PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
ALARM BIJ BERLIJNSE SECTORGRENS
Amerika ontloopt
nieuwe incidenten
Geen reden om bang
te zijn in Nederland
voor radioactiviteit
Deltachemie te Vlaardingen gaat in zee met
'1 Azote in Sluiskil
Vand
aag..
Lied en
armoede
204e jaargang - no. 253
Dagblad, uitgave van de firma
Provinciale Zeeuwse Courant
Directie: F. van de Velde en F. B.
den Boer. Adjunct: W. de Pagter.
Hoofdredacteuren
W. Leertouwer en G. A. de Kok.
ABONNEMENTSPRIJS 56 cent per
week, 7,00 p. kw.; Ir. p. p. f 7.25
per kw. Losse nummers 15 cent.
WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE, VLISSINGSE, GOESE, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN
Donderdag 26 okt. '61
ADVERTENTIEPRIJS 27 cent p«r
num. Minim, p. advertentie 4,—.
Ing. mededelingen driemaal tarief.
Kleine advertenties (max. 8 regels)
25 cent per regel met een minimum
van 1,25. „Brieven bureau
van dit blad" 25 cent meer.
Giro no.-359300 P.Z.C., Middelburg.
Bureaus: Vlissingen Walstr. 58-60, tel. 2
.g.g. red. 3508/3546, adv. 3647/3643; Middelburg, Markt 51, tel. 3841 (b.g.g. red. 2078/3169, adv. 2375); Goes Gr. Markt 2, tel. 6140 (b.g.g. red. 7853, adv. 5213). Oostburg, tel. 2395; Te::
tel. 2116; Zierlloee, red. tel. 2425, adm. tel. 2094.
VOPO'S WEIGEREN AMERIKANEN TOEGANG
Een nieuwe reeks van incidenten aan de Berlijnse sectorgrens
heeft er woensdag toe geleid dat de geallieerde troepen in Ber
lijn in een staat van alarm zijn gebracht toen de «Oostduitse
politie weigerde geallieerde functionarissen die in burger waren
gekleed tot Oost-Berlïjn toe te laten.
De incidenten begonnen gistermorgen toen twee Amerikaanse
officieren er slechts in slaagden 0111, begeleid door drie jeeps
vol Amerikaanse soldaten, toegang te krijgen. De officieren
droegen burgerkleding. Vervolgens werd een Amerikaanse le-
gerbus met toeristen en familie van Amerikaanse soldaten aan
de. sectorgrens in de Frïedrichsstrasse teruggestuurd.
Toen de troepen in een alarmtoestand waren gebracht, werden
tien Amerikaanse 3VI-48 tanks naar de grens gestuurd en met
dreigende kanonnen in de richting van Oost-Berlijn opgesteld.
Troepen werden voorzien van wapens en in vrachtwagens ge
plaatst 0111 onmiddellijk te kunnen ingrijpen. Woensdagmiddag
werd bet alarm echter weer ingetrokken.
Drie Amerikaanse jeeps, waarin 16
man militaire politie, hebben ivoens-
<lag een Amerikaanse auto met twee
„burgers" begeleid tijdens een korte
rit door Oost-Berlijn. De Oostduitse
politie had geweigerd de auto toe te
laten als de burgerszich niet legi
timeerden.
Foto: Amerikaanse jeeps, bemand
met militairen met de bajonet op het
geweer, rijden de oost-sector binnen.
Op de'voorgrond een barricade, waar
op de rode vlag wappert en vopo's.
De Oostduitsers lijken thans conse
quent geallieerden in burgerkleding,
die zich niet wensen te identificeren,
lc weigeren. Geüniformeerd verkeer
wordt zonder meer toegelaten.
Ernstige gevolgen
De Amerikaanse bevelhebber in Eer
lijn. generaal-majoor Watson, heeft
woensdag zijn Russische collega, ko
lonel Solowjew, meegedeeld, dat de
Russische houding ten aanzien van
de toegang tot Oost-Berlijn zulke
ernstige gevolgen kan hebben, dat
hij de kwestie heeft verwezen naai
de regering- in Washington. De Ame
rikanen hebben dit woensdagavond
in Berlijn bekendgemaakt na het on
derhoud tussen de twee bevelhebbers
dat één uur en twintig minuten heeft
geduurd.
