PtKON
Honderd jaar geleden werd
Fridtjof Nansen geboren
Carel Enkelaar leverde beste
televisieprestatie van het jaar
BERGER'S „AMSTERDAMSE"
PYGMALION GEPROLONGEERD
VANDAAG
10
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
WOENSDAG 11 OKTOBER 1961
POOLONDERZOEKER - STAATSMAN - MENSENVRIEND
Nobelprijs voor de vrede
aan Rusland geschonken
(Van een medewerker)
Honderd jaar geleden, op 10 ok
tober 1861, werd in Foren bij
Oslo een mens geboren, die ge
roepen zou zijn het begrip men
selijkheid ook in de donkerste
tijden hoog te houden: Fridtjof
Nansen. Als poolonderzoeker,
staatsman en filantroop heeft
hij m zijn veelzijdige leven vele
gedenktekens voor zichzelf op
gericht, doch toen lüj in 1922 de
Nobelprijs voor de vrede kreeg,
wist hij in het begin niet goed,
aan welke bijzondere arbeid hij
deze hoge onderscheiding moest
toeschrijven. Want Fridtjof
Nansen had immers steeds al
de menselijke vooruitgang in
vrede en vrijheid gediend.
De ondernemingsgezinde Noor heeft
ook heden nog al naar het gebied
van zijn activiteiten de meest
uiteenlopende vereerders: men ziet
in hem de pionier van de skisport,
een beroemd zoöloog, een moedige
Groenlandvaarder, een systematisch
poolonderzoeker, een hartstochtelijk
wereldreiziger, een uitnemend politi
cus en een onzelfzuchtig helper van
de mensheid. Maar alleen dit alles
samèngevoegd kan een beeld geven
van wat Nansen werkelijk was: een
man uit één stuk. die er altijd voor
ijverde alles volledig en goed te doen.
Naar de noordpool
Nauwelijks had de „geleerde" zoö
loog zich enigszins hersteld tyan de
vermoeiende avonturen van een ex
peditie naar Groenland hij vond
slechts tijd voor zijn boek „Het leven
der Eskimo's" en voor het huwelijk
met een professorsdochter uit Oslo
of de noordpool trok hem onweer
staanbaar aan. Zijn expeditiepro
gramma kon de goedkeuring weg
dragen van geografische genoot
schappen. Het Noorse parlement
keurde een financiering voor twee
derde van de totale kosten goed.
De rest werd bijgedragen door de
koning en particulieren. Op 24 ju
ni 1893 koos eindelijk het expe-
Kunstmest voor Kamerplanten 65 °/o - 100 grs. 65 ets.
FILMS IN ZEELAND
Goede politiefilm van
Fransman Michel Drach
Alle drie theaters, waarin de
Nederlandse speelfilm uit de
dertiger jaren „Fygmalion"
wordt vertoond, hebben de voor
stelling geprolongeerd. Ludvvig
Berger's filmversie van „My
Fair Lady" is daardoor tot en
met donderdag nog te zien in
Alliambra (Vlissingen), City
(Middelburg) en Grand (Goes).
Electro (Middelburg) vertoont een
film van de jeugdige Franse regis
seur Michel Drach, een politiefilm
met een spannende inhoud en de
titel „Het mysterie van de man die
verdween". Het verhaal speelt in
Parijs en heeft als basis een liefdes
geschiedenis tussen een blond Zweeds
meisje en een jonge negerschrijver.
Drach heeft een onfeilbaar gevoel
voor symboliek, hetgeen ook in dit
werk, "het eerste eigenlijk waarmee
hij echt succes heeft, tot uiting komt.
De negerschrijver, hoewel een uiter
mate sympathieke figuur, is de zon
debok, terwijl het meisje de onschuld
zelve is. Drach zou Christine Bedz,
die deze vrouwelijke hoofdrol ver
vult, trouwens voor zijn film hebben
verworven met de vraag: „Zoudt U
het prettig vinden een mooie en fat
soenlijke rol te spelen in een film?
En de Zweedse studente, die aldus
werd aangesproken tijdens een dienst
in de Zweedse kerk in Parijs zou dit
hebben geantwoord: „Ja, maar ik
kan alleen maar na het einde van
mijn dagelijkse werktijd opnamen bij
wonen". En zo geschiedde het. Chris
tine Bendz was hulp in de huishou
ding bij een Parijse familie om Frans
te leren en na haar werktijd stond
ze voor de camera's. Het verhaal
wil verder, dat Christine op een ge
geven moment genoeg wist van de
Franse taal en dat ze toen haar kof
fers heeft gepakt en naar Stockholm
is teruggekeerd om daar haar studie
(kunstgeschiedenis) voort te zetten.
