Goed kinderboek helpt ouders
bij opvoeding
In de winter behoeven kinderen
zich thuis niet te vervelen
Van en voor de boekenplank
ADEMBENEMENDE AVONTUREN
VOOR DE JONGENS
HET JONGETJE KOEKOE
MET DE GROENE DUIMEN
POCKETS
DONDERDAG 26 OKTOBER 1961
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
13
Men moet zijn kinderen
ook leren lezen
Heb je niks beters te doen dan te
zitten lezen? Jazeker, er zijn wel
ouders die op deze wyze reageren
wanneer zij hun kind aantreffen, ver
slonden door zijn boek.
Er zyn ook ouders die een kinder
boek meestal „te duur" vinden, ver
getende dat wat hun kind aan ijs,
snoep, bioscoop en plastic speelgoed
besteedt een wel heel ander somme
tje bedraagt.
En nog weer andere ouders zouden
hun kinderen wel willen laten lezen
en eigenlijk ook wel eens iets anders
dan de Donald Ducks en de Kuifjes.
Maar zij hebben geen tijd, geen ma
teriaal en ook niet voldoende kennis
van deze zaken om hun kinderen bij
het lezen te leiden.
Eigenlijk zou men aan alle ouders
van kinderen wel hebben willen mo
gelijk maken te horen wat bijvoor
beeld de schrijver van Bartje in mei
van dit jaar hierover had te zeggen.
En hoe daar een paar honderd men
sen: onderwijzers, uitgevers, schrij
vers van kinderboeken en biblio
theekmensen, intens luisterden en
zich bezonnen over wat dat eigenlijk
is': een goed kinderboek. En waaróm
het van zo. groot belang is dat men
zijn kinderen leert lézen!
Wat Anne de Vries daarover zei zou
door zijn warme eenvoud toch wel al
die ouders hebben aangesproken:
„Ouders zouden eigenlijk gewoon de
boeken voor hun kinderen zelf moe
ten lézen! Ze zien dan heus wel zelf
wat boeit en wat enige waarde
heeft".
Er is geen verschil tussen een goed
kinderboek en een goede roman: men
moet erin geloven, erin her-kennen,
zich identificeren. Al wordt een jong
mens ook wel geboeid als hij zich niet
met de hoofdpersoon kan identifice
ren. Want die is immers mens, als
hij, en óók geconfronteerd met de
raadselachtige mogelijkheden van
het leven?
Het lezen is een uitweg en een om
weg, een ongevaarlijke manier om
het leven te leren kennen. Kinderen
zy'n nog zo wankel: sommigen gaan
fiks op het leven af, anderen zijn nog
onzeker. Bij jongeren én ouderen
zijn juist de leeshongerigen vaak de
stillen en teruggetrokkenen, die in
de fantasie beleven willen wat zii in
werkelijkheid nog niet aankunnen.
En wanneer dan het lezen de „om
weg" is kan men hevige identifica
ties verwachten met de hoofdpersoon
in het boek! (Dat doen wij volwasse
nen ook, en. niet zo'n gering beetje.
Want waarom wensen wij anders zo
van harte dat onze held op de laatste
bladzijde nog zal leven?).
Maar jeugdigen kunnen met de
grootste moeite een identificatiepro
ces stopzetten. En dat maakt sommi
ge boeken tot gevaarlijke lectuur.
Omdat die de benieuwdheid van de
jonge lezer als wapen gebruiken.
Suggestie
Het is niet zo gemakkelijk als velen
denken om een goed kinderboek te
schrijven. De schrijver voor volwas
senen kan zijn taalinstrument van
hemel tot hergebruiken. Maar hij die
voor kinderen schrijft moet zich be
perken: in taal, in begrippen, in
levensgebieden. Hij moet bovendien
nog een stuk leven geven waar het
kind zich in kan verliezen. Als daar
in dan ook nog een stuk levenswaar
heid zit, kan men spreken van een
goed kinderboek. En goed móet het
zijn, want het kind is bijzonder
scherp in zijn oordeel: als een boek
niet „mieters" is dan is het ook met
een „waardeloos".
