede in hem op en vroeg hij zich af, of hij niet beter dat mispunt van 'n luitenant meteen een af straffing had kunnen geven. Maar dan overwon zijn ge voel voor humor weer en spreidde zich een glimlach over zijn trekken. Hij sloeg zijn arm om Sandra heen en hief haar gezichtje op. Het was een van die zeldzame ogenblikken van tederheid tussen twee mensen die zich door de banden der liefde verbonden weten, doch wier leven steeds opnieuw door hun roeping uit de normale koers gedreven wordt. „Zeg, je laat je toch niet van streek maken door zo'n onbeduidende windbuil vroeg Arend zachtjes. Sandra schudde het hoofd. „Ach neen, het is niet alleen dat," sprak zij, „maar deze hele reis geeft mij een.onbehaaglijlc gevoel. Vooral sinds wij aan boord van dit schip zijn. Er staat ons vast iets akeligs tc wachten en ik ben bang dat die Gorda daar ook iets mee te maken zal hebben „Jawel, hoor," grinnikte Arend, „daar hebben we de beroemde vrouwelijke intuïtie weerKom, denk nu maar aan prettiger dingen. Wij nade ren alweer de volgende etappe van onze speur tocht Kijk maarInderdaad bereikte de Argol spoedig een tweede Jupiter-maan. Cöan en uoor Alles over uw auto In opdracht van de A.N.W.B. heeft de bekende auto-technicus en -des kundige Han Bouvy handige boekjes geschreven over verschillende mer ken wagens. In deze serie versche nen ditmaal weer twee boekjes: „Volkswagen" en „Peugeot 403 en 404". Ondertitel: technische gegevens en praktische wenken. Het zijn boek jes, die „bepaald niet voor uw boe kenkast zijn bestemd", zoals in het voorwoord wordt gezegd. Het is namelijk een wens van de A.N.W.B., dat zo'n boekje bij de an dere autopapieren ligt en dus altijd bij de hand is. Inderdaad zijn de boek jes even nuttig als interessant. Niet alleen worden vrijwel alle technische gegevens vermeld, omschreven en toegelicht, maar ook wordt bijvoor beeld het een en ander over de ge schiedenis verteld. Hoofdstukken als „Hoe met deze wagen te rijden", „Voorkomen is beter dan genezen", „Kostenbegroting" enz. zullen veler interesse opwekken. Deze praktische boekjes waarvoor de layout en de tekeningen werden verzorgd door Fred Julsing verschenen bij de Zuidhollandsche Uitgeversmaatschap pij Ad. M. C. Stok in Den Haag. Moord op rijm Alle Ingrediënten voor een goede de tective bevat „Moord op rijm" van Ellery Queen, waarvan een vertaling verscheen als Prismapocket nr. 591. Zo is er een dromerig plaatsje in de Amerikaanse staat New England, een serie van zeven onverklaarbare moorden, een speurder, die niet al leen die problemen wil oplossen, maar bovendien kampt met de liefde. Zeven moorden gebeuren er volgens een bekend Amerikaans rijmpje voor de jeugd, dat vergelijkbaar is met ons „Edelman, bedelman, dokter, pastoor, enz.". De lezer wordt tot het laatst toe in spanning gehouden over de identiteit van de moorde naar. Achter de schrijversnaam ver schuilen zich twee Amerikanen, Fre deric Dannay en Manfred B. Lee, die samen al zo'n vijftig detectives onder de naam Ellery Queen lieten verschijnen. E. Q. treedt in verschei dene van deze verhalen, ook in Moord op Rijm, als hoofdpersoon-particulier detective op. Ilias en Odyssee in Gouden Reuzeboek Voor de schoolgaande kinderen, die willen kennismaken niet de klassie ke Griekse gedichten van Homerus, is het „Gouden Keuzeboek" De Ilias en de Odyssee in alle opzichten een aanbeveling waard. In een prachtig geïllustreerde uitga ve van De Bezige Eij Zuid-Ne derlandse Uitgeverij worden de klas sieke verhalen opnieuw verteld door Jane Werner Watson. (Nederlands van mevrouw K. van Woerden). De illustraties van A. en M. Provenseu zijn bijzonder goed aan de tekst aan gepast. De afbeeldingen zijn zon der perspectief geënt op de be schilderingen der oude Griekse va zen. Toch zijn de illustraties modern en in buitengewoon mooie tinten uitgevoerd. De klassieke verhalen, zo