De film was toen gelukkig voor
Drach al gereed.
De rol van de negerschrijver wordt
ook al door een onbekende ge
speeld, zij het dat de uit Lamba-
rene afkomstige Philippe Mory
feen amateur is. Hij volgde in
arjjs toneellessen.
Verdere hoofdpersonen in deze
misdaadfilm zijn het slachtoffer,
een literair agent, en diens vrouw,
die met haar intriges de oorzaak
is van het drama, waarvan de
schrijver cn zijn blonde fee ten
slotte de dupe worden.
LCXOR (Vlissingen) heelt deze
dltiescliip „Fram" (Voorwaarts)
zee. Pas in de zomer van 1896
keerden Nansen en zijn mede
werkers weer in het vaderland te
rug. Het grootste succes: Nansen
en Johanssen kwamen op een
noordelijke breedte, die tot dus
verre nog door geen mens wa9
betreden.
Met alle hem toekomende eer werd
de onderzoeker in binnen- en buiten
land ontvangen. De Gslose universi
teit schiep voor hem een zoölogisch
professoraat. In de zomer van het
jaar 1900 nam hij deel aan de noord
poolexpeditie van Hjort, voor hij aan
het hoofd kwam te staan van het
Oslose internationale laboratorium
voor zeeonderzoek. Parallel met zijn
wetenschappelijke publikaties liep
de uitgave van zijn uit twee delen
bestaande boek „In nacht en ijs", dat
een enorme lezerskring kreeg. Na de
afscheiding van zijn land van Zwe
den, was hij van 1906 tot 1908 Noor
wegens eerste gezant aan hét Britse
hof. Toen keerde hij naar zijn leer
stoel terug, schreef vakliteratuur en
bezocht op zijn onderzoekingsreizen
Ierland, IJsland, Spitsbergen, Sibe
rië, Portugal, Madeira en de Azoren.
Strijd tegen nood
Met het uitbreken van de eerste we
reldoorlog kwam voor Nansen een
enorm gebied met nieuwe taken open
te liggen, waarmee hij niet minder
onsterfelijk zou worden dan door
zijn poolonderzoek. De staatsman ijl
hem moést zich verenigen met de
mensenvriendIn 1917 gelukte het
hem vóór Noorwegen belangrijke
zendingen schaarse produkten uit de
V.S. los te krijgen.
Na do wapenstilstand in 1918 repa
trieerde hij als volkenbondcommissa-
ris bijna een half miljoen krijgsge
vangenen. In 1921 organiseerde hij
op verzoek van twaalf regeringen en
48 nationale Rode-Kruisorganisaties
een groot opgezette hidpactie voor
het noodlijdende en hongerende volk
van Rusland. Als hoge commissaris
voor de vluchtelingen hield hij zich
bezig met de vestiging van Russi
sche, Armeense en Griekse vluchte
lingen. Het geldbedrag van de Nobel
prijs voor do vrede schonk hij aan
een door hem in liet leven geroepen
agrarische opbouworganisatie in de
voormalige Russische gouvernemen
ten Saratow en Jekaterinoslaw.
Het internationale vertrouwen in
Nansen was intussen zo volkomen
geworden, dat men hem in 1924 één
der allermoeilijkste diplomatieke op
drachten van die tijd toevertrouwde:
het voeren van de voorbesprekingen
over Duitslands toetreding tot de
volkenbond. In het jaar daarop
kwam Nansen echter alweer met een
boek in de openbaarheid, dat leek
op een terugkeer naar zijn jeugd:
een werk over sport in het poolge
bied en Noorwegen.
lloe goed als mens, hoe systema
tisch als geleerde, hoe ongeloof
lijk veelzijdig als cultuurdrager,
kwam tenslotte tot uiting in zijn
onvergetelijke werk „Armenië en
het nabije oosten". Het verscheen
hl 1928 en was zijn laatste grote
werk. Op 13 mei 1930 stierf deze
grote Noor te Oslo aan een hart
ziekte.
week een romantische rolprent op
het programma geplaatst, te weten
de geschiedenis van „De drie muske
tiers", een kleurryke en ridderlijke
historie met in de hoofdrollen Lana
Turner, Gene Kelly, June Allyson en
Van Hef 11 n.