Met zijn intuïtie en zijn fantasie kan
het kind heel wel vatten wat de
schrijver hem heeft te geven, al is
dan zijn verstand nog niet ontwik
keld.
De suggestieve invloed van een goed
boek is sterk en werkt lang na. Zy
strekt veel verder dan de uren waar
in het kind leest. Nog veel, veel la
ter zal het kind zijn beslissingen en
zyn gedrag willen conformeren aan
degene die in dat of dAt boek zjjn
bewondering had. Hij trekt zich op
aan de held van zijn verhaal. En dc
waarden van een geregelde omgang
met een goed boek blijven even werk
zaam als die met een goed en even
wichtig mens. Ziet U het kind, dat
verloren is in zyn boek? Het is niet
meer van deze wereld, maar tijdelijk
van een andere. Door zyn verbeel
ding en zyn intuïtie zyn het zijn
ogen, zijn argumenten die kritisch
worden verruild: hij zegt, voelt,
denkt, beleefd, wat daar in het boek
aan 't gebeuren is. En hij ondergaat
de karaktervormende invloeden van
zyn idealen in zijn hele leven! Da&r-
om is het goede kinderboek zo'n
enorm middel tot opvoeding, iets wat
van waarde is in een tyd van ouder
lijke onmacht. Wie herinnert zich met-
Jaap Holm? Of Niels Holgersson?
Door een goed boek krijgt een kind
inzicht in moeilijker levens dan het
zijne: het kan dan ook in zijn eigen
leven anders gaan handelen en den
ken. Een goed boek kan de beste ka
meraad zijn in een bepaalde periode,
en zijn invloed behouden, omdat het
onpersoonlijk is! En als het kind zich
van zyn ouders al heeft afgesloten
staat het nog wel open voor een
boek. Zullen we ons kind leren lézen
De opstellen van vele rekruten tonen
op ontstellende wijze aan dat men na
de lagere school niet veel meer leest
dan voetbaluitslagen en filmonder
schriften. Het verstandelijke en mo
rele peil is niet veel hoger dan dat
van een lagere-schoolkind, en een
gesprek op enig niveau kan men niet
voeren. Wie leest er nog eens een
heel boek? Waar gebeurt het op de
scholen? Er wordt nog veel te veel
technisch, „met-het-vingertje-erbij"
gelezen. Maar voor het stil-lezen van
goede, ontspannende boeken zou
meer gelegenheid gegeven moeten
worden ook op school! In elk huis
zou een kleine bibliotheek voor de
kinderen moeten zijn. Dan stappen
de kinderen ook wel naar de leesza
len, en mogelijk wel eens haar de
boekhandel „als zij de drempelvrees
hebben overwonnen.''
Liefhebben
Wie zichzelf wil kennen, moet weten
hoe anderen leven. Daarom moeten
ook in het kinderboek de grenzen
opengaan naar andere landen. Het is
opvoedend als een kind merkt dat bij
de zgn. „onderontwikkelde" volken
levenswaarden zijn die bij óns allang
verloren gingen, hoe meer de cultuur
van het woord door die van het beeld
Over een meisje, een
hond en een papegaai
Cok Grashof heeft aan de Geertje
serie weer een nieuw deeltje toege
voegd. In „Geertje en Koko" stuurt
Geertjes vriendje uit Afrika een pa
pegaai. Iedereen vindt Koko erg leuk
maar Flippie de hond niet. Begrijpe
lijk komen hierdoor de moeilijkhe
den. De schrijfster zal met deze nieu
we Geertje weer veel meisjes van S
tot 10 jaar weten te boeien. Elly
van Beek tekende de plaatjes en de
omslag. Het is een uitgave van Van
Goor, Zonen, De Haag.
Twee nieuwe
„Margootjes"
Meisjes van 68 jaar kunnen weer
genieten van twee nieuwe deeltjes in
de Margootjesserie. Zij, die de avon
turen van Margootje reeds kennen uit
de voorgaande boeken, zullen dan
ook erg ingenomen zijn met „Mar
gootje heeft vakantie" van D. J.