als dat van de strijd om Troje, wor den boeiend naverteld, waarbij veel van het klassiek-dlchterlijk taalge bruik bewaard blijft. KERKNIEUWS NED. HERVORMDE KERK Beroepen door de classis Amster dam als predikant voor buitengewo ne werkzaamheden (jeugdpredikant) J. Langenb'ach, vicaris aldaar die dit beroep ook aannam: beroepen te Zoetermeer en te Zuilichem-Niewaal i B. Havekamp te Blauwkapel; aange nomen naar Avereest-Balkbrug T Feenstra te Wons (Fr.); aangeno men de benoeming tot hulpprediker te Deventer G. J. de Gram; voor- I ganger van de afdeling Maassluis voor de Ned. Protestanten Bond. GEREF. KERKEN Aangenomen naar Zaltbommel J. Weitkamp kandidaat te Hardenberg, die bedankte voor Exmorra-Allinga- wier-Tjerkwerd en voor Niewolda. EXAMENS De classis Groningen heeft praepara- toir geexamineerd en beroepbaar ver klaard de heer M. Bakker te Haren, theologisch kandidaat te Kampen. FEUILLETON I Door JOHN NEWTON CHANCE 46 De vrachtauto reed andermaal het veld op en beide mannen zwegen tot ze kort bij het portiek van de boer derij stopten. Jason en Keep stapten alle twee uit, ieder aan zijn kant, zonder enige notitie van elkaar te nemen. Met Keèp vlak achter zich aan liep Jason de lege keuken bin nen, waar ze verbaasd stilhielden. De lamp brandde flauw en er hing nog een geur van sigaretterook. Op tafel lag, glimmend in het lamplicht, de kleine revolver. Door de open keu kendeur drong koude lucht tot in de stenen gang, al was het buiten wind stil. Overal heerste volslagen rust. Zich tot Keep wendend, vroeg Jason, wiens ogen weer begonen te glinste ren, op spottende toon: „Waar zou Vicky toch zijn?" „Ja", zei Keep, langzaam het vertrek rondziende. „Ik zou zeggen dat ze weg is, maar weet niet waarheen". Andermaal zwegen beiden, tot Jason plotseling iets hoorde, snel de gang Inliep, voor de deur tegenover de keuken bleef staan en ze onverhoeds open stiet. In het binnenstromende licht zag hij de boerin, met haar hand op de ta fel. Haar ogen schoten vuur toen dc indringer binnentrad. „Wat scheelt De vrouw trok vlug haar hand weg en stak die in de zak van haar schort. „Iemand heeft het geweer weggeno men", antwoordde ze. Harry's ge weer, dat hij daar had neergelegd". „Wat voor geweer Een jachtgeweer soms?" Ze knikte en staarde langs Jasons forse gestalte naar Keep, die hem langzaam was gevolgd. „Waarom wilde je dat nu halen?" vroeg Jason verder. De vrouw was nu zichzelf weer meester. ,Ze hebben Harry te pak ken gehad", zei ze op hese toon. „Ik wilde ze allemaal doodschieten, dat wijf even goed". „Heb je Harry dus gevonden?" vroeg Keep zacht. Ze hadden hem gebonden en hij bloedde", luidde haar antwoord. „O, die beesten!" „Heb je iets in de keuken gehoord?" vroeg Jason nog. „Ik heb niets gehoord" sprak ze, ter wijl de ontroering haar eensklaps te machtig werd. ,Jk wil Harry hier vandaan hebben. Het is gemeen! Nog nooit heb ik zoiets beleefd. Hij moet weg. O, dat zoiets ons moest over komen! Ik..." ,,'t Is niet nodig, hem hier weg te halen", viel Jason haar kalm in de rede, terwijl hij zachtjes haar arm aanraakte, zodat ze wat tot rust kwam. „Vannacht is er geqn gevaar meer. Breng hem naar bed en zorg voor hem. Dit alles zal niet weer gebeu ren". De boerin staarde hem aan en barst te eenklaps in tranen uit, draaide toen als beschaamd haar hoofd om en snelde door een andere deur weg. „Wel, wel", grinnikte Jason, zich tot Keep wendend, „Ik geloof dat ze Vicky hebben ingerekend! Nu, nu. wat zijn de bordjes ineens verhan gen!" Meteen begon hij stil te lachen, schuddend van plezier. „Waarom hebben we ooit gedacht, dat het kind cr vandoor zou gaan Ik moest beter hebben geweten". „Zc heeft moed", gaf Keep toe, ter wijl hij zijn gezicht met een prach tige zakdoek bette. „Dat heeft ze in deze vierentwintig uur al meer ge toond... Maar waar zijn ze?',' „Hier niet", meende Jason, „Hier