Generaal Walson zei tot kolonel
Solowjew dat hij niet kan toela
ten dat de Oostduitse politie
Amerikanen controleert die in
auto's met officiële vergunning
de Kussïsehe sector van Berlijn
binnenkomen. Dergelyke belem
mering van liet vrjje verkeer in
Berlijn is onrechtmatig en onaan
vaardbaar. De Russen zyn vol
gens generaal Watson verant
woordelijk voor het optreden van
dc Oostduitse politie.
De Amerikaanse generaal keerde
zich, aldus de Amerikaanse verkla
ring, krachtig tegen kolonel Solow-
jews verweer dat de Oostduitse be
sluiten kracht van wet hebben wat
de toegang tot Oost-Berlijn betreft.
Geen incidenten
Een woordvoerder van de Ameri
kaanse regering heeft te Washing
ton gezegd, dat de Verenigde Staten
niet akkoord kunnen gaan met de
weigering van de communisten ver
der toe te laten, dat Amerikaanse
burger- en militair personeel zonder
controle van identiteitspapieren Oost-
Berlijn binnenkomt.
Dr. Rijkens sprak
5 minuten met
Soebandrio
I)e Indonesische minister van buiten
landse zaken, dr. Soebrandio, heeft
woensdag gezegd dat zijn bespreking
met dr. Rijkens geen invloed had
op zijn recente krachtige rede over
de kvvestie-Nïeuw-Guinca in de alge
mene vergadering der V.N.
Dr. Soebrandio deelde verslaggevers
mee tc hebben vernomen dat een
pro-regeringsgroep in Nederland dr.
Rijkens had aangevallen waarbij was
gezegd dat deze invloed had uitge
oefend op Soebrandio's standpunt in
de V.N.
Minister Soebrandio zei dat hij een
gesprek van vijf minuten had gehad
met di\ Rijkens die hij reeds kende
toen hij ambassadeur in Londen was.
Zij hadden niet over ernstige vraag
stukken gesproken, In buitenlandse
persberichten was gemeld dat het
overleg van invloed was geweest op
de rede in de V.N.
„Net is werkelijk naïef", aldus dc
minister. ..Ik geloof niet dat ik een
kind ben. Mijn rede was voltooid
vóór de bijeenkomst van de V.N.".
...is het 100 jaar geleden, dat
de Duitse naluurkundeleraar
Philipp Reis te Friedrichdorf
voor zijn collega's dc eerste
demonstratie gaf van de door
hem uitgevonden telefoon.
...is liét 25 jaar geleden, dal
de bekende Duitse letterkundi
ge G. Winkler op vijfentwin
tigjarige leeftijd uit angst
voor arrestatie door de Gesta
po zelfmoord pleegde.
...wordt de beroemde gospel
zangeres Maliulia Jackson vijf
tig Jaar.
Een Amerikaanse woordvoerder
heeft later meegedeeld dat Ameri
kaanse auto's niet burgers voorlo
pig niet zullen trachten Oost-Berlijn
binnen te rijden. „Wij willen een in-
cïdentvrije periode", zo zei hij.
Uitgelokt
Het gehele „spel" van gisteren was
„georganiseerd". De twee Ameri
kaanse officieren-in-burger waren
speciaal uitgezonden om te onder
zoeken of de communistische auto-
riteitén hun besluit om voortaan alle
burgers (ook :militairen-in-burger)
tc verplichten identiteitsbewijzen te
laten zien, zouden uitvoeren. Zij on
dervonden dat dit inderdaad het ge
val was. Daarna werd een kelen van
snel opvolgende gebeurtenissen afge
wikkeld. De Amerikaanse troepen en
tanks die gereed stonden, werden
naai' voren geschoven, zij het, dat
dc officiële bekendmaking ervan
enige uren later kwam.
MOSKOU VERWERPT
AMERIKAANS PROTEST
De Sowjot-Üuie heeft woensdag een
Amerikaans protest tegen het Oost
duitse ingrijpen ten aanzien van de
toegang van Amerikaanse militairen
en burger functionarissen tot Oost-
Berlijn van de hand gewezen. Dit
heeft het state department in
Washington bekend gemaakt. De
woordvoerder zei, dat de Amerikaan
se regering de Russische verwerping
beschouwt als een „ernstige ontwik
keling en de zaak met spoed opneemt
met dc betrokken regeringen".
Prof. Muntendam voor radio
Melk, kaas en
boter voldoende
in voorraad
De directeur-generaal voor de
volksgezondheid, prof. dr. P.