Kreijenveld-Spies, waarin het hoofd
persoontje de kleuterschool is ont
groeid en thans op vakantie gaat. In
het pension ontmoet ze haar vroege
re vriendinnetje Josientje. Vanzelf
sprekend beleven ze weer vetl en
hebben ze heel wat af te praten. Je
kunt het allemaal lezen in „Mar
gootje en Josientje". De kinderen,
die het eerste schooljaar achter de
rug hebben, kunnen deze aardige
en vlot geschreven boekjes reeds le
zen. Zij werden uitgegeven bij Van
Goor Zonen Den Haag.
Quirine Collard voorzag het boek
van vlotte illustraties.
Verraderlijke Indianen, gemene
boeven, niets ontziende zeero
vers en stoere heldhaftige
kerels, die de strijd aanbinden
met dit „schuim van de maat
schappij" vormen de hoofdfigu
ren van een aantal nieuw ver
schenen boeken. Spanning en
avontuur gaan hand in hand in
„Biggies in de jungle", „Biggies
in de west", „Schatteneiland",
„Bob Morane en de raketten"
en „Diamanten in de Mato
Grosso". Vijf jongensboeken,
die van de eerste tot de laatste
pagina boeien en door de jon-
go^^twijfeld in één adem
L :.diynon cr in Neder
land esn groot, aantal jongens-
hoe" i. de één al snannender dan
Soms zyn er ook be
kende hoeken bij, zoals bijvoor
beeld „Schatteneiland" (Treasure
Island) van R. Stevenson, dat
thans als „Helm-pocket" by de
uitgevery Helmond te Helmond
is verschenen.
Welke jongen heeft nooit gehoord
van de adembenemende avonturen
van de kasteleinszoon Jim Hawkins,
die op jacht gaat naar de schat van
de zeeroverkapitein Flint, van Lord
Trelawney, van dr. Livesy van Lange
John Silver, de zeerover met het hou
ten been en van al die andere schil
derachtige en schurkachtige zeero
vers. die Jim de voet dwars probe
ren te zetten. „Schatteneiland" is een
klassiek jongensboek en misstaat op
geen enkele boekenplank in een jon
genskamer
In dezelfde sfeer als „Schatteneiland"
beleeft squadron Ier der Bigglesworth,
bijgenaamd Biggies, een soort mo
derne. Robin Hood, zijn avonturen.
Biggies, die altijd in gezelschap is
van zyn vrienden „Algy" Lacey en
Ginger, is een man, die het gevaar
onzc^'.t. In de ondoordringbare
j.: .de on :erdcn nijvere rubber
tappers tot zijn slaven heeft ge
maakt. Biggies trekt met zijn water
vliegtuig de jungle in. beleeft daar
de meest adembenemende avonturen,
verslaat de Tijger en stelt zich en
passant in hel bezit van een grote
schat.
Gesprekken over het kinderboek in
de hal van het Koninklijk Instituut
voor de Tropen te Amsterdam.
wordt verdrongen. Jongens én meis
jes sluiten langs de omweg van het
boek vriendschap, komen in het leef
milieu van de ander. Zij gaan de an
der begrijpen, ja liefhebben, onafhan
kelijk van milieu en ras. Zij worden
rijp voor wat ver is en toch net als
zij. Daarom is Miep Diekmanns
„Padu is gek" een meesterwerkje,
omdat het verwijst naar de verte
(Curasao) en toch dicht bij huis
blijft.
En wie een boek als „Gideons rei
zen" (An Rutgers van der Loeff)
kent zal weten waaróm de beeld
strips zo'n verarming betekenen,
waar elk gebeuren her kind wordt
voorgezet in beeld (en hoe!).
Waarin niets te vinden is van de
eigen wereld van het kind. Waar
alle waarde is verloren in de vol
ledig dwaze beelden van de hel
den-zonder-angst, vervuld van
oerinstincten, die geen mensen
van vlees en bloed oproepen maar
mensdieren. (Een held zonder
angst is een idioot, en dat mag.
een kind weten).