ze ker niet. En ze zal ook niet de kans willen lopen de spoorzoekers te ont moeten. Je neemt niet iemand gevan gen om haar de volgende minuut weer te verliezen. Neen, begrijp jc nu wat ik over die vos zei. Keep Waar verwacht je niet haar te vinden Ga dat eens na, dan vind je de plek waar ze is heengegaan". Na deze woorden liep hij langzaam naar de voordeur. „Combc", zei Keep, maar verbeter de snel: „Neen!" „Inderdaad neen!" beaamde Jason. „Een kans is... de Woestenij. Maar 't hangt er van af of ze werkelijk heeft gehoord, wat we hier hebben gezegd". „In elk geval naar de Woestenij", ze Keep, ria een blik op de klok. „Het wordt al laat", spotte Jason. „En tijd staat niet stil. Maar voor uit, Keep, naar de Woestenij". Meteen deed hij een stap vooruit en nam de revolver van dc tafel. „Een herinnering aan de lieve Vic ky" zei hij lachend en stak het wa pen in zijn zak. „Komaan, broeder Keep, op ter Woestenij! Tussen twee haakjes, wat een heerlijke naam!" Het tweetal begaf zich weer naar de vrachtauto en stapte in. Keep was actiever dan Jason tot nu toe had op gemerkt. Zoveel bezorgdheid had hij nooit achter de man gezocht. Opnieuw snelden ze dwars door het veld, maar ditmaal was er niets van de „spoorzoekers" te ontdekken. Jason reed weer flink hard. Ondanks de spanning en onrust over de loop der gebeurtenissen, kreeg hij een bij na triomfantelijk gevoel bij de ge dachte. dat het Shirley gelukt scheen, Vicky een poets te bakken. En toch was het verkeerd. Erger nog 't Kon voor alle bij de kwestie be trokken personen noodlotting wor den. Hij reed nu naar de Woestenij, met de moed der wanhoop wensend, dat ze daarheen was gegaan, maar ook omdat hij toch nergens heen moest, zelfs wanneer het bij aankomst slecht uitpakte. Hij kon niet langer in een verlaten huis blijven en rustig afwachten Hij ontveinsde zich niet dat Shirley mét dat jachtgeweer van boer Gran ge alles 'in de war kon sturen. Als Vicky niet om één uur naar de aan legsteiger ging, zou de hele regeling met die boot in 't honderd lopen en alle drukte voor niets zijn geweest. Voor niets... na alles wat was voor gevallen Hij begon een wijsje te fluiten een scherp, bijna woest liedje. „En als ze er nu eens niet zijn?" vroeg Keep, die aanstalten maakte om een sigaret op tè steken, maar blijkbaar wachtte op een antwoord. Jason staakte zijn gefluit en antwoordde schouderophalend: „Als ze er niet zijn, ziet het er lelijk uit voor jou zowel als voor mij". Ze reden nu, steeds uiterst snel, op de weg over de heuveltop, toen plot seling een wegwijzer in zicht kwam, die als een oud stuk been in de modder stak. „Hier omlaag", zei Keep. Jason sloeg het smalle weggetje in en daalde met talloze kronkels af naar de zee. Rechts van hem stond de maan half boven de horizon en leek precies een op de helft doorge sneden meloen. Overal werd het lichter, terwijl de sterren langzamerhand verbleekten. „We lopen kans in een moeilijk par ket te raken", zei Jason eensklaps. „Weet je waarom?" „Niet precies", antwoordde Keep maar de zaak staat er anders voor nu ik weet dat je niet de man bent, voor wie ik j& heb gehouden". „Als je dat eer had geweten, zou den jullie geen afspraak met me hebben gemaakt, maar me uit de weg hebben geruimd". „Juist". „Dus begrijp je mijn moeilijkheid? De kwestie is: Wat moet ik met je doen?" Keep rookte aun één stuk door, ter wijl de vrachtauto rusteloos voort snelde. Over de bochtige heuvelrand zagen ze reeds de muren van de Woestenij, die als witte suiker in de steeds helderder maneschijn schitter den. Uit twee vensters scheen een gelig licht. jlk begrijp het volkomen", zei Keep bedaard, de hand weer aan de deur kruk. „Ik ook", riep Jason opeens, terwijl hij snel de hand naar zijn „passa gier" uitstak, maar het was al te (Wordt vervolgd).

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1961 | | pagina 8