Pennies from heaven
weer in de ether
Na een afwezigheid van enkele
jaren keert een van de meest
populaire lichte muziekuitzendin-
gen vanavond in het VAR A-pro
gramma terug. De muzikale
pennies, die ook nu weer door
Jan Corduwenev over ons worden
uitgestrooid, willen vólgens de
traditie voorzien in de behoefte
van het hele gezin en het thea
terkoor en -orkest zullen dan
ook een muziekrepertoire uitvoe
ren, dat in overeenstemming met
dit uitgangspunt werd gekozen.
Vocale medewerking verlenen de
opera-artiesten Gerry de Groot
en Wim Koopman, terwijl in het
lichtere genre Co Hagedoorn de
stem welluidend zal verheffen.
Lana Turner moet
20.000 dollar betalen
De Amerikaanse filmactrice Lana
Turner is door de rechtbank van Los
Angeles veroordeeld tot het betalen
van 20.000 dollars aan de dertienja
rige zoon van Johnny Stompanato,
die op 4 april 1958 door Cheryl Crane,
de dochter van de actrice, is doodge
stoken.
De knaap, die bij zijn moeder Sara
Stompanato woont, diende na de
moord op zijn vader een aanklacht
in. Mevrouw Stompanato was reeds
gescheiden van haar man, toen de
moord zich voltrok.
Oorspronkelijk was geëist, dat Lana
Turner 750.000 dollar zou betalen.
Het gerechtshof veroordeelde de ac
trice echter tot het uitkeren van
20.000 dollars.
Cuba vreest
nieuwe invasie
De waarnemend minister van buiten
landse zaken van Cuba, Carlos Oli-
vares, heeft de beschuldiging geuit
dat de Verenigde Staten on 30 punten
in het gebied van de Caraïbische Zee
voorbereidingen treft voor „een agres
sie op grote schaal" tegen Cuba.
Olivares zei dit tot buitenlandse diplo
maten in Havanna.
Volgens de Cubaanse minister worden
op 20 plaatsen in de Verenigde Staten
merendeels in Florida en op
tien Amerikaanse en buitenlandse ba
ses rond de Caraïbische Zee troepen
geoefend voor een invasie op Cuba.
Hij noemde de Amerikaanse marine
basis in Guantanamo op oost-Cuba
als een der plaatsen waar de toekom
stige aanvallers zouden worden opge
leid.
De operazanger Tito Gobbi zal
voor de eerste maal in Engeland
de titelrol zingen in Verdi's F al-
staff' en wel in de Koninklijke
Opera, Covent Garden, in Londen.
We zien Tito Gobbi hier als een
onvervalste Falstaff.
Pluim voor de
journaaldienst
(Van onze r.t.v.-redaeteur)
Op een feestelijke bijeen
komst in het raadhuis te Hil
versum, welke gedeeltelijk
door de N.T.S. werd uitge
zonden, heeft de hoofdredac
teur van het N.T.S.-journaal
de heer Carel Enkelaar gis
teravond de prijs van de
Prins Bernhard Stichting
voor de beste televisiepresta-
tïe van het jaar ontvangen.
CAREL ENKELAAR
...Journaaldienst in één
persoon geëerd...
„Flits"
In de uitgebreide motivering van
de jury wordt als het ware een
kleine tussenprijs uitgereikt aan
A.V.R.O.'s actualiteitenrubriek
Flits, „van de creatieve nieuws
rubrieken de opmerkelijkste en
ook de moedigste". Geconsta
teerd wordt dat „in ons gescha
keerde t.v.-bestel dit terrein (van
commentaar-rubrieken waarin het
nieuws actief wordt gemaakt)
niet van één commando- en regie-
post uit" wordt overzien.
„In hoeverre nog meer samen
werking en coördinatie, ook met
de moederrubriek het journaal,
hier gewenst is zij een vraag,
die de jury opwerpt", aldus het
rapport
Slagvaardig
De meest waarderende aandacht
Is echter uitgegaan naar „die moe
derrubriek", het N.T.S.-journaal.
„Topprestaties als de uitzending
van een gefilmd fragment van
Kroesjtsjew's rede op 15 juni, de
recente gebeurtenissen in en om
Berljjn met gebruikmaking van
directe beelden, de wijze waarop
de politieke ontwikkelingen in
Den Haag werden bijgehouden, be
wijzen hoe slagvaardig het Ne
derlandse t.v.-journaal is", aldus
de jury.