Wanneer in een goed boek (én er
zijn wel goede avonturenboeken)
de mens met zijn angst, die angst
heeft overwonnen, daór zal het
kind zijn eigen angst en eenzaam
heid kunnen overwinnen. En lang
nadat het boek is weggelegd gaat
hij in de schoenen van zijn boe
kenheld door het leven.
Laat kinderen toch lezen! Serieu
ze hoeken, al zijn ze „ruig", doen
Kinderboekenweek 1961
De kinderboekenweek 1961
staat weer voor de deur: op
28 oktober wordt de kinder- f§
boekenweek geopend en op 4
H november gesloten. Het doel i§
van deze week is de jeugd m
liefde bij te brengen voor het
(goede) boek. Voor de jeugd
is het boek inleiding tot de
es wereld van de volwassenen.
§f- Daarom wordt allerwege grote
waarde toegekend aan de kin-
derboekenweek. Ter stimule-
i§ ring wordt bij besteding van 'n
jy bepaald bedrag aan kinderboe- §j
ken een geschenk gegeven. De
staatssecretaris van o.k. en
w. zal op 25 oktober de prijs
voor het bekroonde kinderboek m
§f uitreiken. Op deze pagina is
?y een aantal pas verschenen kin- j§j
derboeken besproken, zowel
voor jongens als voor meisjes
M van verschillende leeftijden.
iiiiiiiiniiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiH
geen kwaad. Het kind wil tóch de
realiteit beleven zonder er nog
aan mee te doen. Men moet hun
draagvermogen niet onderschat
ten: ze kunnen wel wat aan!
Maar voorwaarde is vertrouwde
leiding, om volwassen te worden.
En daarom moeten ouders óók tot
het lezend publiek gaan behoren;
dan zal het kind zich geen andere
mentor zoeken.
„Het lezen is een uitweg, en een
omweg, en een niet gevaarlijke
kennismaking met het leven!"
Gertie Evenhuis.
CHARMANT VERHAAL
Fraaie illustraties
vallen bijzonder op
Er wordt wel eens gezegd, dat
een kinderboek zonder illustra
ties geen kinderboek is. De
plaatjes zijn dan ook erg be
langrijk. Ze moeten de kinderen
nieuwsgierig maken naar de be
tekenis van al die prentjes en
dus ook naar de inhoud van het
boek. Wie een boek geeft aan
een kind, krijgt veelal als eerste
reactie te horen: „Wat leuk,
staan er ook plaatjes in?"
Mogelijk zijn er vooral tegeu een
te rijk geïllustreerd boek bezwa
ren in te brengen. Het leesboek
kan al gauw veranderen in een
prentenboek. Ze hebben de plaat
jes bekeken enhet boek is
uit. Bovendien wordt beweerd, dat
de fantasie niet genoeg geprikkeld
wordt door al deze dnidelijke
voorstellingen De kinderen krij
gen het gehele verhaal in beeld
voorgeschoteld en kannen zich
„MAAK ER EEN FEEST VAN" EN „ALS HET WEER REGENT"
Nieuwe boeken over knutselwerken
en tientallen leuke spelen
Ondanks de verlate zomer van de afgelopen weken naderen de
herfst en de winter met rasse schreden. Met de regenachtige
dagen en lange avonden komt het aloude probleem van de ver
veling weer om de hoek kijken. Voor ouders en opvoeders eu
niet in het minst voor de jeugd zelf rijst de vraag: wat zullen
we nu eens doen. Buiten spelen is er vrijwel niet meer bij, de
oude puzzels worden zo vervelend, de trein is uit de belangstel
ling en „alle boeken hebben we uit." Sommige kinderen bezitten
de gave steeds zelf iets nieuws te verzinnen. Helaas is dat ieder
kind niet gegeven, zodat bet gevoel van verveling een obsessie
kan worden. Om hieraan tegemoet te komen zijn twee aardige
boeken verschenen, (lie tot doel hebben mee te helpen de lange
winteravonden en bijzondere dagen op eenvoudige wijze tot een
feest te maken. Niet alleen de kinderen zullen er iets aan heb
ben, maar ook onderwijzers, kleuterleidsters en jeugdleiders
zullen met de spelletjes en knutselwerkjes de kinderen weten te
boeien.