Muntendam, heeft gisteren in
een verklaring welke liij heeft
uitgesproken voor de beide zen
ders Hilversum gezegd, dat op
dit moment, er voor de bevol
king van ons land geen enkele
reden behoeft te bestaan angst
te hebben voor eventuele gevol-
„Operatie Sigaarnoemen de opva
renden van de sleepboten deze wijze
van vervoer van gróte balen hout
over zee van Finland naar Zweden.
Normaal ging het hout als lading van
vrachtschepen van het ene land naar
het andere, doch gedurende drie zo
mers van experimenten is gebleken,
dat het vervoer op deze wijze bevre
digend en goedkoper kan geschie
den. Een sleepboot kan op deze wijze
30.000 mS hout tegelijk verschepen.
gen. van in Rusland tot explo
sie gebrachte kernwapens.
De heer Muntendam merkte op, dat
deze situatie kan veranderen, indien
bij voortduring zware kernwapens tot
explosie zouden worden gebracht.
Over eventuele besmetting van de
melk zei de heer Muntendam, dat
de melkproduktie in ons land vol
komen buiten gevaar is, aange
zien alle koeien in stallen ver
blijven en niet meer gevoederd
worden met. gras dat eventueel
besmet zou kunnen zijn.
Mocht onverhoopt door een of andere
reden de melk in Nederland op een
bepaald moment toch niet voor con
sumptie geschikt zijn, dan is er nog
geen reden tot ongerustheid, aan
gezien de Nederlandse regering be
schikt over zulke voorraden, dat
daarmee aan de eerste vraag voldaan
kan worden.
Zo heeft de regering in voorraad
30.000 ton magere melkpoeder en
20.000 ton gecondenseerde melk, ter
wijl zij wanneer dat wenselijk is te
vens beschikken kan over 45.000 ton
kaas en 20.000 ton boter.
Prof. Muntendam wees er in zijn ver
klaring op, dat het in ieder geval
verstandig is, fruit te wassen alvo
rens het te consumeren. Hij legde
er in het eind van zijn verklaring
tenslotte nogmaals de nadruk op, dat
op dit ogenblik geen enkele reden
voor ongerustheid bestaat.
De Nederlandse Vereniging voor
de Volkszang houdt deze maand
een congres in Utrecht, waar
met name de raakvlakken tussen het
amusementslied en de volkszang aan
de orde zullen komen. Het is een on
derwerp, waarvan .de oprichters der
vereniging in 1906 wel nooit ge
droomd zullen hebben, maar het is
nu eenmaal tekenend voor deze tijd
dat de zang van nu voor een groot
deel wordt beheerst door de amuse
mentssector. Vroeger waren de liede
ren. gepropageerd door de Vereniging,
heel wat beter bekend dan tegen
woordig. In ons bezit is nog een oude
bundel onder auspiciën van „Volks
zang" uitgegeven en daarin treft
men liederen aan. die de hedendaagse
jeugd vrijwel niet of helemaal niet
meer kent, maar die vroeger van
harte werden meegezongen. Daar is,
bijvoorbeeld Van Tetterodes „Ik ben
er de zanger van het Hollandse lied",
voorts „Mijne moedertaal" van
Brandts Buys, nlus allerlei Vlaamse
liederen van Bróeckx („Viaandren
dierbaar land") en Matthijssens
(„Omdat ik Vlaming ben") en niet
te vergeten het werk van Emiel Hul-
lebroeck. Men hoort ze zelden meer
tegenwoordig, hetgeen het moet
eerlijkheidshalve worden toegegeven
niet te verwonderen is: de pathe
tiek zowel van melodie als van tekst
ligt ons niet meer en is ook weinig
natuurlijk. Met een voorbeeld kan dat
worden geïllustreerd, ontleend aan
„Mijne moedertaal", een tekst ge
schreven door Frans de Gort: „O
mijn Neêrlands. ja mijn Neêrlands,
wees eeuwig mij geprezen". En wie
tegenwoordig in de zomermaanden
onze volle Noordzeestranden ziel,
heeft wel enige moeite met het lied
van onze eigen Zeeuwse P. Louwerse
„Juich ik aan het vlakke strand, 'k
heb U lief mijn Nederland
n de loop van de jaren dertig is er
in de volkszangbeweging een
nieuwe stroming opgekomen, of lie
ver gezegd een oude:, er ontstond na
melijk een renais
sance van het
oude Nederlandse
volkslied. Op dit
terrein werd pio
nierswerk verricht
door musici als Piet Tiggers en Jop
Pollmann, van wie de laatste zelfs op
het Nederlandse volkslied promo-
Veerde. Men begon weer oude wijzen
en oude teksten te zingen, zoals
laat-middeleeuwse minneliederen, ook
Javamen weer oude kerkliederen in
zwang en ontstond er beter begrip
voor hét vaderlandse lied, zoals dat
terug te vinden is in Valerius' verza
meling. Deze renaissance is eigenlijk
nog steeds niet „uitgewoed", vooral
niet omdat in de sector schoolmuziek
veel aandacht aan deze liederen uit
vroeger eeuwen wordt geschonken.