Behalve deze prijs heeft de jury
een groot aantal pluimpjes uit
gedeeld. Eervolle vermeldingen
gingen o.a. naar de regisseurs
Ton Lensink en Willy van Hemert
(qpk voor zijn veelomstreden
In haar motivering stelt de jury
dat zij in Carel Enkelaar de hele
journaaldienst wil belonen, omdat
deze In de eerste plaats „het be
wonderenswaardige apparaat der
Eurovisie nienwsuitwisseling
mede vrucht van het IJveren van
zjjn hoofdredacteur zowel ge
bruikt. Bovendien heeft de jour
naaldienst zich, aldus de jury, van
de betekenis en de verantwoorde
lijkheid van zijn werk zeer bewust
geloond.
Creatief
Een andere overweging voor het
toekennen van de prijs is geweest,
dat de zichtbare berichtgeving
van het N.T.S.-journaal haar da
gelijks aanzien niet slechts te dan
ken heeft aan lijdelijk en zuiver
receptief doorgeven, maar ook
en daar bovenuit aan een doel
gerichte creativiteit.
Tenslotte wordt de prjjs toegekend
om de toegewijde arbeid van t.v.-
jonrnalisten, cameramannen en de
talrijke anderen, die hun dage
lijkse zorgen aan het journaal
geven.
BERT GARTHOF
...geprezen om prestatie...
Ook voor Pierre Janssen had de
jury een schouderklopje...
Dreigrosehenoper), Kees van Ier-
sel, Jack Dixon, Walter van der
Kamp, Gerard Rekers, Peter
Koen en Luc van Gent. Ook de
fantasie van „Misschien hoor je
mij" rond Ton van Duinhoven
wordt met name genoemd. In dit
programma van Hugo Claus
„geurde onder een liefdevolle re
gie van Jef de Groot, een jonge
'drang naar een eigen visie en een
nieuwe nog wat tastende
school van uiten in nieuwe vor
men", aldus de jury.
Ook Pierre Jansen en dr. Van
Swol profiteren van de rijkelijk
uitgedeelde schouderklopjes van
de jury, evenals Willem O'Duys,
Bert Garthof en H. Gomperts
(voor zrjn leiding van ,De Kring').
De jury voor de Prins Bernhard-
prijs bestaat uit W. Vogt, voorzit
ter, mevr. H. S. van Lelyveld-
Haasse, mr. J. Derks, drs. H. J.
Jonker, J. M. Lücker, R. de la Ri-
vc Box, Joh. C. Schuller, P. M.
Smedts, D. van de Stoep, mr. F.
J. F. M. van Tiel en Joh. Winkler.
RADIOEN T.V.-RUBRIEK
Tridjof Nansen
Op 10 oktober was het 100 jaar
geleden dat de Noorse staatsman
en ontdekkingsreiziger Fridjof
Nansen werd geboren, die o.m.
als een der eersten de hulp aan
vluchtelingen organiseerde.
Ter gelegenheid hiervan zendt
Ton Hasebos in zijn kinderpro
gramma van vandaag de Zwitser
se film „La Vie De Nansen" uit
over het werk van deze grote
Noor.
Walter van der Kamp (op foto
met echtgenotekreeg een pluim
iin.vi He -iiini
<2foren, jücn CM....
«cArijven
T elevisie
In Play Back zendt de K.R.O.
vanavond om negen uur de komi
sche opera „The old maid and the
thief" van Menotti uit. Dit werk
is door Menotti in 1940 als radio-
opera geschreven, maar wordt in
Nederland voor het eerst via de
televisie uitgezonden. Over enkele
maanden volgt pas de radio-pre
mière voor Nederland.
De opera van vanavond handelt
over de zwerver Bob, die onderdak
krijgt van twee oude vrijsters. De
ze denken dat hij een ontsnapte
gevangene is en houden hem voor
de politie verborgen. En natuurlijk
het is immers een opera
komt liefde er aan te pas.
De Vlaamse t.v. zét om half ne
gen haar reeks „Schipper naast
Mathilde" voort. Om tien over ne
gen een Westduitse documentaire
„Stenen spreken".
Radio
In liet programma van Hilversum
I kan men om tien minuten voor
negen 's avonds via de VARA
luisteren naar het hoorstel „Een
kleine oorzaak" van Philip Levene
Over de andere zender speelt in
het N.C.R.V.-programma om tien
uur 's avonds de Koninklijke Mili
taire Kapel onder leiding van ma
joor-directeur R. van Yperen.