„Als het weer regent" ls de treffende
titel van een bloemlezing verhalen,
spelletjes, knutselwerkjes en vele
tips op hot gebied van de „vrije tijd
besteding" van Thea Wamelink. Al
lereerst komen de bekende en min
der bekende' spelletjes aan de orde,
zoals blindemannetje, staartpriklcen
enz. Spelen, die geen nader betoog
behoeven, want elk kind kent ze
ongetwijfeld,
Als dc kinderen hierop uitgekeken
zijn, verhuizen ze naar de rommel
zolder, want voor een regenachtige
dag kan alles waarde hebben: je
maakt een doos van oude prentbrief
kaarten, poppetjes van restjes wol,
een knikkerspel van een oude schoe
nendoos door aan de smalle kant
vierkanten van verschillende grootte
uit te knippen, waardoor de knikkers
naar binnen kunnen rollen. De schoe
nendoos kan nog voor vele andere
doeleinden worden gebruik: als kijk
doos en mogelijk ook als televis'ie-
schimmenspel... Kortom, met weinig
materiaal en veel goede wil kan
héél wat worden bereikt.
Vlieger
Om tegen de tijd, dat het weel
beter wordt, buiten iets om han-
den to heblien, wordt natuurlijk
liet maken van een vlieger niet
vergeten. En voor de haudige
knutselaars is er de inrichting
van een poppenhuis, compleet inet
dialogen. Als de kinderen tenmin
ste over een rijke fantasie he-
schikken. Dit voor jong en oud
aan te bevelen boek, dat rijk la
geïllustreerd cn dat van een keu
rig verzorgde omslag is voorzien,
verscheen bij de X.Y. Drukkerij
de Spaarnestad te Haarlem.
Een boek, dat speciaal is bestemd
voor knutselaars en gezelschapsspe
len, is „Maak cr een feest van" on
der redactie van Lou Hoefnagels. De
feestdagen zijn hier als uitgangs
punt genomen, zoals verjaardagen,
het St.-Nicolaasfeest, Kerstmis, Pa
sen enz. Jè leert slingers maken; op
de juiste wijze menu's versleren,
aardige uitnodigingen tekenen en ta
felversieringen aanbrengen. Tijdens
een groot feest kan een toneelstuk
worden opgevoerd, zelfs met groot
se verkleedpartijen. Vele kostuums
zijn op duidelijke wijze getekend,
zodat ze met enige hulp van ouderen
door de kinderen gemakkelijk te
vervaardigen zijn. Voor de tussen
tijdse versnaperingen is ook gezorgd:
eenvoudige recepten maken van de
jongens en meisjes ware grootmees
ters in de keüken. Na afloop kan een
dansje worden gemaakt op enkele
aardige liedjes, die mét de melodie
in het boek te vinden zijn. Vanzelf
sprekend is men aan dit schema niet
gebonden, maar de kinderen hebben
er in elk geval een goede leidraad
aan.
Spelletjes
Een grote verzameling gezellige
soelletjes. alle verlucht met duide
lijke illustraties, biedt de gelegenheid
tot variaties. Ook de poppenkast en
het schimmenspel ontbreken hier
niet.. Voor de paasdagen kunnen de
kinderen volgens aardige voorbeelden
de paastafel versieren met kunstig
beschilderde en zelfs geheel „aange
klede" eieren.
De kerstboom krijgt een geheel an
der aanzicht (loor eigengemaakte
slingers en sterreu. zo kan men uit
dit aantrekkelijke boek leren. Verder
zijn er alleraardigste zelfgemaakte
„surprises", die met weinig moeite
en weinig geld velen zullen verras
sen. Babs ran Wely voorzag dit boek
van duidelijke en fraaie tekeningen.