Wie wel eens een demonstratie van
de methode Gehrels heeft meege
maakt, weet hoe intensief de Gehrels-
mensen gebruikmaken van dit her
ontdekte materiaal. In ieder geval
schjjnt er belangstelling voor het
vroegere Nederlandse lied te be
staan. hetgeen onlangs nog weer eens
tot uiting kwam door de verschijning
van een liederenbundel in de vorm
van een Prisma-pocket, samengesteld
door Marie Velhuyzeri. Het gaat
hier om een boekje dat voor het
grootste gedeelte met deze oude lie
deren is gevuld. In dit werkje viel
ons overigens een opvallende zin
snede op in de inleiding (van de uit
gever op de binnenzijde van de om
slag. „In deze bundel" zo wordt ge
zegd. „is definitief afscheid genomen
van het groene, stille dal en van het
eenzame lammetje op de hei. De
kracht en kernachtigheid van het
goede Nederlandse volkslied is een
afdoende weerlegging van het al te
vaak nageprate gezegde over onze
nationale armoede aan lied en zang".
Deze zin nu noopt ons tot enkele op
merkingen.
COÖPERATIE EN- PARTICULIE R BEDRIJF VINDEN ELKAAR
Voor levering
van stikstof
Landbouw en industrie, coöpe
ratie en particulier bedrijf: in
de snelle, zich wijzigende eco
nomische verhoudingen vinden
zij elkaar steeds meer. Een
sprekend voorbeeld daarvan is
de Deltachemie in Vlaardingen,
een „dóchter" van de Eerste
Nederlandse Coöperatieve
Kunstmestfabriek in Vlaardin
gen, die onlangs een binding
heeft aangegaan met de Com
pagnie Neerlandaïse de '1. Azote
te Sluiskil. Dit houdt in, dat de
'I Azote als medevennoot in de
Deltachemie de stikstof, een
van de drie prodnkten benodigd
voor de samenstelling van
mengmesistoffen, van Sluiskil
uit tegen de goedkoopst moge
lijke prijs naar de fabriek in
Vlaardingen zal transportereii.
De huidige ontwikkeling in de
meststoffenindustrie van enkel
voudige meststoffen naar meng-
meststoffen is er indirect de re
den van, dat deze twee opponen
ten de coöperatie cn liet parti
culier bedrijf elkaar hebben
gevonden. De Deltachemie was
aan het zoeken en de '1 Azote
keek eveneens uit naar een ge
schikte partner. Langs allerlei
omwegen hoorden deze twee van
eikaars voornemen: men ging
praten en het resultaat was een
akkoord over een nauwe samen
werking. Weliswaar is het zo,-dat
de plannen in details nog nader
moeten worden uitgewerkt, maar
het is thans al zeker, dat door
qiiddcl van uitwisseling van aan
delen de een bij de ander „een
vinger in de pap" krijgt. Het komt
er dus op neer, dat Deltachemie
de stikstof van de '1 Azote zal
betrekken.
Voor een goed begrip diene men
enig inzicht te hebben in de ontwik
keling van de coöperatieve meststof
fenindustrie in ons land, waarop wij
in het kort willen ingaan.