Niet alleen de jongeren, maar ook de
ouderen kan het vele aangename
uren bezorgeh. Het is uitgegeven bij
de N.V. Arbeiderspers te Amster
dam.
daardoor geen eigen gedachte vor
men. Dit is een gedachte, die door
ouderen is ontwikkeld.
Maar als we het de kinderen vragen,
dan hoor je onveranderd: „Geef mij
maar een boek met plaatjes!" En
uiteindelijk zijn de boeken voor de
kinderen bestemd, dus
Voor de kijkgrage lezertjes is er een
bijzonder interessant boek, dat met
zijn vele mooie en bizarre tekeningen
menig kinderhart in verrukking zal
brengen. In „Koekoe met de groene
duimen" is weliswaar het verhaai
het belangrijkste, maar de illustra
ties springen er zo uit, dat het erg
moeilijk is de aandacht alleen tot
de tekst te bepalen. De Franse
schrijver Maurice Druon laat zijn
jeugdige lezers kennis maken met de
kleine Koekoe. Dit sympathieke jon
getje heeft groene duimen, die hem
in staat stellen alles wat hij aan
raakt met bloemen te laten groeien.
Hij weet daardoor veel leed te ver
zachten en zelfs een oorlog te voor
komen.
„Koekoe en de groene duimen",
dat tot een van de beste Franse
kinderboeken wordt gerekend en
dat reeds in vele talen is versche
nen, is een ware aanwinst voor de
kinderboekenplank. Adriaan Mor-
riën heeft voor een goede verta
ling gezorgd, die evenwel op som
mige plaatsen door woordkeus en
zinsbouw enige moeilijkheden
voor de jeugd kan opleveren.
Jacqueline Duhème heeft het boek
van prachtige illustraties voor
zien. Dit met veel zorg behan
delde boek is uitgegeven bij
C. P. J. van der Peet te Amster
dam. Het is van harte aan te be
velen voor kinderen van 1112
jaar en ouder.
De schatten blijken nogal wat
aantrekkingskracht te hebben,
want ook in „Biggies in de west"
wordt jacht gemaakt op het goud.
In dit geval gaat het om de schat
van de beruchte zeerover Dakeyne
Eén gouden dukaat van de schat
Is in omloop gebracht en juist
op deze dukaat rust een vloek,
zodat de eigenaar ervan de
meest onaangename gebeurtenis
sen meemaakt. Revolvers en ge
weren knallen in dit boek en ka
nonschoten dreunen door het oer
woud. Biggies en zijn makkers
ontsnappen enkele malen ternau
wernood aan de dood, maar uit
eindelijk trekt hij aan het lang
ste eind. Deze spannende Biggies
boeken, waarin de jeugdige lezers
nog heel wat over de geschiede
nis van de betrokken landen kun
nen Ieren, zijn voor jongens van
13 tot 16 jaar. Het zijn prisma-
juuiores, uitgegeven bij het Spec
trum te Utrecht.
Volop spanning is er ook te bleven
in „Diamanten in de Mato Grosso"
van Armstrong Sperry, dat als
„Kernpocket voor de jeugd" versche
nen is bij H. ten Brink's uitgevers
maatschappij N.V. Amsterdam-Mep-
pel. Dit boek geeft een levendige be
schrijving van het verstikkende oer
woud rond de Amazonerivier in Bra
zilië. Twee jonge Amerikanen, ver
gezeld van een verraderlijke gids,
trekken het oerwoud in: de een op
zoek naar geneeskrachtige kruiden,
de ander naar diamanten.
Ze hebben ontmoetingen met India
nen, komen oog in oog te staan met
conda, die met een slag van zyn
de reuzenslang van Brazilië, de ana-
staart een volwassen man kan do
den en telkens weer worden ze ge
confronteerd met de geheimen van
het oerwoud. Dan is er nog de vete
met de gids en de achtervolging door
een duistere figuur uit de Braziliaan
se onderwereld. Een boek boordevol
spanning en avontuur, dat in één
adem wordt uitgelezen.