Mede op initiatief van een aantal 1 tïeve Aan- en Verkoopvereniging
Zeeuwen is omstreeks 1920 de Eer- voor de Landbouw, Centraal Bureau
ste Nederlandse Coöperatieve Kunst- te Rotterdam voor 35 en de Coö-
mestfabriek (E.N.C.K.) te Vlaardin- peratieve Centrale Landbouw In- en
gen opgericht. Een vrij groot deel Verkoopvereniging G. A. te Rótter-
van de aandelen is bijvoorbeeld in
Zeeland geplaatst, waar ook vele le
den wonen. Onder het hoofd „Veer-
jaar beweeglijk beleid" in het
verslag over het boekjaar 1960-1961
wordt over de E.N.C.K. opgemerkt:
„De E.N.C.K. wordt niet ten onrech
te ccn vreemde eend in de Neder
landse industriële bijt genoemd. Als
zware chemische industrie in boeren
hand is zij een merkwaardige een
ling. Om het woord „coöperatie", dat
zij in haar naam voert, wordt in
coöperatieve kringen en ook daar
buiten geglimlacht. Een coöperatie,
waarvan de leden slechts 7 van
de omzet in geld afnemen, kan im
mers ternauwcrhancl de naam coöpe
ratie dragen".
Buitenbeentje
Ondanks hel; l'eit, dat de E.N.C.K.
bekend slaat als een buitenbeent je
heeft de samenwerking tussen
haar dochter, do Deltachemie en
de '1 Azote nogal wat beroering
gewekt Ju de Nederlandse coöpe
ratieve* kring. In E.N.C.B..-krin-
geu is men "daar zo langzamer
hand al aan gewend.
De Deltachemie is gesticht in 1957,
tie E.N.C.K. is cr voor 50 r/c in ge
ïnteresseerd, de Nationale Coöpera-
dam voor 15 Het C. B. en het
C. I. V. nemen bijna 65 van de
binnenlandse künstmestmarkt in be-
De E.N.C.K. als de belang
rijkste het C. B. en het C. I. V.
vormen de drie firmanten van de
Deltachemie. De fabrieksgebouwen
jehcel op het terrein van de
E.N.C.K. in Vlaardingen. Tot nu toe
is er bijna twintig miljoen in geïn
vesteerd.
Straks, als de '1 Azote een doch
termaatschappij van het wereldcon
cern Montecatini in Milaan zich
met de Deltachemie heeft geassoci
eerd, zal de firma worden omgezet
in een N.V.
Zie slot pag.2 kol. 2)
ondergingen volkszaugavonden!
óók het volkslied een andere plaats
krijgt toegewezen. Daarom is het zo
verheugend, dat een oude instelling
als de Vereniging voor de Volkszang
zich gaat beraden over volkszang en
amusementskunst. Want wanneer
men niet oppast, zou de opmars van
de laatste wel eens de ondergang van
de eerste kunnen betekenen.
Er moet namelijk op gewezen wor
den, dat het tegenwoordig mode
is geringschattend en schouderop
halend te spreken over de liederen-
produktie van met name de vorige
eeuw, waarbij men dan wijst op het
zoveel echtere lied uit vroeger tijden.
Die kritiek is niet ongerechtvaardigd,
wij geven dat gaarne toe, maar naar
ons gevoel wordt één essentieel punt
vergeten: de gewraakte liederen moe
ten eerst en vooral worden gezien in
het kader van de tijd, waarin ze ont
stonden. Toén hebben ze namelijk vol
daan! Nu vinden we ze terecht ver
ouderd, maar men mag niet vergeten,
dat destijds duizenden en nog eens
duizenden deze liederen uit de eigen
gevoels- en denkwereld hebben ge
zongen en zich er gelukkig bij von
den. Dat aspect nu wordt maar al te
vaak vergeten! En wanneer men het
dan heeft over „nationale armoede",
dan is dat een vanuit onze tijd ge-
makkelijk-géconstrueerde kritiek.
Toen werd in elk geval gedicht, ge
componeerd én gezongen! Wij hebben
wel eens de indruk, dat we er beter
aan doen onze eigen dagen in dit
verband zéér armoedig te noemen,
want onze tijd levert vrijwel geen
eigentijdse liederen op, behalve dan
de grotendeels vulgaire amusements-
produktie. En het is armoedig lijkt
ons, wanneer men vrijwel uitsluitend
moet putten uit de liederenschat van
vervlogen tijden.
en opmerking nog tot slot. Het is
onbekend hoe in de toekomst de
volkszang zich zal ontwikkelen,
maar men zal er goed aan doen te
begrijpen dat een wereld, waarin ra
dio en t.v. steeds meer de plaats in
nemen van wat vroeger de „samen
komst" was, een verzameling van
mensen die een collectieve belering
E
